PRAWO GOSPODARCZE

PRAWO GOSPODARCZE – Jest jedną z gałęzi prawa. Swym zakresem obejmuje normy regulacji cywilnej i administracyjnej, dotyczącej organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstwa.
ŹRÓDŁA PRAWA GOSPODARCZEGO – Głównym źródłem jest Kodeks Cywilny. Do innych źródeł można zaliczyć: rozporządzenia, ustawy oraz inne akty prawne.
PRZEDSIĘBIORCA – Osoba fizyczna, prawna lub osoba nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca działalność gospodarczą.
MAŁY PRZEDSIĘBIORCA - Zatrudnia do 50 osób, a przychód nie przekracza 7 mln euro, natomiast suma aktywów bilansu obrotowego nie przekroczy 5 mln euro.
SREDNI PRZEDSIĘBIORCA - Zatrudnia od 50 do 250 osób, a przychód nie przekracza 40 mln euro, natomiast suma aktywów bilansu obrotowego nie przekroczy 27 mln euro).
FIRMA – Jest to nazwa, pod którą spółka handlowa prowadzi przedsiębiorstwo.
PROKURA (PEŁNOMOCNICTWO HANDLOWE, ZASTĘPSTWO) – Jest to pełnomocnictwo o bardzo szerokim i w zasadzie nieograniczonym zakresie upoważnienia do reprezentowania spółki.
PROKURENT - Osoba, której udzielono pełnomocnictwa handlowego (prokury). Jest ona upoważniona do zawierania wszelkich umów i dokonywania innych czynności prawnych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa spółki.
UMOWA – Zgodne oświadczenie woli stron (podmiotów prawnych), powodujące powstanie między nimi praw i obowiązków o charakterze majątkowym.
REGULACJA PRAWNA UMÓW GOSP. – Umowy gospodarcze regulowane są przede wszystkim przepisami kodeksu cywilnego oraz licznymi aktami normatywnymi odnoszącymi się do określonych typów umów gospodarczych. Należy pamiętać, iż przepisy o charakterze szczegółowym mają pierwszeństwo przed przepisami o charakterze ogólnym.
RODZAJE UMÓW GOSPODARCZYCH:
1. Kryterium oparte o grupy społeczne:
a) Między przedsiębiorcami – zawierane między podmiotami prowadzącymi działalność gosp. jak również między osoby prowadzącymi działalność zawodową (np. lekarze).
b) Konsumenckie – są zawierana między konsumentem (osoba fizyczna nie podejmująca czynności bezpośrednio związanych z działalność gospodarczą lub zawodową), a przedsiębiorcą.
2. Kryterium oparte
a) Konsensualne – umowa ta dochodzi do skutku za pomocą oświadczenia 2 stron (np. umowa sprzedaży, umowa o dzieło).
b) Realne – umowa ta dochodzi do skutku za pomocą oświadczenia 2 stron i wydania rzeczy (np. umowa przechowania, umowa składu).
3. Kryterium oparte na regulacji prawnej:
a) Nazwane – jeżeli istotne elementy umowy są uregulowane przepisami prawnymi (umowa bankowa, ubezpieczeniowa, kredytowa).
b) Nienazwane – gdy w umowie występuje brak regulacji prawnej (do niedawna leasing, umowa know how, przeniesienie portfela).
c) Mieszane – umowy te zawierają rozwiązania dotyczące szeregu umów (elementy umowy zlecenia, „umowa hotelowa”).
ZASADA SWOBODY UMÓW – Głosi, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie kolidowały z właściwościami stosunku, ustawie, przepisów prawnych ani zasadom współżycia społecznego (zawiera elementy moralne, etyczne i socjologiczne).
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE TREŚĆ UMOWY:
1) Oświadczenia woli stron,
2) Przepisy prawne,
3) Ogólne warunki umów, wzory umów i regulaminy w trybie prawnym,
4) Inne ogólne warunki umów,
5) Zasady współżycia społecznego,
6) Zwyczaje.
Składane oświadczenia woli przybierają postać konkretnych postanowień umownych (klauzuli):
a) Klauzule regulujące wyraźnie określone prawa i obowiązki stron,
b) Klauzule wyłącznie informacyjne,
c) Klauzule powtarzające treść odnośnych przepisów prawa.
FORMA UMOWY – Jako obowiązkowa może być przewidziana:
a) forma pisemna,
b) forma szczególna (np. forma aktu notarialnego).
W przypadku zawarcia umowy pisemnej, jej brak powoduje nieważność umowy oraz utrudnienia dowodowe na wypadek ewentualnego sporu przed sądem.
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ – Istotą przedawnienia jest fakt, iż po upływie jego terminu (terminu przedawnienia) ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie majątkowe może się uchylić od jego zaspokojenia (chyba, że zrzeka się z korzystania z zarzutu przedawnienia).
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. W sprawach gospodarczych termin przedawnienia wynosi 3 lata.
UMOWA SPRZEDAŻY – Określona jest przepisami kodeksu cywilnego. Sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
UMOWA DOSTAWY - Określona jest przepisami kodeksu cywilnego. Dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, druga strona zwana odbiorcą zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny.
UMOWA KONTRAKTACJI – Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w umówionym terminie, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenia dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególnie przewidują obowiązek spełnienia tych świadczeń.
UMOWA NAJMU – Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
UMOWA DZIERŻAWY - Przez umowę Dzierżawy, wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
PAPIERY WARTOŚCIOWE – To specjalny rodzaj dokumentów, uosabiających prawa majątkowe przysługujące każdoczesnemu właścicielowi, właścicielowi, więc osobie, która w danej chwili jest ich właścicielem.
Akcja – Jest papierem wartościowym, w którym znajduje się wyraz wniesienia do spółki akcyjnej wkładu majątkowego oraz członkostwo tej spółki. Uprawnia do dywidendy.
Weksel – Jest to dokument sporządzony w przewidzianej przez prawo formie, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia – w oznaczonym czasie do rąk określonej osoby – wymienionej w wekslu kwoty.
Czek – Jest dokumentem mającym charakter papieru wartościowego, wystawionym w formie dokładnie określonej przez przepisu prawa i zawierającym skierowane do trasanta (banku) polecenie wypłacenia oznaczonej w nim kwoty pieniężnej. Polecenie zapłaty jest bezwarunkowe (musi mieć pokrycie ze stanem rzeczywistym).
Obligacja – Jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym remitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do określonego świadczenia (wykupu obligacji).
Konosament – Jest to papier wartościowy ściśle związany z morską żeglugą handlową. Jest wystawiany przez przewoźnika. Stanowi on dowód przyjęcia ładunku na statek w celu przewozu i legitymuje prawnego posiadacza konosamentu do rozporządzania tym ładunkiem i do jego odbioru.
List zastawny – Jest papierem wartościowym emitowanym przez bank hipoteczny, w którym bank zobowiązuje się do wypłaty odsetek i wykupienia listu w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji.
SPRAWA GOSPODARCZA – Są to sprawy ze stosunków cywilnych między podmiotami gospodarczymi (przedsiębiorcami) prowadzącymi działalność gospodarczą na zasadach określonych właściwymi przepisami prawnymi, w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.
Sprawy gospodarcze kierowane są do:
- Sąd Okręgowy (sprawy upadłości i likwidacji przedsiębiorstw) ponad 30.000 pln
- Sąd Rejonowy (sprawy rejestracyjne przedsiębiorstw) do 30.000 pln
Sądem właściwym jest sąd wskazany według siedziby pozwanego (w przypadku os. fizycznych jest to miejsce zamieszkania). Właściwość miejscową można zmienić za porozumieniem stron sporu, natomiast właściwości rzeczowej, bez względu na rodzaj sporu nie można zmienić.
SĄDY POLUBOWNE – Jest instytucją niepaństwową, powołaną do rozstrzygania sporów spraw cywilnych (w tym gospodarczych), który swą kompetencje, wyłączającą właściwość sądów państwowych, uzyskuje na podstawie umowy stron (klauzuli arbitrażowej).
Rodzaje sądów polubownych:
- sąd polubowny ad hoc: powoływany przez strony sporu stosunku umownego drogą stosownego zapisu.
- sąd polubowny stały: powoływany do rozstrzygania sporów z mocy stosownego zapisu lub z mocy przynależności stron do danej organizacji, stowarzyszenia bądź związku.