Prawo cywilne

Prawo cywilne – reguluje więzi społeczne między osobami fizycznymi i prawnymi tzn. między człowiekiem a instytucjami.

Cechy wyróżniające:
- przedmiot regulacji (treść czego dotyczy)
Specyfika przedmiotu regulacji – prawo cywilne normuje relacje majątkowe oraz związane z tymi relacjami majątkowymi relacje niemajątkowe (różne rodzaje umów)
- metoda regulacji (w jaki sposób przepisy są skonstruowane)
Zasada równorzędności – nie ma podległości ani zwierzchnictwa tzw. równość podmiotów; nikt nie ma przewagi, wszystkie strony są równe

5 cech szczegółowych
1) Żadna strona nie może jednostronnie kształtować sytuacji prawnej drugiej strony (np. w umowie o pracę – pracodawca nie może narzucać warunków, musi je uzgodnić z pracownikiem)
2) We wzajemnych relacjach występuje autonomiczna relacja stron umowy (strony są niezależne od siebie, a sprawy sporne rozstrzygają niezależne sądy)
3) Typowy sposób ochrony interesów stron w prawie cywilnym to odpowiedzialność odszkodowawcza
4) Jeśli strony nie ustaliły w warunkach umowy dokładnych treści swoich relacji cywilno-prawnych to wtedy mają zastosowanie przepisy względnie obowiązujące
5) Akt prawny regulujący przepisy prawa cywilnego może być jedynie ustawą

Podział kodeksu cywilnego
I księga – „część ogólna” kodeksu cywilnego (przepisy dotyczące podmiotów prawa cywilnego oraz czynności prawne zawierane w prawie cywilnym
II księga – „własność i prawo rzeczowe” – regulowane są tzw. prawa własności oraz szereg przepisów, które mówią w jaki sposób korzysta się z rzeczy tj. czegoś materialnego
III księga – „prawo o zobowiązaniu” – dotyczy osób fizycznych i prawnych względem siebie, dotyczy wierzytelności czyli zobowiązań materialnych
IV księga – „prawo spadkowe” - przejście majątku osoby zmarłej na inne osoby, dziedziczenie ustawowe, spadkobranie testamentowe

Ogólne zasady prawa cywilnego wyznaczają trzy kategorie:
1) Sposób interpretacji przepisów prawa cywilnego
2) Wskazywanie w razie kolizji norm prawnych, które przepisy są ważniejsze
3) Określenie sposobu czynienia użytku z prawa (tzn. w jaki sposób stosuje się przepisy)

Pierwsza grupa zasad prawa cywilnego znajduje się w Konstytucji. Wśród tych zasad są:
1) Zasada ochrony prawa własności
- państwo chroni własność i prawo dziedziczenia; wszelka własność podlega ochronie państwa
- ograniczenie lub pozbawienie kogoś własności może być dokonane tylko na podstawie przepisów ustawy i tylko na podstawie decyzji sądu ( nie może to być decyzja administracyjna czyli urzędowa)

2) Prawo do sądu
- art. 45 ust. 1 – każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy sąd (właściwy sąd tj. określony terytorialnie). Sąd winien być niezależny, bezstronny i niezawisły.
3) Obowiązek ochrony konsumenta
- dotyczy władz publicznych, mają one obowiązek chronić konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi

Druga grupa zasad wynika z zapisów kodeksu cywilnego:
1) Zasada ochrony osoby ludzkiej
- każdemu człowiekowi przysługuje ochrona jego zdolności prawnej oraz zapewnia się prawo do swobodnego korzystania ze swoich dóbr osobistych (do dobrego imienia, prywatności korespondencji, nietykalności osobistej)
2) Zasada ochrony własności
3) Zasada swobody umów
- strony mogą swobodnie kształtować treść i sposób zawierania tej umowy
4) Zasada wykonywania praw podmiotowych z uwzględnieniem ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia w połączeniu z zasadą współżycia społecznego
5) zasada dobrej wiary
- domniemanie, że istniała dobra wiara u jednej ze stron umowy
6) zasada ochrony praw nabytych
- uważa się, że ustawa (prawo) nie może działać wstecz za określonymi wyjątkami np. gdy wynika to z treści ustawy albo celu tak jak w przypadku ustawy o lustracji
7) zasada ciężaru dowodu
- ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne