Polityka regionalna i fundusze strukturalne UE
Polityka regionalna i fundusze strukturalne Unii Europejskiej
Czy polityka regionalna jest konieczna?
Unia Europejska jest jedną z najbogatszych stref gospodarczych świata, jednak wciąż jeszcze występują znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi państwami, a jeszcze większe pomiędzy około 250 regionami.
DLATEGO
Główna ideą polityki regionalnej jest wyrównywanie szans w rozwoju regionalnym poprzez pomoc najbiedniejszym i stworzenie możliwie ujednoliconego gospodarczo obszaru.
Temu wszystkiemu służą fundusze strukturalne, które maja pomóc regionom słabiej rozwiniętym w zmniejszeniu tych dysproporcji w rozwoju.
1. Podstawowe definicje
Europejska polityka rozwoju regionalnego bazuje na kilku pojęciach i terminach:
1. Polityka strukturalna – oznacza celową działalność organów władzy publicznej zmierzająca do przebudowy struktury gospodarczej i pobudzenie rozwoju gospodarczego danego obszaru tj. ma za zadanie wyrównywać różnice, uzupełniać środki i korygować właściwości rynku w zakresie gospodarczym, socjalnym (rynku pracy) i branżowym.
2. Polityka regionalna – to świadoma i celowa działalność centralnych organów władzy publicznej zmierzająca do regulowania międzyregionalnych proporcji rozwoju.
Cele i zasady tej polityki określa narodowa strategia rozwoju regionalnego.
2. Geneza wspólnotowej polityki regionalnej i jej rozwój w latach 1957 – 1992
W chwili powołania EWG w 1957r nie wzięto pod uwagę możliwości prowadzenia wspólnej polityki regionalnej, mimo iż na jej potrzebę wskazywał raport ówczesny belgijskiego ministra spraw zagranicznych Paul-Henri Spaaka, kierującego pracami Międzyrządowego Komitetu przygotowującego Traktat Rzymski
W Raporcie Komitetu wymieniono 3 podstawowe kierunki działań Wspólnoty:
1. wprowadzenie normalnych warunków konkurencji przez zniesienie protekcjonizmu i barier celnych,
2. ustalenie zasad i procedur polityki konkurencji oraz
3. powiększenie zasobów poprzez waloryzacje regionów opóźnionych w rozwoju i wykorzystanie pozostającej bez pracy siły roboczej.
W utworzonym Traktacie Rzymskim nie tylko zignorowano całkowicie trzeci kierunek wskazany przez komitet P.- H. Spaaka, ale (pominąwszy jeden przypadek) wykreślono wszędzie termin „plany regionalne”
Głównym celem Traktatu Rzymskiego stało się tworzenie nie zakłóconych interwencją władzy publicznej normalnych warunków konkurencji i zniesienie wszelkich form protekcjonizmu (tj. kierunek 1)
1. Ewolucja celów polityki regionalnej realizowanych w latach 1989-1993, 1994-1999
2. Cele realizowane w latach 2000-2006
3. Cele, które będą realizowane w latach 2007-2013
4. Narodowa Strategia Rozwoju 2004-2006 (NPR)
- Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW)
- Programy Operacyjne (PO)
5. Główne dokumenty strategiczne w okresie programowania 2007-2013
- Strategia Rozwoju Kraju SRK
- Krajowy Program Reform na lata 2005-2008
- Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia NSRO
Powtórka materiału z poprzednich zajęć – co należy zapamiętać
3. Cele polityki regionalnej realizowane w latach 1989-1993
Cele polityki regionalnej realizowane w latach 1994-1999
Cele realizowane w latach 2000- 2006
Cel 1 (regionalny) - obejmuje regiony zapóźnione w rozwoju (na poziomie NUTS II),
kryterium: PKB na 1 mieszkańca < 75% PKB w UE,
celem tym objęte są również regiony słabo zaludnione (poniżej 8 mieszkańców na jeden km2) oraz
obszary ultraperyferyjne- tj. najbardziej oddalone np. Gujana Francuska
***
w regionach celu 1 mieszka obecnie 20% ludności UE
wspieranie regionów Celu 1 jest priorytetem polityki spójności UE, stąd przeznaczono dla nich w latach 2000-2006 69,7% środków funduszy strukturalnych
Podsumowanie celów realizowanych w latach 2004-2006
celem strategicznym polityki strukturalnej jest Cel 1, który zawiera w sobie wszystkie komponenty pozostałych celów
na Cel 1 przypada 70% całego budżetu strukturalnego UE
jeden obszar nie może być jednocześnie wspierany w ramach Celu 1 i 2 lub 1 i 3
regiony nie objęte celem 1 mogą korzystać z wszystkich innych celów – jeśli spełniają kryterium do ich uzyskania
Nowe cele w nowym okresie programowania 2007-2013
Cel 1 – KONWERGENCJA – polega on na wspieraniu wzrostu i tworzeniu nowych miejsc pracy w państwach i regionach najbiedniejszych o PKB poniżej 75% średniej dla UE
Działania podejmowane w ramach tego celu będą mogły być finansowane z EFRR oraz EFS oraz w przypadku państw gdzie Produktu Narodowego Brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej dla całej UE z Funduszu Spójności
Co należy zapamiętać
Co to są cele europejskiej polityki regionalnej?
Jakie są cele realizowane w latach 2000-2006 a jakie w okresie 2007-2013?
Na czym polegała reorganizacja celów w latach 2007-2013?
Jak wygląda finansowanie poszczególnych celów?
Narodowa Strategia Rozwoju (NPR)
– to średniookresowy dokument określający cele rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, w tym wspierane cele rozwoju regionalnego, oraz sposoby ich osiągnięcia w okresie określonym w tym Planie
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) – dokument przyjęty przesz Komisję Europejską w uzgodnieniu z rządem Rzeczpospolitej Polskiej, po dokonaniu przez Komisję Europejską oceny Narodowego Planu Rozwoju, który zawiera:
- strategie i priorytety działań funduszy strukturalnych oraz kraju,
- ich cele szczegółowe,
- wielkość wkładu funduszy strukturalnych i innych środków finansowych;
dokument ten podzielony jest na priorytety i wdrażany za pomocą kilku programów operacyjnych
Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych:
Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa
Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski
4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług
5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej
6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich
Krajowy Program Reform na lata 2005-2008
Jest to dokument przedstawiający działania, jakie polski rząd zamierza podjąć dla realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej.
Dokument podzielony jest na trzy obszary: makroekonomiczny, mikroekonomiczny i rynku pracy - zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, sformułowanymi pod adresem KPR do wszystkich krajów członkowskich.
W ramach tych obszarów w polskim KPR wskazano 6 priorytetów, wynikających z obecnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych i kluczowych wyzwań jakie stoją przed polską gospodarką.
- Głównym celem KPR jest utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego sprzyjającego tworzeniu nowych miejsc pracy z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju. Czynnikami umożliwiającymi ten wzrost będą m.in. dynamiczny eksport oraz inwestycje krajowe i zagraniczne, dla których Polska przewiduje pełne otwarcie.