Prawo Gospodarcze

PRAWO GOSPODARCZE
Prawo gospodarcze nie jest wyodrębnione jako prawo.
Prawo cywilne reguluje całość obrotu i stosunków cywilno-prawnych.
Stosunek cywilno prawny to takie stosunki, które dotyczą praw z zakresu prawa cywilnego. W K.C. zawarte są podstawowe przepisy, a obok szereg przepisów szczegółowych, które regulują stosunki cywilno-prawne. Nie ma tu zasady podrzędności jak to jest w stosunku cywilno-administracyjnym.
Kiedyś regulowały to przepisy kodeksu handlowego jako część kodeksu cywilnego. Zostało to zmienione w 1964 r. Przy uchwaleniu nowego kodeksu cywilnego.
Art.VI KC - znać ten zapis.
W 1990 r w drodze nowelizacji KC znikły przywileje do podmiotów gospodarczych . Zanikł dualizm istnienia dwóch nurtów.
Oprócz kodeksu handlowego istnieją odrębne przepisy regulujące stan prawny dla spółek, banków, stowarzyszeń.
W Polsce odrębnie działa Sąd Gospodarczy
Właściwy do rozpoznania sprawy cywilnej będzie Sąd Gospodarczy, wtedy gdy po obydwu stronach będą podmioty gospodarcze, a sprawa będzie z zakresu działalności gospodarczej.
Od 1988 r. Nastąpiły zmiany w tym kierunku, że poszerzono o spółkę komandytową.
Spółki: Jawne
komandytowe
cywilne
z.o.o.
W naszych warunkach sięga się do Spółki cywilnej, gdyż łatwo jest ją założyć.
Umowy weszły do kodeksu cywilnego, umowy spedycyjne,
Czynności handlowe regulowane dawniej przez kodeks handlowy regulowane są dzisiaj przez kodeks cywilny.
Istnieje pełnomocnictwo na podstawie kodeksu cywilnego i prokura na podstawie kodeksu handlowego.
Ustawa o działalności gospodarczej jest punktem wyjścia do pojęcia podmiotu gospodarczego.
Art.1 ustawy z 28.12.1988r. Nr 41. Poz.324 o działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza może prowadzić każdy i na równych prawach.
Art.2 ust2. Wprowadza pojęcie podmiotu gospodarczego.
Podmiotem może być osoba fizyczna, osoba prawna itd.
W obecnej chwili każdy może wszystko prowadzić.
Ustawa o działalności gospodarczej Dz.U.Nr 41,poz.324 z 88 r.
Podmioty gospodarcze = obrót gospodarczy
K.C.
PODMIOTY OBROTU GOSPODARCZEGO
podmiot prawa, osoba fizyczna, osoba prawna
W KC - podział podmiotu prawa na 2 grupy: osoba fizyczna, osoba prawna
Bycie podmiotem prawnym jest cechą normatywną.
Ustawodawca decyduje o tym czy jakiś podmiot posiada zdolności do czynności prawnej czy nie.
posiadanie przez osoby fizyczne osobowości prawnej wywodzi się z prawa naturalnego. Ustawodawca je tylko potwierdził.
osoby fizyczne - zdolność prawna przysługuje każdemu od chwili urządzenia
do śmierci Nie oznacza to możliwości uczestniczenia w obrocie cywilno-prawnym występują bowiem pewne ograniczenia.
- możliwość zdolności do czynności prawnych nabywa się, wtedy kiedy są spełnione przesłanki normatywne - wiek i brak ubezwłasnowolnienia.
Zdolność do czynności prawnych - zdolność deliktowa, kontraktowa (nabywanie zdolności przez zawieranie umów - możność poniesienia odpowiedzialności za popełnione czyny niedozwolone.
W Kodeksie Rodzinnym zawarcie wcześniejszego związku małżeńskiego -osoby fizyczne te w/w przesłanki są ustalone ustawodawcę.
osoba prawna jest to pewna fikcja prawna, tą osobowość przyznajemy jakiemuś tworowi prawnemu, a nie osobom konkretnym.
art.33 KC - Skarb Państwa, jednostka organizacyjna, którym przepisy szczególne przyznają osobom prawnym przepisy szczególne będą określały czy też jednostki będą posiadały tę osobowość prawną czy nie.
Przepis szczególne musi wprost określać kto będzie tym podmiotem przedsiębiorstwo państwowe, stowarzyszenia, fundacje, banki, związki religijne.
Momentem nabycia osoby prawnej będzie wpis do odpowiedniego rejestru (są one w sądach).
Podmioty uczestniczące w obrocie handlowym nazywamy kupcami.
Typy osób prawnych z dawnego kodeksu handlowego:
1. 1. spółki z.o.o.
2. 1. spółki jawne
3. 1. spółki komandytowe
4. 1. spółki handlowe
5. 1. spółki akcyjne
1,3 posiadają osobowość prawna z chwilą wpisu do rejestru handlowego tzw. spółki kapitałowej.
Spółka z.o.o. posiada wiele cech spółki osobowej.
Spółka cywilna-regulowana przepisami art. 860-875 KC (KC-umowa cywilna), ustawa o działalności gospodarczej art.2 ust.2 pojęcie podmiotu gospodarczego. Jest to pojęcie szerokie.
Przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą może być osobą fizyczną, osoba prawną, a także jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą.
Równoprawność różnych podmiotów na rynku prowadzi działalność gospodarczą.
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej.
Art.860 KC celem zawarcia umowy spółki cywilnej jest dążenie do osiągnięcia celu gospodarczego nie ma obowiązku celu zarobkowego. Przepisy Spółki cywilnej nie przystają do rzeczywistości gospodarczej. Miała spełniać inne cele, ale nasza rzeczywistość spowodowała, że podmiotem pojawiającym się na rynku będzie spółka cywilna, ponieważ najłatwiej ją założyć, nie jest wymagany wpis do rejestru - nie ma jako takiej kontroli, wymóg: wpisów do działalności gospodarczej, obowiązek podatkowy.
Umowa spółki winna być sporządzona na piśmie ma to znaczenie dla celów dowodowych, nie stosuje się przepisów kodeksu handlowego.
Cechy spółki cywilnej:
1. 1. instytucja prawno cywilna
2. 1. zawiązuje się przez zawarcie umowy
3. 1. nie wymaga formy pisemnej
Kto może być wspólnikiem:
osoba fizyczna
osoba prawna
spółka handlowa
Nie ma żadnych ograniczeń.
Z istoty tej instytucji wynika to, że musi być co najmniej 2 wspólników lub umowa wielostronna z kilkoma wspólnikami ( 1 wspólnik - nie ma spółki).
Spółka akcyjna i z.o.o. może być jednoosobowa już w momencie utworzenia.
Spółka cywilna odpowiedzialność za zobowiązania wobec osoby trzeciej będą odpowiedzialnością wspólników całym majątkiem w obecnym i przyszłym - odpowiedzialność pełna, odpowiedzialność za całe zobowiązania spółki,
Wspólność ustawowa spółki cywilnej nie ma udziałów majątku (małżeńskie)
Wierzyciel nie może się domagać wierzytelności póki ta spółka istnieje nie może dokonywać podziału majątku spółki,
wspólnicy mają prawo prowadzenia spraw spółki, można ograniczać jedynie te prawa (pociąga to konsekwencje dla spółki, ale musi on na to wyrazić zgodę),
może wypowiedzieć udział dłużnika ze spółki, wtedy istnieje możliwość rozliczeń w spółce i wyegzekwować można wierzytelności w przypadku, gdy nie może wierzyciel wyegzekwować długu z majątku dłużnika.
Art.872 KC.
Umowa spółki może być rozwiązana dobrowolnie, bądź każdy ze wspólników z ważnych powodów może domagać się rozwiązania spółki przez sąd (utrata zaufania, działanie na szkodę spółki),
w spółce cywilnej po stronie powodów lub pozwanych będą występowali wspólnicy,
spółka cywilna nabyła zdolność sądową w sprawach gospodarczych rozpoznawanych przez sądy gospodarcze może pozwać i może być pozwana.
II.SPÓŁKI HANDLOWE osobowe nie posiadają osobowości prawnej. W zakresie za zobowiązania zasady takie jak w spółce cywilnej - w spółce jawnej -za cały dług spółki odpowie majątek spółki i majątek osobisty wspólników w pierwszym rzędzie powinien sięgnąć wierzyciel do majątku spółki-chodzi o wierzyciela spółki (inaczej w spółce cywilnej).
Art.75 kodeksu handlowego 860 Kodeksu cywilnego
1 - spółka jawna, która prowadzi we wspólnym imieniu działalność zarobkową
- prowadzenie działalności gospodarki zarobkowej cel spółki,
- w większym zakresie prowadzenie tej działalności.
Spółka jawna staje się spółką w momencie wpisu do rejestru, oznacza to, że jest spółka handlowa jawna i jest objęta rejestrem handlowym.
Art.77 k.h.- umowa spółki winna być zawarta na piśmie.
W przypadku spółki jawnej mamy do czynienia z nazwą firmy (nazwa handlowa jest to firma),
-nazwa handlowa to to samo co imię i nazwisko u osób fizycznych czyli również podlega na ochronie,
-odpowiedzialność pełna wspólników - wspólnik musi mieć wpływ na sprawy spółki, nie wgląd do dokumentów, może reprezentować spółkę, nie można zakazać reprezentowania spółki na zewnątrz jeżeli nie ma zastrzeżenia w umowie,
1. 1. powołanie prokurenta w sprawie handlowej jawnej,
2. 1. w przypadku spółki handlowej mamy do czynienia z odpowiedzialnością spółki przed przystąpieniem wspólnika do spółki czyli wspólnie wstępujący do spółki w trakcie jej trwania odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed jego wstąpieniem do spółki,
3. 1. w spółkach osobowych handlowych - nie można powierzyć spraw spółki osobom trzecim (nie można wyłączyć wspólnika z prowadzenia spraw spółki - prawo wglądu do wszystkich dokumentów),
4. 1. w umowie spółki jawnej, gdy chodzi o sprawy majątkowe może zawierać przepis, który stanowi jaką kwotę może zaciągać dany wspólnik w zobowiązaniach, jeżeli nie ma tej bariery orzeczenie sądowe, gdy brak zaufania do wspólników można dochodzić praw na drodze sądowej,
5. 1. w spółce jawnej za zobowiązania odpowiada każdy wspólnik całym swoim majątkiem osobistym,
6. 1. możliwość dziedziczenia w razie śmierci o wstąpieniu do spółki po śmierci jednego ze wspólników,
7. 1. rozwiązanie na mocy porozumienia wspólników lub orzeczenia sądowego, upadłości spółki 2 wspólników musi być jeżeli 1 wypowiedział - spółka automatycznie ulega rozwiązaniu, śmierć wspólnika jeżeli nie miał spadkobierców określonych w umowie.
III. III. SPÓŁKI OSOBOWE HANDLOWE - spółka komandytowa (od 1981 roku) W oparciu o przepisy handlowe powstała. Jest to spółka osobowa nie posiadająca osobowości prawnej - ma wiele cech spółki jawnej:
-konstrukcja ustawowa - stosuje się przepisy o spółce jawnej,
-większy formalizm przy zakładaniu - umowa zawarta w formie aktu notarialnego,
-spółka handlowa osobowa art.143 k.h. ma na celu prowadzenie działalności w większym zakresie, wymiarze,
-wspólnicy - 2 typy w tej spółce:
1/ odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki - komplementariusze,
2/ wspólnicy komendytariusze - odpowiadają w sposób ograniczony do wysokości ograniczonej w umowie. Ta kwota nosi nazwę SUMY KOMANDYTOWEJ,
co najmniej 2 wspólników,
- jeżeli ustąpi komandytariusz to przekształca się w spółkę jawną (gdy występuje 1 komandytariusz), a zostają sami komplementariusze.
CZYNNOŚCI HANDLOWE.
Czynności handlowe regulowane kiedyś w kodeksie handlowym to czynności dokonywane przez kupca.
Do kodeksu cywilnego wprowadzono dawne umowy handlowe. Do takich dawnych umów do kodeksu cywilnego przeszły umowa sprzedaży art.535 i następnie KC.
Szczególne rodzaje to:
sprzedaż na raty, na próbę, z zastrzeżeniem prawa własności.
Te wymienione umowy nie pojawiają się w obrocie gospodarczym.
W miejsce dawnego podziału, weszły czynności objęte kodeksem cywilno - prawnym. Występują dwie sfery obrotu. Obrót powszechny czyli ten który nie jest związany z działalnością zarobkową. Obrót gospodarczy gdzie mamy do czynienia z czynnościami prawnymi tzn. zarobek, uczciwość obrotu, etyka kupiecka.
Źródła prawa w zakresie obrotu handlowego to przepisy KC - część ogólna, szczególna itd.
W obrocie gospodarczym międzynarodowym występuje czynność wtedy gdy jeden z podmiotów ma siedzibę poza granicami kraju. Przy transakcjach dopuszcza się istnienie zwyczaju międzynarodowego oraz element subiektywny - przekonanie, że praktyka ta opiera się na prawie obowiązującym.
Inkoters to ujednolicone reguły handlowe
Zwyczaje handlowe w obrocie krajowym - miejsce zwyczaju wśród innych norm prawnych reguluje praktyka sądowa, orzecznictwo. Zwyczaj obowiązuje po przepisie bezwzględnie obowiązującym.
Jeżeli dana reguła jest sporna to rozstrzygnięcie zachodzi poprzez zwyczaj bezwzględnie obowiązujący -> normę względnie obowiązującą.
Oprócz zwyczaju międzynarodowego do źródeł prawa zaliczamy praktyki handlowe między umowami handlowymi.
W toku transakcji kształtują się pewne praktyki, które są “przepisem”.
Kolejnym źródłem prawa w ramach umów istotne znaczenie mają umowy ramowe. Są one wynikiem między kontrahentami pewnych uzgodnień, odniesień. Możemy tutaj mówić o wzorcach umów. W obrocie międzynarodowym wzorce odgrywają ważną rolę. Są opracowywane przez organy branżowe, w stosunkach między kontrahentami, organizacjami.
W nowej regulacji KC zawarte są nowe zasady zawierania umów. Art. 385, 3851, 3852 KC dotyczą ogólnych warunków przy zawieraniu umów przez firmy ubezpieczeniowe. Ogólne warunki przy zawieraniu umów muszą być stronie doręczone. Nie muszą być jeśli są zwyczajowo przyjęte.
W sytuacji gdy : - umowa zawarta przez strony jest sprzeczna z ogólnymi zasadami, warunkami - art. 3851 KC rozstrzyga, że pierwszeństwo należy przyznać umowie. Możliwością domagania się przez stronę korekty jest powództwo, którego celem jest osiągnięcie bezskuteczności tych ogólnych warunków. Nie może to nastąpić w terminie późniejszym ni z 1 miesiąc od wykonania umowy.
Główne źródła prawa to :
1. 1. umowy głównie KC
2. 1. konwencje międzynarodowe
3. 1. zwyczaj handlowy - krajowy, międzynarodowy
4. 1. umowa zawarta między kontrahentami
Ocena czynności prawnych w obrębie obrotu gospodarczego.
Oprócz w/w umów są umowy, które są przypisane do obrotu, Są to umowa spedycji, przewozu, maklerska, komisu. Umowy te utraciły handlowy charakter, są jednak umowami profesjonalnymi.
Przez przepisy szczególne regulowane są umowy licencyjne.
Czynnościami prawnymi są czek, weksel. Umowami sa umowy ubezpieczeniowe, mienia. Oprócz umów zawartych w KC zwanych umowami nazwanymi, poza kodeksem w obrocie prawnym spotykamy się z umowami nienazwanymi. Są one swobodnie kształtowane. Umowa nienazwana jest umową “KNOW - HOW”. Jest to upoważnienie do korzystania z nie opatentowanego wynalazku - odbywa się to w ramach w/w umowy. Umowa ta jest nienazwaną. Ma zastosowanie np. w Coca - Cola.
Pojęcie czynności handlowych należy rozumieć w kontekście czynności prawnej. Jeżeli przepisy mówią, że dla czynności prawnej są wymagane pewne przesłanki to dotyczy to również czynności handlowej.
Powszechny obrót cywilny - po jednej stronie podmiot gospodarczy, po drugiej stronie osoba fizyczna.
Obrót gospodarczy - czynności prawne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez podmioty gospodarcze.
Przepisy dawnego KH utrzymane w mocy przez KC. Art. 6 KC uchyla przepisy KH i utrzymuje w mocy tylko niektóre grupy przepisów. Umowy z KH zostały również przeniesione do KC.
Mamy dwustronność w prowadzeniu działalności gospodarczej : - powszechny obrót cywilny, obrót gospodarczy.
Mamy takie typy umów, które z istoty są umowami handlowymi : - umowa spedycji, przewozu.
O charakterze handlowym umowy decyduje to jakie podmioty zawierają umowę. Natomiast inne z istoty swej są umowami handlowymi dawniej regulowanymi przez KH, a teraz przez KC.
Do ważności czynności handlowej muszą byś spełnione przesłanki prawne tak jak do czynności prawnej.
Ocena ważności umowy - by była ważna muszą być spełnione przesłanki.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej.
Strony, które zawierają umowę (podmioty prawa) muszą posiadać te kwalifikacje prawne. Jeżeli będzie to osoba fizyczna, która prowadzi działalność gospodarczą, to jego zdolność oceniana będzie pod kątem zdolności prawnej osoby fizycznej. Na gruncie prawa umownego można mówić o zdolności kontraktowej (zdolność do zawarcia umowy). Gdy umowy zawiera spółka cywilna to podmiotem będą właściciele, wspólnicy - tu oceniamy zdolność kontraktową osoby fizycznej. Gdy po stronie sprzedającego jest sp. z o.o. to podmiotem będzie sp. z o.o. - tu określamy zdolność kontraktową spółki. Gdy ustalenie zdolności odbywa się przed rejestracją to określamy zdolność jako spółki cywilnej.
Przesłanka dotycząca formy tej czynności.
Przepisy określają czy dany typ czynności wymaga określonej formy, czy pisemna, przez kogo podpisana
Czy umowa może być zawarta w dowolnej formie?
Art. 75 KC przewiduje, że czynność prawna obejmująca rozporządzenie majątkiem ponad 2 tys. zł wymaga formy pisemnej, ale gdy nie jest zachowana, to nie powoduje to nieważności, tylko skutki dowodowe. W przypadku umowy najmu dłużej niż 1 rok, to nie zachowanie formy pisemnej skutkuje tym, że umowa taka zawarta jest na czas nieokreślony
Przy zawieraniu umów trzeba liczyć się z tym że ustawodawca określa formę i jej niezachowanie rodzi powyższe skutki.
Przesłanki dotyczące treści - art.58 KC.
Nie oznacza on pozbawienia swobody kontraktowej (kontrahenci mogą je swobodnie kształtować, zmieniać), ale są sytuacje w których wkracza się w tę swobodę poprzez ograniczenia w formie przepisów bezwzględnie obowiązujących.
W art. 58 KC - czynności prawne sprzeczne z ustawą, albo mające na celu obejście ustawy, niezgodne z zasadami współżycia społecznego; -> obejście ustawy - zawarcie umowy, ale jej cel jest zupełnie inny niż prowadzenie działalności, która jest zabroniona przez prawo; -> z zasadami współżycia społecznego - konflikt na podłożu uczciwości podmiotu, dokonanie czynności bez dobrej wiary, pewne zasady moralności.
Gdy czynność jest sprzeczna z tymi zasadami to taka czynność jest nieważna. Gdy nieważnością dotknięta jest część umowy to nie powoduje to nieważności całej umowy czy czynności, chyba że dotknięte sa najistotniejsze jej elementy to wówczas cała umowa jest nieważna.
Przesłanki dotyczące wadliwości czynności prawnej z uwagi na istnienie wady oświadczenia woli.
To oświadczenie woli prowadzi do wyłonienia określonych skutków prawnych, ocenia się ważność obydwu podmiotów dokonujących zawarcia umowy: - błąd, groźba, pozorność, brak świadomości lub swobody.
Nieważność bezwzględna jest przy pozorności i braku swobody, a przy pozostałych jest nieważność względna, czyli czynność jest ważna dopóki nie zostanie unieważniona.
Czynności handlowe w kontaktach międzynarodowych.
Teraz podmioty mogą dokonywać czynności z podmiotami gospodarczymi zagranicznymi. O charakterze międzynarodowym decyduje to, że jedna lub dwie strony mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w różnych krajach. Jeżeli w jakiejś czynności prawnej występują podmioty zagraniczne to jest to sankcja międzynarodowa. W umowie międzynarodowej można dokonać wyboru prawa, które ją będzie regulowała. Przepisy, które to regulują, to przepisy o prawie prywatnym międzynarodowym - ustawa z 1965 roku - inaczej prawo kolizyjne. Takie przepisy mają dać wskazówki jak rozwiązywać kolizje pomiędzy prawem w różnych krajach, pomiędzy różnym porządkiem prawnym. Te przepisy zawierają regulacje jakie prawo stosować w sytuacjach kolizyjnych.
Art., 25 1 - strony mogą dokonywać wyboru systemu prawnego.
Czy można wybrać prawo neutralne ?
To czy strony mogą wybrać prawo dowolne, to muszą zaistnieć pewne uwarunkowania. Taki spór rozstrzyga Sąd Arbitrażowy (w Warszawie) w przypadku np. spółek właściwy jest sąd siedziby strony pozwu. Gdyby pozwanym była polska spółka to właściwym będzie Sąd Arbitrażowy w W-wie i stwierdziłby, że strony mogą swobodnie wybierać porządek prawny.
Gdy strony nie dokonały wyboru prawa np. w czynnościach sprzedaży, to stosuje się przepisy gdzie dokonywano umowy sprzedaży (kraju sprzedawcy). Art. 27 prawa międzynarodowego - każde państwo ma swoje prawo kolizyjne. Gdy strony zawrą w umowie, że spory rozstrzyga arbitraż ad hoc, to taki Sąd Arbitrażowy gdy jest upoważniony przez kontrahentów będzie rozpatrywać spór kierując się zasadami słuszności (normy zwyczajowe, reguły kupieckie).
Podstawowym źródłem prawa będzie kontrakt.
Elementy przedmiotowe umowy sprzedaży - np. Art. 535 KC
1. 1. przeniesienie własności rzeczy ze sprzedawcy na kupującego i wydanie rzeczy.
2. 1. kupujący ma obowiązek odebrać rzecz i zapłacić cenę.
Większość umów w obrocie gospodarczym to umowy wzajemne, tzn. że po jednej i po drugiej stronie występują uprawnienia i obowiązki. Typem takiej umowy dwustronnie zobowiązującej jest umowa sprzedaży.
Umowa jednostronnie zobowiązująca to np. umowa darowizny. Darczyńca przenosi własność rzeczy, a obdarowany ma prawo domagać się jej wydania.
Wykonanie umów, skutki ich niewykonania.
KC określa jak umowa powinna być wykonana. Po pierwsze wynika to z umowy. Oceną zachowania dłużnika czy było właściwie wykonanie umowy będzie tzw. staranność art. 355, art. 472.
Na gruncie handlowym art. 355 2 - uwzględnia się zawodowy charakter tej działalności. Np. umowa z firmą budowlaną, która wykona roboty wadliwie, to odpowiada za należytą staranność (ocena poprzez pryzmat zawodowy).
Przy ocenie wykonania zobowiązań wynikających z umów, sięgamy do przepisów KC.
Okoliczności zwolnienia dłużnika od niewykonania bądź nienależytego wykonania umowy.
Kary umowne - odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest tzw. odpowiedzialność kontraktowa art. 471 KC. Trzeba wykazać, że szkoda powstała w wyniku niewykonania bądź nienależytego wykonania, że istnieje związek przyczynowo - skutkowy oraz wina po stronie dłużnika.
Kontrahenci przeważnie w umowie zawierają kary umowne za niewykonanie umowy. Istota kary jest taka, że nie trzeba wykazywać winy, jeżeli pojawiły się okoliczności zawarte w umowie to trzeba płacić. Art. 484 - to art. Dyspozytywny, nie można domagać się odszkodowania wyższego od kary umownej, chyba że kontrahenci umówią się że można. Na gruncie międzynarodowym art. 431 KH przewiduje, że nie można się domagać obniżenia kary.
Umowa leasingowa.
Celem nie jest przeniesienie prawa, ale oddanie rzeczy w używanie. Istotą tej umowy jest okres używania - oznacza okres użyteczności tej rzeczy. Traci swoją wartość ekonomiczną, ulega amortyzacji. Istotny jest element prawny w sensie cywilno - prawnym. Umowa ta przyszła z USA w latach 70-tych. Tam dotyczyła przemysłu. Regulacji prawnej wyszczególnionej nie ma. Mowa jest w przepisach celnych, podatkowych -(odprawa celna warunkowa). Leasing wiąże się z kredytowaniem. Raty są oprocentowane.
Formy : bezpośredni gdzie od producenta dostajemy maszynę, pośredni gdzie od kupca dostaje się w używanie.
Umowa franchisingowa.
Jest to taka sytuacja, w której firmy o ustalonej renomie, doświadczone, w celu rozszerzenia rynku zbytu udzielają zezwolenia innym podmiotom na prowadzenie tego rodzaju działalności w taki sam sposób jak firma macierzysta.
Te różne powstające placówki tworzą sieć np. Coca - Cola, Mc Donald. Jest to umowa odpłatna. Franchisingobiorca prowadzi na własny rachunek i we własnym imieniu, ale na zewnątrz występuje jako element sieci. Do obowiązków należy uiszczenie jednorazowej opłaty za udzielenie zgody, opłaty licencji i odpłaty okresowej. Do obowiązku należy zaopatrywanie się u Franchisingodawcy. Jest to umowa nienazwana. Mieści w sobie takie określenia jak umowa zlecenia, agencyjna. Zawiera w sobie element umowy licencyjnej.
Prawo to uporządkowany zbiór obowiązujących w danym państwie norm prawnych. W prawie gospodarczym występują głównie normy cywilno - prawne odznaczające się równorzędnym pod względem traktowania stron. Jest to cywilna metoda regulacji. Występuje nadto administracyjna metoda regulacji, która dotyczy stosunków organów administracji gospodarczej wobec podmiotów prowadzących działalność gospodarczą z pozycji władczych.
Obrót gospodarczy to wymiana dóbr i usług oraz towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie stosunki prawne między jej uczestnikami. Może się odbywać pomiędzy podmiotami prowadzącymi stałą działalność gospodarczą albo między tymi podmiotami a innymi osobami. Obrót gospodarczy może być krajowy, międzynarodowy, mieszany, masowy. Regulacja prawna od 1990 roku zawarta jest w KC dotyczy zarówno obrotu powszechnego i handlowego.
Podmiotami w obrocie gospodarczym są osoby fizyczne, mogą być podmioty nie prowadzące działalności gospodarczej w danym zakresie lub nie prowadzące działalności gospodarczej w ogóle .
Prawo handlowe to zespół norm należących do prawa cywilnego (prywatnego), które regulują organizację (ustrój) podmiotów gospodarczych oraz czynności handlowe powstające między tymi podmiotami oraz między tymi podmiotami a innymi osobami w obrocie gospodarczym zarówno wewnętrznym jak i międzynarodowym.
Źródła prawa handlowego to KC, utrzymane w mocy przepisy KH oraz normy zawarte w prawie stanowionym jak i w prawie umownym oraz zwyczaju i prawie zwyczajowym. Są to normy cywilnoprawne. Prawo umowne -jego źródłem są tzw. umowne warunki umów nazywane też porozumieniami w sprawach warunków umów.
Źródła prawa dla przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, przedsiębiorstw zagranicznych, z udziałem zagranicznym, przedsiębiorstw prywatnych, rzemieślniczych, związków przedsiębiorstw, izb gospodarczych to ustawa o spółkach z podmiotami zagranicznymi. Normy te zawierają w swym przepisie uregulowania cywilne, administracyjne, prawno - finansowe, z zakresu prawa pracy.
Zdolności do czynności prawnych i zdolności prawnych dla osoby fizycznej i prowadzącej działalność gospodarczą określają przepisy KC. Ponadto osobę fizyczną obowiązują inne unormowania zawarte w przepisach szczególnych, a dotyczące praw, działalności np. przepisy sanitarne, budowlane, ochrony środowiska Przy niektórych działalnościach zwłaszcza tych z zakresu rzemiosła wymaga się odpowiednio kwalifikacji. Powstanie, ustrój i ustanie spółek prawa handlowego i cywilnego jest uregulowane w przepisach utrzymanego kodeksu handlowego oraz KC. Zagadnienia spółek reguluję niekiedy w sposób szczególny przepisy pozakodeksowe.
Działalność gospodarcza podmiotów gospodarczych reguluje ustawa o wynalazczości, ustawa o znakach towarowych, prawo dewizowe, prawo celne, ustawa o cenach o normalizacji, prawo wekslowe, prawo czekowe, ustawa o obligacjach, prawo o obrocie publicznym papierami wartościowymi.
Ogólne warunki umów są określone przez art. 384 KC
z którego wynika, że RM może w drodze rozporządzenia określić szczegółowe warunki umów, zawieranie i wykonywanie, dot. ochrony konsumentów. Są to ogólne warunki o charakterze normatywnym. Rozporządzenie to może odbiegać od przepisów dyspozytywnych zawartych w KC. Przepisy mogą przybierać postać przepisów bezwzględnie obowiązujących lub względnie obowiązujących, pozostawiając stronom szeroki zakres swobody. Te przepisy mogą być wydane tylko wówczas gdy wymaga tego “ochrona interesów konsumenta”. Ogólne warunki i wzory umów jak to wynika z treści art. 385 KC, mogą być wydawane przez stronę upoważnioną do tego przez właściwe przepisy i w ich granicach. Wzory umów tym się różnią od ogólnych warunków umów, że posiadają już gotową treść umowy - podlega tylko konkretyzacji i indywidualizacji. W obrocie handlowym występują wzory umów o charakterze instrukcyjnym - pozbawione mocy wiążącej.
Prawo umowne - to tzw. umowne warunki umów nazywane porozumieniami w sprawach warunków umów. Ustalone są w drodze porozumień (art.. 385 2 KC). Do prawa umownego zalicza się akty erekcyjne, które stwarzają normy prawne na przyszłość np. umowa spółki, statut spółdzielni.
Prawo zwyczajowe - jest również źródłem prawa handlowego. Jest to powszechnie stosowana praktyka zachowania się. Zwyczaj uzyskuje doniosłość prawną wówczas gdy konkretny przepis prawa odsyła do takiej praktyki. W Polsce zwyczaj ma 2 funkcje - wyjaśniającą - ustalony zwyczaj jest pomocny przy tłumaczeniu oświadczeń woli stron; normującą - oddziałuje on na skutki prawne czynności prawnej.
Zwyczaj handlowy - pewna powtarzające się praktyka przyjęta w handlu w drodze żywiołowej do rozwiązania jakieś sprawy (zwyczaj miejscowy, powszechny, międzynarodowy, państwa).
Kolizje źródeł prawa - przyjmuje się następujące metody postępowania :
1. 1. Normy bezwzględnie obowiązujące mają pierwszeństwo przed normami względnie obowiązującymi;
2. 2. W razie kolizji między normami względnie obowiązującymi wynikającymi z różnych źródeł prawa - pierwszeństwo mają obowiązujące normy umowne;
3. 3. W razie kolizji między aktami normatywnymi ogólnymi i szczegółowymi, pierwszeństwo mają normy szczególne;
4. 4. Zwyczaj wchodzi w zastosowanie wtedy, gdy działa doń prawo stanowione. Prawo zwyczajowe stosuje się gdy brak jest norm wynikających z aktów normatywnych lub prawa umownego.
Prawo prywatne - to regulacja wzajemnych stosunków prawnych o charakterze majątkowym i niemajątkowym między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie formalnej równości stron.
Kupiec - znaczenie techniczno prawne na określenie zawodu - to przedsiębiorca, a nie osoba przynależna do stanu kupieckiego.
Podmiot gospodarczy - zgodnie z art. 1 KC podmiotami obrotu cywilno prawnego są osoby fizyczne i prawne. Jeśli owe podmioty zajmują się zawodowo stałą działalnością gospodarczą w celach zarobkowych czyli prowadzeniem przedsiębiorstwa nazywa się je podmiotami gospodarczymi.
Zgłoszenie działalności gospodarczej - z punktu widzenia prawa handlowego w myśl ustawy z 23.12.88 o działalności gospodarczej podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej jest uzależnione od jej zgłoszenia do organu ewidencyjnego i wpisu do ewidencji właściwego organu.
Zakres przedmiotowy ustawy ( wym. wyżej)- wszystkie podmioty gospodarcze traktowane są na równych prawach. Podejmowanie działalności gospodarczej opiera się także na prawie publicznym (administracyjnym, finansowym, podatkowym, prasowym itp.).
Jednostka gospodarcza to każda, według przepisów prawa wyodrębniona jednostka organizacyjna powołana do prowadzenia stałej działalności gospodarczej, specjalnie pod tym kątem ukształtowana. Jednostka gospodarcza to to samo co podmiot gospodarczy.
Osoba fizyczna - jako podmiot gospodarczy powinna prowadzić działalność gospodarczą w celach zarobkowych i na własny rachunek. Dokonuje czynności, które nie są przez państwo zabronione.
Osoba prawna - to każda jednostka organizacyjna, której przymiot osobowości prawnej przyznany został przez przepisy obowiązującego prawa. Osoby prawne uzyskują osobowość prawną z chwilą zarejestrowania w rejestrze sądowym.
Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej - to spółki prawa cywilnego ( spółki jawne i komandytowe), państwowe jednostki budżetowe, zakłady, przedsiębiorstwa będące na pełnym rozrachunku. Są to tylko te jednostki, które podejmując działalność gospodarczą nie są zobowiązane do jej rejestracji w inny sposób i na podstawie innych przepisów.
Przedsiębiorstwo - w znaczeniu funkcjonalnym termin ten oznacza stałą działalność zawodową (produkcję handel, usługi) uprawianą samodzielnie w celach zarobkowych. W znaczeniu przedmiotowym przez przedsiębiorstwo rozumie się zespół środków produkcji, czyli kompleks majątkowy odpowiednio zorganizowany w celach prowadzenia określonej działalności gospodarczej - zarobkowej. Jest to z punktu widzenia organizacyjno prawnego odrębna i samodzielnie pod względem gospodarczym, organizacyjnym, finansowo majątkowym i prawnym jednostka organizacyjna prowadząca stałą działalność gospodarczą lub zajmująca się świadczeniem usług w celu zaspokojenia cudzych potrzeb. Przedsiębiorstwo stanowi całość w znaczeniu gospodarczym ponieważ przedmiotem jego działalności jest pewien zamknięty proces gospodarczy. Na jego całość organizacyjną składa się odpowiednio zorganizowany kolektyw ludzki oraz autonomiczna struktura organizacyjna. Całość majątkowa oznacza, że przedsiębiorstwo opiera swą działalność na wyodrębnionym kompleksie środków majątkowych, odrębnie ewidencjonowanych i bilansowanych, jest samowystarczalne pod względem finansowym oraz rozlicza się z wyników. Przedsiębiorstwo jest całością w znaczeniu prawnym, wyposażone jest w podmiotowość prawną.
Zakład - podstawowa forma organizacyjna przedsiębiorstwa - to jednostka stanowiąca całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnym. Od przedsiębiorstwa różni się tym, że nie posiada osobowości prawnej, lecz wchodzi w skład jednostki organizacyjnej W zakładzie przedmiotem działalności nie musi być proces zamknięty. Czynnikiem osobowym jest załoga. Struktura organizacyjna zakładu nie ma charakteru w pełni autonomicznego i samo wystarczającego Czynnik majątkowy zakładu nie daje mimo wyodrębnienia pełnej samodzielności pod względem finansowym. Stosunki wewnętrzne określa statut jednostki organizacyjnej.
Kombinat to zespół zakładów produkcyjnych i jednostek naukowo badawczych oraz handlowych powołanych do kompleksowego rozwiązywania określonego celu lub problemu gospodarczego w skali kraju - przedsiębiorstwa wielozakładowe. Siedziba podmiotu gospodarczego - miejsce prowadzenia działalności czyli zakład winny być oznaczone na zewnątrz.
Przedsiębiorstwo państwowe to jednostka samorządna, samo finansująca, posiadająca osobowość prawną. Wg art. 551 KC przedsiębiorstwo jest zespołem składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych obejmujących wszystko co wchodzi w jego skład, a więc - firmę, znaki towarowe, księgi handlowe, ruchomości i nieruchomości należące do przedsiębiorstwa, produkty, materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali. Podstawowym przepisem regulujących działalność przedsiębiorstwa jest ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, o samorządzie załogi przedsiębiorstw gospodarce finansowej oraz akty niższego rzędu.
Rodzaje przedsiębiorstw :
- kluczowe - powoływane przez naczelne i centralne organy administracji państwowej,
- terenowe - powoływane przez terenowe organy administracji państwowej,
- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej - celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności ( komunikacja miejska, energia elektryczna, gazowa, cieplna, inżynieria sanitarna, gospodarcza, świadczenie usług ), w razie potrzeby przedsiębiorstwa użyteczności publicznej dotowane jest przez organ założycielski,
- mieszane - prowadzące działalność na bazie kapitału państwowego i innego. powoływane są w drodze umowy.
- przedsiębiorstwa międzynarodowe - tworzone przez organy administracji państwowej wraz z innymi państwami,
- wewnętrzne - jednostki gospodarcze przewidziane w przepisach prawa np, spółki, spółdzielnie i inne.
Tworzenie przedsiębiorstw : powoływane decyzja organu państwowego naczelnego lub centralnego oraz NBP i banki państwowe. Przed powołaniem przedsiębiorstwa organ założycielski przeprowadza badania i analizy , dokonuje niezbędnych ustaleń. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa określa jego nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania. O strukturze decyduje statut uchwalony przez ogólne zebranie pracowników na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa państwowe podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorstw prowadzony przez właściwy ze względu na siedzibę sąd rejonowy. Wpis jest obowiązkowy. Z chwilą wpisu uzyskuje osobowość prawną wraz z nią zdolność do czynności prawnych.
Mienie przedsiębiorstwa : wartość mienia to fundusz statutowy przedsiębiorstwa, który ustala organ założycielski. Tworzą majątek od chwili wpisu do rejestru. Mienie staje się własnością przedsiębiorstwa z tym że zbyć może je tylko w drodze przetargu. Z zaciągniętych zobowiązań przedsiębiorstwo odpowiada jedynie swoim majątkiem.
Organy przedsiębiorstwa : ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada nadzorcza, dyrektor.
Rada Nadzorcza ma wpływ na powoływanie i odwoływanie Dyrektora. Kierowanie należy wyłącznie do Dyrektora. Podejmuje decyzje samodzielnie i za nie odpowiada. Dyrektor powołuje i odwołuje rada pracownicza. Spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu 5 lat lub na czas nieokreślony. Odwołanie wymaga zasięgnięcia opinii organu założycielskiego.
Dyrektora przedsiębiorstwa użyteczności publicznej powołuje i odwołuje organ założycielski. Dyrektor wykonuje uchwały rady pracowniczej dotyczącej działalności przedsiębiorstwa. Spory między dyrektorem a radą rozstrzyga komisja rozjemcza.
Do dokonywania czynności prawnych z mocy prawa jest dyrektor przedsiębiorstwa. Inne osoby na podstawie upoważnienia. Umowy powyżej 5 tyś zł podpisują 2 osoby. Główny księgowy jest organem kontroli wewnętrznej.
Nadzór : sprawuje organ założycielski, ogranicza się do kontroli i oceny działalności przedsiębiorstwa oraz pracy dyrektora. W ramach nadzoru organ może nałożyć obowiązek wprowadzenia do planu zadania dla obronności kraju w wypadku klęski, wstrzymać decyzję dyrektora, jeżeli jest sprzeczna z prawem, zawiesić dyrektora gdy narusza rażąco prawo.
Łączenie, podział, likwidacja przedsiębiorstwa : najczęstsze przekształcenia to połączenie dwóch w jedno. Włączenie jednego przedsiębiorstwa w drugie to inkorporacja. Decyduje organ założycielski za zgodą rady pracowniczej. Likwidacja - powody : zły stan finansowy przedsiębiorstwa i gospodarczy, który nie stwarza szans wyjścia, procesy prywatyzacyjne - oddanie części lub całego przedsiębiorstwa innej osobie na podstawie umowy. Decyzje podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy lub na wniosek rady przedsiębiorstwa w porozumieniu z Ministrem Przekształceń Własnościowych.
Kooperacja to współdziałanie podmiotów gospodarczych.
Spółdzielnia : jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Majątek spółdzielni stanowi prywatną własność ich członków. Przy podejmowaniu uchwał każdy członek dysponuje 1 głosem. Wstępując do spółdzielni członek jest zobowiązany zadeklarować wkład pieniężny lub rzeczowy tzw. udział. Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna zdolna do czynności prawnych, która odpowiada wymaganiom określonym w statucie. Członkiem może być również osoba prawna. Spółdzielnia musi liczyć co najmniej 10 członków, a spółdzielnia rolna co najmniej 5, przy włączeniu osób prawnych 3 członków.. Do założenia spółdzielni wystarcza akt woli zrzeszających się członków. Członkowie - założyciele uchwalają statut, który zawiera nazwę spółdzielni, siedzibę, adres, przedmiot działalności, wysokość i liczba udziałów, terminy ich wnoszenia, prawa i obowiązki członków, zasady i tryb ich przyjmowania, wypowiedzenia, wykluczenia i wykreślenia, zasady zwoływania walnego zgromadzenia, podejmowania uchwał, zasady wyboru członków organów spółdzielni, zasady podziału nadwyżki.
Po zorganizowaniu Zarząd występuje z wnioskiem o wpis do rejestru spółdzielni i ich związków. Wpisu dokonuje sąd. z chwilą zarejestrowania, spółdzielnia staje się osobą prawną, uzyskuje zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Jako podmiot ma prawo do zawierania umów, dokonuje czynności prawnych.
Organy spółdzielni.
Walne zgromadzenie - tworzą wszyscy członkowie spółdzielni. Jest organem uchwałodawczym, decyduje o kluczowych sprawach spółdzielni. Walne zgromadzenie zwołuje się raz w roku w ciągu 6 - m.-cy po upływie roku obrachunkowego.
Rada Nadzorcza - jest organem powołanym do sprawowania kontroli i nadzorowania działalności spółdzielni. Liczebność Rady określa statut. Członkiem rady może być tylko członek spółdzielni.
Zarząd - jest organem kierującym działalnością spółdzielni i reprezentującym ją na zewnątrz. Zarząd może być wieloosobowy lub jednoosobowy. Przy tym drugim funkcję tę pełni prezes, którego wybiera i odwołuje walne zgromadzenie. Do zarządu należy wykonywanie czynności prawnych w imieniu spółdzielni.
Zebranie grup członkowskich - wybór przedstawicieli na zebranie przedstawicieli pełni funkcję opiniodawczą.