Prawo cywilne UwB - wykłady.

I CZĘŚĆ OGÓLNA

1. Pojęcie prawa cywilnego

1. Przedmiot – stosunki cywilno-prawne
2. Podmioty – osoby fizyczne i prawne
3. Metoda regulacji – pr. cywilne opiera się na zasadzie równości stron, żadna ze stron nie jest sobie podporządkowana
Umowa – czynność prawna konsensualna – zgodne oświadczenie woli

2. Systematyka prawa cywilnego

1. Prawo ogólne,
2. Prawo rzeczowe,
3. Prawo rodzinne,
4. Prawo zobowiązań,
5. Prawa na dobrach niematerialnych:
- dobrami niemajątkowymi są utwory (ustawa z 4 1994r. o prawie autorskim Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904) utwory – dzieła literackie, architektoniczne, fotografia
- ustawa z 30 VI 2000r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2001r. Nr 49, poz. 508 ze zmianami 2000r. Dz. U. Nr 113, poz. 983) – znaki przemysłowe, wynalazki, oznaczenia topograficzne.

Stosunki cywilno – prawne – są to stosunki prawne, które określone są przez dyspozycję norm prawa cywilnego, (bo w dyspozycji jest wymagany od adresata sposób zachowania)
Stosunek prawny – jest to ustanowiona w przepisach prawa więź o charakterze powinnościowym pomiędzy podmiotami prawa polegająca na tym, że podmioty te mają wynikające z dyspozycji normy prawnej uprawnienia i obowiązki, przy czym ich realizacja jest zagwarantowana przez państwo.

Rodzaje stosunków cywilno – prawnych:
- proste – są to stosunki prawne, w których jeden podmiot jest tylko uprawniony, a drugi tylko zobowiązany (np. umowa darowizny, art. 415 – odpowiedzialność z czynów niedozwolonych)
- złożone – polegają na tym, że jeden i ten sam podmiot jest zarówno uprawniony i zobowiązany (np. art. 535 – umowa sprzedaży)

3. Prawo podmiotowe

Zespół uprawnień służących podmiotowi prawa. Podmiot uprawniony – właściciel ® prawo własności
Prawo podmiotowe – wynikająca ze stosunku prawnego możliwość postępowania w określony sposób przyznana przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez tą normę zabezpieczona. np. podmiot uprawniony ® właściciel rzeczy (wynika stąd zespół uprawnień)
Prawo do korzystania i rozporządzania rzeczą, właściciel ma środki ochrony:
- roszczenie windykacyjne,
- roszczenie negatoryjne
Postacie praw podmiotowych:
1. bezwzględne (bezpośrednie) – polegają one na tym, że prawo podmiotowe służy oznaczonemu, określonemu podmiotowi uprawnionemu, natomiast obowiązkiem osób trzecich (wszyscy poza uprawnionymi) jest nienaruszanie i nie ingerowanie w sferę jego uprawnień.
Prawa rzeczowe – pr. bezwzględne, tzn. że one są skuteczne względem wszystkich osób trzecich poza uprawnionymi tj., jeżeli którakolwiek osoba trzecia będzie naruszać te prawa to są środki żeby ją od tego odwieść.
Prawa rzeczowe:
- pr. własności,
- ograniczone pr. rzeczowe (polegają na korzystaniu z rzeczy cudzej):
· użytkowanie, służebność, 3 pr. spółdzielcze, hipoteka, zastaw (te dwa ostatnie nie polegają na korzystaniu, są to sposoby zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych.
2. względne – pr. zobowiązaniowe np. umowa dzierżawy – (wszystkie umowy są względne)
Roszczenie – jest to możliwość domagania się żądania określonego zachowania się od określonej osoby, korzystnego dla uprawnionego.
Odpowiednikiem roszczenia jest obowiązek drugiej osoby do określonego działania lub zaniechania. Np. wierzytelność art. 353 1
Definicja zobowiązania polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenia spełnić.
3. Prawa podmiotowe kształtujące – polegają one na tym że uprawniony może przez swoje własne działanie doprowadzić do powstania zmiany (art. 365 kc) lub ustania stosunku prawnego (art. 88 kc – wady oświadczenia woli)

Rodzaje praw podmiotowych (TEST!)
I
- bezwzględne
- względne – są to prawa skuteczne pomiędzy oznaczonymi podmiotami np. wierzytelność art. 353 1, wszystkie umowy cywilno – prawne
II
- majątkowe,
- niemajątkowe.

Prawa majątkowe:
a) prawa rzeczowe,
b) wierzytelność tzn. prawa wierzyciela do żądania od dłużnika pewnego zachowania się zwanego świadczeniem,
c) prawa na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym np. prawo do rozporządzenia utworem literackim itp.
d) Prawa rodzinne o charakterze majątkowym np. prawo do świadczeń alimentacyjnych,
e) Prawo do spadku.
Prawa niemajątkowe:
a) dobra osobiste,
b) prawo rodzinne.

III
- zbywalne – mogą być przenoszone na inne osoby prawne w drodze czynności prawnej
- niezbywalne – nie mogą być przenoszone

Np. pr. majątkowe – zbywalne
pr. niemajątkowe – niezbywalne
Wyjątkowo niektóre pr. majątkowe są niezbywalne np. użytkowanie, służebności osobiste, roszczenie odszkodowawcze (art. 44-448kc) ® jeżeli zostały uznane na piśmie

IV
Pr. związane – są to prawa podmiotowe które mają tą szczególną cechę, że podmiotem jednego prawa może być tylko osoba która jest jednocześnie podmiotem innego prawa np. podmiotem uprawnionym ze służebności gruntowej jest każ doczesny właściciel nieruchomości władnącej art. 285 kc
- pr. związanym może być również pr. własności art. 235 2 ® własność budynków nie może istnieć bez użytkowania wieczystego.
- Art. 272 2 i 3 – odrębna własność budynków rolniczej spółdzielni produkcyjnej jest związana pr. użytkowania gruntu. Skutki : prawo związane może być przeniesione tylko z prawem nadrzędnym, natomiast w razie wygaśnięcia pr. nadrzędnego to wygasa pr. wiązane

V
Pr. akcesoryjne – polegają na tym, że więź prawna niesamoistnego z innym prawem głównym, polega na tym że pr. to nie może powstać bez prawa głównego, może być przeniesione tylko łącznie z pr. głównym na inną osobę i razem z tym pr. wygasa. (niesamoistne ® nie występują samodzielnie w obrocie np. hipoteka, zastaw, poręczenie)

4. Osoby fizyczne

Zdolność prawa – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków w płaszczyźnie prawa (od urodzenia) tzn. że mogą być podmiotem pr. spadkowego czyli mogą dziedziczyć. Zdolność pr. ma człowiek z chwilą odłączenia dziecka od ciała matki – art. 8 k.c.
Domniemanie, że dziecko przyszło na świat żywe art. 19 k.c.
Nasciturus – dziecko poczęte a nienarodzone ® posiada pewien zakres zdolności prawnej.
Art. 927 2 k.c. ® w chwili otwarcia spadku dziecko jest spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe to będzie mogło dziedziczyć
Art. 75 k.r.o. ® można uznać dziecko poczęte a nienarodzone
Art. 182 k.r.o. ® dla dziecka poczętego ustanowić można kuratora, który będzie zajmował się opieką, strzeżeniem praw.
Prawo polskie przyznaje dziecku poczętemu zdolność pr. warunkową w takim zakresie, w jakim przewidują to w drodze wyjątku od zasady przepisy szczególne.

Ustanie zdolności prawnej:
- z momentem śmierci – sporządzenie aktu zgonu . Brak zgłoszenia o zgonie nie ma aktu zgonu, można wystąpić o sądowe stwierdzenie zgonu.
2 przesłanki dopuszczalności stwierdzenia zgonu przez sąd:
a) śmierć danej osoby musi być niewątpliwa
b) zgon nie został stwierdzony w zwykłym trybie postępowania jest podstawą wydania aktu zgonu, ma charakter deklaratywny stwierdza istniejący stan rzeczy, podmiot potwierdza że dana osoba nie żyje
Uznanie za zmarłego:
- osoba zaginiona - w przypadku zaginionego można zwrócić się do sądu o uznanie takiej osoby za zmarłą.
Muszą być spełnione dwie przesłanki:
- fakt zaginięcia osoby uznanej za zmarłą
- upływ czasu od chwili zaginięcia – czas ten jest różny w zależności od okoliczności w których nastąpiło zaginięcie.
Wyróżniamy dwa przypadki zaginięcia:
- zwykłe – art. 29 k.c., takie w którym nie towarzyszyły okoliczności szczególne.
- kwalifikowane – art. 30 k.c., towarzyszyły okoliczności przemawiające za zwiększonym prawdopodobieństwem śmierci danej osoby
O uznaniu za zmarłego decyduje Sąd Rejonowy, oznacza chwilę śmierci, postanowienie wydaje sąd, ma ono charakter konstytutywny.
Art. 32 k.c. ® kilka osób ginie ® domniemanie równoczesności śmierci tych osób.
K.p.c. ® przepisy uchylające postanowienia o sądowym stwierdzeniu zgodności i uznaniu za zmarłego.

Zdolność do czynności prawnych:
Osoba fizyczna może mieć:
- pełną zdolność do czynności prawnych,
- ograniczoną zdolność do czynności prawnych,
- nie mieć zdolności.
Zależy to od wieku, ubezwłasnowolnienia
Ubezwłasnowolnienie:
- całkowite art. 13 1 ® jeżeli osoba, która ukończyła 13 lat na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego nie jest w stanie kierować w ogóle swoim postępowaniem to osoba ta traci zdolność do czynności prawnych
- częściowe art. 16 1 ® wiek 18 lat
® przyczyny te same: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo innego rodzaju zaburzenia psychiczne, w szczególności pijaństwo lub narkomania.
Potrzebna jest takiej osobie pomoc do prowadzenia spraw osobistych i majątkowych. Skutki: ograniczona zdolność do czynności prawnych ® ustanawia się kuratora

Zdolność do czynności prawnych - zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań swoim własnym działaniem.
Art. 12 k.c. ® osoby które nie ukończyły 13 lat, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają zdolności do czynności prawnej. Czynność pr. Dokonana przez taką osobę jest nieważna art. 14.
Art. 14 2 ® osoba taka może dokonywać jedynie drobnych czynności w sprawach życia codziennego, jeżeli czynności te nie pociągają za sobą rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych. Działa za taką osobę przedstawiciel ustawowy, którym są: rodzice, opiekun, kurator.
Nie można przez przedstawiciela ustawowego:
- sporządzić i odwołać testament,
- zawrzeć małżeństwo ® jedynie przez pełnomocnika

Ograniczoną zdolność do czynności prawnej – mają małoletni którzy ukończyli 13 lat i osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Taka osoba ograniczona w zdolności jest traktowana w dwojaki sposób, w zależności od rodzaju czynności prawnej:
- osoba ta może samodzielnie dokonywać czynności pr., ale do ich ważności potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego,
- w stosunku do niektórych czynności osoba ta jest traktowana jako osoba mająca pełną zdolność,
- w stosunku do niektórych czynności osoba ta jest traktowana jako osoba niezdolna do czynności pr..
art. 944 1 k.c. ® sporządzić i odwołać testament może osoba która ma pełną zdolność do czynności pr.,
art. 21 k.c. ® osoba ograniczona w zdolności do czynności pr. Może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem chyba, że sąd opiekuńczy z ważnych powodów pozbawi ją tego uprawnienia.
Art. 17 k.c. ® wnioskowanie z przeciwieństwa, osoba ograniczona w zdolności do czynności pr. Może samodzielnie bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy które nie są po jej stronie ani rozporządzaniem prawem ani zaciąganiem zobowiązań.
Osoba ograniczona w zdolności do czynności pr. może samodzielnie zawierać stosunek pracy i dokonywać innych czynności które tego stosunku dotyczą. Wyjątek: jeżeli zawarta umowa sprzeciwia się dobru osoby to przedstawiciel ustawowy może za pośrednictwem sądu ją rozwiązać.
Art. 17, 18, 19 k.c. ® osoba ograniczona w zdolności do czynności pr. dokonała sama jednostronnej czynności pr. i ta czynność nie została potwierdzona przez przedstawiciela ustawowego to będzie nieważna. Do czasu potwierdzenia tej czynności jest zawieszona jej ważność.
Jeżeli druga strona nie wiedziała o ograniczonej zdolności osoby pierwszej to ta osoba musi wyznaczyć termin przedstawiciela ustawowego do potwierdzenia, jeżeli natomiast nie jest możliwe zawieranie świadczenia to można domagać się odszkodowania.

Miejsce zamieszkania osoby fizycznej (art. 25-28 k.c.)
Zależy właśnie od tego właściwość miejscowa sądu (wg miejsca zamieszkania pozwanego)
Na miejsce zamieszkania składają się dwa momenty:
- corpus – moment zewnętrzny tzn. faktyczne przebywanie w danej miejscowości.
- Animus – moment wewnętrzny tzn. wola, zamiar stałego pobytu w tej miejscowości.
Oba te momenty muszą być spełnione łącznie. Do utraty miejsca zamieszkania potrzebna jest likwidacja tych 2 elementów.

Miejsce zamieszkania pochodne (domicilium nesesarium) – miejsce zamieszkania ustalone dla niektórych osób wg miejsca zamieszkania innych osób (dziecko, osoba pozostająca pod opieką)
Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców, albo jedno z rodziców, któremu przysługuje władza rodzicielska, lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obu rodzicom na równi to dziecko ma miejsce zamieszkania u tego z rodziców u którego stale przebywa, a jeżeli nie to sąd ustala miejsce zamieszkania.
Miejscem zamieszkania pozostającego pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.

Oświadczenie woli (art. 60k.c.)
W rozumieniu pr. cywilnego jest to takie zachowanie się osoby fizycznej lub organu osoby prawnej, które wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego. tzn. ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.

Rodzaje oświadczeń woli:
1) oświadczenia woli, których cechą jest to, że mają być one złożone innej osobie tzn. mają one określonego adresata, np. oferta.
2) Oświadczenie woli których składanie nie polega na skierowaniu do określonego adresata ,
Przykłady:
- oświadczenia które są ogłoszone publicznie, np. przyrzeczenie publiczne, art. 919 1
- testament
3) oświadczenia które są składane przed właściwym organem:
- oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, składane przed sądem lub notariuszem art. 1018 3,
- oświadczenie o uznaniu dziecka, art. 79 k.r.o. składane przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego lub Sądem Opiekuńczym.
Art. 60 k.c. – w jakiej formie powinny być składane oświadczenia woli:
® w formie dowolnej, tak aby wyrażało dostatecznie wolę danej osoby:
- pisemnie; ustnie; w sposób dorozumiany; przez uznanie pewnych czynności.

Czy milczenie jest oświadczeniem woli?
Art. 60 k.c. – generalnie milczenie nie jest oświadczeniem woli ale istnieją od zasady wyjątki:
- gdy takie znaczenie w określonej sytuacji zostanie mu nadane przez stronę w umowie, np. jeżeli adresat uzgodni oferentem że brak odpowiedzi w ustalonym terminie oznaczać będzie przyjęcie oferty to w takiej sytuacji milczenie oznacza wolę zawarcia umowy i będzie złożeniem oświadczenia woli.
- Kodeks cywilny w niektórych wypadkach uznaje, że milczenie danej osoby uważa się za złożenie oświadczenia woli.
Art. 386 k.c. – za przyjęcie oferty przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą,
Art. 810 k.c. – milczenie uważa się a zawarcie umowy ubezpieczenia,
Art. 830 2 – wypowiedzenie umowy przez ubezpieczającego.

Z jaką chwilą uznajemy ośw. woli za złożone?
Z momentem doręczenia tzn., że ośw. woli musi być prawidłowo doręczone (teoria doręczenia). Art.61 k.c. – możliwość odwołania złożonego ośw. woli musi nastąpić to jednocześnie z doręczeniem ośw. woli do adresata lub wcześniej.

6. Czynność prawna

czynność prawna (art. 56) jest to stan faktyczny w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, stanowiące uzewnętrznioną decyzję podmiotu pr. cywilnego, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki wyrażone w tym oświadczeniu, a także wynikających z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów.

Rodzaje czynności prawnych:
1) jednostronne i dwustronne,
2) jednostronnie obowiązujące i dwustronnie obowiązujące
3) czynności między żyjącymi i na wypadek śmierci,
4) konsensualne i realne, TEST!
5) rozporządzające, zobowiązujące i o podwójnym skutku,
6) przysparzające,
7) odpłatne i nieodpłatne.

Ad 1) Czynności jednostronne dzielimy na:
- takie które mają adresata, np. oferta,
- takie które nie mają adresata, np. testament.
Czynności dwustronne:
Dwie strony składają oświadczenie woli = umowy cywilne.

Ad 2)
Jednostronnie zobowiązujące – jedna strona jest tylko uprawniona, a druga tylko zobowiązana, np. darowizna (darczyńca – strona zobowiązana, obdarowany – strona uprawniona)
Dwustronnie zobowiązujące – każda e stron tej czynności jest uprawniona i zobowiązana, np. umowa sprzedaży, art. 535 k.c.

Ad 3) Czynności między żyjącymi - zarówno osoba fizyczna jak i prawna,
Czynności na wypadek śmierci – testament może sporządzić tylko osoba fizyczna.

Ad 4)
Czynności konsensualne – są to takie czynności które dochodzą do skutku przez samo złożenie zgodnych ośw. woli (konsensus)
Czynności prawne realne – są to czynności które dochodzą do skutku zarówno przez złożenie zgodnych ośw. woli jak i wydanie rzeczy, np. umowa przechowania art. 835 ® trzeba aby składający zostawił rzecz u przechowawcy; zadatek, art. ® umowa dochodzi do skutku kiedy wydamy osobie drugiej zadatek; ustanowienie zastawu zwykłego, art. 307 1 ® godne oświadczenie woli + wydanie rzeczy ; umowa użyczenia, art. 710; umowa składu, art. 853 1.

Ad 5)
Czynność rozporządzająca – jest to czynność, której skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego, np. przeniesienie własności rzeczy, art. 155; przelew wierzytelności, art. 510; zbycie spadku, art. 1052; Obciążenie: ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych na rzeczy, art. 245 ; zniesienie: zrzeczenie się własności rzeczy nieruchomej, art. 179; porzucenie rzeczy ruchomej, art. 180; zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego, art. 246.
Czynność zobowiązująca – jest to taka czynność która powiększa pasywa osoby ją dokonującej. Polega ona na tym, że osoba ta zobowiązuje się względnie drugiej osoby do świadczenia (przedmiot zobowiązania)
Czynność o podwójnym skutku (zobowiązująco – rozporządzająca), art. 155 1 k.c. – umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, która zobowiązuje do przeniesienia własności rzeczy przenosi własności na nabywcę, przeniesienie własności (rozporządzenie prawem). WYJĄTEK: jeżeli chodzi o rzecz przyszłą to potrzebne są 2 umowy.

Ad 6)
Czynność pr. przysparzająca – jest to czynność której skutkiem jest przysporzenie korzyści majątkowej innej osobie. Korzyść ta może polegać albo na zwiększeniu aktywów tej osoby lub zmniejszeniu pasywów.

Ad 7)
Czynność jest odpłatna – jeżeli strona która dokonała przysporzenia otrzymuje w zamian za nie korzyść majątkową stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia (zapłata, wynagrodzenie)
Czynność jest nieodpłatna – gdy tego ekwiwalentu brak, np. umowa darowizny, umowa użyczenia.

Forma czynności prawnych
W art. 60 k.c. została sformułowana podstawowa zasada wg której oświadczenie woli powinno być złożone w formie dowolnej tzn. ustnie, pisemnie, w sposób dorozumiany przez dokonanie pewnych czynności. Wyjątki od tej zasady polegają na konieczności zachowania formy szczególnej.
Wyróżniamy 3 rodzaje formy szczególnej w zależności od skutków, które powodują jej niezachowanie:
1) forma pod rygorem nieważności (ad solemnitatem), TEST ! przykłady
2) forma dla celów dowodowych (ad probationem),
3) forma dla wykonania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum).

Ad 1)
Przez formę ad solemnitatem rozumie się formę szczególną, której niezachowanie pociąga za sobą nieważność czynności pr. obowiązek jej zachowania może wynikać z przepisu ustawy, lub woli stron.
K.c. przewiduje różne postacie formy szczególnej pod rygorem nieważności:
c forma aktu notarialnego:
art. 80 – dla pisemnych ośw. woli osób nie umiejących czytać,
art. 158 – jest to przepis dotyczący umowy przenoszącej własność nieruchomości,
art. 179 1 – zrzeczenie się własności nieruchomości (f. aktu not.),
art. 890 1 – dla oświadczenia darczyńcy, przy zawarciu umowy darowizny,
art. 237 i 237 – dla ustanowienia i przeniesienia prawa użytkowania wieczystego,
art. 16 – ustawa o gosp. Nieruchomościami.
c Forma pisemna:
art. 99 2 – dla pełnomocnictwa ogólnego,
art. 876 2 – dla oświadczenia poręczyciela przy umowie poręczenia,
c Forma pisemna z notarialnym poświadczeniem podpisu:
art. 751 1 – dotyczy zbycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa
c Forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym:
art. 6 2 KRO – pełnomocnictwo do zawarcia małżeństwa.
Forma pod rygorem nieważności może też wynikać z umowy.

Ad 2)
Przez formę dla celów dowodowych rozumie się formę pisemną, jeżeli jej niezachowanie nie pociąga za sobą nieważności czynności pr. lecz ogranicza możliwość – w razie sporu między stronami - skorzystania z niektórych środków dowodowych.
Art. 74 – skutki tego co się stanie jeżeli nie zachowamy tej formy.
Art. 74 2 – wyjątkowo mówi, kiedy sąd dopuści dowód:
- jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę,
- fakt dokonania czynności zostanie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
Forma ta może wynikać :
- ustawy ® gdy dany przepis wymaga formy pisemnej – a nie ma dodane „pod rygorem nieważności”,
- z umowy stron.
Przykłady wynikania formy z ustawy:
Art. 734 – umowa zlecenia ® wartość 2 tys. lub więcej na piśmie,
Art. 75 1 – czynność pr. obejmująca rozporządzanie prawem, którego wartość przenosi 2 tys. zł., jak również czynność pr. z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej 2 tys. zł., powinna być stwierdzona pismem
Art. 77 – przepis ogólny ® jeżeli umowa została zawarta na piśmie, to rozwiązanie, odstąpienie od niej także na piśmie,
Art. 860 2 – umowa spółki cywilnej powinna być stwierdzona pismem,
Art. 606 – umowa dostawy wymaga formy pisemnej dla celów dowodowych,
Art. 648 1 – umowa o roboty budowlane,
Art. 900 – umowa o odwołanie darowizny.

Ad 3)
Forma dla wywołania określonych skutków prawnych:
Art. 659 – umowa najmu,
Art. 660 – forma szczególna.

Przedstawicielstwo – polega na tym, że jedna osoba (przedstawiciel) dokonuje w imieniu drugiej osoby (reprezentowanego) czynności pr., która jeśli mieści się w granicach umocowania przedstawiciela do działania w cudzym imieniu, pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego, art. 95 2 k.c.

Wyróżniamy zgodnie z art. 96 k.c.:
- przedstawicielstwo ustawowe - gdzie umocowanie do działania znajduje się w ustawie,
- pełnomocnictwo – gdzie umocowanie zawarte jest w ośw. woli reprezentowanego tzn. w treści pełnomocnictwa.

TEST ! Zastępca pośredni – tym różni się od przedstawiciela, że działa we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek. Oznacza to że w stosunku do osób trzecich występuje jedynie zastępca pośredni, a ten na czyj rachunek działa pozostaje nieujawniony, np. komisant.
Skutki pr. wynikające z dokonanej przez zastępcę pośredniego czynności pr. dotyczą zastępcy pr. Nabyte prawa przenosi na osobę na której rachunek działa, a osoba ta ma obowiązek zwolnić go z zaciągniętych zobowiązań, np. broker.

Przesłanki skuteczności przedstawicielstwa
Aby przedstawicielstwo było skuteczne muszą być spełnione określone przesłanki:
Przedstawiciel musi mieć umocowanie i działać w jego granicach. Działanie w danym imieniu przez osobę która nie ma umocowania jak również przez przedstawiciela który przekracza granice swego umocowania jest w zasadzie działaniem prawnie bezskutecznym.
Odmiennie to jest regulowane przy tzw. rzekomym pełnomocnictwie (falsus prokurator), tzn. w wypadku gdy dana osoba występuje jako pełnomocnik, mimo że nim nie jest albo będąc pełnomocnikiem przekracza granice swojego umocowania powstaje czynność pr. niezupełna, której ważność jest zawieszona.
SKUTKI: reprezentowany musi potwierdzić przy czynności jednostronnej. To oświadczenie rzekomego pełnomocnika zawsze jest nieważne. Natomiast przy czynnościach jednostronnych mających adresata oświadczenia rzekomego pełnomocnika będzie ważne jeżeli adresat godził się na działanie bez umocowania, a reprezentowany oświadczenie to potwierdził.
Zgodnie z art. 103 3 w braku potwierdzenia rzekomy pełnomocnik obowiązany jest do zwrotu tego co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, a także do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.

Sposoby zawierania umów:
1) Rokowania,
a) List intencyjny,
2) Przetarg,
3) Oferta.

Ad 1) Rokowania – są sposobem zawierania skomplikowanych umów mających za przedmiot znaczne wartości. Ich sens polega na tym, że strony kolejno uzgadniają poszczególne postanowienia umowy. Zazwyczaj przedmiotem rokowań są istotne postanowienia konkretnej umowy ® to takie bez których nie wiadomo co to jest za umowa, np. sprzedaż ® zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy.
Art. 72 – mówi kiedy umowa w trakcie rokowań jest uznawana za zawartą. TEST !
Do rokowań dochodzi w drodze zaproszenia do rokowań ® art. 71 (ogłoszenia)

Ad 1a) List intencyjny – nazywany letter of intent. Występuje przy rozległych umowach inwestycyjnych pociągających za sobą wysokie koszty, bowiem tam zachodzi potrzeba prowadzenia etapowych negocjacji, aby uzgodnić ustalenia stron.
List intencyjny jest to stanowisko jednej strony lub wszystkich stron biorących udział w rokowaniach, który zawiera potwierdzenia dotychczas osiągniętych w toku rokowań rezultatów a także deklarację kontynuowania negocjacji w celu zawarcia umowy. List taki może także zawierać stanowisko strony, a także sprawy pozostałe jeszcze do uzgodnienia. List intencyjny nie jest ośw. woli, bo nie powoduje skutków pr. nie jest też ofertą bowiem nie zmierza do wywołania skutków pr. na skutek złożenia oferty. Nie daje też skutków w postaci roszczenia do zawarcia umowy.

Ad 2) Przetarg (ustny i pisemny, art. 701 – 704) – ustawa o zamówieniach publicznych.
Istotą przetargu jest procedura poszukiwania najkorzystniejszej z punktu widzenia strony, pragnącej zawrzeć umowę, oferty a także wyboru przyjęcia tej oferty. Elementem procedury przetargowej jest ogłoszenie o przetargu, gdy jest to przetarg ograniczony, ogłoszenie ma postać zawiadomienia pisemnego skierowanego do innego adresata.
Art. 702 1 – Przetarg powinien zawierać:
- czas,
- miejsce,
- przedmiot,
- warunki przetargu.
Stanowi ono zaproszenie do składania ofert. Dalsze elementy procedury przetargowej unormowane są rodzajem przetargu.
Art. 702 2 – przetarg ustny zwany aukcją, przetarg pisemny określony przetargiem porównującym.

Aukcja – stosuje się ją przy prostych umowach w celu uzyskania najkorzystniejszej ceny. Polega na tym, że strony składają ustnie korzystniejsze jedna od drugiej oferty. Gdy brak jest kolejnego postąpienia to prowadzący dokonuje przybicia wybierając najkorzystniejszą ofertę. Przybicie stanowi przyjęcie oferty i prowadzi z tą chwilą do zawarcia umowy będącej celem przetargu. Organizator może nie wybrać żadnej oferty.

Przetarg pisemny – charakteryzuje się tym że są składane oferty do określonego terminu przez wszystkich oferentów. Następnie w określonym terminie dokonuje się porównania ofert i wybiera się najkorzystniejszą albo nie wybiera się żadnej oferty.
Oferty przestają wiązać pozostałych oferentów z chwilą wyboru jednego z nich, z chwilą zamknięcia przetargu bez wybrania jakiejkolwiek oferty albo z upływem terminu rozpatrzenia ofert.
Przy przetargu pisemnym jeżeli nie zastrzeżono inaczej to zawarcie umowy następuje z chwilą dojścia skierowanego do oferenta zawiadomienia o dokonaniu wyboru jego oferty, art. 703 3. Jeżeli przedmiotem jest sprzedaż nieruchomości to zawiadomienie będzie miało charakter umowy przedwstępnej (potrzebna forma aktu not.),
Art. 7014 - daje stronie prawo o unieważnienie przetargu jeżeli druga strona lub działająca z nią w porozumieniu osoba trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęła na wynik przetargu.

Ad 3) Oferta (art. 66 1) – przez ofertę należy rozumieć ośw. woli jednej strony skierowane do drugiej strony, która zawiera propozycję zawarcia umowy, określa istotę jej postanowienia.
Umowa najmu – (istotne postanowienie ® treść) oznaczenie wysokości czynszu, zobowiązanie najemcy do zapłaty czynszu.
Oferent jest swoją ofertą związany. Po stronie adresata oferty powstaje pr. podmiotowe kształtujące, które polega na ty, że przez jednostronne ośw. woli tzn. przyjęcie oferty może doprowadzić do zawarcia umowy tzn. powstania umowy lub ustania stosunku prawnego.
Wg art. 66 k.c. należy rozróżnić następujące sytuacje:
- jeżeli oferent sam wyznacza w ofercie czas w ciągu którego będzie oczekiwał na odpowiedź wówczas oferta wiąże go do upływu wskazanego terminu
- jeżeli w ofercie termin nie jest oznaczony to są dwie sytuacje:
® oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą telefonu powoduje że przyjęcie oferty musi nastąpić bezzwłocznie inaczej przestaje ona być wiążąca,
® we wszystkich innych przypadkach oferta przestaje wiązać z upływem czasu w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia, art. 67 – opóźnienie odpowiedzi

Kiedy umowa jest zawarta?
Umowa jest zawarta kiedy adresat ofertę przyjął w całej rozciągłości. Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień poczytuje się za nową ofertę, art. 68.

Wady oświadczenia woli:
· można unieważnić czynność prawną,
· albo uchylić jej skutki.
Są to określone w ustawie nieprawidłowości występujące przy podjęciu decyzji lub towarzyszące …………… woli danego podmiotu. Powodują one że oświadczenie woli jest wadliwe i może być pozbawione skuteczności prawnej lub z mocy prawa być nieważne.

Kodeks cywilny wyróżnia:
1) brak świadomości lub swobody,
2) pozorność ® art. 83 1,
3) błąd ® art. 84 – 86,
4) groźba

Ad 1) jest to wada polegająca na anormalnym stanie psychicznym wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Bezwzględna nieważność – taki stan spowodowany być może choroba psychiczną, niedorozwojem psychicznym i innymi zaburzeniami psychicznymi: w skutek narkozy, alkoholizmu, wysokiej gorączki. Art. 945 1 ® wg tego artykułu testament jest nieważny jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli ® przepis szczególny.

Ad 2) Oświadczenie woli z art. 83 1 jest pozorne jeżeli zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru tzn. że strony są zgodne co do tego że ośw. woli albo w ogóle nie ma wywołać żadnych skutków pr., albo wprawdzie ma wywołać skutek pr. ale inny niż to wymieniła w treści pozornej czynność pr.
W 1 wypadku mamy do czynienia z pozornością zwykłą, a w drugim z pozornością kwalifikowaną. Pozorną wymową może być zarówno umowa jak i jednostronne ośw. woli, ale tylko takie które jest składane wobec innej osoby ponieważ jest jej zgoda. Dlatego tez nie może być pozorne ośw. woli składane przed organem państwowym, np. uznanie dziecka.
Oświadczenie woli pozorne jest nieważne bezwzględnie na którą nieważność może powołać się każda osoba trzecia która ma w tym interes prawny.

Ad 3) Przez błąd rozumie się:
1. mylne wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy jeśli stało się ono bezpośrednim powodem złożenia określonego ośw. woli, np. kupuję kopię obrazu sądząc że jest to oryginał.
2. Mylne wyobrażenie o treści składanego oświadczenie (pomyłka). Przy pomyłce treść ośw. woli jest niezgodna z rzeczywistą wolą oświadczającego.
Kodeks cywilny wyróżnia błąd co do treści czynności pr. od błędu który tej treści nie dotyczy. Jedynie wyjątkowo błąd 2 rodzaju co do treści czynności pr. przy testamencie. Błąd musi być obiektywnie istotny tzn. musi być tego rodzaju, że żaden rozsądny człowiek znający prawdziwy stan rzeczy nie złożyłby ośw. woli tej treści.
Skutkiem pr. błędu który jest prawnie doniosły jest uprawnienie strony która złożyła ośw. pod jego wpływem do uchylenia się od jego skutków pr. tzn. do pozbawienia tego oświadczenia znaczenia pr. Tutaj mamy nieważność względną.
Podstęp – jest to błąd szczególnie kwalifikowany który został wywołany umyślnie w celu skłonienia danej osoby do złożenia ośw. woli danej treści. nie ważne jest czy podstępu dopuszcza się druga strona danej czynności pr. czy osoba trzecia pod warunkiem że druga strona o podstępie wiedziała i nie zawiadomił o tym składającego ośw. woli albo gdy czynność pr. była nieodpłatna.

Ad 4) O groźbie mówimy wówczas gdy 1 osoba w celu zmuszenia innej osoby do złożenia ośw. woli o oznaczonej treści zapowiada użycie środków, które spowodują niekorzystne następstwa dla tej osoby lub osoby trzeciej gdy ośw. woli nie zostanie złożone.
Cech groźby ® przesłanki od których zależy pr. doniosłości groźby są następujące:
a) Groźba musi być bezprawna tzn. mamy z nią do czynienia wówczas gdy zagrożono użyciem środka bezprawnego np. groźba zabójstwa, albo użyciem środka przez prawo dozwolonego, którym jednak nie można posługiwać się w celu wymuszenia ośw. woli.
b) Groźba musi być poważna tzn. składająca ośw. woli może się obawiać że jemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Skutkiem groźby jest uprawnienie tego kto złożył ośw. woli do uchylenia się od jego skutków pr. czyli skutkiem pr. groźby jak przy błędzie jest niemożność względna czynności pr. dokonana pod wpływem błędu lub groźby, dotknięte są tzw. względną nieważnością oznacza to że osoba która złożyła takie wadliwe ośw. woli może czynność pr. unieważnić przez uchylenie się od skutków pr. oświadczenia woli ® art. 88 1 ® forma dla celów dowodowych. Generalnie nie potrzeba tu post. sądowego.

Termin (art. 88 2 k.c.) TEST !
® przy błędzie - rok czasu na uchylenie od jego wykrycia
® przy groźbie – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Przedawnienie – prowadzi do ograniczenia możności dochodzenia roszczenia przed sądem.
Art. 17 ® przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe, natomiast nie podlegają przedawnieniu wynikające z praw osobistych i rodzinno – osobowych.
Są jednak wyjątki: TEST !
Od tej zasady K.C. przewiduje 2 grupy wyjątków:
I – Roszczenia majątkowe nie ulegające w ogóle przedawnieniom, tzn.
X – roszczenie o zniesienie współwłasności, art. 220
X – roszczenie windykacyjne i negatoryjne wynikające z własności nieruchomości, art. 223 1.
II – Roszczenia których dochodzenie ograniczone jest terminami zawitymi ® są to terminy ograniczające w czasie dochodzenie przed powołanym do tego organem, jeżeli ich bezskuteczny upływ powoduje wygaśnięcie prawa.

Terminem przedawnienia jest taki termin który ogranicza pod względem czasowym dochodzenie roszczenia majątkowego, a skutkiem jego upływu jest niemożność dochodzenia tego roszczenia.
Przykłady:
1. roszczenia posesoryjne o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń, art. 344 2
2. roszczenie o wstrzymanie budowy, art. 347 2
Roszczenia te nie przedawniają się lecz wygasają jeżeli nie będą dochodzone. W 1 wypadku w ciągu 1 roku od chwili naruszenia posiadania, w 2 wypadku w ciągu 1 miesiąca od rozpoczęcia budowy.

Zgodnie z art. 117 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten przeciwko komu roszczenie przysługuje może uchylić się od jego zaspokojenia. Oznacza to że istnieje ono tylko wyłączona jest jego przymusowa realizacja. Po upływie terminu przedawnienia zobowiązany może uchylić się od zaspokojenia roszczenia, jest tzw. zarzut przedawnienia. Jest on prawem dłużnika. Dłużnik może zrzec się zarzutu przedawnienia. Jest jednostronna czynność pr., nie ma wymogu formy szczególnej. Natomiast jest to skuteczne do drugiej strony. Jest to czynność pr. nieodwołalna.

· terminy ogólne ( 10 i 3 lata ® działalność gosp. między przeds., oświadczenie okresowe)
· terminy szczegółowe.
Nie można skracać, ani wydłużać terminów przedawnienia.


II PRAWO RZECZOWE

1. Charakter prawny pr. rzeczowego

Są to prawa o charakterze bezwzględnym tzn. że są skuteczne względem każdej osoby trzeciej. Obowiązek osób trzecich nie naruszanie, nie wkraczanie w czyjeś pr. rzeczowe. Prawa obligacyjne są skuteczne między stronami danej umowy.
Najlepszym pr. rzeczowym jest pr. własności, dalej użytkowanie wieczyste oraz ograniczone pr. rzeczowe (pr. na rzeczy cudzej):
- służebności,
- użytkowania,
- 3 prawa spółdzielcze,
- zastaw,
- hipoteka.

Podział praw rzeczowych:
1) Prawa bezterminowe – są to takie prawa których czas tworzenia z góry nie jest oznaczony.
Prawa terminowe – czas jest oznaczony, np. użytkowanie wieczyste.
Służebności gruntowe mogą pozostawać jako terminowe lub bezterminowe zależy to od postanowienia stron.

2) Prawa niezwiązane – to prawa które mają byt niezależny
Prawa związane – np. prawa własności budynków i urządzeń.

3) Prawa samodzielne
Prawa akcesoryjne – (zastaw, hipoteka) są uzależnione od pr. głównego nie mogą bez niego istnieć, a także powstać. Są akcesoryjne wobec wierzytelności którą zabezpieczają.

4) Prawa zbywalne – można przenieść na inne osoby
Prawa niezbywalne – użytkowanie i służebności osobiste.

5) Prawa odpłatne – ustanowione za wynagrodzeniem
Prawa nieodpłatne – bez wynagrodzenia
Inne pr. rzeczowe mogą powstać za wynagrodzeniem lub bez. Zależy to od woli stron.

6) Prawa podzielne – pr. własności, użytkowanie,
Prawa niepodzielne – hipoteka, służebności, spółdzielcze pr. do lokalu.

2. Prawo własności

Treść prawa własności: (art. 140 k.c.)
Wyróżniamy w treści prawa własności:
- stronę pozytywną czyli uprawnienia jakie służą właścicielowi rzeczy,
- stronę negatywną – możliwość wyłączenia przez właściciela ingerencji innych osób w sferę pr. własności.
Uprawnienia właściciela: TEST !
- prawo do korzystania z rzeczy,
- prawo do rozporządzania rzeczą.
Prawo do korzystania – mieści się w nim prawo do posiadania czyli do sprawowania władztwa nad rzeczą;
- posiadacz samoistny; - posiadacz zależny (najemca, dzierżawca), art. 336 ® płaci czynsz.
Właściciel ma też prawo:
- prawo do użyczania rzeczy, które nie polega na pobieraniu pożytków,
- prawo do pobierania pożytków,
- prawo do dyspozycji faktycznych czyli prawo do przetwarzania, zużycia, zniszczenia.

Prawo do rozporządzania rzeczą to: TEST !
- uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy – czyli przeniesienia własności rzeczy na inną osobę,
- prawo do zrzeczenia się własności,
- rozporządzanie własnością na wypadek śmierci,
- prawo do obciążenia rzeczy.

Granice prawa własności określają 3 wyznaczniki:
1) Przepisy ustaw,
2) Zasady współżycia społecznego,
3) Społeczno – gospodarcze przeznaczenie danej własności.

Ad 1)
· art. 142 k.c. – pozwala na ingerencję w cudze pr. własności w celu ratowania życia, zdrowia lub dobra majątkowego,
· art. 144 – 154 k.c. – prawo sąsiedzkie,
· art. 231 k.c. – który przewiduje możliwość utraty pr. własności na rzecz posiadacza rzeczy.

Ad 2) Zasady współżycia społecznego – to klauzula generalna, daje możliwość elastycznego działania. Są to normy moralne, obyczajowe, istniejące w danym społeczeństwie, w danym czasie. Jeżeli właściciel korzysta w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego to następuje ograniczenie pr. własności.

Ad 3) Uprawnienia właściciela są uzależnione od danego prawa własności.
Art. 143 ® podaje granice przestrzenne pr. własności. Granice te rozciągają się także nad gruntem i w głąb gruntu.
WODY stanowią generalnie własność Skarbu Państwa.
Wyjątki: Inna jest sytuacja wód płynących, inna stojących.
Wody stojące – to te które znajdują się w jeziorach, stawach i innych zbiornikach. Nie wypływają z nich i nie wpływają rzeki, tzn. stanowią własność właściciela gruntu.
Wody płynące - w rzekach, jeziorach i zbiornikach do których wpływają lub wypływają rzeki. Są własnością Skarbu Państwa.

Prawo sąsiedzkie
Są to przepisy, które regulują wzajemne oddziaływanie pomiędzy nieruchomościami sąsiedzkimi.
W śród przepisów prawa sąsiedzkiego wyróżniamy:
1. przepisy ograniczające oddziaływanie na nieruchomości sąsiednie:
· art. 144 k.c.
· art. 147 k.c.
2. przepisy określające sposób korzystania przez sąsiadów z przygranicznych pasów ziemi:
· art. 148 – 150 k.c.
3. przepisy przewidujące możliwość ustanawiania pewnych służebności:
· art. 145 i 146 k.c.
· art. 151 k.c.
4. przepisy regulujące problemy związane z granicami czyli rozgraniczanie nieruchomości:
· art. 152 – 154 k.c.
· przepisy szczególne z 17 V 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne

Ad 1) Wyróżniamy 2 rodzaje immusji:
- bezpośrednie – polegają na skierowaniu na grunt sąsiedni pewnych substancji za pomocą specjalnych urządzeń. Bezpośrednie są zabronione,
- pośrednie – w sposób naturalny, np. hałas, wytwarzanie gazu, spalin, zapachów, uniemożliwianie odbioru TV. Pośrednie są dozwolone prawnie pod pewnymi warunkami, art. 144 k.c.
Przy immisjach:
możliwość wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym ® art. 222 2
może wnosić roszczenie z tytułu naruszenia dóbr osobistych.

Ad 3) - art. 145 – służebność drogi koniecznej. Można żądać gdy nie ma dostępu do drogi publicznej
- art. 146 – służebność przejazdu, przechodu,
- art. 151 – służebność budynkowa - jeżeli przy wznoszeniu budowli lub innego urządzenia bez winy umyślnej doszło do przekroczenia granic gruntu, wówczas właściciel gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się, albo grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Właściciel może żądać wykupienia tej części gruntu lub ustanowienia odpowiedniej służebności, której treścią jest to że właściciel zajętej częściowo nieruchomości musi znosić że na jego gruncie stoi budynek należący do innej osoby.

Ad 4) – utrzymanie granic w należytym stanie – po połowie koszty,
- własność urządzeń granicznych – po połowie koszty,
- rozgraniczenie nieruchomości –
z art. 152 wynikają dwa obowiązki dla właścicieli nieruchomości sąsiednich:
- współdziałanie przy rozgraniczeniu gruntów,
- współdziałanie przy utrzymaniu stałych znaków granicznych.

Rozgraniczenie nieruchomości:
- w drodze umowy zainteresowanych właścicieli,
- na mocy orzeczenia sądowego,
- na podstawie decyzji organu administracyjnego.
Reguluje to „prawo geodezyjne i kartograficzne”. Postępowanie to składa się z 2 stadiów, post. administracyjnego i sądowego. Rozgraniczenia dokonują wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci. Czynności dokonują upoważnieni geodeci, jeżeli uda się w sposób ugodowy ustalić granice to postępowanie kończy się na post. administracyjnym, a jeżeli nie to wójt, burmistrz lub prezydent kieruje sprawę do sądu.


Sąd w postępowaniu dotyczącym rozgraniczenia nieruchomości kieruje się:
- stanem prawnym, tzn. ustala granicę tak jak powinna ona przebiegać wg tytułu prawnego który stwierdza jej ustanowienie. Tytułem takim może być umowa notarialna na mocy której podzielono nieruchomość lub ją sprzedano lub orzeczenie o istnieniu współwłasności,
- jeżeli stanu prawnego nie można stwierdzić wówczas granicę ustala się wg ostatniego spokojnego stanu posiadania (kiedy nie było sporu),
- sąd ustala granicę z uwzględnieniem wszelkich okoliczności kierując się celowością, tzn. wyznacza granice w taki sposób aby uwzględnić interesy wszystkich sąsiadów.
Sąd może orzec dopłatę !

Nabycie i utrata prawa własności.
Nabycie – najczęściej na podstawie umowy sprzedaży.

Są dwa rodzaje nabycia prawa:
- nabycia pierwotne – nabywca nie uzyskuje prawa jakie przysługiwało dotychczasowemu właścicielowi, a uzyskuje prawo niezależnie od tego czy przysługiwało jego poprzednikowi, np. zasiedzenie, sprzedaż,
- nabycie pochodne – polega na tym że własność rzeczy przechodzi z dotychczasowego właściciela na jego następcę prawnego, np. obciążenia.

Przeniesienie własności rzeczy:
- przejście własności na podstawie umowy ® art. 535 k.c. Osobę która przenosi własność nazywamy zbywcą, a osobę na którą przechodzi własność nabywcą
wśród przepisów o przeniesieniu własności można wyróżnić:
# przepisy wspólne dla nieruchomości i ruchomości ® art. 155 1 i art. 156
# przepisy dotyczące tylko nieruchomości ® art. 157 – 168
# przepisy dotyczące tylko ruchomości ® art. 155 2 i art. 169 – 170

Umowa sprzedaży jest to umowa zobowiązująca do przeniesienia własności, a także powoduje skutek rozporządzający (przenosi własność na nabywcę) – podwójny skutek
Czasami obok zawarcia umowy konieczne jest przeniesienie posiadania (sprawowanie władztwa) ® czyli wydanie rzeczy. Jeżeli rzecz ruchomą oznaczono co do tożsamości – umowa, a jeżeli co do gatunku – przeniesienie posiadania. test !
Zgodnie z art. 155 1 – przenosi się własność rzeczy z chwilą zawarcia umowy. Wyjątek art. 155 2.
Przeniesienie własności rzeczy następuje z chwilą zawarcia samej umowy. Zatem umowa ma charakter konsensualny oznacza to, że do przeniesienia własności nie są potrzebne żadne dodatkowe przesłanki, tzn. ani wydanie rzeczy, ani wpis do księgi wieczystej.

Wpis do księgi wieczystej ® deklaratywny – przy przeniesieniu własności gruntu wystarczy zawarcie umowy tzn. potwierdza kto jest właścicielem nieruchomości (istniejący stan pr.). WYJĄTEK: do ustanowienia odrębnej własności lokalu potrzebna jest umowa + wpis do księgi wieczystej.
Od tej zasady kodeks cywilny przewiduje wyjątki:
Jeżeli chodzi o rzeczy ruchome to ich własność przechodzi dopiero z chwilą przeniesienia posiadania na nabywcę w następujących wypadkach:
- gdy przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku,
- gdy chodzi o rzeczy przyszłe, art. 155 2,
- gdy zbycia dokonuje osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą a nabywca jest w dobrej wierze art.169

Prawo cywilne rozróżnia 2 instytucje na mocy których w skutek upływu czasu następuje nabycie prawa przez określony podmiot:
- zasiedzenie – sposób pierwotnego nabycia własności rzeczy, art. 172 – 177 k.c.,
- przemilczenie - art. 183 – 189 k.c.
Obie instytucje mają to wspólne, że są sposobne nabycia prawa na skutek upływu czasu. Różnica polega na tym, że zasiedzenie polega na nabyciu pr. własności lub innego pr. na skutek długotrwałego wykorzystania pr. przez osobę nieuprawnioną. Przemilczenie jest też prawem do nabycia pr. ale dlatego, że podmiot uprawniony (właściciel) nie wykonuje swojego prawa przez czas w ustawie określony (przemilcza).

Przedmiotem zasiedzenia mogą być tylko pr. rzeczowe (pr. własności rzeczy ruchomej i nieruchomej).
Art. 292 mówi, że można zasiedzieć także niektóre służebności gruntowe. Dopuszczalne jest też nabycie w drodze zasiedzenia użytkowania wieczystego. Ponadto dopuszczalne jest nabycie w drodze zasiedzenia udziału we współwłasności.

Przesłanki potrzebne do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie: TEST !
- posiadanie samoistne,
- upływ czasu.
Przesłanki te muszą być spełnione łącznie.
Dobra wiara posiadacza nie jest samodzielną przesłanką zasiedzenia, jedynie skraca czas wymagany do nabycia własności.
Przesłanki nabycia rzeczy ruchomej w drodze zasiedzenia, art. 174 k.c. :
- posiadanie,
- upływ 3 lat,
- dobra wiara posiadania (przez okres 3 lat)

Posiadacz samoistny – osoba fizyczna, która włada rzeczą jako właściciel. Podmiot który w sposób uzasadniony uważa że jest właścicielem rzeczy, np. osoba która nabyła rzecz bez zachowania formy aktu notarialnego.
- spadkobiercy, którzy bez aktu notarialnego dokonali podziału spadku,
- spadkobierca, który fizycznie zawładną częścią nieruchomości spadkowej po otwarciu spadku.
Art. 336 ® definicja posiadacza samoistnego.

Posiadacz zależny – użytkownik, najemca, dzierżawnik, zastawnik. Do zasiedzenia potrzebne jest posiadanie nieprzerwalnie.

Dobra wiara posiadacza – występuje wówczas gdy z przyczyn nieuzasadnionych posiadacz nie wie o tym że nie przysługuje mu praw własności, takim posiadaczem jest osoba która nie wiedząc o tym nabyła rzecz od osoby nieuprawnionej, osoby nie mające zdolności do czynności prawnej. W odniesieniu do nieruchomości dla skrócenia czasu zasiedzenia do lat 20 wystarcza jeżeli posiadacz jest w dobrej wierze w chwili uzyskania posiadania. Okoliczność iż posiadacz dowiedział się że nie przysługuje mu własność w okresie późniejszym nie ma znaczenia.

Skutek zasiedzenia: po spełnieniu przesłanek dany podmiot staje się właścicielem rzeczy. Sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia (ma charakter deklaratywny)

Nabycie własności w drodze przemilczenia następuje w przypadkach określonych w ustawie. Osoba nabywa własność na skutek:
- nie wykonania przez właściciela jego prawa,
- przez czas w ustawie oznaczony.
Przepisy art. 183 k.c. odnoszą się do rzeczy zgubionych, porzuconych bez zamiaru pozbycia się własności, a także do zwierząt które zabłąkały się lub uciekły.

Akcesja rzeczy ruchomych ® art. 192 – 194 k.c. TEST !
Obejmuje trzy sytuacje:
1. połączenie – drewno + metalem = krzesło
2. pomieszanie – cukier z kaszą,
3. przetwarzanie – stworzenie nowej rzeczy z cudzych materiałów.
Na skutek połączenia, pomieszania rzecz staje się współwłasnością. Jeżeli jest jednak dysproporcja w wartości rzeczy to właściciel cenniejszej staje się właścicielem całej rzeczy, a te mniejsze to są części składowe rzeczy.
W pierwszych dwóch wypadkach jeżeli przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z dużymi kosztami lub trudnościami – dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami rzeczy. Udziały odpowiadają wartości rzeczy połączonych lub pomniejszonych. Jednakże gdy jedna z rzeczy pomieszanych lub połączonych ma wartość większą niż pozostałe to rzeczy o mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi (jej właściciele tracą prawo własności).
W 3 przypadku tek który tworzył nową rzecz z wolnych materiałów staje się jej właścicielem. Od tego istnieją dwa wyjątki:
1. rzecz przetworzona staje się własnością własnych materiałów, jeżeli przetworzenie zostało dokonane w złej wierze,
2. jeżeli wartość materiałów jest większa od nakładów pracy.
Stosuje się tu przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu i o obowiązku naprawienia szkody.

3. Ochrona własności

Podstawowe roszczenia z tytułu naruszenia prawa własności:
1) windykacyjne, ® powstają gdy ktoś narusza naszą własność
2) negatoryjne ® art. 222 2 ®
3) powództwo o ustalenie prawa własności ® art. 189 k.c. – na podstawie tego przepisu powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny.

Ochrona własności ma charakter obiektywny, co oznacza że o powstaniu tych dwóch roszczeń decyduje sam fakt naruszenia własności.

Ad 1) Roszczenie windykacyjne można określić jako roszczenie wydania rzeczy, wynikające z prawa własności. Występujemy z nikt gdy ktoś inny włada naszą rzeczą.
Legitymacja czynna (ten kto występuje) ® możność bycia powodem (przysługuje właścicielowi i współwłaścicielowi).
Legitymacja bierna ® przeciwko komu może wystąpić, Przeciwko każdemu kto narusza własność.

Przedawnienie – jeżeli roszczenie windykacyjne dotyczy nieruchomości to nie ulega przedawnieniu, jeżeli rzeczy ruchomej to wynosi 10 lat. TEST !

Ad 2) Roszczenie negatoryjne – jeżeli ktoś narusza moją własność w inny sposób niż wykonywanie władztwa nad rzeczą to można wówczas wnieść to roszczenie.
Wnosimy o: TEST !
- przywrócenie stanu zgodnego z prawem,
- zaniechanie dalszych naruszeń.
Legitymacja – taka sama jak przy roszczeniu windykacyjnym. Ciężar dowodu obciąża tego kto występuje.
Przedawnienie – j. w.

Roszczenia uzupełniające 1 rok czasu od zwrotu rzeczy
Rekompensują właścicielowi to że był pozbawiony możności korzystania z rzeczy albo odniesiony uszczerbek – art. 224 i 225 k.c. Są to:
- roszczenie o wynagrodzenie korzystania z rzeczy,
- roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości,
- roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą.
Ochrona tu nie ma charakteru obiektywnego. Ich zakres zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza rzeczy. Zakres tych rzeczy ustawa czyli kodeks normuje odmiennie dla 3 sytuacji:
1. gdy posiadacz rzeczy jest w dobrej wierze,
2. gdy posiadacz rzeczy jest w złej wierze,
3. gdy jest w dobrej wierze ale dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa windykacyjnego.

Ad 1) Generalnie do takiego posiadacza nie będzie roszczeń. Jedynie wtedy gdy za rzecz utraconą posiadacz ten uzyskał ekwiwalent, np. odszkodowanie z ubezpieczenia – jest on zobowiązany do jego wydania ( wg przepisów o bezpodstawnym naruszeniu).
Ad 2) Posiadacz taki jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, odpowiedzialny jest za jej pogorszenie lub utratę, chyba że rzecz uległaby temu gdyby znajdowała się u właściciela, ponadto jest on zobowiązany zwrócić pobrane pożytki lub ich równowartość, a także wartości tych pożytków, których nie uzyskał z powodu złej gospodarki ® art. 225 1
Ad 3) Podobnie jak posiadacz w złej wierze będzie on z zasady zobowiązany do spełnienia roszczeń właściciela. Jednakże zakres jego obowiązków jest węższy niż posiadacza w złej wierze nie jest on bowiem zobowiązany do zwrotu wartości pożytków, których nie uzyskał z powodu złej gospodarki., ponadto za zużycie, utratę bądź pogorszenie rzeczy odpowiada tylko wtedy gdy doszło do tego z jego winy ® art. 224 2

Roszczenia z tytułu nakładów:
- nakłady konieczne,
- nakłady zbytkowne tzw. ulepszające.

Przez nakłady konieczne rozumie się wszystkie wydatki poniesione na rzecz których celem jest utrzymanie rzeczy stanie nadającym się do normalnego użytku, np. na remonty, podatki, naprawy.
Inne nakłady to mogą być nakłady mające na celu ulepszenie rzeczy albo nakłady polegające na nadaniu jej wyglądu odpowiadającego posiadaczowi rzeczy.
Zwrotu nakładów koniecznych posiadacz może domagać się tylko o tyle o ile nie mają one pokrycia w korzyściach, które z rzeczy uzyskał. Natomiast zwrot innych nakładów może żądać tylko wówczas gdy zwiększają wartość rzeczy w chwili wydania ® art. 226 1

Właściciel jest z zasady zobowiązany zwrócić nakłady posiadaczowi. Jednakże zakres tego jest zależny od następujących sytuacji:
1. gdy posiadacz rzeczy jest w dobrej wierze,
2. gdy posiadacz rzeczy jest w złej wierze,
3. gdy jest w dobrej wierze ale dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa windykacyjnego.

Ad 2) posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych ale tylko wówczas gdy właściciel wzbogaciłby się jego kosztem tzn. rzecz na skutek poniesionych nakładów jest więcej warta niż przed ich dokonaniem ® art. 226 2
Ad 3) Posiadacz w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu powództwa, jest w porównaniu z posiadaczem w złej wierze. Zwrotów nakładów koniecznych może żądać zawsze nawet gdyby wzbogaciłyby właściciela. Może on przywracając stan poprzedni zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą chociażby stały się częściami składowymi ® art. 227 1
Stosownie do art. 227 2 właściciel może przyłączone przedmioty zatrzymać zwracając posiadaczowi ich wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości.

Roszczenie posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów przedawnia się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy ® art. 229 k.c.

Z mocy art. 231 k.c. ® może posiadacz wnieść roszczenie o wykup zajętej działki pod budowę. Przesłanki powstania roszczenia o wykup dla osoby która wniosła budynek są następujące:
- posiadanie samoistne,
- dobra wiara posiadacza,
- znaczna różnica wartości wzniesionej budowli lub urządzenia.
Roszczenie posiadacza o wykup działki zajętej pod budowę nie ulega przedawnieniu. TEST !

4. Współwłasność

Prawo własności jest pr. podzielnym, dlatego jedna rzecz może należeć do więcej niż 1 osoby, mamy tu do czynienia ze współwłasnością. Definicja ® art. 195 k.c.
3 cechy charakteryzujące współwłasność:
1. jedność przedmiotu współwłasności,
2. wielość podmiotów – co najmniej 2,
3. niepodzielność wspólnego prawa.

Ad 1) oznacza że przedmiotem współwłasności jest jedna rzecz ruchoma bądź nieruchoma. Oznacza to że nie może być tym przedmiotem zespół rzeczy lub praw.
Ad 3) w wypadku współwłasności pr. własności danej rzeczy przysługuje kilku osobom niepodzielnie, co oznacza, że rzecz nie może podzielona czyli żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje prawo do fizycznie wyodrębnionej części rzeczy.

Rodzaje współwłasności : art. 196 k.c.
· współwłasność w częściach ułamkowych,
· współwłasność łączna.

Różnice między współwłasnością łączną a współwłasnością w częściach ułamkowych:
w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli posiada wyodrębniony ułamkiem swój udział, natomiast współwłasność łączna jest tzw. współwłasnością bez udziałową.
zwykły współwłaściciel może swoim udziałem rozporządzać, natomiast przy współwłasności łącznej nie można rozporządzać elementami wspólnego majątku.
zwykły właściciel może w każdym czasie żądać zniesienia współwłasności natomiast przy współwłasności łącznej uprawnienie takie nie przysługuje.


Powstanie współwłasności w częściach ułamkowych:
a) ze spadkobrania, w przypadku gdy spadek przechodzi na kilku spadkobierców,
b) z czynności prawnych, np. w przypadku kupna określonej rzeczy przez kilku nabywców,
c) zasiedzenie,
d) w przypadku połączenia lub pomieszania rzeczy ruchomych,
e) na podstawie orzeczenia sądowego tzn. na podstawie postanowienia sądu o zniesieniu współwłasności, przyznania części kilku właścicielom.

Udział – jest to zakres uprawnień przysługujących współwłaścicielowi do rzeczy wspólnej określony ułamkiem.
Całość rzeczy wspólnej przysługuje wszystkim współwłaścicielom niepodzielnie, natomiast udział jest prawem wyłącznym konkretnego współwłaściciela.

Prawo wyłączne współwłaściciela do udziału: TEST !
Właściciel może udziałem rozporządzać bez zgody pozostałych wspólników. Rozporządzanie udziałem polega na tym że współwłaściciel może przenieść jego własność lub zbyć swój udział, obciążyć ograniczonym prawem rzeczowym, obciążyć hipoteką, może zrzec się swego udziału, może rozporządzać na wypadek śmierci.

Zarząd rzeczą wspólną:
Przez zarząd rzeczą wspólną należy rozumieć podejmowanie wszelkich decyzji, dokonywanie wszelkiego rodzaju czynności dotyczącej rzeczy wspólnej.

Wyróżniamy:
1. zarząd ustawowy,
2. zarząd umowny,
3. zarząd sądowy – sąd wyznacza zarządcę.

Ad 1)
Jakie są zasady zarządu ustawowego:
Podstawą zarządu jest podział na czynności zwykłego zarządu przekraczające zwykły zarząd. Wśród tych czynności wyróżniamy zarówno czynności prawne (np. sprzedaż rzeczy wspólnej), czynności faktyczne oraz czynności polegające na załatwieniu spraw przed sądami i innymi organami państwowymi.

Jaki jest sposób wykonywania zarządu?
O dokonaniu poszczególnych czynności decydują sami współwłaściciele. W przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd decydują wszyscy jednomyślnie, a gdy są czynności zwykłego zarządu – to większość współwłaścicieli (liczy się udziały).
Wyjątkowo możemy mieć do czynienia z ingerencją sądu.
Każdy ze współwłaścicieli ma zarówno prawo jak i obowiązek współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną.
Przez czynność zwykłego zarządu należy rozumieć załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją rzeczy wspólnej, z utrzymaniem rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, np. wnoszenie opłat, podatków, pobieranie czynszu z tytułu najmu.

Do czynności przekraczających zwykły zarząd zaliczamy:
- zbycie rzeczy wspólnej,
- jej obciążenie,
- zmianą przeznaczenia tej rzeczy.

Art. 201 k.c. ® zgoda większości ® zwykły zarząd
® zgoda wszystkich ® czynności przekraczające zwykły zarząd

Interwencja sądu w przypadku czynności zwykłego zarządu może polegać na:
- w przypadku braku zgody większości współwłaścicieli, każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wydanie upoważnienia do dokonania tej czynności ® art. 201 k.c.
- art. 202 k.c.

Ad 2)
Przy zarządzie umownym współwłaściciele określają zasady zarządu rzeczą wspólną w zawartej przez siebie umowie. Umowę muszą podpisać wszyscy współwłaściciele.


Ad 3)
Art. 203 k.c. ® zarząd sądowy wykonywany przez zarządcę wyznaczonego przez sąd.
Przesłanką jest wystąpienie jednej z trzech przyczyn:
1. Jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach zwykłego zarządu,
2. Większość współwłaścicieli krzywdzi mniejszość,
3. Narusza zasady prawidłowego zarządu.

Korzystanie z rzeczy wspólnej: TEST !
W zależności od źródła które jest podstawą korzystania wyróżniamy:
1. korzystanie ustawowe ® określa ustawa,
2. korzystanie