Publiczne prawo gospodarcze (podstawowe zagadnienia)

Zagadnienia:
I. Wprowadzenie do publicznego prawa
gospodarczego.
pojęcie prawa gospodarczego (publiczne pr. gospodarcze i prywatne prawo gospodarcze)
Źródła prawa
Zasady publicznego prawa gospodarczego
Państwo a gospodarka:
typy zachowań państwa wobec gospodarki
podstawy doktrynalne (neoliberalizm gospodarczy i interwencjonizm państwowy)
formy zachowań państwa wobec gospodarki

II. Działalność gospodarcza
Pojęcie działalności gospodarczej. Definicja działalności gospodarczej na tle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Definicja przedsiębiorcy wg kc i wg ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Rejestracja przedsiębiorców w KRS i ewidencja działalności gospodarczej
III. Prawne zagadnienia wolnych zawodów

IV. Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej
Prowadzenie działalności gospodarczej przez organizacje pożytku publicznego
Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundacje, stowarzyszenia i osoby fizyczne piastujące określone stanowiska

V. Postępowanie koncesyjne
Pojęcie reglamentacji działalności gospodarczej
Instytucja koncesji.
Charakter prawny postępowania koncesyjnego
Właściwość organu koncesyjnego
Cofnięcie i odmowa wydania koncesji
Promesa koncesji
nadzór i kontrola nad działalnością podlegającą koncesjonowaniu
VI. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie zezwoleń, licencji i zgody.

VII. Regulowana działalność gospodarcza
Istota i zakres regulowanej działalności gospodarczej
rejestracja regulowanej działalności gospodarczej.

Pojęcie prawa gospodarczego.
Prawo gospodarcze jak każde inne prawo reguluje pewne stosunki prawne. Pod pojęciem prawa gospodarczego należy rozumieć ogół norm prawnych dotyczących funkcjonowania gospodarki narodowej oraz stosunków gospodarczych pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi jako jej podmiotami. Możemy dokonać podziału prawa gospodarczego na:
publiczne prawo gospodarcze
oraz prywatne prawo gospodarcze
Publiczne prawo gospodarcze nazywane jest nieraz administracyjnym pr. gospodarczym i jest to prawo interwencji państwa i jego aparatu administracyjnego w sferę gospodarczą podyktowane interesem ogółu i interesem państwa. Pod względem podmiotowym chodzi tutaj o stosunki prawne, w których jako jedna ze stron zawsze występuje organ reprezentujący państwo. Pod względem przedmiotowym chodzi o zespół norm prawnych należących do różnych dziedzin prawa administracyjnego, cywilnego, finansowego i konstytucyjnego. Możemy powiedzieć, że prawo to ma charakter interdyscyplinarny.
Prywatne prawo gospodarcze to ogól norm cywilno-prawnych regulujących stosunki prawne pomiędzy przedsiębiorcami. Normy te zawarte są w kc i w kodeksie spółek handlowych.

Źródła prawa są pochodzenia krajowego i zagranicznego.
Krajowe źródła prawa opierają się na systemie ustalonym w konstytucji RP. Obejmują więc przepisy prawne Konstytucji, ustaw zwykłych i rozporządzeń. Aktualnie w niewielkim zakresie źródłami prawa gospodarczego są także przepisy zawarte w innych aktach wykonawczych. Chodzi tutaj o uchwałę RM i zarządzenia Prezesa RM i kierowników urzędów centralnych. Jeżeli chodzi o Konstytucję RP to najważniejszym artykułem jest art. 20. Artykuł ten określa wartości stanowiące podstawę ustroju gospodarczego RP. Zawarta w tym artykule jest również zasada wolności gospodarczej.
W rozdz. II Konstytucji znajduje się katalog wolności i praw znajdujących odniesienie do prawa gospodarczego, np. art. 59 ust 1- jest to wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz organizacjach pracodawców. Art. 61 ust 1 jest to prawo obywateli do informacji gospodarczej. Art. 65 ust 4 to zapewnienie minimalnej wysokości wynagrodzenia. Są to przykładowe artykuły. Prawo gospodarcze nie jest skodyfikowane. Opiera swoje regulacje na wielu ustawach zwykłych, z których kilka ma charakter wiodący w stosunku do innych. Np. w odniesieniu do działalności gospodarczej podstawowe znaczenie ma ustawa z dnia 02-07-2004 o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawa ta nazywana jest konstytucją gospodarczą. Ustawa ta określa pojęcie działalności gospodarczej, pojęcie przedsiębiorcy. Określa podstawowe zasady podejmowania, wykonywania i zakańczania działalności gospodarczej na terytorium RP. Określa prawa i obowiązki przedsiębiorców. Określa zakres i tryb reglamentacji działalności gospodarczej. Chodzi tutaj o działalność regulowaną, koncesję, zezwolenia i zgody. Ustawa określa zakres, formy kontroli i nadzoru nad działalnością gospodarczą. Wyodrębnia również zasady podejmowania działalności gospodarczej na terytorium RP przez podmioty zagraniczne. Ścisły związek z tą ustawą mają dwie inne:
ustawa z 20-08-1997 o KRS
oraz ustawa z 20-08-1997- są to przepisy wprowadzające ustawę o KRS
Obydwie te ustawy rozstrzygają kto i w jaki sposób może nabyć status prawny przedsiębiorcy. Druga grupa aktów normatywnych stanowiących źródła prawa gospodarczego są to ustawy poświęcone regulacji form organizacyjno-prawnych umożliwiających wykonywanie działalności gospodarczej. Prawo polskie umożliwia wykonywanie działalności gospodarczej w bardzo wielu formach. Cześć z tych form ma regulację kodeksową i chodzi tutaj o ustawę z 15-09-2000r. ? jest to kodeks spółek handlowych. Akt ten reguluje zasady tworzenia, organizację i funkcjonowanie oraz rozwiązywanie i likwidację osobowych i kapitałowych spółek handlowych. Pozostałe formy organizacyjno-prawne działalności gospodarczej uregulowane są w innych ustawach i dotyczy to spółek, spółek cywilnych, przedsięb. państwowych, banków państwowych, jednostek budowlano-rozwojowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, przedstawicielstw i oddziałów przedsiębiorstw zagranicznych. Dotyczy to również podmiotów, które mogą wykonywać działalność gospodarczą, ale jest to dla nich zadanie uboczne. Chodzi tutaj o fundacje, stowarzyszenia, partie polityczne itp. Trzecia grupa aktów stanowiących źródła prawa są to ustawy normujące umowy handlowe. Głównym aktem jest tutaj kc., który zawiera przepisy dotyczące wszystkich umów nazwanych i nie nazwanych występujących w obrocie gospodarczym. Pozostałe umowy, które nie mają unormowania w tym kodeksie są uregulowane w innych ustawach, np. umowa o prace projektowe w prawie budowlanym. Na równi z krajowymi źródłami prawa traktuje się ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe, przede wszystkim chodzi tutaj o ratyfikowane przez Polskę ważne konwencje międzynarodowe, na mocy których Polska zobowiązała się do przestrzegania pewnych reguł postępowania w zakresie handlu i konkurencji. W związku z tym, że Polska znajduje się w UE źródłem prawa jest również prawo wspólnot europejskich pierwotne i wtórne.

Zasady publicznego prawa gospodarczego.
Prawo gospodarcze jest kompleksowym działem prawa publicznego. W związku z tym do zasad prawa gospodarczego zaliczamy te zasady, które odnoszą się do całego systemu prawa publicznego, jak i te które odnoszą się do poszczególnych części prawa gospodarczego. Niektóre zasady określamy mianem zasad naczelnych (podstawowych), zaś inne mianem zasad szczegółowych. Do zasad szczegółowych zaliczamy zasady:
wolności handlu i przemysłu
wolności konkurencji
prawa własności
interwencjonizmu państwowego
demokracji gospodarczej
nacjonalizmu
planowania

Do podstawowych zasad gospodarczych zaliczamy zasadę:
równości w sferze gospodarczej
nie działania prawa wstecz

Istnieją też zasady, które tylko pozornie wygląda, że odnoszą się do przedsiębiorców, iż z myślą o nich są tworzone, lecz jednocześnie należą do katalogu zasad publ prawa gospodarczego. Jest to np. zasada wolności gospodarczej, samodzielności gospodarczej i finansowej, równości przedsiębiorców wobec prawa, zasada dobrowolnego zrzeszania się przedsiębiorców, pracodawców, pracowników i konsumentów. Istnieją też zasady, które tylko pozornie odnoszą się do państwa i jego zadań w gospodarce, chociaż w rzeczywistości chronią interesy przedsiębiorców. Np.
zasada praworządności i ingerencji państwa w sferę gospodarczą
demokracji gospodarczej
ochrony gospodarczych interesów państwa
państwowej ochrony stosunków gospodarczych
Wszystkie w/w zasady wzajemnie się uzupełniają tworząc zamknięty zespół reguł na podstawie których państwo może wprowadzić określony typ gospodarki.

Państwo a gospodarka
Możemy wyróżnić typy, rodzaje, formy i metody zachowań państwa wobec gospodarki.

Typy zachowań państwa wobec gospodarki
Możemy wyróżnić 3 typy zachowań państwa wobec gospodarki, które mają na celu
utrzymanie przez państwo istniejącego typu gospodarki i związanego z nim rodzaju modelu,
zmiana modelu gospodarki przy zachowaniu istniejącego typu gospodarki
stworzenie nowego typu gospodarki i wybór określonego modelu związanego z danym typem gospodarki
Pierwszy typ nazywany jest zasadniczym i państwo chroni istniejący typ gospodarki i rodzaj modelu. Zakładając, że istniejący model gospodarki służy panowaniu klasowemu i umożliwia realizację ogólnospołecznych funkcji państwa. W założeniu tym tkwi zgodność pomiędzy typem, rodzajem, formami i metodami zachowań państwa wobec gospodarki. Państwo chroni ten typ gospodarki poprzez utrzymanie funkcjonującego ustroju gospodarczego, poprzez przestrzeganie reguł ekonomicznych i prawnych obowiązujących na rynku towarowym pracy i usług. Ochrona ta dotyczy państwa jako całości.
Drugi typ- państwo zmienia model gospodarki przy zachowaniu dotychczasowego typu gospodarki. Przyczyny, zmiany modelu gospodarki mogą być różne. Np. brak takich zmian może doprowadzić do upadku istniejącego typu gospodarki. W tym celu państwo może przeprowadzać, inicjować, realizować reformy gospodarcze. Zmiana modelu gospodarki wymaga zastosowania innych metod zachowań państwa wobec gospodarki.
Trzeci typ- państwo zmienia istniejący typ gospodarki i rodzaj modelu. Ten typ budzi najwięcej kontrowersji. Po pierwsze, dlatego czy tego rodzaju zmiany może przeprowadzić samo państwo. Zmiana typu gospodarki oznacza zmianę ustroju gospodarczego i związanego z nim ustroju politycznego, co oznacza utratę władzy państwowej przez dotychczasowy układ sił politycznych. Zmiana taka jest jednak możliwa i świadczą o tym fakty historyczne. Np. zmiana typu gospodarki w państwach socjalistycznych. Np. takie państwa jak Węgry i Polska w ostatniej fazie swojego bytu deklarowały potrzebę przechodzenia do gospodarki rynkowej. Miało to miejsce w obliczu zagrożenia dla utrzymania idei socjalizmu. Inne państwa, np. Związek Radziecki, Bułgaria, Jugosławia chciały pozostać na stałych pozycjach ideologicznych, ale chciały wprowadzać reformy gospodarcze w celu osiągnięcia pewnego stopnia decentralizacji i demokracji życia społecznego. Stało się jasne, że do zmiany typu gospodarki może dojść, ale dopiero wtedy, kiedy dokona się zmiany ekipy rządzącej w państwie. Wyłoniły się dwa modele zmian ekipy rządzącej:
pokojowy- zmiana dokonywała się w formach uznanych konstytucyjnie poprzez wybory parlamentarne i tak było w Polsce, na Węgrzech, Bułgarii, Czechosłowacji.
zbrojny- miał miejsce w Rumunii, Jugosławii i w części Związku Radzieckiego
Zmiana władzy w państwach socjalistycznych dokonała się w oparciu o siły polityczne, które mniej lub bardziej deklarowały potrzebę zmiany danego typu gospodarki. Siły te uzyskały poparcie społeczne, chociaż nie deklarowały programów politycznych.

Zadania państw wiążące się z przejściem do nowego typu gospodarki
dokonanie wyboru określonego typu gospodarki i pozyskanie akceptacji społecznej
usankcjonowanie dokonanego wyboru
stworzenie określonych warunków do wprowadzenia danego typu gospodarki
udział państwa we wdrażaniu nowego typu gospodarki

Ad 1. wyboru takiego dokonują siły polityczne, które przejęły władzę w państwie. Polega to m.in. na obsadzaniu najważniejszych stanowisk państwowych. Jeżeli przejęcie władzy miało charakter pokojowy, to istnieje już określony program gospodarczy, który wskazuje typ gospodarki i program ten prezentowany w toku kampanii wyborczej w wyniku zwycięstwa wyborczego uzyskał społeczną akceptację. Stworzenie nowego typu gospodarki oznacza konieczność normatywnego określenia ustroju gospodarczego. Pojęcie to obejmuje:
stosunki własnościowe będące podstawą gospodarowania
zasady gospodarowania, typowe dla danego układu stosunków własności
strukturę przedsiębiorstw
prawa ekonomiczne i mechanizmy gospodarcze chronione przez państwo.
organizację i formy prawne ingerencji państwa w stosunki gospodarcze w skali makro i mikro

Podstawy doktrynalne zachowań państwa wobec gospodarki
Każdy z tych trzech typów zachowań państwa wobec gospodarki ma swoje podłoże ideologiczne. Ideologia służy uzasadnieniu zachowań państwa wobec gospodarki.
1. Neoliberalizm gospodarczy- współczesny neoliberalizm gospodarczy jest spadkobiercą XIX wiecznych systemów liberalnych. Okres wybuchu na nowo tego kierunku to lata 70 i 80-te XX wieku. Stał się wtedy doktryną powszechnie uznawaną i stosowana przez władze i rządy w większości wysoko rozwiniętych państw kapitalistycznych. Pierwszy nawrót do tej doktryny nastąpił w Wielkiej Brytanii w 1979r., kiedy w wyniku zwycięstwa wyborczego partii konserwatystów na czele rządu stanęła Margarett Tchaczer.
W St. Zjednoczonych nawrót do tej doktryny nastąpił w 1980r., kiedy na prezydenta został wybrany Ronald Regan. Politykę taką prowadził również ....................., Pinoczet. Neoliberalizm współczesny nazywany jest mianem ekonomii podaży. Przyjmuje on za podstawę funkcjonowania gospodarki wolną grę sił rynkowych, lecz dopuszcza możliwość ingerencji państwa, ale tylko w określonym zakresie. Hasłem tego kierunku jest odchodzenie od państwa opiekuńczego, które ogranicza aktywność i kreatywność ludzi. Przedstawiciele tego kierunku uważają, iż gospodarka powinna być wolna od ingerencji państwa. W tych państwach, gdzie wprowadzono tę koncepcję efekt był zawsze bardzo doby, np. Chile, która była najbiedniejszym krajem Ameryki Południowej stała się najbogatszym krajem tego regionu, a 60% ludności tego kraju to klasa średnia.
Dwie główne tezy ekonomii podaży to:
prymat produkcji
rynek stanowi najefektywniejszy mechanizm
Istnieją 3 główne szkoły tego kierunku:
londyńska- przedstawicielem tego kierunku jest Hayek
fryburska- jest to ordoliberalizm, przedstawicielem jest Encken
chicagowska- jest to monetaryzm, przedstawicielem jest Friedman.

Drugą koncepcją przeciwstawną do neoliberalizmu gospodarczego jest interwencjonizm państwowy. Jest to aktywne oddziaływanie państwa na procesy społeczne i gospodarcze. Jest to teoria, która zaleca bezpośrednią ingerencję państwa w rynek. Zwolennicy tego kierunku wskazują 3 podstawowe cele tej koncepcji:
ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki
pobudzenie popytu gospodarczego
podniesienie tempa wzrostu gospodarczego
Twórcą tej teorii był Keints. Twierdził on, że w okresie dekoniunktury państwo może łagodzić jej skutki społeczne poprzez wpompowywanie pieniędzy podatników w gospodarkę, np. poprzez tworzenie miejsc pracy finansowanych przez państwo, albo wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych. A w okresie koniunktury państwo powinno przykręcać finansową śrubę poprzez ograniczenie podaży pieniądza. Interwencjonizm państwowy stosowany był w St. Zjednoczonych w latach 30-tych podczas wielkiego kryzysu, w Niemczech po II wojnie światowej (plan Ercharda). .............................
......................................................................

Aktualnie prawie wszystkie kraje wysoko rozwinięte stosują różne formy interwencjonizmu państwowego:
postkeinesizm
neokeinesizm

Formy zachowań państwa wobec gospodarki
Istnieją 3 formy zachowań państwa wobec gospodarki:
tworzenie prawa
programowanie i planowanie gospodarcze
realizowanie polityki gospodarczej

AD 1 Pod względem podmiotowym jest to prawna regulacja stosunków prawnych, odnosząca się do dwóch układów:
wzajemne uprawnienia i obowiązki prawne uczestników stosunków rynkowych. Są to stosunki poziome i regulowane są przez przepisy prawa prywatnego.
uprawnienia i obowiązki prawne przedsiębiorców wobec państwa i organów państwa wobec przedsiębiorców i są to stosunki pionowe i regulowane są przez przepisy prawa publicznego.

AD 2 Jest ono w gospodarce rynkowej postrzegane jako instrument interwencjonizmu państwowego. Planowanie gospodarcze występuje w krajach o gosp. rynkowej i przyjmuje postać jedną z 3-ech form:
koniunkturalna- koncentruje się ona na osiągnięciu ogólnej równowagi gospodarczej oraz równowagi bilansu płatniczego. Ma postać krótko i średnio terminowych prognoz. Wykorzystuje głównie w tym celu politykę fiskalną i pieniężną.
częściowo strukturalna- stanowi pochodną państwowej polityki budżetowej. Stosuje się ją do realizacji zadań krótko i średnio terminowych
strukturalna- jej głównym celem jest zapewnienie wzrostu gospodarczego i są to prognozy długoterminowe.

AD 3 Służy ona do realizacji zadań państwa wobec gospodarki. Polega ona na podejmowaniu różnego rodzaju zadań. Przyjmuje postać następujących działań:
organizatorskich
koordynacyjnych
reglamentacyjnych
ekonomiczno-finansowych
nadzorczych, kontrolnych i ochronnych

Pytania:
Co składa się na ustrój gospodarczy
Czym zajmuje się prawo gospodarcze
Wymień formy planowania państwowego
Czy możliwa jest zmiana typu i modelu gospodarki dokonana przez państwo
W jaki sposób państwo chroni istniejący typ gospodarki
Porównać doktrynę neoliberalizmu i interwencjonizmu państwowego.

Działalność gospodarcza-
Definicja legalna, czyli wynikająca wprost z przepisów prawa, a ściślej z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza ? jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie i rozpoznawanie oraz wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ustawodawca zaznaczył również, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa śródlądowego, a także do wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gosp. rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. W definicji działalności gospodarczej mówi się o działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej. Problem zaliczenia określonej działalności do w/w należy rozwiązywać przy pomocy rozporządzenia RM z 20-01-2004 w sprawie polskiej kodyfikacji działalności.

Pojęcie działalności wytwórczej- pojęcie to nie jest zdefiniowane normatywnie. Pod względem ekonomicznym jest to pojęcie bardzo szerokie i tak należy je interpretować w art. 2 ustawy. Generalnie jest to działalność oparta na produkcji, np.. art. spożywczych, czy skórzanych. Ale jest to również przetwarzanie i uszlachetnianie, wydobywanie surowców mineralnych czy też poszukiwanie surowców mineralnych. Możemy tu np. zaliczyć roboty budowlane, montażowe, magazynowe .......................................................................

Działalność budowlana- w świetle ustawy z 07-07-1994r. Prawo budowlane ? działalność budowlana obejmuje projektowanie, budowę, utrzymanie i rozbiórkę obiektu budowlanego.

Pojęcie handlu- polega on na zakupie lub sprzedaży towaru lub usługi. Handel może mieć zasięg krajowy lub międzynarodowy. Może być wykonywany hurtowo lub detalicznie. Handel zagraniczny może polegać na zakupie, czyli imporcie lub sprzedaży czyli eksporcie. Może również dotyczyć pośrednictwa w tych czynnościach, np. komis czy agencje. Niektóre usługi mają na celu wspieranie handlu i jest to np. wynajem lokalu dla celów handlowych, reklama lub mają na celu jego organizację. Są to np. giełdy towarowe, targi, wystawy. Albo też ułatwiają prowadzenie handlu i są to np. targowiska, kantory wymiany walut, usługi rzeczoznawcy.
Pojęcie usługi- zostało ustalone normatywnie i ma swoją klasyfikację i w tym celu stosuje się polską klasyfikację wyrobów i usług. Pojęcie usługi zostało wprowadzone rozporządzeniem RM z 06-04-2004r.
Zarobkowy charakter- wiąże się z odpłatnością. Nie mają więc takiego charakteru te działania, które są prowadzone wyłącznie w celu zaspokojenia własnych potrzeb, np. amatorski połów ryb, łowiectwo, działalność wytwórcza w zakresie produkcji towarów przeznaczonych dla zaspokojenia własnych potrzeb. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wymienia dwie postaci:
1. zorganizowany
2. i ciągły
W pojęciu organizacji działalności gospodarczej tkwią następujące elementy:
dokonywanie podstawowych obowiązków związanych z rejestracją działalności gospodarczej
zgłoszenia statystyczne, podatkowe do ubezpieczeń społecznych, założenie rachunku bankowego
dokonanie wyboru przez przedsiębiorcę formy organizacyjno-prawnej
wystąpienie i uzyskanie wymaganego zezwolenia, koncesji czy zgody
Element ciągłości- element ten ma świadczyć o względnym, stałym zamiarze wykonywania działalności, co nie wyklucza jednak możliwości prowadzenia działalności tylko sezonowo albo w celu prowadzenia działalności w celu osiągnięcia przez przedsiębiorcę określonego celu.

Ćwiczenia z dn. 02-12-2006
Pojęcie przedsiębiorcy- zdefiniowane jest dwukrotnie. Raz w kc, drugi raz w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Obydwie te definicje wygadają w ten sam sposób i brzmią: przedsiębiorca to podmiot prawa, osoba fizyczna, osoba prawna, i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej. Osoba prawna- to spółka z o.o, spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe, stowarzyszenie, fundacja. Natomiast jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej mogą być przedsiębiorcą tylko w sytuacji, w której na mocy przepisów ustawowych otrzymały zdolność prawną (zdolność sądowa, czyli mogą pozywać i być pozywane). Zdolność prawną mają 4 rodzaje jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej: są to osobowe spółki prawa handlowego, do których zaliczamy spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną i partnerską. W podmiotowość prawną wyposażył te spółki kodeks spółek handlowych. Przedsiębiorcami mogą być również wspólnicy spółek cywilnych w zakresie wykonywanych przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorcą nie jest natomiast spółka cywilna i spółka małżeńska. Istotnym elementem bycia przedsiębiorcą jest wykonywanie działalności we własnym imieniu jako podmiot prawa na własny rachunek i na własne ryzyko. Kolejna cecha bycia przedsiębiorcą ? to jest bezpośredniość działania, np. SP prowadzi działalność gospodarczą, ale nie jest przedsiębiorcą.

Kategorie przedsiębiorców
Osoba fizyczna ? jako podmiot prawa została zrównana z innymi podmiotami w prawnych możliwościach podejmowania działalności gospodarczej. Osoba fizyczna, tak samo jak inne podmioty podlega tym samym przepisom o postępowaniu upadłościowym, naprawczym, tym samym przepisom o ochronie konkurencji i zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Osoba fizyczna jako przedsiębiorca może zatrudniać pracowników, zrzeszać się w organizacjach samorządu gospodarczego. Osoby fizyczne podlegają obciążeniom publiczno-prawnym, mogą korzystać z kredytów bankowych.
Przedsiębiorstwo państwowe- jest klasyczną formą prowadzenia działalności gospodarczej przez państwo. Przedsiębiorstwo państwowe uregulowane jest przepisami ustawy z 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych. Zgodnie z tą ustawą przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansujacym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną, prowadzącym działalność na zasadach racjonalnej gospodarki, samofinansowania oraz rachunku ekonomicznego. Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, przez NBP i inne banki państwowe. W szczególnych przypadkach mogą być tworzone również przez inne organy. Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego powinno być poprzedzone przeprowadzeniem odpowiedniego postępowania przygotowawczego. Postępowanie przygotowawcze ma na celu stwierdzenie celowości i potrzeby utworzenia takiego przedsiębiorstwa. Przedsięb. państwowe mogą być tworzone jako przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych lub też jako przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Przedsiębiorstwa te tworzone są dla potrzeb ludności w celu nieprzerwanego zaspakajania ich potrzeb, np. komunikacja miejska, zaopatrzenie ludności w energię elektryczną, cieplną, gazową. Przedsiębiorstwa te nie muszą przynosić zysku, ale mają nieprzerwanie działać. Przedsięb. państwowe podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców w KRS. Z chwilą wpisu uzyskują osobowość prawną. Do wniosku należy dołączyć statut, który reguluje strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa. Organami przedsiębiorstwa są:
dyrektor przedsiębiorstwa
ogólne zebranie pracowników
rada pracownicza
Dyrektor zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje go na zewnątrz. Podejmuje decyzje samodzielnie i ponosi za nie odpowiedzialność. Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje rada pracownicza, z wyjątkiem nowo utworzonego przedsiębiorstwa. Wtedy dyrektor powoływany jest przez organ założycielski spośród kandydatów w drodze konkursu. Statut przedsięb. państwowego może przewidywać powołanie organów doradczych i opiniodawczych dyrektora. Jest to np. kolegium przedsiębiorstwa i rada techniczno-ekonomiczna. Poza statutem w przedsięb. państwowym istnieje regulamin organizacyjny, który jest ustalany przez dyrektora po zasięgnięciu opinii rady pracowniczej.

Następna kategoria przedsiębiorców to spółki handlowe:
Spółka akcyjna- jest formą kumulowania kapitału w celu podejmowania przedsięwzięć znacznych rozmiarów. Ta forma służy zbieraniu kapitału znacznych rozmiarów od dużej ilości akcjonariuszy. Forma spółki akcyjnej jest obligatoryjna dla niektórych podmiotów, np. banków czy instytucji ubezpieczeniowych. Spółka akcyjna może być zawiązana przez 1 lub więcej osób, ale nie może być zawiązana przez jednoosobową spółkę z o.o. Spółka akcyjna może być powołana w każdym celu prawnie dopuszczalnym, także nie związanym z prowadzeniem działalności. Istnieje podział spółek akcyjnych na spółki publiczne i prywatne.
Spółki publiczne- to takie, których akcje zostały dopuszczone do publicznego obrotu.
Do powstania spółki akcyjnej potrzebne jest zawiązanie spółki, podpisanie statutu przez osoby będące założycielami, wniesienie przez akcjonariuszy wkładów, następnie ustanowienie organów spółki, wpisanie spółki do rejestru i z tą chwilą spółka uzyskuje osobowość prawną. Organami spółki akcyjnej są:
zarząd, rada nadzorcza i walne
zgromadzenie.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego w spółce akcyjnej wynosi 500 tys. zł. Kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej, przy czym najniższa wartość nominalna akcji nie może być mniejsza niż 1 grosz.
Spółka z o.o.- jest spółką kapitałową, spółką handlową, posiadającą osobowość prawną, działającą w oparciu o kapitał zakładowy. Ta forma organizacyjno-prawna przeznaczona jest dla mniejszych przedsięwzięć gospodarczych niż było to w przypadku spółki akcyjnej. Spółka z o.o. może być powołana w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Może utworzyć ją 1 lub więcej osób. Bardzo popularna jest spółka 1-osobowa, czyli mająca jednego właściciela. Spółka z o.o. nie może być powołana przez inną jednoosobową spółkę z o.o. Kapitał zakładowy powinien wynosić min. 50 tys. zł. Kapitał zakładowy dzielony jest na udziały. Przez udziały należy rozumieć ogół praw i obowiązków wspólnika wynikających ze stosunku spółki. Jeżeli ustawa lub umowa nie stanowi inaczej, to wspólnicy mają równe prawa i obowiązki wobec spółki. Organami spółki są:
zarząd i zgromadzenie wspólników
Spółka jawna- jest spółką osobową, prowadzącą przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka ta nie ma osobowości prawnej, choć dysponuje ułomną osobowością prawną, tzn. że może we własnym imieniu nabywać prawa w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, może zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Spółka ta jest wyodrębniona organizacyjnie i majątkowo od wspólników. Każdy wspólnik za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z innymi wspólnikami i spółką. Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Nazywa się to subsydiarną odpowiedzialnością wspólnika. Ta subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań, które powstały przed wpisem do rejestru. Zawarcie umowy spółki powinno nastąpić na piśmie pod rygorem nieważności. Przy czym treść takiej umowy regulowana jest w kodeksie spółek handlowych. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę podczas jej istnienia. Wkładem mogą być pieniądze, rzeczy, prawa a także świadczenie na rzecz spółki pracy lub usług. Reprezentować spółkę jawną może każdy wspólnik. Umowa spółki może jednak przewidywać, że wspólnik pozbawiony jest prawa reprezentowania spółki, albo że jest uprawniony do reprezentowania spółki, ale tylko łącznie z innymi wspólnikami. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów i na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Spółka partnerska- jest to spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami mogą być osoby uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, np. adwokat, lekarz, tłumacz przysięgły, księgowy, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy.
Umowa spółki partnerskiej musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Firma spółka partnerska powinna w swojej nazwie zawierać nazwisko co najmniej jednego wspólnika, określenie ?i partnera? i określenie wolnego zawodu. Nazwa powinna brzmieć np. ?Jan Kowalski i partnerzy księgowi?. Spółka ta musi być zgłoszona do sądu rejestrowego i do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienie każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Spółka partnerska powstaje jako podmiot prawa z chwilą wpisu do rejestru, tzn. że wpis ma charakter konstytutywny. Każdy partner ma prawo reprezentowania spółki samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Spółka komandytowa- jest to spółka osobowa, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia- nazywa się on komplementariusz, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona- ten nazywa się komandytariusz. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.
Spółka komandytowo-akcyjna- jest ona spółką osobową, mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem bez ograniczenia- nazywa się komplementariusz, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 tys. zł. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Spółka ta powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Spółkę komandytowo-akcyjną reprezentuje komplementariusz, który z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie został pozbawiony tego prawa.

Ewidencja działalności gospodarczej
Od 2001r. do ewidencji działalności gospodarczej wpisywane są wyłącznie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Obecnie instytucja ta jest uregulowana przez ustawę z 1999r. prawo działalności gospodarczej. Ustawa ta zasadniczo nie obowiązuje. Obowiązują tyko przepisy dotyczące ewidencji działalności gospodarczej. Te przepisy mają obowiązywać w takiej formie do końca 2006r. Od 1 stycznia 2007 zacznie obowiązywać rozdział III ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotychczasowa ewidencja- ewidencję prowadzą gminy i jest to ich zadanie zlecone. W ramach gminy ewidencja prowadzona jest przez tzw. organ ewidencyjny. Tym organem jest wójt, burmistrz, prezydent miasta. Ta ewidencja działalności gospodarczej polega na tym, że każda gmina prowadzi wykaz osób mających miejsce zamieszkania na terytorium gminy i prowadzących działalność gospodarczą. Miejsce zamieszkania i miejsce prowadzenia działalności gospodarczej mogą być różne. Zasada domicylu- tzn. że osoba fizyczna wpisywana jest do ewidencji w gminie jej miejsca zamieszkania. Zasada domicylu nie obowiązuje obywateli UE, którzy nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski, a chcą tutaj prowadzić działalność gospodarczą. Wówczas te osoby podlegają wpisowi do ewidencji w gminie, w której chcą prowadzić działalność gospodarczą. Podstawą wpisu jest zgłoszenie, które powinno zawierać:
imię i nazwisko osoby fizycznej, adres, nr PESEL, przedmiot działalności gospodarczej, miejsce w której ma być prowadzona działalność gospodarcza, określenie pełnomocnika osoby fizycznej oraz datę rozpoczęcia działalności gospodarczej. Wszystkie te elementy podlegają wpisowi do ewidencji. To dokonanie wpisu traktowane jest jako czynność materialno-techniczna. Nie jest wydawana decyzja administracyjna. Następuje jedynie umieszczenie danych osoby w ewidencji. Decyzja administracyjna jest wydawana przez organ ewidencyjny, gdy odmówi on wpisu. Przesłanką odmowy jest zgłoszenie działalności, która nie podlega ewidencjonowaniu, np. jeżeli ze zgłoszeniem wystąpi rolnik prowadzący działalność rolniczą. Odmowa będzie miała również miejsce wtedy, gdy dana osoba jest objęta zakazem prowadzenia działalności gospodarczej. Musi to jednak wynikać z prawomocnego orzeczenia sądu. Decyzja administracyjna może być wydana również wtedy, gdy osoba fizyczna zostaje wykreślona z ewidencji. Wykreślenie następuje na wniosek zainteresowanej osoby, która nie chce prowadzić działalności gospodarczej albo wykreślenie z urzędu (ma miejsce wtedy, gdy osoba została objęta zakazem prowadzenia działalności gospodarczej). Wykreślenie może być całkowite lub częściowe. Częściowe- wtedy, gdy osobie zakazano prowadzenia działalności określonego rodzaju, a osoba ta w przedmiocie działalności gospodarczej miała wpisane różne czynności. Ewidencja jest jawna. Oznacza to, że dane objęte wpisem są dostępne dla każdego. Osoba fizyczna od momentu wpisu traktowana jest jako przedsiębiorca.

Nowa ewidencja od 01-01-2007
Wpisywanie do ewidencji będzie następowało na wniosek, a nie na zgłoszenie. Treść wniosku będzie o wiele szersza niż dotychczas. Oprócz tych elementów, które występowały dotychczas w zgłoszeniu będą umieszczane informacje dotyczące umów majątkowych małżeńskich, które zostały zawarte przez osoby fizyczne oraz umowy spółki cywilnej. Z urzędu organ ewidencyjny będzie wpisywał dodatkowo nr NIP, informacje dotyczące uzyskanych koncesji, zezwoleń, wpisana osoby fizycznej do rejestru działalności regulowanej, będzie wpisywał informacje dotyczące ustanowienia kuratora dla osoby fizycznej. Będzie to bardzo szeroki zakres informacji. Jeżeli np. zostanie ogłoszona upadłość osoby fizycznej to również ta informacja będzie musiała znaleźć się w ewidencji. Nowa ewidencja ma charakter jawności formalnej, tzn. że jest dostępna dla każdego. Ma również charakter jawności materialnej. Jawność ta będzie związana z domniemaniem prawdziwości danych zawartych w ewidencji. Samo wpisanie danych będzie przesądzać o tym, że dane te są prawdziwe. Będzie za to odpowiadał organ ewidencyjny, który będzie musiał zadbać o prawdziwość danych. Powstanie też nowa instytucja- centralna informacja o działalności gospodarczej. Instytucja ta będzie gromadzić dane w systemie informatycznym. Będą tam umieszczone wszystkie dane, które zostały wpisane do ewidencji (we wniosku i z urzędu).
Ta nowa instytucja będzie współdziałała z centralną informacją Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisanie osoby fizycznej do ewidencji będzie następowało na podstawie decyzji administracyjnej. Organ administracyjny przed wydaniem decyzji administracyjnej musi zbadać wszelkie okoliczności sprawy. Przewiduje się, że decyzja administracyjna powinna być wydana niezwłocznie maksymalnie w terminie 3-ech dni od wpłynięcia wniosku. Organ ewidencyjny będzie musiał sprawdzić kompletność wniosku, czy wniosek został złożony przez osobę uprawnioną. Jeżeli został złożony przez osobę nieuprawnioną, to organ ewidencyjny ma obowiązek odmowy. Organ ewidencyjny musi sprawdzić czy dane są prawdziwe, bo to on odpowiada za prawdziwość danych.