Prawo gospodarcze

Prawo gospodarcze - prof. Walc /4 autorów/

Prawo gospodarcze reguluje stosunki między państwem a gospodarką. Obszar styku państwa z gospodarką jest przedmiotem prawa gospodarczego.
Wolny rynek w gospodarce wyklucza ingerencję państwa.
Przedsiębiorcy, gdy im się dobrze powodzi nie chcą ingerencji państwa.
Gdy brak koniunktury wówczas chcą, aby państwo ingerowało i regulowało.
O relacjach państwa z gospodarką decyduje:
1. przyjęty ustrój gospodarczy
a. gospodarka wolnorynkowa – neoliberalna jest najbardziej klasyczną gospodarką wolnorynkową, rządzą w niej wyłącznie prawa wolnorynkowe, prawo podaży i popytu. Przykładem jest gospodarka Stanów Zjednoczonych. Najluźniejsze relacje państwa z gospodarką.
b. gospodarka wolnorynkowa społecznie zdeterminowana (tzw. gospodarka z ludzką twarzą) to gospodarka gdzie istotne decyzje gospodarcze podejmuje się przez pryzmat potrzeb człowieka /co z tej decyzji wynika dla człowieka/ przykładem jest gospodarka szwedzka, duńska i niemiecka.
c. gospodarka wolnorynkowa planowana ten typ gospodarki występuje wyłącznie we Francji. Opracowuje się plany gospodarcze od resortów po przedsiębiorców, nie mają one charakteru obligatoryjnego są fakultatywne. Francuskie plany można porównać do naszych strategii rozwoju gospodarczego. We Francji przedsiębiorcy wiedzą w jakim kierunku będzie się rozwijała gospodarka. Plany pozwalają lokować środki pieniężne w
d. transformacja gospodarcza dot. wszystkich państw komunistycznych
przesłanki determinujące transformację: 1. prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, 2. uwolnienie pieniądza /jego wymienialność/ 3. uwolnienie handlu zagranicznego, 4. usamodzielnienie NBP /banków centralnych/
Relacje państwa z gospodarką najściślejsze.

O relacji państwa z gospodarką konstytucje w ogóle nie wspominają. Konstytucje poszczególnych państw są obojętne /nie zajmują się/ na gospodarkę. W Polskiej Konstytucji jest 1 art., który mówi, że dążymy do gospodarki wolnorynkowej. Konstytucja jest wprawdzie obojętna na gospodarkę, ale w polskiej Konstytucji istnieją 3 zasady, które uniemożliwiają parlamentowi kształtowanie relacji państwa z gospodarką wedle własnych pomysłów.
1. konstytucyjna zasada demokratyzmu – w sensie społeczno ustrojowym:
przesłanka:
- są wolne wybory,
- system wielopartyjny /gdy system jednopartyjny to nic to nie oznacza/
Wolne wybory oznaczają że głosujemy na partię a partie przedkładają program, który w gruncie rzeczy jest programem gospodarczym, głosując na partię wybieramy system gospodarczy.
2. konstytucyjna zasada państwa prawa – w sensie ustrojowym przejawia się w 2 aspektach
a. w takim państwie istnieje prymat ustawy – istotne sprawy społeczno-gospodarcze powinny być regulowane ustawą
b. ustawy te są poddane kontroli sądowej
Rząd w sprawy gospodarcze może ingerować wyłącznie za pomocą ustawy. W Sejmie obowiązują określone mechanizmy.
3. konstytucyjna zasada sprawiedliwości społecznej – jej znaczenie jest najbardziej istotne w systemie transformacji gospodarczo-ustrojowej. Oznacza ona dla gospodarki, że koszty transformacji społeczno-gospodarczej powinny w myśl zasady sprawiedliwości społecznej być równomiernie rozłożone na wszystkie grupy społeczne w tym także na rolników.

O relacjach państwa z gospodarką przesądza struktura własnościowa podmiotów gospodarczych w danym kraju. /gdy będzie dużo podmiotów prywatnych to styk państwa z gospodarką będzie ograniczony/
Polska gospodarka jest w 90% gospodarką prywatną. Zakałą polskiej gospodarki są jednoosobowe spółki Skarbu Państwa /1600, 400 całkowicie we władaniu państwa/ przy pomocy których państwo może ingerować w gospodarkę.
Jeśli relacje państwa z gospodarką
Nie ma gospodarki w żadnym państwie na świecie, która byłaby wolna od ingerencji państwa. gdyby tak było to państwo nie byłoby potrzebne. Nawet w systemie neoliberalnym państwo ma do spełnienie trzy zadania:
& występuje w roli inspiratora przedsiębiorczości, w ramach tego zadania pastwo powinno dbać przede wszystkim o istnienie na rynku konkurencji. Nic tak nie pobudza przedsiębiorczości jak uczciwa konkurencja.
& pełnienie funkcji redystrybutora środków budżetowych – nawet w gospodarce neoliberalnej tych zadań z państwa nikt nie zdejmie.
& państwo pełni funkcję niwelatora gór i dolin – pod tym pojęciem kryje się inflacja i bezrobocie. Niekontrolowana inflacja powoduje dług państwowy, niekontrolowane bezrobocie grozi buntem społecznym. /studentka, emeryt – pracownicy szarej strefy. Polska 6 miejsce w Europie/

PRAWO DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ /KONSTYTUCJA GOSPODARCZA/
Ustawa z 11.11.1999 r. weszła w życie 1.01.2000 roku
/charakterystyka ustawy prawo działalności gospodarczej/
Ustawa reguluje następujące kwestie:
1. określa zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
2. po raz 1 w historii życia gospodarczego ustawa określa zadania administracji rządowej i samorządowej wobec przedsiębiorców,
3. nadto ustawa stanowi nowoczesny akt prawny, całkowicie zgodny z Konstytucją RP a także całkowicie zharmonizowany z przepisami UE w tym zakresie.

Omawiana ustawa zasadza się /oparta jest/ na 5 podstawowych zasadach:
1. zasada wolności społecznej – w myśl tej zasady działalność gospodarcza jest dopuszczalna dla każdego, związana jest z zasadą własności indywidualnej. Nie ma wolności gospodarczej bez własności gospodarczej. Historia własności jest historią wolności gospodarczej.
2. zasada równości prawnej wszystkich przedsiębiorców – ma ona aspekt wewnętrzny – wynika z niej że wszyscy krajowi przedsiębiorcy bez względu na wielkość przedsiębiorstwa i rodzaj prowadzonej działalności są równi wobec prawa, zewnętrzny oznacza, że po raz pierwszy w historii życia gospodarczego w prawach i obowiązkach zrównano przedsiębiorców krajowych z przedsiębiorcami zagranicznymi.
3. zasada respektowania warunków określonych prawem /przejawia się to w katalogu obowiązków osoby, która chce podjąć i prowadzić działalność gospodarczą/
4. przestrzeganie uczciwej konkurencji, poszanowanie dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
5. tworzenia korzystnych warunków dla małych i średnich przedsiębiorców

pojęcie działalności gospodarczej
działalność gospodarcza to szeroko rozumiany obszar aktywności gospodarczej człowieka /przejawia się to w lansowanej ostatnio przez UE koncepcji samozatrudnienia. Wprowadzone zostanie pojęcie miniprzedsiębiorcy/
Granice tej aktywności wyznaczają ustawowe cechy działalności gospodarczej:
& zarobkowy charakter
& musi być wykonywana w sposób zorganizowany
& musi być wykonywana w sposób ciągły
Ustawodawca zrezygnował z kryterium zysku dla pojęcia działalności gospodarczej.
Do roku 1999 przepisy wymagały zysku w działalności gospodarczej.
Ustawa w zamian za tę przesłankę wymaga przestrzegania przez przedsiębiorcę zasady gospodarności, która oznacza prowadzenie działalności gospodarczej w sposób właściwy dobremu gospodarzowi. Najbardziej w/w przesłankom odpowiada:
& działalność wytwórcza
& handlowa
& budowlana
& usługowa
& jak również poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych
poza działalnością gospodarczą o której stanowi ustawa istnieje działalność gosp.do której przepisy ustawy nie mają zastosowania. Zaliczamy do niej:
& działalność wytwórcza w zakresie upraw rolnych
& związaną z chowem i hodowlą zwierząt
& w zakresie ogrodnictwa
& w zakresie warzywnictwa
& leśnictwa
& oraz rybołówstwa wśródlądowego

pod działalność gospodarczą w myśl ustawy nie podlegają usługi w zakresie:
& wynajmowania przez rolników pokoi
& wynajmowania przez rolników miejsc pod stawianie namiotów
& sprzedaż posiłków domowych przez rolników
& świadczeniu w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Pojęcie przedsiębiorcy – zgodnie z ustawą jest:
1. osoba fizyczna,
2. osoba prawna,
3. nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo i we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą
zgodnie z omawianą ustawą jak również z ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym wspólnicy spółki cywilnej są traktowani jako odrębni przedsiębiorcy w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, zaś spółka cywilna w rozumieniu ustawy stanowi umowę do której ma zastosowanie kodeks cywilny.
Przedsiębiorcą w myśl omawianej ustawy nie jest:
1. notariusz
2. radca prawny
3. adwokat
sytuację osób pracujących w tych zawodach określają odrębne przepisy ustawowe.
W myśl ustawy wszyscy przedsiębiorcy dzielą się na:
i. małych przedsiębiorców
ii. średnich przedsiębiorców
Szacuje się, że jest ich w kraju ponad 3 miliony
Mały przedsiębiorca – wedle art.54 ust.1 ustawy za małego przedsiębiorcę uważa się tego, który w poprzednim roku obrotowym:
a. zatrudniał średniorocznie do 50 pracowników
b. osiągał przychód netto ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz wszelkich operacji finansowych nie przekraczających równowartości w zł polskich 7 mln euro lub
c. suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w zł polskich 5 mln euro, jednakże należy pamiętać, że nie uważa się za małego takiego przedsiębiorcy w którym inni przedsiębiorcy niż mali posiadają:
- więcej niż 25% wkładów udziałów lub akcji lub prawo do ponad 25% udziału w zysku,
- więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy)
średni przedsiębiorca – art.55 ust.1 ustawy uważa się tego, który w poprzednim roku obrotowym:
a. zatrudniał średniorocznie do 250 pracowników oraz
b. osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz wszelkich operacji finansowych nie przekraczających równowartości w zł polskich 40 mln euro lub
c. suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w zł polskich 27 mln euro, jednakże należy pamiętać, że nie uważa się za średniego przedsiębiorcę takiego przedsiębiorcy, w którym inni przedsiębiorcy niż mali i średni posiadają:
- więcej niż 25% wkładów udziałów lub akcji lub prawo do ponad 25% udziału w zysku,
- więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników /akcjonariuszy/
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może podwyższać kwoty o których mowa wyżej.

Mały przedsiębiorca S.A. lub Spółka z o.o.
Mały – 99%, 80 głosów
Średni – 13% 12 głosów

Przedsiębiorca zagraniczny
Aby zdefiniować przedsiębiorcę zagranicznego należy odpowiedzieć na pytanie kogo rozumiemy pod pojęciem osoby zagranicznej.
Osoba zagraniczna to
iii. osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą.
iv. osoba prawna z siedzibą za granicą
v. spółka osób fizycznych i spółka osób prawnych z siedzibą za granicą

Przedsiębiorca zagraniczny to osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą.
Formy prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego
Przedsiębiorcy zagraniczni, mogą tworzyć na terytorium RP oddziały (art.35 prawa gospodarczego) i przedstawicielstwa (art.43 prawa gospodarczego)
Oddział:

1. prowadzi działalność tożsamą z działalnością, którą przedsiębiorca prowadzi we własnym kraju
2. w oddziale musi być ustanowiona osoba upoważniona do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego
3. oddział może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Rejestrów przedsiębiorców (jest to jeden z trzech rejestrów Krajowego Rejestru Sądowego

Przedstawicielstwo
1. do zakresu działania przedstawicielstwa należy wyłącznie reklama i promocja przedsiębiorcy zagranicznego.
2. utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do Ewidencji Przedstawicielstw Przedsiębiorców Zagranicznych prowadzonej przez Ministra właściwego ds. gospodarki
3. wpisu dokonuje się na wniosek zainteresowanego, który powinien odpowiadać przesłankom wymienionym w art.46 prawa gospodarczego
4. wpis pełni funkcje informacyjną jego dokonanie jest potwierdzone zaświadczeniem zaś odmowa decyzją administracyjną
rolą państwa jest dbanie o konkurencję. Jeśli przedsiębiorca zagraniczny nie miałby ograniczonej działalności do tożsamej to polski rynek byłby rynkiem doświadczalnym i w przypadku niepowodzenia przedsiębiorca zmieniałby branżę.

Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej
Obowiązki w tym kontekście przedsiębiorcy
OBOWIĄZEK REJESTROWY
podjęcie działalności może nastąpić po uzyskaniu wpisu do rejestru /art.8 ust.7/
rejestr prowadzą sądy rejonowe – gospodarcze jest ich 16 przepisy prawne pozwalają na powołanie sądu rejestrowego dla części województwa, jeżeli uzasadnia to napływ wniosków.
Celem rejestru jest:
1. realizacja bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, stąd też wiarygodność danych zawartych w rejestrze jest gwarantowana autorytetem sądu. Z tego powodu sąd przed dokonaniem wpisu analizuje dokładnie zgłoszone przez przedsiębiorcę dane.
2. ochrona interesu osób działających w oparciu o dane uzyskane w rejestrze. Istotne w tym przypadku jest domniemanie prawdziwości danych ujawnionych w rejestrze.
3. z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorca nabywa osobowość prawną
4. istotna jest również funkcja informacyjna rejestru, która jest bardzo pomocna dla uczestników obrotu gospodarczego, a także dla szeroko rozumianych organów publicznych. Wszyscy przedsiębiorcy podlegają wpisowi na równych zasadach bez względu na formę organizacyjno-prawną prowadzonej działalności gospodarczej, i bez względu na rozmiar prowadzonej działalności.
5. wpis jest dokonywany na wniosek zainteresowanego. Polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po wydaniu tego postanowienia. Przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć wniosek nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu. Wpisy do rejestru podlegają obowiązkowemu ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Z tej reguły generalnej wyłączone są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Krajowy Rejestr Sądowy
Składa się z trzech rejestrów
vi. rejestr przedsiębiorców /składa się z 6 działów/
vii. rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz zakładów opieki zdrowotnej
viii. rejestr dłużników niewypłacalnych

Rejestr Przedsiębiorców:
Dział I identyfikuje danego przedsiębiorcę
Dział II obejmuje reprezentantów przedsiębiorcy i określa sposób tej reprezentacji
Dział III określa przedmiot działalności przedsiębiorcy wedle europejskiej klasyfikacji działalności gospodarczej. W tym dziale jest także wzmianka o złożeniu przez przedsiębiorcę rocznego sprawozdania rocznego, bilansu, rachunku zysków i strat oraz sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.
Dział IV opisuje sytuację finansową danego przedsiębiorcy a w szczególności zaległości podatkowe i celne objęte egzekucją.
Dział V reguluje procedurę powołania i odwołania kuratora
Dział VI znajdują się w nim wszelkie wzmianki dot. statusu prawnego przedsiębiorcy np. likwidacja przedsiębiorcy, upadłość, sanacja przedsiębiorcy /uzdrawianie/ - dokonuje tego zarządca komisaryczny.

Reasumując z rejestru przedsiębiorców można uzyskać wszelkie dane o interesującym nas przedsiębiorcy.
Najistotniejsze cechy KRS:
- jawność – realizowana za pośrednictwem centralnej informacji KRS, przy czym rozróżniamy jawność pełną, która dot. wszystkich osób prawnych, jawność ograniczoną odnoszącą się do wszystkich pozostałych podmiotów. Przy czym jawność ograniczona w 2 przypadkach przeistacza się w jawność pełną :
1. dot. to uczestników postępowania sądowego,
2. osoba zainteresowana aktami danego przedsiębiorcy musi wykazać swój interes prawny w tym zakresie /usprawiedliwioną potrzebę i musi uzyskać zgodę przewodniczącego wydziału sądowego na wgląd do akt.
Wpisy do rejestru podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
- domniemanie prawdziwości danych w KRS – stąd też podmiot zainteresowany winien dbać o ich prawdziwość i aktualność. Z zasady tej wynika fakt, że nie można się zasłaniać wobec osoby działającej w dobrej wierze, że dane w rejestrze są prawdziwe, nieznajomością reguł dot. tej zasady.
UZYSKANIE NUMERU REGON
Nadają go oddziału GUS funkcjonują w każdym mieście wojewódzkim. REGON to numer identyfikacyjny Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej. Nadawany na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy, złożony w ciągu 14 dni od momentu powstania przedsiębiorcy. Urzędy Statystyczne wydają zaświadczenie o nadaniu nr REGON nie później niż w ciągu 7 dni od daty otrzymania wniosku. REGON przedsiębiorca jest zobowiązany podawać na wszelkich drukach firmowych oraz pieczęciach. Spełnia on wiele funkcji a w szczególności:
1. stwarza możliwość identyfikacji danego przedsiębiorcy
2. jest niezbędny w działalności operacyjnej, ubezpieczeniowej i bankowej
3. jest niezbędny w systemie informatycznym

POSIADANIE UPRAWNIEŃ ZAWODOWYCH PRZEZ PRZEDSIEBIORCĘ
Sam przedsiębiorca nie musi się legitymować uprawnieniami do prowadzenia danej działalności gospodarczej ale jego obowiązkiem jest dopilnować aby osoby wykonujące bezpośrednio działalności gospodarczej takie uprawnienia posiadały.
WŁAŚCIWE OZNACZENIE MIEJSCA WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPDOARCZEJ
Przedsiębiorca jest zobowiązany do zewnętrznego oznaczenia swojej firmy. Dotyczy to zakąłdu głównego oddziału jak również każdego innego miejsca w którym na stałe wykonuje działalność gospodarczą. Zgodnie z art.11 ustawy oznaczenie zewnętrzne winno zawierać także zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej przez niego działalności.
OBOWIAZEK ZAMIESZCZANIA NA TOWARACH DANYCH określonych w art.12 prawa gospodarczego
Ten obowiązek dot. wszystkich form sprzedaży także wysyłkowej. Oferta przedłożona do sprzedaży powinna zawierać:
& oznaczenie przedsiębiorcy
& numer pod którym przedsiębiorca jest wpisany do rejestru i oznaczenia sądu rejestrowego
& siedzibę i adres przedsiębiorcy
& nazwę towaru
& i inne oznaczenia wymagane przepisami szczególnymi /np. datę przydatności do spożycia/
DOKONYWANIE WSZELKICH ROZLICZEŃ FINANSOWYCH W FORMIE BEZGOTÓWKOWEJ
Wynika z art.13 ust 1 prawa gospodarczego
Z zasady tej wynika, że każdy przedsiębiorca jest zobowiązany do założenia rachunku bankowego. O rachunku bankowym zawiadamia Urząd Skarbowy do którego odprowadza podatek dochodowy. Jeśli posiada więcej rachunków bankowych, to jest zobligowany wskazać jeden jako podstawowy, pozostałe pełnią funkcje rachunków pomocniczych. O wszystkich rachunkach bankowych musi posiadać informację US do którego odprowadza podatek dochodowy oraz wszystkie banki nawzajem informują się o rachunkach przedsiębiorcy.


Formy reglamentacji działalności gospodarczej
Ustawa przewiduje dwie formy reglamentacji działalności gospodarczej
1. koncesje
2. zezwolenia

koncesje
prawo działalności gospodarczej przewiduje 7 dziedzin życia gospodarczego, które są koncesjonowane, co oznacza ze podjęcie działalności w jednej z nich wymaga uzyskania koncesji, która może być poprzedzona promesą koncesji
koncesjonowane są:
& działalność związana z ochroną osób i mienia
& wykonywanie transportu lotniczego oraz innych usług lotniczych
& wytwarzanie, przetwarzanie magazynowanie przesyłanie i dystrybucja w obrocie paliwami i energią

koncesje można wprowadzić w interesie bezpieczeństwa państwa, ochrony obywateli i ochrony naturalnego środowiska.
Pytanie – definicja i istota koncesji
Definicja koncesji
Przez koncesję należy rozumieć konstytutywny akt administracyjny w którym koncesjonariusz opiera prawo posiadania pewnego zakresu administracji publicznej wykonywanej we własnym imieniu a koncedent zachowuje dla siebie prawo kontroli działalności objętej koncesją
Strony postępowania koncesyjnego
& koncedent – zazwyczaj w praktyce minister, w bardzo wąskim zakresie może to być organ administracji terenowej
& koncesjonariusz – osoba ubiegająca się o koncesję
przedmiot koncesji
przedmiotem koncesji jest przekazanie części władztwa z zakresu administracji publicznej.
Istota koncesji
Istotą koncesji jest uznanie administracyjne /”widzi mi się urzędnika”/
Ustawa prawo działalności gospodarczej ogranicza w sposób istotny uznanie administracyjne przy wydawaniu koncesji:
1. szczegółowo precyzuje przypadki kiedy można odmówić wydania koncesji, kiedy można zmienić koncesje i kiedy można ja cofnąć,
2. postępowanie koncesyjne odbywa się wedle przepisów KPA wobec czego strona może skorzystać ze środków odwoławczych przez nie przewidzianych i może wnieść skargę do NSA
3. w przypadku kiedy jest więcej osób chętnych niż możliwości udzielenia koncesji koncedent kwestię jej przydzielenia jest zobowiązany rozstrzygnąć na rozprawie administracyjnej. Nadto przed przeprowadzeniem rozprawy adm. Koncedent jest zobligowany upublicznić wszystkie warunki związane z uzyskaniem koncesji. Koncesję wydaje się na okres od 2 do 50 lat

promesa koncesji
w sensie prawnym oznacza przyrzeczenie wydania koncesji. Promesę wydajemy na okres niekrótszy niż 6 miesięcy. W praktyce o promesę ubiega się przedsiębiorca, który chce uruchomić działalność gospodarczą, która wymaga wielu zabiegów organizacyjnych jest rozciągnięta w czasie i wymaga dużych nakładów finansowych.
Zezwolenia
Ilekroć w dotychczasowych przepisach używa się terminów pozwolenie, upoważnienie, zgoda, licencja, dla oznaczenia formy reglamentowania działalności gospodarczej należy przez to rozumieć zezwolenie w rozumieniu przepisów omawianej ustawy.
Istotą formy zezwolenia administracyjnego jest uprawnienie koncesjonariusza do wykonywania oznaczonej działalności w sposób i na warunkach przewidzianych prawem, zaś koncedent kontroluje przestrzeganie tych przepisów. W przeciwieństwie do koncesji organ zezwalający /koncedent/ nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej jeśli przedsiębiorca spełnia wymagania określone przepisami prawa. Przed wydaniem zezwolenia organ koncesyjny sprawdza dokładnie złożone przez koncesjonariusza dokumenty. Posiada uprawnienia do wezwania koncesjonariusza aby złożone dokumenty uzupełnił. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, jednakże na wniosek strony zainteresowanej koncedent może ten czas oznaczyć. Ustawa określa szczegółowo przypadki kiedy zezwolenie podlega cofnięciu lub może być cofnięte.
podlega cofnięciu
a. gdy wydane zostało prawomocne orzeczenie sądu zakazujące wykonywania przedsiębiorcy dalej działalności gospodarczej
b. gdy przestał spełniać warunki przewidziane przepisami prawa
c. gdy nie usunął w wyznaczonym terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa
może być cofnięte:
a. gdy wynika to z odrębnych przepisów prawnych
b. gdy nie podjął działalności mimo wezwania organu
c. gdy zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej

koncesja podpada wyłącznie pod ustawę prawo działalności gospodarczej, zaś obowiązek wydania zezwolenia może wynikać także z odrębnych ustaw.
Promesa zezwolenia spełnia te same funkcje co promesa koncesji.
Uzupełnienia do ustawy prawo działalności gospodarczej:
Ustawa z 14.11.2003 roku o zmianie ustawy prawo działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw Dz. U nr 211 poz. 125 stanowi że:
1. gminy nadal będą prowadziły ewidencję działalności gospodarczej indywidualnych przedsiębiorców jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Ewidencja ta i dane osobowe w niej zawarte nie podlegają przepisom ustawy z 1997 roku o ochronie danych osobowych.
2. zgodnie z w/w ustawą zgłoszenie do ewidencji musi zawierać następujące dane:
a. oznaczenie przedsiębiorcy oraz jego nr ewidencyjny PESEL o ile taki posiada
b. oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeśli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania również wskazanie tego miejsca i adresu zakładu głównego, oddziału oraz innego miejsca stałego wykonywania działalności
c. określenie przedmiotu działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją przedsiębiorczości
d. wskazanie daty rozpoczęcia działalności
jeżeli istniejący wpis o działalności gospodarczej nie zawiera w/w danych to przedsiębiorca musi je uzupełnić do końca 2004 roku. Jeśli się z tego obowiązku nie wywiąże to gmina wyda sankcje i nie wyda zaświadczenia o wpisie. Nadto gmina jako organ ewidencyjny pośredniczy w uzyskaniu przez przedsiębiorcę wpisu REGON i NIP. Wnioski w tych sprawach kandydata na przedsiębiorcę muszą być przesłane niezwłocznie ale nie później niż w ciągu 3 dni od dnia dokonania wpisu do ewidencji. Nadal przedsiębiorca musi osobiście załatwić formalności w zakładzie ubezpieczeń społecznych, PIP /jeśli zatrudni choćby jednego pracownika/ w Państwowej inspekcji Sanitarnej a także czynności związane z założeniem rachunku bankowego.
Zmiany w prawie unijnym dot. działalności gospodarczej spowodują konieczność nowelizacji ustawy prawo działalności gospodarczej.
Wytyczne Unii Europejskiej w obszarze małych i średnich przedsiębiorców pochodziły z 3.04.1996 roku.
Komisja europejska 6.05.2003 roku przyjęła rekomendację zmieniającą definicję małego i średniego przedsiębiorstwa, wejdzie w życie 1.01.2005 roku. Główną intencją wprowadzenia zmiany w tym zakresie było zwiększenie kręgu przedsiębiorców, które będą mogły skorzystać z unijnej pomocy publicznej.
Nowe rozwiązania:
1. przedsiębiorstwo rozumiane jest jako jakakolwiek jednostka gospodarcza bez względu na formę organizacyjno prawną, uwzględniając w szczególności samo zatrudnionych oraz firmy rodzinne funkcjonujące w rzemiośle i innych dziedzinach. Chodzi tu jednak również o spółki oraz zrzeszenia prowadzące działalność gospodarczą
2. kryteria wielkości zatrudnienia pozostają bez zmian /50 i 250 osób/ natomiast przychody netto małego przedsiębiorcy ze sprzedaży wynoszą 10 mln euro /dotychczas 7 mln euro/ suma aktywów jego bilansu została podniesiona do 10 mln euro /obecnie 5 mln euro/ dla średnich przedsiębiorstw odpowiednio:
a. 50 mln euro /zamiast 40 mln euro/
b. 43 mln euro /zamiast 27 mln euro
3. nowością jest wprowadzenie progowych wartości finansowych dla mikroprzedsiębiorstw. Firmy te są definiowane jako:
a. zatrudniające średniorocznie mniej niż 10 pracowników
b. osiągnęły przychód netto nie przekraczający 2 mln euro lub
c. suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec roku obrotowego nie jest wyższa niż 2 mln euro.
4. swoistego rodzaju nowością jest zrezygnowanie z wyartykułowania wyraźnego warunku niezależności, zamiast tego rekomendacja wprowadziła 3 typy przedsiębiorstw:
a. autonomiczne
b. partnersko-powiązane
c. ściśle współistniejące

Autonomiczne jest to każde przedsiębiorstwo, które nie jest sklasyfikowane jako partnerskie ani jako ściśle powiązane
partnerskie są to wszystkie te przedsiębiorstwa, które nie są sklasyfikowane jako firmy ściśle powiązane , a między którymi występuje relacja w której jedno przedsiębiorstwo posiada samodzielnie lub wspólnie z jednym lub kilkoma przedsiębiorstwami ściśle powiązanymi 25% lub więcej kapitału lub głosów innego przedsiębiorstwa.
Uważa się firmy współistniejące, które przy spełnieniu wyżej opisanych warunków charakteryzują się jedną z niżej podanych relacji w stosunku do siebie:
a. posiadają większość akcji /udziałów/ lub głosów w zgromadzeniu akcjonariuszy / wspólników
b. posiadają prawo do mianowania lub usunięcia większości członków kierownictwa, zarządu lub rady nadzorczej
c. mają prawo do wykorzystania dominującego wypływu nad drugim przedsiębiorstwem w celu perswazji kwestii zawarcia umowy lub w celu umieszczenia odpowiedniego warunku lub klauzuli w statucie spółki lub umowie zrzeszenia.
d. Takie które są członkiem lub udziałowcem innego przedsiębiorstwa i dążąc do osiągnięcia porozumienia z jego członkami lub udziałowcami kontroluje samodzielnie większość udziałów lub większość głosów.

Reasumując nowa definicja małego i średniego przedsiębiorcy powoduje konieczność nowelizacji art.54 i 55 prawa gospodarczego, pozwoli to naszym firmom w większym stopniu skorzystać z programów pomocy Unii.

17.04.2004 r.

działalność gospodarcza j.s.t. /gminy, powiatu samorządowego i województwa samorządowego/
Polska ma bogate doświadczenia w organizacji komunalnej działalności gospodarczej, ale dot. one lat międzywojennych wyłącznie i częściowo powojennych ale tylko do 1950 roku.
Istota problemu są granice działalności gospodarczej gmin, a cała kwestia sprowadza się do dwóch następujących pytań:
1. dopuszczalności lub zakazu prowadzenia przez gminy działalności gosp. wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej
2. czy powyższa działalność może mieć charakter komercyjny
Na świecie w powyższym względzie istnieje szeroka gama rozwiązań prawnych w tym zakresie:
1. zakaz prowadzenia takiej działalności /klasycznym przykładem jest W. Brytania/
2. prowadzenie działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej, ale pod pewnymi warunkami
3. pełna swoboda obejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez gminy poza sferą użyteczności publicznej. /klasyczny przykład: Austria/
W Polsce powyższa problematykę reguluje ustawa o działalności komunalnej Dz. U z 1997 r Nr 9 poz.43 z 20 grudnia 1996 roku weszła w życie 20 lutego 1997 r.
Najistotniejsze rozwiązania tej ustawy:
- dopuszcza ona podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej także poza sferą użyteczności publicznej
- potwierdza możliwość przekształcenia:
a. przedsiębiorstwa komunalnego w zakład budżetowy oraz przedsiębiorstwa komunalnego i w spółkę prawa handlowego
b. zakładu budżetowego w sp. Prawa handlowego
c. nie pozwala jednak na komercjalizację przedsiębiorstw komunalnych
d. nie wyklucz natomiast możliwości odpowiedniego zastosowania przepisów ustawy komercjalizacyjnej do zbycia udziałów i akcji gminy w spółce powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego
- ustawa przykładowo wskazuje sytuacje kiedy gmina może podjąć działalność gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej. Dotyczy to zwłaszcza możliwości tworzenia lub przystępowania przez gminę do spółek prawa handlowego. Aby gmina mogła to uczynić musza zaistnieć następujące przesłanki:
a/ brak podaży podstawowych usług na terenie gminy lub produktów pierwszej potrzeby;
b/ wówczas gdy w gminie występuje bezrobocie, które ujemnie wpływa na poziom życia wspólnoty samorządowej
- ustawa umożliwia aktywne włączenie się samorządów np. w proces zwalczania bezrobocia poprzez tworzenie miejsc pracy w spółkach handlowych tworzonych przez gminę lub z udziałem gminy,
- z ustawy wynika obowiązek dla gminy racjonalnego gospodarowania mieniem komunalnym /które stanowi własność gminy. Większość gmin wyzbyła się pospiesznie tego mienia/
- ustawa daje gminie przyzwolenie na posiadanie przez nią akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego już istniejących jeżeli zajmują się następującą działalnością:
a/ dot. czynności bankowych
b/ dot. czynności ubezpieczeniowych
c/ jeżeli prowadzą działalność doradczą, promocyjną na rzecz gminy
d/ jeżeli prowadzą działalność wydawniczą i edukacyjną na rzecz gminy
e/ bądź też zajmują się dowolną działalnością lecz ważną dla rozwoju gminy

W aspekcie powyższego można stwierdzić, ze Polska należy do grupy państw w których działalność gospodarcza gmin poza sfera użyteczności publicznej jest dopuszczona w sposób bardzo szeroki.
Od 1.01.1999 roku rozpoczęły działalność powiaty i województwa samorządowe.
Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej oznacza to, że działalność gospodarcza powiatu może być prowadzona w zasadzie jedynie w formie zakładu budżetowego.
Województwo samorządowe w sferze użyteczności publicznej może tworzyć spółki prawa handlowego, ale wyłącznie z o.o. i akcyjne, a także może do takich spółek przystępować. Poza sferą użyteczności publicznej województwo samorządowe może tworzyć spółki z o.o. i akcyjne oraz do nich przystępować jeżeli działalność tych spółek polega na:
- wykonywaniu czynności promocyjnych na rzecz województwa
- wykonywanie czynności edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa

formy organizacyjno-prawne działalności gospodarczej j.s.t.
1. zakład budżetowy – jest ułomną osoba prawną, w obrocie prawnym działa samodzielnie, ale w granicach pełnomocnictwa udzielonego przez organ /gmina, powiat, województwo/; ma zdolność sądową; prowadzi działalność na zasadzie odpłatności i pokrywa koszty swojej działalności z dochodów własnych, chociaż nie ma przeszkód prawnych by korzystał z podmiotowych dotacji budżetowych.
2. spółki handlowe j.s.t. lub z ich udziałem – spółka z o.o.; spółka akcyjna; jednoosobowa spółka samorządu terytorialnego /gmina posiada w niej 100% akcji lub udziałów;
3. gmina może podjąć działania organizacyjne prowadzące do skojarzenia jednostek, które utworzą spółkę prawa handlowego w celu realizacji zadań gospodarczych gminy,
4. istnieje możliwość prawna powierzenia zadań gospodarczych gminy spółce gosp, już istniejącej /bez udziału kapitałowego gminy lub z udziałem/
5. specjalne strefy ekonomiczne:
a. ustanawia je Rada ministrów
b. na wniosek Ministra właściwego ds. gospodarki
c. zarządzającym strefom może być wyłącznie sp. Z o.o. lub akcyjna w której Skarb Państwa posiada większość udziałów lub akcji /a w konsekwencji większość głosów/
d. Skarb Państwa jest także uprawniony do powoływania i odwoływania większości członków zarządu i rady nadzorczej w spółkach zarządzających strefom
e. Strefa funkcjonuje w oparciu o plan ustalony przez Ministra ds. gospodarki
f. Prowadzenie dział. gosp. na terenie strefy wymaga zezwolenia, które wydaje minister gospodarki
g. Prowadzący dział. na terenie strefy korzysta z wielu preferencji, dotyczą one m.in. : zwolnienia od podatku dochodowego; odliczania wydatków inwestycyjnych do celów podatkowych; podwyższania stawek amortyzacyjnych środków trwałych.
h. Strefy powstały w Mielcu. Legnicy w byłym woj. katowickim, suwalskim i łódzkim.
6. inne działania gminy mające wpływ na rozwój przedsiębiorczości
- sprawne procedury administracyjne np. przy wydawaniu zezwoleń
- właściwa polityka podatkowa
- właściwa polityka lokalowa
- właściwa polityka lokalizacyjna związana z racjonalnym planowaniem przestrzennym

papiery wartościowe w obrocie publicznym
Przed laty problematyka czysto cywilno prawna, obecnie ze względu na wielkie możliwości nadużyć jakie niesie ze sobą oferowanie papierów wartościowych szerokim kręgom inwestorów, a także na skale tego obrotu publiczny obrót zostaje poddany daleko idącej regulacji administracyjno prawnej.
Rola papierów wartościowych
1. znaczna część dział. gospodarczej podmiotów gospodarczych odbywa się poprzez emisję papierów wartościowych
2. instytucje dysponujące znacznymi środkami finansowymi np. fundusze powiernicze, fundusze emerytalne lokują nadwyżkę tych środków w papierach wartościowych
3. stanowią źródło niezwykle szybkich dochodów poprzez spekulację nimi na giełdach i rynkach pozagiełdowych, gdzie w błyskawicznym tempie tysiące papierów wartościowych każdego dnia zmienia właściciela
4. stanowią niestety także źródło bardzo szybkich strat

powyższe wymaga szczegółowych regulacji prawnych i rozległego nadzory państwowego nad publicznym obrotem papierami wartościowymi aby:
a. obrót odbywał się w sposób uczciwy
b. inwestorzy otrzymywali niezbędne prawdziwe informacje o oferowanych im papierach wartościowych

zakres regulacji publiczno-prawnej obrotu papierami wartościowymi
1. ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 21.08.1997 r.
2. ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z 1996 r.
3. kodeks spółek handlowych
4. ustawa o obligacjach
5. ustawa prawo bankowe
6. ustawa prawo dewizowe
7. szereg ustaw podatkowych
8. akty samoistne komisji Papierów Wartościowych i Giełd i organów Giełdy papierów wartościowych choć wydane bez upoważnienia ustawowego są na rynku kapitałowym bardo stanowczo egzekwowane

pojęcie publicznego obrotu papierami wartościowymi
a. proponowanie nabycia, lub
b. przenoszenie praw z emitowanych w serii papierów wartościowych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu
c. albo w inny sposób
d. /odnosi się do a-c/ jeżeli proponowanie nabycia jest skierowane do więcej niż 300 osób lub do adresata nieoznaczonego poza przypadkami ustawowo wyłączonymi

ustawowe pojęcie papieru wartościowego
jest to dokument, który ma stwierdzać lub stwierdza istnienie określonego prawa majątkowego – utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób iż może stanowić samodzielny przedmiot obrotu prawnego.
Ustawa nie zawiera wyliczenia papierów wartościowych jakich dotyczy. Było to zamierzeniem ustawodawcy, ponieważ na rynkach światowych co pewien czas pojawiaja się nowe papiery wartościowe.
Rodzaje papierów wartościowych, które najczęściej występują w obrocie publicznym:
1. akcje
2. obligacje
3. zbywalne prawa majątkowe wynikające z akcji lub obligacji /np.prawo poboru/
4. prawa pochodne wynikające z akcji lub obligacji
5. listy zastawne
6. certyfikaty inwestycyjne
7. świadectwa rekompensacyjne
8. świadectwa udziałowe
9. weksle
10. czeki
11. konosamenty
12. papiery wartościowe emitowane przez NBP lub Skarb Państwa /najczęściej obligacje skarbowe/


akcje

akcja jest podstawowym instrumentem rynku kapitałowego, ma trzy różne znaczenia:
1. papieru wartościowego
2. prawa udziałowego w spółce akcyjnej
3. ułamkowej części kapitału akcyjnego

jest papierem wartościowym szczególnego rodzaju, wszak opiewa nie tylko na prawa będące wierzytelnościami
akcja jako prawo udziałowe w spółce akcyjnej
1. oznacza członkostwo
2. wyznacza zakres praw i obowiązków akcjonariuszy

uprawnienia akcjonariuszy dzieli się na:
- majątkowe:
to prawo do dywidendy,
to prawo do części majątku spółki w przypadku jej likwidacji,
to prawo poboru akcji; to prawo do szczególnych korzyści
- korporacyjne
to prawo do udziału w walnym zebraniu akcjonariuszy
prawo do informacji o działalności spółki
prawo głosu
prawo zaskarżania uchwał organów spółki
prawo dochodzenia roszczeń spółki
prawo do kwitowania działalności organów spółki

rodzaje akcji
1. imienne – legitymuje /zawiera imię i nazwisko/ oznaczoną osobę wpisaną do księgi akcyjnej, której obowiązek prowadzenia ciąży na zarządzie spółki akcyjnej
2. akcja na okaziciela legitymuje posiadacza akcji, który nie jest ujawniony w księdze akcyjnej
3. zwykłe i uprzywilejowane np. co do głosu
4. gotówkowe i aportowe /kryterium tego podziału jest sposób pokrycia kapitału akcyjnego spółki/ aportowe – inne niż pieniężne
5. akcje związane z obowiązkiem świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki
6. akcje użytkowe – nie posiadają wartości nominalnej, ograniczone uprawnienia majątkowe, uprawnienia organizacyjne w pełnym zakresie. W praktyce akcje te wydaje się za akcje umorzone w drodze losowania
7. akcja założycielska – na polskim rynku jej substytutem jest świadectwo założycielskie, wydawane na okres 25 lat od chwili zarejestrowania spółki, wynikają z nich ograniczone prawa w granicach szczegółowo określonych przepisami prawa /np. realizacja prawa do dywidendy/

obligacje

obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji /obligatariusza/ i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji, przy czym te świadczenia mogą mieć dwojaki charakter:
a. pieniężny – polega to wówczas na zapłacie należności głównej wraz ze wszystkimi należnościami ubocznymi /np. mogą to być odsetki, różnica między ceną nominalna i ceną emisyjną obligacji/
b. należności niepieniężne w różnej postaci
- może uprawniać do udziału w przyszłych zyskach emitenta
- może uprawniać do zamiany obligacji na akcje
- może przyznawać pierwszeństwo objęcia emitowanych w przyszłości akcji

obligacje zalicza się do kategorii papierów wartościowych wyłącznie wierzycielskich
wyróżnia się następujące obligacje:
- krajowe
- zagraniczne
- imienne
- na okaziciela
- opiewające na wierzytelności pieniężne
- opiewające na wierzytelności niepieniężne
- opiewające na wierzytelności mieszane
- o stałym oprocentowaniu
- o zmiennym oprocentowaniu
- indeksowane
- o kuponie zerowym
- krótkoterminowe
- średnioterminowe
- długoterminowe
- zabezpieczone całkowicie
- zabezpieczone częściowo
- niezabezpieczone
- skarbowe
- przedsiębiorstw
- emitowane w trybie publicznym i niepublicznym

podstawowe zasady obrotu publicznego papierami wartościowymi
1. zasada obowiązku uzyskania zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełd na wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu publicznego
2. zasada dematerializacji obrotu publicznego /konsekwencje zasady/ w konsekwencji tej zasady powstał Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych / istota – papiery są obligatoryjnie zdeponowane w depozycie a obrót odbywa się w sposób niematerialny za pomocą nośników elektronicznych/
3. zasada koncentracji obrotu publicznego /istota tej zasady to łatwy nadzór nad obrotem papierami organów państwowych/
4. zasada przymusu przedsiębiorstw maklerskich w procesie obrotu papierami wartościowymi

podmioty działające w sferze publicznego obrotu papierami wartościowymi
1. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd
2. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Spółka Akcyjna /w żadnej innej formie nie może giełda działać jak S.A./
3. krajowy Depozyt Papierów Wart
4. biura maklerskie
5. przedsiębiorstwa doradcze
6. maklerzy i doradcy inwestycyjni
7. emitenci i wprowadzający do obrotu

procedura wprowadzenia papieru wartościowego do obrotu publicznego
dla zobrazowania tej procedury prześledzimy działanie spółki akcyjnej na przykładzie emisji akcji, które spółka zamierza zbyć w drodze publicznej subskrypcji inwestorom spoza grona dotychczasowych akcjonariuszy / nie mają pieniędzy, szukają inwestorów/
1. zwołanie Walnego zgromadzenia akcjonariuszy, które podejmuje 3 istotne uchwały
a. o zmianie statutu spółki
b. dot. podwyższenia kapitału akcyjnego spółki
c. dot. wyłączenia prawa poboru akcji dotychczasowych akcjonariuszy
2. zawarcie stosownej umowy z tzw. gwarantem emisji /gwarantem najczęściej są banki/
3. zawarcie stosownej umowy z biurem maklerskim
4. biuro maklerskie złoży wniosek emitenta do KPWiG o dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu publicznego
5. przygotowanie prospektu emisyjnego i złożenie go do KPWiG
6. KPWiG przed podjęciem decyzji wymaga przedłożenia oświadczenia zarządu giełdy odnośnie perspektyw dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu giełdowego
7. po uzyskaniu zgody KPWiG co następuje w drodze uchwały po uprzednim wysłuchaniu emitenta i biura maklerskiego, emitent ma obowiązek publikacji w dwóch dziennikach tzw. miniprospektu, nadto ten miniprospekt udostępnia do publicznej wiadomości poprzez jego wyłożenie w siedzibie spółki.
8. przeprowadzenie subskrypcji akcji
9. przydzielenie akcji
10. zarejestrowanie przez Sąd Gospodarczy podwyższonego kapitału spółki
11. po rejestracji sądowej spółka powinna złożyć zbiorowy odcinek akcji w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych
12. biura maklerskie winny wydać nowym akcjonariuszom świadectwa depozytowe
13. emitent akcji /spółka akcyjna w tym przypadku/ powinien wystąpić z wnioskiem o dopuszczenie akcji do obrotu giełdowego
14. decyzję w tej spr. podejmie Rada Giełdy na wniosek Zarządu Giełdy
15. po jej uchwale Zarząd Giełdy określa termin sesji i warunki pierwszego notowania

papiery wartościowe będące własnością Skarbu Państwa
Skarb Państwa może wprowadzać do obrotu papiery wartościowe:
a. emitowane przez siebie
b. emitowane przez innych emitentów

ad a. przede wszystkim są to obligacje i bony skarbowe
ad b. Przede wszystkim są to akcje spółek, które powstały w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Różnica wprowadzania papierów wartościowych
Papiery wartościowe emitowane przez SP trafiają do obrotu publicznego z mocy samego prawa.
Podstawowe pojęcia związane z obrotem papierami wartościowymi

Papiery wartościowe emitowane w seriach – to papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek
Emitent – to podmiot wystawiający lub emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu
Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu – to papiery wartościowe
a. w stosunku do których wyrażona została zgoda na ich wprowadzenie do publicznego obrotu lub złożone zostało zawiadomienie o którym mowa w art.63 omawianej ustawy przy braku sprzeciwu KPWiG

wprowadzający papiery wartościowe do obrotu to podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wart. Występujący do KPWiG z wnioskiem o wyrażenie zgody na ich wprowadzenie do publicznego obrotu

spółka publiczna to spółka, której akcje przynajmniej z jednej emisji zostały dopuszczone do obrotu publicznego.

Instytucje rynku kapitałowego
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Pierwsza giełda powstała w W-wie 12.05.1817 r., sesje odbywały się codziennie od godz.12 –13. obrotem objęte były przede wszystkim obligacje i akcje. W tym czasie były giełdy w Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Lwowie i Wilnie, ale 90% obrotu koncentrowało się na giełdzie w W-wie.
W 1938 r. na giełdzie notowano 130 różnych papierów wartościowych. Z chwilą wybuchu wojny giełdę zamknięto. W 1945 tuż po zakończeniu wojny grupa polskich ekonomistów /żartownisiów/ podjęła próbę reaktywowania giełdy papierów wartościowych, zapominając o fakcie, że giełda jest związana z funkcjonowaniem gospodarki wolnorynkowej. Nie udało się to. Pierwsza wzmianka o powstaniu giełdy w okresie powojennym pojawiła się w 1989 roku, gdy mówiono z zmianie rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Ponad 50 letnia przerwa w funkcjonowaniu giełdy spowodowała, że nie mieliśmy unormowań prawnych w zakresie giełdy jak również doświadczeń, co okazało się bardzo pozytywne, gdyż zmuszeni byliśmy sięgnąć do wzorców stosowanych w wysokorozwiniętych państwach zachodnich. Szczególnej pomocy organizacyjnej jak i finansowej udzieliła nam przede wszystkim Francja, w mniejszym skorzystaliśmy z pomocy Niemiec.
22 marzec 1991 rok – Sejm RP uchwala ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi ii funduszach powierniczych /ustawa ta została w sposób bardzo istotny znowelizowana 21.08 1997 roku Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.
Ustawa ta stworzyła podwaliny pod powstanie rynku kapitałowego w Polsce
12 kwietnia 1991 roku ówczesny minister przekształceń własnościowych /od 96 r jego kompetencje przejął Minister Skarbu/ i minister finansów ówczesny występując w imieniu Skarbu państwa podpisali akt notarialny powołujący do życia Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
16 kwietnia 1991 roku odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, notowano na niej akcje 5 spółek wpłynęło 112 zleceń kupna sprzedaży a obrót tego dnia wyniósł 1999 zł, co stanowiło ok. 2.000 dolarów.
Podstawy prawne dot. funkcjonowania Giełdy
- ustawa z 1997 roku prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi
- kodeks spółek handlowych
- statut giełdy warszawskiej
- regulamin giełdy
- regulamin sądu giełdowego

Organy Giełdy:
1. Walne Zgromadzenie akcjonariuszy giełdy
2. rada giełdy /to nic innego jak rada nadzorcza klasycznej spółki prawa handlowego/
3. zarząd giełdy

walne zgromadzenie akcjonariuszy giełdy – typowe kodeksowe walne może się składać z osób prawnych i fizycznych, natomiast WZG składa się wyłącznie z osób prawnych, przy czym te osoby muszą być sprawne finansowo. W tej chwili akcjonariuszami giełdy są:
1. Skarb Państwa jako właściciel giełdy /polską giełdę czeka proces prywatyzacyjny/
2. banki
3. towarzystwa funduszy powierniczych
4. towarzystwa funduszy inwestycyjnych
5. towarzystwa ubezpieczeniowe
6. emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu

coroczne walne zgromadzenie powinno się odbyć do 30.06 każdego roku, uchybienie temu terminowi powoduje, że kompetencje jego zwołania przejmuje Rada Giełdy. Nadzwyczajne zgromadzenie giełdy powinno się odbyć w terminie 14 dni od złożenia wniosku przez Radę Giełdy albo przez grupę akcjonariuszy, którzy przedstawiają co najmniej 10% kapitału akcyjnego giełdy. Zgodnie ze statutem giełdy każdy akcjonariusz na 2 tygodnie przed terminem Walnego Zgromadzenia powinien otrzymać pisemne zawiadomienie oraz scenariusz /porządek obrad/ walnego zgromadzenia. Nadto obligatoryjnie musi ukazać się ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. WZ jest ważne jeżeli reprezentowana jest na nim co najmniej połowa ogólnej liczby akcjonariuszy.

Kompetencje WZ akcjonariuszy giełdy
1. rozpatruje i zatwierdza bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie Rady Nadzorczej za ubiegły rok i na podstawie tych dokumentów udziela pokwitowania władzom giełdy tj. Radzie nadzorczej i zarządowi
2. podejmuje decyzje dot. dysponowania majątkiem giełdy
3. podejmuje decyzje odnośnie emisji obligacji przez giełdę
4. podejmuje decyzję odnośnie połączenia spółki lub jej rozwiązania
5. dokonuje zmian w statucie giełdy
6. zatwierdza regulamin giełdy i każdą zmianę w nim
7. wybiera członków rady giełdy, prezesa zarządu giełdy, a także sędziów sądu giełdowego

rada giełdy
w typowej spółce akcyjnej rada musi liczyć co najmniej 3 osoby /kodeks handlowy z 1934 r. przynajmniej 5 osób/ typowa rada giełdy liczy od 12-14 osób. Połowa rady to akcjonariusze giełdy, natomiast 2 połowa to emitenci papierów wartościowych, którzy nie są akcjonariuszami giełdy, nabywcy papierów wartościowych, przedstawiciele izb gospodarczych oraz przedstawiciele innych instytucji gospodarczych. Kadencja RG trwa 3 lata. Rada wybiera ze swojego grona prezesa wice prezesa oraz fakultatywnie sekretarza. Posiedzenia rady odbywają się co najmniej raz na kwartał. RG jest organem samodzielnym /wyjątek/ jednakże KPWiG może nakazać radzie podjęcie uchwały w określonej sprawie. Rada giełdy na rozstrzygnięcie takiej sprawy ma 10 roboczych dni. W doktrynie zgodnie przyjmuje się, że KPWiG nie może wskazywać sposoby rozstrzygnięcia tej sprawy, a więc nie może wpływać na rozstrzygnięcia jednakże jeżeli uchwała rady narusza przepisy prawa postanowienia statutu giełdy, postanowienia regulaminu giełdy oraz zasady bezpieczeństwa obrotu to KPWiG w terminie 30 dni od jej powzięcia może ją zaskarżyć.
Kompetencje rady giełdy:
1. stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich gałęziach jej działalności a w szczególności badanie bilansu, badanie rachunku zysku i start, badanie sprawozdania zarządu i przedkładanie walnemu zgr. Akcjonariuszy giełdy sprawozdań w tym zakresie.
2. wykonywanie funkcji zarządzającej, w ramach której rada może z ważnych powodów zawieszać członków zarządu giełdy lub cały zarząd a także desygnować swojego członka rady do czasowego sprawowania funkcji członka zarządu
3. kompetencje techniczne rady m.in. określa wynagrodzenie dla zarządu giełdy
4. rozstrzyga spory między zarządem a członkami giełdy
5. określa zasady nabywania i zbywania papierów wart. notowanych na giełdzie przez członków zarządu i pracowników giełdy.
6. dokonuje wyboru wszystkich członków zarządu oprócz prezesa
7. wyraża zgodę na sprawowanie funkcji w innych podmiotach gospodarczych
8. wyraża zgodę na nabycie lub zbycie akcji lub udziałów w spółkach prawa handlowego, jeżeli ich wartość przekracza 1/10 kapitału giełdy
9. rada giełdy ma wpływ na akcjonariuszy ponieważ przeniesienie akcji spółki prowadzącej giełdę wymaga pisemnego zezwolenia rady giełdy
10. rada giełdy ma w określonych przypadkach prawo zwołania walnego zgr. akcjonariuszy

kompetencje reglamentacyjne rady giełdy
uchwala regulamin giełdy oraz wszystkie jego zmiany, podejmuje uchwały w sprawie dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu na rynku giełdowym, wyznacza skład uczestników obrotu giełdowego,
uprawnienia regulaminowe rady giełdy, które mają istotny wpływ na działanie rynku giełdowego
- określa warunki i tryb zmian rynku notowań
- zawiesza obrót papierami wartościowymi na okres do 3 miesięcy
- wyklucza papiery wartościowe z obrotu
- określa standardy praw pochodnych
- dopuszcza do działania domy maklerskie
- uchyla decyzje w tym zakresie i zawiesza ich funkcjonowanie
Zarząd Giełdy
Statut przewiduje od od 3-5 osób nie przewiduje wymagań kwalifikacyjnych, zawiera ogólną regułę z której wynika, że Członek zarządu giełdy musi posiadać wiedzę niezbędną dla uczestnictwa w decyzjach dot. obrotu giełdowego.
Członkowie zarządu mają równe prawa i równe obowiązki. Wybiera ich rada giełdy na wniosek prezesa. Pracami zarządu kieruje prezes, który ma możliwość samodzielnego składania oświadczeń woli w imieniu giełdy. Kadencja każdego członka zarządu giełdy trwa trzy lata.
Kompetencje zarządu:
1. zwoływanie zwyczajnych i nadzwyczajnych walnych zgromadzeń
2. obowiązek zawiadamiania akcjonariuszy o ich terminach
3. obowiązek obecności na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy
4. opiniowanie wniosków emitentów o dopuszczenie akcji do obrotu giełdowego
5. zawieszanie obrotu papierami wartościowymi do jednego miesiąca
6. wnioskowanie o wykluczenie papierów wart .z obrotu
7. wprowadzanie papierów wart. do poszczególnych rynków notowań /podstawowego równoległego i wolnego
8. wprowadzanie praw pochodnych do obrotu giełdowego
9. nadzorowanie działalności członków giełdy oraz działalności maklerów giełdowych
10. określanie terminów i dni sesji giełdowych
11. unieważnianie sesji giełdowych
12. określanie systemu notowań dla danego papieru wart.
13. określanie indeksów giełdowych
14. określanie zasad dotyczących upowszechniania informacji odnośnie kształtowania kursów

Posiedzenia zarządu odbywają się przynajmniej raz w miesiącu. Decyzje podejmuje kolegialnie.
Członek zarządu musi wykazywać się lojalnością wobec spółki, co oznacza, że nie może zajmować się interesami konkurencyjnymi ani zasiadać we władzach innych podmiotów gospodarczych.

Komisja Papierów Wartościowych i Giełdy
Jest centralnym kolegialnym organem administracji, wyposażona w znaczny stopień niezależności wobec innych organów administracji.
Skład
1. przewodniczący powoływany i odwoływany przez Prezesa RM na wspólny wniosek Ministra Finansów i Prezesa NBP i po uprzednim zaopiniowaniu przez właściwe komisje sejmowe.
2. dwóch zastępców przewodniczącego powoływanych i odwoływanych przez Prezesa RM na wniosek przewodniczącego KPWiG
3. 6 członków desygnowanych przez Ministra Finansów, Ministra wł. ds. gospodarki, Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministra Skarbu Państwa, Prezesa NBP i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W/w członkowie nie są powoływani ani odwoływani, uczestniczą w posiedzeniach komisji na podst. pełnomocnictwa udzielonego przez uprawniony organ. Pełnomocnictwo może mieć dwojaki charakter: trwały – upoważnia wówczas do udziału we wszystkich posiedzeniach komisji aż do momentu cofnięcia pełnomocnictwa; jednorazowy – upoważnia do udziału w konkretnym posiedzeniu komisji.
W praktyce skład komisji nie ulega częstym zmianom jest w miarę stabilny
Nadto ustawa dopuszcza aby w ściśle oznaczonych sprawach dot. rynku papierów wartościowych w posiedzeniach komisji mogli uczestniczyć przedstawiciele podmiotów, które są zainteresowane tymi sprawami w związku z powierzonymi im ustawowo zadaniami, są to m.in. przedstawiciele spółki prowadzącej giełdę, przedstawiciele spółki prowadzący rynek pozagiełdowy, przedstawiciele Krajowego Depozytu PW, przedstawiciele reprezentatywnych stowarzyszeń, które zrzeszają co najmniej 20%...., przedstawiciele izb gosp., które zrzeszają co najmniej 25 domów maklerskich i przedstawiciele organizacji zrzeszających emitentów papierów wartościowych.
Przedstawiciele w/w podmiotów nie mają prawa udziału w głosowaniu, mogą natomiast wyrażać swoje opinie i występować z głosem doradczym, co jednak nie jest wiążącym dla komisji.
W ramach komisji działają: komisja egzaminacyjna dla maklerów i komisja egzaminacyjna dla doradców jako odrębne organy administracji. Nadzór nad komisją sprawuje Prezes RM.
Trzy płaszczyzny działania Komisji Papierów Wartościowych i Giełd:
1. nadzór nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi
2. zapewnienie powszechnego dostępu do rzetelnych informacji o rynku papierów wartościowych
3. posiada szerokie kompetencje władcze, w wybranych sprawach przysługują jej kompetencje prokuratorskie oraz uprawnienia do nakładania wysokich kar pieniężnych na uczestników rynku kapitałowego

kompetencje KPWiG
1. wyrażanie zgody /cofanie/ na wprowadzanie papieru wartościowego do obrotu publicznego
2. wpisywanie na listę maklerów i listę doradców, skreślanie z tych list oraz zawieszanie uprawnień w tym zakresie
3. zawieszanie, cofanie a także udzielanie zezwoleń na prowadzenie przedsiębiorstwa maklerskiego, zawieszanie i zaskarżanie uchwał organów samorządu maklerów i doradców.
4. zezwolenie na podjęcie działalności przez fundusze powiernicze
5. rozpatrywanie odwołań od orzeczeń sądu dyscyplinarnego samorządu maklerów i doradców
6. ma prawo bieżącej kontroli wszystkich podmiotów na rynku kapitałowym
w czasie tej kontroli komisja uzyskuje pełne informacje o stanie rachunku inwestorów i przeprowadzanych przez nich operacjach. Inwestorzy nie mają w tym zakresie żadnej ochrony przed komisją. Postępowanie przed komisją toczy się w trybie przepisów kpa stąd od jej decyzji przysługuje tryb odwoławczy i skarga do NSA
7. komisja wydaje publikator Dziennik Urzędowy Komisji papierów Wartościowych...

w sprawach cywilnych z zakresu publicznego obrotu papierami wartościowymi przewodniczącemu komisji przysługują uprawnienia prokuratora.
Krajowy depozyt
Początkowo był prowadzony przez Giełdę Papierów Wartościowych a obecnie prowadzi go samodzielna spółka akcyjna
Zadania
1. prowadzi konta depozytowe dla podmiotów które sa uprawnione do przechowywania w nim papierów wart.
2. rejestruje na kontach depozytowych wszelkie transakcje między uprawnionymi podmiotami i dokonuje rozliczeń tych transakcji
3. prowadzi obsługę realizacji zobowiązań emitenta wobec właścicieli papierów wart.
4. obligatoryjnie przechowuje papiery wart. będące w obrocie publicznym
5. nadzoruje zgodność wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie.

Podmioty uprawnione do przechowywania papierów wart. w KDPW tzw. uczestnicy depozytu:
1. podmioty prowadzące przedsiębiorstwa maklerskie
2. emitenci papierów wart. dopuszczonych do publicznego obrotu
3. inwestorzy instytucjonalni np. fundusze powiernicze, towarzystwa ubezpiecz., banki inwestycyjne

Uczestnictwo w depozycie powstaje na zasadzie umowy zawartej z KDPW, które nosi nazwę umowy o uczestnictwo.
Nadzór nad KDPW sprawuje KPWiG
Biura maklerskie