Prawo cywilne

PRAWO – zespół norm(regulujących stosunki społeczne) ustanowionych przez państwo. może być
prawo naturalne (zespół zasad mających kierować światem przyrody i życiem człowieka, prawo obowiązujące niezależnie od woli człowieka ).
znaczeniu przedmiotowym (czyli prawo konkretnego podmiotu (np. osoby fizycznej lub osoby prawnej) do określonego zachowania, któremu odpowiada obowiązek nałożony na inny podmiot/podmioty. Przykładem prawa podmiotowego może być przysługujące osobie prawo własności rzeczy, któremu odpowiada obowiązek nienaruszania jego prawa przez wszystkie inne podmioty.
prawo pozytywne (to prawo które znajduje odzwierciedlenie w działalności ludzkiej, Określenie " pozytywne" oznacza, iż faktycznie ono obowiązuje. prawo stanowione przez władzę państwową.

Przepis prawny
zdaniokształtny zwrot językowy, wskazujący lub narzucający sposób postępowania, formalnie wyodrębniony w tekścir prawnym, jako artykuł, paragraf, ustęp lub zdaniokształtny fragment artykułu, paragrafu bądź ustawy.

Norma prawna
- (to powszechnie obowiązująca reguła postępowania, ustanowiona lub uznana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym)
wskazuje na pewien rodzaj zachowania, bądź sposób postępowania, przy czym ten sposób jest wyrażony przez prawo.
Może mieć charakter generalny i abstrakcyjny lub indywidualny i konkretny.
Generalność oznacza, iż norma nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np. podatnik lub każdy człowiek). Abstrakcyjność oznacza, iż nakazane czy też zakazane zachowanie jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Indywidualność -norma jest skierowana do wskazanego podmiotu. Konkretność - norma dotyczy ściśle wskazanej sytuacji. Normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym są najczęsciej spotykane w aktach prawa powszechnie obowiązującego (np. w kodeksie cywilnym), zaś normy o charakterze konkretnym i indywidualnym w aktach administracyjnych (np. pozwolenie budowlane).
W budowie normy prawnej wyróżnia się trzy elementy:
Hipoteza jest tą częścią normy prawnej, która określa stan faktyczny (sytuację) uzasadniający jej zastosowanie do konkretnego podmiotu (osoby).
Dyspozycja normy prawnej ustala jak winien zachować się podmiot w sytuacji określonej w hipotezie.
Sankcja jest ujemnym skutkiem, jaki staje się udziałem osoby, której zachowanie się nie jest zgodne z dyspozycją normy.

Pojęcie faktów prawnych
Są to wszystkie okoliczności , wymienione w przepisach prawa, które pociągają za sobą, wywołują skutki prawne, a wiec powodują powstanie, zmianę i wygaśniecie uprawnień, obowiązków lub jednych i drugich
Dzielą się na :
zdarzenia – są to okoliczności wywołujące skutki prawne niezależnie od zachowania się podmiotów prawa.
Z chwilą smierci z mocy prawa następuje otwarcie spadku.
zachowania – działania czyli podejmowanie określonych czynności i zaniechania interesuje nas wtedy, gdy prawo nakłada obowiązek działania.
DZIAŁANIE = ZANIECHANIE

CZYNY I CZYNNOŚCI PRAWNE
Z czynem mamy do czynienia, kiedy zachowanie podmiotu prawa rodzi skutki prawne, pomimo tego ze podmiot prawa do wywołania ich nie zmienia.
Czynnosci – zachowania podmiotów prawnych, świadomie i zgodnie z przepisami prawa, niekierowane na wywołanie skutków prawa.
Czynności jednostronne – testament.
Czynności wielostronne – kupno, sprzedaż ( umowa ), darowizna.
Czyny są to zdarzenia, które zostały dokonane bez zamiaru wywołania skutków prawnych.
Czynności prawne są to zdarzenia wywołane z zamiarem spowodowania skutków prawnych.Znaczenie źródeł prawa nadaje się aktem normatywnym (prawotwórczym - zawiera jedną normę prawną)

Działanie organów państwowych:
-orzeczenia – decyzje które wydają powołane do tego organy prawne (np. sąd)
*konstytutywne – tworzy nowy stan prawa, wyroki sądowe, które powodują ustanowienie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. (np. ludzie po rozwodach)
*deklaratoryjne – nie są zdarzeniami prawnymi potwierdzające jedynie istnienie jakiegoś stosunku prawnego lub prawa podmiotowego.

Przepisy bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące:
Ius dispositivum (łac., inaczej: norma dyspozytywna) - norma prawna względnie obowiązująca. Normy prawne względnie obowiązujące znamionuje to, że ich zastosowanie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone, w przeciwieństwie do norm bezwzględnie obowiązujących (ius cogens).
Ius cogens (łac., dopełniacz: iuris cogentis, stąd niekiedy używane pol. "norma kogentna") - norma prawna bezwzględnie obowiązująca. Normy prawne bezwzględnie obowiązujące znamionuje to, że ich zastosowanie nie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone - w przeciwieństwie do norm względnie obowiązujących (ius dispositivum). – nie wolno go naruszać
Przepisy ogólne i szczegółowe lex generals i lex specialis
AKTY PRAWNE
- Działanie organu panstwa lub podmiotu prawnego
- indywidualne – skutki prawne, decyzje organów państwa, wydawane z praw indywidualnych na podstawie przepisów prawa, a także wszystkie czynnosci prawne.Dotyczą określonej jednostki.
Rezultat tworzenia prawa przez właściwy organ państwowy lub samorządowy. Zawiera nazwę, okreslenie organu wydającego, datę publikacji i datę wejścia w życie, preambułę oraz pogrupowane w artykuły i paragrafy przepisy prawne. Dla wejścia w życie aktu prawnego konieczna jest jego publikacja we właściwym wydawnictwie.

CENTRALNE AKTY PRAWNE
To akta wydawane przez kompetentne organy państwa, mocą których ustanawiane są przepisy prawa(np. konstytucja). Dotyczą ogółu.

KONSTYTUCJA
1 Akt prawny
-ustawy(najwazniejszy akt prawny, w drodze ustaw można na obywateli nakładać obowiązki
Każdy akt prawny: ustawa z dnia(data), tyt ustawy -> musi być publikowany w dzienniku ustaw (dzien ust, nr, pozycje, ze zmianami)
Na podstawie ustawy i w celu ich wykonania ustalone są rozporządzenia.
Rozporzadzenie moze być wydane jeżeli ustawa zezwala (Rozporządzenie to akt normatywny wydawany zawsze na podstawie upoważnienia ustawowego i mający na celu wykonanie jakiejś ustawy (rozporządzenie wykonawcze do ustawy), publikowany w Dzienniku Ustaw. Może je wydawać: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

ŹRÓDŁA PRAWA
- konstytucja
- ustawy
- ratyfikowane umowy miedzynar.
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego

Rozporządzenie to akt normatywny wydawany zawsze na podstawie upoważnienia ustawowego i mający na celu wykonanie jakiejś ustawy (rozporządzenie wykonawcze do ustawy), publikowany w Dzienniku Ustaw. Może je wydawać: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

USTAWA
to akt normatywny nadrzędny w stosunku do innych (z wyjątkiem konstytucji i ratyfikowanych umów międzynarodowych), którym reguluje się istotne sprawy życia politycznego, społecznego i gospodarczego państwa (podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie, budżet).
RATYFIKACJA to akt, w którym organ upoważniony od reprezentowania państwa wyraża zgodę na obowiązywanie umowy międzynarodowej w danym państwie (związania go tą umową); w Polsce umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent.
Ratyfikowane – przyjęte przez organ państwowy
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO są wydawane przez terenowe organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego i obowiązują tylko na obszarze działania tych organów (województwo, powiat, gmina); publikowane są w wojewódzkich dziennikach urzędowych.
UMOWY MIEDZYNARODOWE (traktaty, konwencje, pakty, układy) stanowią źródła międzynarodowego prawa publicznego i regulują stosunki między państwami.

Prawo precedensowe (Common Law – bryt i am) zupełnie odmienny system.
Precedens – to wyprowadzenie normy pr na podstawie wcześniejszych ożeczeń sądowych
Prawo stanowione – część norm jest wyprowadzana na podstawie ożeczeń sądwych, jeżeli ozeczenie zostało wydane i doszło do sądu najwyższego to zostało uchwalone
Prawo zwyczajowe – przez długi okres czasu w społeczeństwie jest dane zachowanie – to jest zwyczaj, składa się z 2 el.
- el zew – faktyczne przestrzeganie reguły
- el wew – przekonanie ze ta reguł jest prawem
ZWYCZAJ NIE JEST ŻRÓDŁEM PRAWA

RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA
a) zwyczaje (prawo zwyczajowe, niepisane) - wytwór historycznego procesu kształtowania się stosunków społecznych;
b) akty normatywne (prawo stanowione, pisane) - akty wydane przez organy państwowe, złożone z przepisów prawnych i zawierające normy prawne, mające określoną strukturę.

ZWYCZAJ A PRAWO ZWYCZAJOWE
Umowa – żródło prawa(gł stosowane w pr miedzynar)
Ignoranta iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi

Zakres obowiązywania prawa
1. zakres personalny(osobowy, obowiązuje obywateli)
2. zakres temporalny(czasowy – dany akt mówi do kiedy prawo obowiązyje)
3. zakres terytorialny (prawo isniejące na terenie danego państwa, akty wydane przez centralne organy państwa, obow na całym terytorium, Panstwa typu federalnego(usa) mają znaczenie)
(1)-rozszezenie zakresu terytorialnego
- włączenie zasad teryt
lex vetro non agit – prawo nei działa wstecz
(2)-prawo decyduje od kiedy obowiązuje akt prawny może nei posiadać daty wchodzącej w zycie,obowiązuje 14 dni od ogłoszenia.
Vacatio legis – to okres miedzy opublikowaniem a jego wejsciem w zycie
PRAWO obowiązuje do momentu uchylenia przez inny akt prawny
Klauzule uchylające inny akt pr to klauzule derogacyjne
- może być wydana ustawa czasowa
WYKŁADNIA PRAWA
Czynnosci wmieżające do ustalenia treści i znaczenia oraz zakresu wyrazen jezyka prawnego
- stosujemy kiedy normy sa nie jasne.
Clara non sunt interpretanda-to co jasne nie wymaga interpretacji
- j. Prawny daje inne znaczenie niektórych słow
zstepni-dzieci,rodzice
pacta servanta sunt – umów należy dotrzymywac

Prawo konstytucyjne
Art2 stanowi,ze mamy ustrój demograficzny
Art4 naród jest suwerenny, decyduje o tym co się dzieje w panstwie ,suwerennosc wyraza swoja wole
Art8 mowi ze konstytucję stosujemy wprost, każdy organ w panstwie ma obowiazek przestrzegac konstytucje
Art16 przedstawie działania samorzadu terytorialnego
Art18 małzenstwo






WŁADZA USTAWODAWCZA
Sejm 460 posłów (izba niższa) parlamentu
Senat 100 senatorów (izba wyższa) parlamentu

Wybory do sejmu sa bezpośrednie, tajne, proporcionalne, powszechne, równe
Wybory do senatu (każdy ma prawo) sa powszechne, tajne, równe(siła każdego głosu jest taka sama)

Kadencja tych organów trwa 4 lata

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu jest równoznaczne ze skróceniem kadencji Senatu. Ponadto ustawowa kadencja parlamentu może być skrócona przez Prezydenta, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Senatu, w przypadkach określonych w konstytucji. Będzie tak np. w sytuacji gdy nie doszło do wybrania nowej Rady Ministrów w trybie konstytucyjnym.

Prawo wyborcze do senatu(na posła) - każdy obywatel mający czynne prawo wyborcze który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być związany żadnymi instrukcjami wyborców. Chroni go immunitet poselski.
Senator – 30lat - Wynika to z faktu, iż Senat z założenia ma być "izba rozsądku", powinien zatem składać się z osób mających określone doświadczenie i wiedzę oraz obycie polityczne.
Poseł(21) 460 + Senator(30) 100 = parlament
Czynne prawo wyborcze –„Ja mogę wybierać”mam 18 lat Prawo to przysługuje także osobom nie będącym obywatelami żadnego państwa pod warunkiem, ze mieszkają w Polsce od 2 lat (wybory samorządowe) lub od 5 lat (wybory prezydenckie, wybory parlamentarne). (posłów, senatorów), osoby pełnoletnie, środek karny(os nie mogą brać udziału w wyborach)
prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego przysługujące obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu głosowania ukończy 18 lat; prawo to nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione oraz pozbawione praw publicznych lub wyborczych
Bierne prawo wyborcze – „Ja jestem wybirany” mam 21 lat, senatorowie 30 lat– prawo do kandydowania, ma każdy obywatel polski mający prawo wybierania (czyli mający czynne prawo wyborcze)
1. wybrany do Sejmu może być obywatel polski, mający prawo wybierania tj. bierne prawo wyborcze, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 21 lat; 2. wybrany do Senatu może być obywatel polski, mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 30 lat

Cenzusy wiekowe obowiązujące w Polsce
· do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw - 18 lat
· do Sejmu - 21 lat
· na urząd wójta, burmistrza i prezydenta miasta - 25 lat
· do Senatu - 30 lat
· na urząd prezydenta Polski - 35 lat
Zgromadzenie narodowe
Decyduje, podejmuje ustawę o wydaleniu prezydenta z fotela, to forma wspólnych obrad obu izb parlamentarnych Sejmu i Senatu

Komisje resortowe jest ich 20) to np.: Komisja Obrony narodowej, Komisja Spraw Zagranicznych, Komisja Administracji, Komisja Spraw Wewnętrznych.
Komisja śledcza – to komisja powołana przez Sejm o szczególnych uprawnieniach, jest ona tworzona doraźnie.
Komisję śledczą powołuje Sejm, gdy zajdzie taka potrzeba. Tym samym skład Komisji zawsze będzie odzwierciedlać układ sił w Sejmie, czyli opozycja pozostawać w niej będzie w mniejszości.
Komisja śledcza jest powoływana do zbadania określonej sprawy (zwykle na tle afery lub skandalu o znacznym ciężarze gatunkowym), a tryb działania Komisji określa ustawa.

Organizacje i tryb sejmu -> regulamin


FUNKCJE SEJMU:

- najważniejsze zadanie sejmu – stanowienie prawa
- Sejm kontroluje rząd
- funkcja kreacyjna – powołuje niektóre organy państwa
- uchwalanie ustaw (większ. głosów w obec. min 1/2 posłów)

- Ścieżka ustawodawcza (tryb legislacyjny RP) – stanowienie prawa
- złożenie projektu danej ustawy -> inicjatywa ustawodawcza -> posiadają ją : posłowie,senat, rada ministrów,prezydent RP, inicjatywa -> (100.000 podpisów osób, które posiadają czynne prawo wyborcze do sejmu)
- 15 posłów może znieść projekt ustawy
- projekt składany jest marszałkowi sejmu
drugim projektem należy przedstawić uzasadnienie skutków finansowych ustawy.

Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej, wnioskodawca składa na ręce Marszałka Sejmu, wskazując swego przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania go w pracach nad projektem.
Marszałek Sejmu, rozstrzygając o dalszym toku postępowania z projektem może:
· zwrócić go wnioskodawcy, jeżeli uzasadnienie projektu nie spełnia warunków regulaminowych
· skierować projekt do pierwszego czytania
o na posiedzeniu Sejmu,
o na posiedzeniu właściwych komisji,
· skierować projekt do Komisji Ustawodawczej, która wyrazi opinię, czy projekt nie jest sprzeczny z prawem
Marszałek Sejmu zarządza drukowanie projektu ustawy oraz doręczenie go posłom a także przesyła projekt Prezydentowi, Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady Ministrów


PIERWSZE CZYTANIE (kiedy projekt wpływa) Odbywa się nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu, chyba że Sejm lub Komisja postanowi inaczej
-> Uzasadnienie projektu, przedstawia wnioskodawca
-zgodnie z konstytucja projekt musi być rozpatrywany w 3 czytaniach
- pierwsze głosowanie
- sejm decyduje, albo odrzuca w całości (nie ma wtedy ustawy) albo kieruje go do komisji
- jest kierowany do kilku komisji(resortowej ustawodawczej...)
Marszałek Sejmu, na wniosek komisji, może zwrócić się do wnioskodawcy o przepracowanie projektu, z rozważeniem zmian postulowanych przez komisje oraz przedstawieniem skutków, zwłaszcza finansowych, tych zmian; zmieniony projekt Marszałek Sejmu kieruje wprost do komisji. Komisje, po zakończeniu prac nad projektem ustawy, przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie, w którym określają wspólne sprawozdania w odniesieniu do projektu
W sprawozdaniu Komisje wnioskują o
· przyjęcie projektu bez poprawek,
· przyjęcie projektu z określonymi poprawkami, w formie tekstu jednolitego projektu,
· odrzucenie projektu.
Marszałek Sejmu zarządza drukowanie sprawozdań komisji oraz doręczenie ich posłom. Na posiedzeniu Sejmu sprawozdania komisji przedstawia wybrany z ich składu poseł sprawozdawca.



DRUGIE CZYTANIE Odbywa się nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku sprawozdania komisji, chyba że Sejm postanowi inaczej
- przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków.
- komisje rekomendują przyjęcie lub odrzucenie poprawek
- Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w trakcie ich rozpatrywania przez Sejm przysługuje wnioskodawcy, posłom i Radzie Ministrów, najpóźniej do czasu zakończenia II czytania
- marszałek może odmówić głosowania poprawki, która nie była skierowana do komisji
- sejm głosuje (jeżeli jest dużo poprawek to wraca do komisji)
- po 2 czytaniu wraca albo do komisji (spowrotem) albo przechodzi się do

TRZECIE CZYTANIE
- głosowanie
- ustawa trafia do senatu (ma 30 dni by zająć się tą sprawa).
- senat może nie zrobić nic czyli zaakceptować ustawę w treści w jakiej przyjął ją sejm
- senat może ustawę odrzucić w całości
- może wnieść poprawki
- może przyjąć uchwałę w całości (bez zmian) -> wtedy idzie do prezydenta po 30 dniach
- ustawa trafia spowrotem do sejmu (kiedy np. są poprawki)
- sejm, kiedy wraca ustawa głosuje nad uchwałą senatu -> żeby stanowisko sejmu było takie jak na początku to sejm musi odrzucić uchwałę senatu.
- Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm
Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustaw; tekst ten dostarcza się również posłom.O powziętych przez Sejm uchwałach Marszałek Sejmu zawiadania Prezydenta, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów oraz przesyła im opatrzone własnym podpisem teksty uchwał.


WIĘKSZOŚĆ ZWYKŁA (większość głosów za niż przeciw -> bezwzględna większość głosów 51% + 1)
WIĘKSZOŚĆ KWALIFIKOWANA (wyrażona ułamkiem)
- ustawy są przyjmowane zwykłą większością głosów
KWORUM – ustawa musi być podjęta z min 230 głosów
- 1głosem może być ustawa przyjęta (299 odrzuca, 1 za)
- Jeżeli stanowsiko nie zostanie odrzucone poprawki z senatu stają się prawem
- koneic jest jeżeli są odrzucone to wraca do prezydenta
- uchwała może być odrzucona większością głosów. Obowiązuje treść pierwotna przez sejm
- USTAWA + POPRAWKI Z UCHWAŁY SENATU
- idzie do prezydenta (21 dni ma) ->może ustawę zaakceptować, podpisuje ją i zarządza publikację w dzinniku urzedowym (DZIENNIK USTAW)
- przed podpisem kieruje ustawę do trybunału konstytucyjnego (jeżeli trybunał stwierdzi ze jest zgoda z konstytucją, wtedy prezydent podpisuje ją i ogłasza dzień urzędowy.
- wystąpienie do sejmu z wnioskiem o ponowne rozpoznanie ustawy -> VETO PREZYDENCKIE
- veto ponownie wraca do sejmu
- sejm ponownie uchwala projekt ustawy
- projekt musi uzyskać ilość głosów 3/5
- jeżeli sejm ponownie przymie ustawę (większością głosów 3/5) prezydent podpisuje i zarzadza o publikacji

KONTROLA PREWENCYJNA to znaczy że prezydent może powstrzymać się od podpisania uchwalonej przez parlament ustawy i wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją Podobnie Prezydent może postąpić z umową międzynarodową przed jej ratyfikowaniem .

RATYFIKACJA oznacza jeden ze sposobów wyrażenia ostatecznej zgody na związanie się umową międzynarodową przez upoważniony do tego organ państwowy. Jest formą najbardziej uroczstą (co różni ją od "zatwierdzenia"), z reguły dokonywaną przez głowę państwa (prezydenta, monarchę). Dowodem dokonania ratyfikacji jest dokument ratyfickacyjny, który składa się u depozytariusza (w przypadku umów wielostronnych) lub wzajemnie wymienia z drugim układającym się państwem (w przypadku umów dwustronnych).

-od chwili podpisania umowy, mamy do czynienia z prawem

PREZYDENT
- jest, zgodnie z Konstytucją, najwyższym przedstawicielem polskich władz, gwarantem ciągłości władzy państwowej i najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej.

- podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat, ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)

- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe mianuje i odwołuje ambasadorów i innych przedstawicieli Polski w innych państwach oraz organizacjach międzynarodowych

jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych nadaje obywatelstwo polskie

-stosuje prawo łaski


Trybunał Konstytucyjny to organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także ustrojom innych państw. Jego głównym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego rzędu, a głównie z konstytucją (tzw. "sąd nad prawem").






WŁADZA WYKONAWCZA
Rada Ministrów kieruje bieżącą polityką państwa, zapewnia wykonanie ustaw poprzez wydawanie rozporządzeń, koordynuje i kontroluje prace administracji rządowej, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, chroni interesy Skarbu Państwa oraz uchwala projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem

- Sprawuje Rada Ministrów (premier na czele) i Prezydent
- 2 organy
- prezydent powołuje rade ministrów (odbiera od niej przysięgę na wierność Konstytucji i innym prawom Rzeczpospolitej Polskiej).
-Rada Misnistrów ( składa się z prezesa rady(premier) i ministrów (obecnie 17))
- Przedstawicielami Rady Ministrów na terytorium Rzeczpospolitej są wojewodowie. Jest ich tylu, ile województw tz. 16
- Marszałek województwa (organ samorządowy)

PADA MINISTRÓW-ma szerokie kompetencje
- na czele premier – prezes rady ministrów
- sejm-marszałek sejmu
- senat-marszałek senatu
- rząd – prezes rady ministrów-premier
- przedstawiciel rady ministrów-wojewoda

Tryb powoływania rządu (skąd R.M.):
- prezydent desygnuje (wskazuje) premiera
- Premier proponuje skład rządu (czyli kandydatów na ministrów), który jest przedstawiany Sejmowi
- prezes ma 14 dni na przedstawienie składu rządu
- zaprzysiężenie przez prezydenta i mamy do czynienia z prawem
- rząd musi mieć zaufanie sejmu
- premier wystawia expose (program rządu)
Expose - kluczowe przemówienie przedstawiane przez kandydata na premiera, na forum parlamentu, przed formalnym powołaniem go na to stanowisko. W Polsce obowiązkiem kandydata na premiera jest przedstawienie expose w ciagu 14 dni od powołania go przez Prezydenta RP. W trakcie expos kandydat prezentuje program działania rządu, jego skład i zwraca się o ich akceptację przez Sejm.
- wówczas sejm głosuje i udziela wotum zaufania (bezwzględną większością głosów)
wotum zaufania oznacza udzielenie rządowi albo poszczególnym jego członkom aprobaty Sejmu, większością głosów. Rząd albo minister, który wotum zaufania nie uzyskał musi się podać się do dymisji, choć np. premier może zostać jeszcze raz zgłoszony i jeszcze raz ubiegać się o poparcie parlamentu w tzw. "trzecim kroku konstytucyjnym".
- następnie sejm wskazuje swojego kandydata (14dni) i razem z nim wybiera, zaproponowany przez niego rząd (bezwzgl większością głosów)
- jeżeli nie zdobędzie wotum to znowu prezydent desygnuje premiera i jego wniosek rady ministrów.

Wotum nieufności
- konstruktywne wotum nieufności – nie można zgłosić innego -> dotyczy całej Rady Ministrów
- polega na tym , ze wnioskodawcy muszą wskazać kandydata na prezesa Rady Ministrów
- 46 posłów taki wniosek może złożyć
- nie może być wczesniej głosowania niż 7 dni po jego zgłoszeniu ma służyć stabilności rządzenia
- 7 dni po to aby to nie było pochopnie zrobione

Jeżeli sejm nie wyrazi wotum nieufności:
- premier składa dymisje
- prezydent powołuje nowego premiera na stanowisko i sejm nie uchwalił wotum nieufności jeżeli wniosek nie uzyskał większości.
- kolejny wniosek może być złożony za 3 miesiące
- można przed upływem 3 m jeżeli 115 posłów go poprze
- może się zdarzyć tak ze premier będzie chciał wyprzedzić (aby zapewnić 3m spokoju rządzenia)
- w sejmie może złożyć wniosek o wyrazenie wotum nieufności poszczególnemu ministrowi.
69 posłow
Jeżeli sejm przegłosuje taki wniosek, wówczas minister podaje się do dymisji a prezydent wybiera nowego.

KONTROLA WŁADZY USTAWODAWCZEJ NAD WŁ WYKONAWCZĄ
- udział w powołaniu rządu
- możliwość wyrażenia wotum nieufnosći (radzie ministrów i poszczególnemu ministrowi)
- obowiązek udzielania odp przez prezesa rady ministrów i ministrów na zapytania i interpelacje poselskie(członkowie mają 21 dni na takie zapytanie)
- możliwość wszczecia postepowania przez trybunałem stanu

1. wotum nieufności jest przykładem odpowiedzialności politycznej nie złamełem prawa
2. odpowiedzialność konstytucyjna złamałem prawo; ponosi się przed trybunałem stanu z wnioskiem wyst. sejm
- wyjątkiem jest prezydent zgromadzenie narodowe
- Rada Ministrów posiada wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w zakresie budżetu państwa (decydują jaką dzielić kasą)

PREZYDENT „pojawia się z wyborów powszechnych
- minimum 35 lat , 100.000 musi go poprzeć
- ponosi odpowiedzialność konstytucyjną
- nie ponosi odpowiedzialności politycznej
- jest najwyższym przedstawicielem RP
- stoi na straży przestrzegania konstytucji i suwerennosći bezpieczeństwa państwa
- jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, nadaje odznaczenia, nadaje prawo łaski
- kadencja 5 lat (2 razy)
- zastępuje go marszałek sejmu

Kontrasygnata - dodatkowe podpisanie aktu prawnego (ustawy bądź rozporządzenia) przez drugą osobę, potwierdzające jego ważności i przenoszące pełną odpowiedzialność polityczną i prawną na podpisującego. W systemie rządów parlamentarno-gabinetowych oznacza najczęściej podpisanie aktu urzędowego wydanego przez głowę państwa przez premiera lub ministra odpowiedniego resortu.

Kontrasygnata złożenie podpisów przez prezesa R.M.

- Akty wymagają kontrasygnaty prezesa R.M.
- składają ten podpis, pr bierze na siebie odpowiedzialność pol.
- Akty prezydenta które nie wymagają kontrasygnaty nazywamy PREROGATYWAMI PREZYDENCKIMI (30 jest)
- Prezydent jako wł wykonawcza oddziałowuje na wł ustawodawczą
- zarządza wybory do sejmu i senatu
- może w pewnych sytuacjach rozwiązać parlament
- ma prawo weta



WŁADZA SĄDOWNICZA
składa się z:
- sądów powszechnych, sprawujących wymiar sprawiedliwości oraz
- Sądu Najwyższego (naczelnego organu sądowego),
- sądów administracyjnych
- sądów wojskowych.

Władza sądownicza
Sąd Najwyższy
Trybunał Konstytucyjny
Trybunał Stanu

Sądy i trybunały sprawują władze w Polsce
- Trybunał stanu (odp konstytucyjna) sąd powołany przez parlament (wybiera go)
- tylko połowa członków musi spełniać kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowisko sędziego.
PROCEDURA karna, cywilna i administracyjna
IMPEACHMENT Oznacza on procedurę formalnego oskarżenia, o przestępstwa, osób mających immunitet i zajmujących wysokie stanowiska państwowe. Procedura impeachmentu wszczynana jest przez parlament lub inne ciała legislacyjne państwa. Impeachment nie musi być równoważny z automatycznym odsunięciem ze stanowiska oskarżanej osoby, ani z odebraniem jej immunitetu.

- Trybunał konstytucyjny
Trybunał Konstytucyjny
- zajmuje się badaniem zgodności z konstytucją, ustaw i umów miedzynarodowych
- rozpoznaje skargi konstytucyjne
- sędziowie trybunału kon są wybierani przez sejm na okres 9 lat (jest ich 15)

SĄDY POWSZECHNE
Sąd Najwyższy jest najwyższą instancją odwoławczą od orzeczeń sądów niższych instancji. Podaje także wykładnię przepisów prawnych dla poszczególnych spraw.
*domniemanie kompetencji sądów powszechnych, zgodnie z konst
- konstytucja mówi ze postępowanie jest co najmniej 2-instancyjne generalną zasadą jest to ze sąd 1 inst rozpoznaje merytorycznie sprawe i przeprowadza postępowanie dowodowe
- Sądy 2-inst kontrolują orzeczenia wydane przez sąd 1-inst (także w pewnych przyp postepowań dowodowych)

SĄDY REJONOWE
Sąd powszechny I instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych wyraźnym przepisem, do rozstrzygnięcia w I instancji przez sąd okręgowy
- bilet, przejście obok pasów
- jest ich najwięcej
- najniższy szczebel sądownictwa

SĄD GRODZKI
- Sądy orzekające na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
- wydział sądu rejonowego

SĄD OKRĘGOWY
- Sądy odwoławcze od orzeczeń/wyroków sądów grodzkich oraz rozpoznające w I instancji ważniejsze sprawy.
- jest ich mniej
może być I i II instancji
- najpoważniejsze zbrodnie
- zapłata powyżej 75.000

SĄDY APELACYJNE
- rozpoznaje odwołania od sądu okręgowego
- w postępowaniu cywilnym sąd drugiej instancji w stosunku do orzeczeń sądu okręgowego.
- nadzór judykacyjny sprawuje SĄD NAJWYŻSZY jeden
- rozpoznaje kasację od orzeczeń sądu II instancji

2 SĄDY SPECJALNE
- wojskowe
- administracyjne (szczególne)
W sądach najważniejsi są sędziowie, powoływani przez prezydenta RP, są niezawiśli (nikt nie ma wpływu na ich rozstrzygnięcia), podlegają tylko prawu i własnemu sumieniu.

- SĘDZIA – z fioletową wypustką
- poza sędziami sprawują władzę ławnicy powyżej 26
- przewodniczący sędzia (łańcuch z orłem) - zawodowy największe prawo; prawnik nie może być
- trybunał konstytucyjny – sęziowie -> czerwono-białe wypustki

W POLSCE NIE MA ŁAWY PRZYSIĘGŁYCH

- na sali karnej po lewej – prokurator (ma kolor czerwony)+ oskarżyciel
- prokurator – ściga przestępców, nadzoruje prace policji, popiera przed sądem akty oskarżenia

PROCES KONTRADYKTORYJNY (na kazdej sali) sporny (2 stron) np. sprawa gospodarcza
PROCES INKWIZYCYJNY
postępowanie było wszczynane z urzędu. Również funkcje prowadzącego śledztwo, oskarżyciela i wydającego wyrok były skupione w jednym ręku. Oskarżony nie był stroną w procesie, lecz tylko przedmiotem dochodzenia i postępowania. Z reguły jego prawa do obrony i apelacji były niezwykle ograniczone, nie miał on również prawa do swobodnej konfrontacji ze świadkami oskarżenia

OSKARŻONY RP MA PRAWO MIEĆ OBROŃCĘ ADWOKATA (kolor zielony)

PROCES CYWILNY
- strona która wznosi oskarżenie nazywa się powodem roszczenia procesowego
- strona przeciwko której jest kierowane roszczenie to jest POZWANY

PEŁNOMOCNIK – tylko w sprawach skomplikowanych
- reprezentuje stronę w okresie cywilnym
- może być brat, siostra, dziadkowie
- może być adwokat – w każdym procesie lub radca prawny (kolor niebieski)
- radca prawny nie może występować w sprawach rodzinnych

SĘDZIA
- po 3 latach aplikacji
- w ciagu 3 dni po 8h egz na sędziego
- mianowany asesor 3 lat (już jako sęzie wykonuje prawa, ale jeszcze sędzią nie jest)
- później jest prześwietlany
- prezydent mianuje go sędzią

Na stanowisko sędziego może być powołany ten, kto:
· posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
· ma nieskazitelny charakter,
· ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
· jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
· złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,
· pracował w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej trzy lata lub referendarza sądowego przez okres pięciu lat,
· ukończył 29 lat.
PRAWO CYWILNE
- zajmuje się stosunkami cywilno-prawnym - charakterystyczną cechą jest równośćpodmiotów (2 strony z własnymi prawami) = umowa cywilno prawna równość stron
KODEKS CYWILNY
prawo gospodarcze, rodzinne, pracy
1. – osoby fizyczne (człowiek)
2. – osoby prawne (jednostka, której przepisy szczególne przyznają osobowośćprawną)
-prawo stanowi czy dana jednostka jest osobą prawną czy nie

ZDOLNOŚĆ PRAWNA
To zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Oznacza ze mogą mi przysługiwać pewne prawa lub pewne obowiązki. Posiada ją każda osoba;
· Warunkową zdolność prawną posiada nasciturus (płód ludzki, który może na podstawie przepisu ustawy nabyć prawo (np. do spadku) pod warunkiem, że urodzi się jako żywe dziecko.) Nasciturus (płód w łonie matki) zasadniczo nie posiadał zdolności prawnej (wyjątkiem faktyczna możliwość dziedziczenia).

Np. dziedziczenie ustawowe
Osoby prawne = zdolność prawna

ZDOLNOŚĆ PRAWNA DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ
Według prawa polskiego zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci oraz osoby prawne.
Pozwala podmiotom na aktywne uczestniczenie w obrocie prawnym, składanie oświadczeń woli oraz dokonywaniu czynności prawnych
- Były zdolnością pasywną

- osoby fizyczne (poniżej 13 lat) nie posiadają takie zdolności. Nie mogą we własnym imieniu składać oświadczeń woli - czynnosci prawne są nie wazne –
- os pełnoletnia(nie ma prawa), która jest ubezwłasnowolniona całkowicie sąd ustanowi pomoc (ubezwłasnowolniona może być częściowo posiada prawidłowo ograniczoną zdolność do czynności prawnych)

- 13-18 os posiadają ograniczenie do zdolności prawnej; os w pewnych sytuacjach jest traktowana jakby posiadała zdolność a w innych nie = musi być zgoda opiekuna prawnego
- os może rozporzadzać o rzeczach tylko od opiekunów prawnych
- os sama zarabiająca ma prawo do własnych mieniędzy
- 18 lat pełna możliwność zdolności prawnych ( nie są ubezwłasnowolnione = np. z powodu choroby psychicznej)
- jeżeli os ma 16 lat, wyjdzie za mąż to staje się os dorosłą i ma zdolność do czynności prawnej.

- Tak więc np. nieważny będzie testament sporządzony przez 15-latka bez zgody jego rodziców.









SPOŁKI PRAWA

- jawna
- komandytowa
- komandytowo akcyjna
- partnerska

Inaczej się rozliczają osoby prawne, inaczej ułomne

Do ułomnych osób prawnych stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Za ich zobowiązania subsydiarną odpowiedzialność ponoszą ich członkowie, odpowiedzialność ta powstaje z chwilą gdy jednostka organizacyjna (ułomna osoba prawna) staje się niewypłacalna

Przedsiębiorca osoba fizyczna, prawna, ułomna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą i zawodową. Działa w obrocie pod firmą – czyli nazwa (imię i nazwisko)
Konsument osoba fizyczna, dokonująca czynności prawnych, nie związana bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową

Działalnością gospodarczą jest działalność handlowa, wytwórcza, usługowa, wykonywana stale we własnym imieniu
- cechą działalności gospodarczej jest nastawienie na osiągnięcie zysku finansowego

DOBRA OSOBISTE
- mają charakter niematerialny
- podlegają ochronie prawnej
- zaliczamy: zdrowie, wolność, cześć, dobre imię, wizerunek, nietykalność mieszkania
- dóbr niematerialnych nie da się wyrazić w $
- każdy ma dobra niematerialne

PPRZESŁANIKI WAŻNOŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ
CZYNNOŚĆ PRAWNA – jest to działanie nakierowane na wywołanie skutków karnych, zawierające co najmniej 1 oświadczenie woli
- oświadczenie woli – to uzewnętrznienie w sposób dostateczny woli osoby składającej to oświadczenie
Oświadczeniem woli jest każde zachowanie się człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny, może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest.

DEFINICJA LEGALNA –wynika z przepisów prawa
CZYNNOŚĆ PR skutek prawny (to skutki z mojej woli, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów)

Nie ważna jest czynność pr sprzeczna z przepisami prawa albo mająca na celu obejście ustawy

OŚWIADCZENIA WIEDZY
Każda czynność prawna może mieć 3 rodzaje elem. (1 musi mieć)
- elementy przedmiotowo-istotne - czyli te, bez których czynność prawna nie mogłaby w ogóle dojść do skutku (pozwala na zdefiniowanie elementów); z jakim rodzajem czynności prawnej mamy do czynienia i muszą być w każdej umowie
- elementy podmiotowo-istotne – tzn. takie, które z zasady są nieistotne, jednak z woli stron zyskują rangę elementów istotnych (ważne dla tych którzy zawierają umowę); elementy które stają się częscia umowy na mocy porozumienia stron.
- elementy nieistotne – czyli takie, których brak nie ma wpływu na skuteczność danej umowy; w razie ich braku zastosowane zostaną odpowiednie przepisy ustawy lub zwyczaje. zdolność do czynienia prawa; treść czynności prawnej musi być zgodna z przepisami prawa, zasadą życia społecznego i ustalone zwyczaje
JEŻELI CZYNNOŚĆ JEST SPRZECZNA Z TYMI PRZEPISAMI TO JEST NEI WAŻNA !
Czynność prawna - świadome i zgodne z przepisami prawa zachowanie ludzkie, zmierzające do wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich oświadczeń woli składających się na treść czynności prawnej. Jest to stan faktyczny zawierający co najmniej jedno oświadczenie woli.Aby dokonywać czynności prawnych trzeba mieć zdolność do czynności prawnych.
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ
Przez formę czynności prawnej rozumieć należy dopuszczalny lub zastrzeżony sposób złożenia oświadczenia woli (np. przez dowolne zachowanie się, jak np. aprobujący gest kiwnięcia głową, albo przez zachowanie się ściśle określone, np. udokumentowanie treści oświadczenia woli w akcie notarialnym).
- czynność pr może być sporządzona w dowolnej formie
- zachowania normalne:
- forma ustna
- forma pisemna (treść oświadczeń woli spisuje się i pod treścią umowy umieszcza się swój podpis)

UMOWA – obydwie strony podpisują
Jeżeli nie zastrzeżono rygoru nieważności przy formie pisemnej to forma ta jest wymagana dla cełow dowodowych (jeżeli zmienie forme ustawy będzie to nie wazne)
SKUTKI DOWODOWE
- nie jest dopuszczalny dowód przesłuchania swiadków oraz stron na okoliczność powstania czynności prawnej - ta czynność jest ważna(jak nie dojdzie do sporu) - forma aktu notarialnego (sporządzony przez notariusza!) *przeniesienie własności nieruchomości, sprzedaż
- forma z datą pewną (mają dokumenty w których istnienie stwierdzono w dokumencie urzędowym, albo jeżeli na takim dokumencie obejmującym czynność prawną uczyniono wzmiankę przez organ administracji państwowej lub samorządowej
(data domniemanie prawdziwych dok urz)
Jeżeli strona złoży oświadczenie woli a strona umrze
- forma z podpisami notarialnie poświadczonymi
(notariusz stwierdza, ze osoba złożyła podpis)

WADY OŚWIADCZEŃ WOLI
Czynność prawna żeby wywołała skutki prawne musi być wolna od wad.
- brak świadomości lub swobody
Kiedy strona nie mogła podjąć sama decyzji oświadczenie nie jest ważne.
Jeżeli ktoś nie wie co robi to oświadczenie jest nie ważne

- pozorność – 2 strony-inne oświadczenie woli (planowanie czegoś innego, inne czynności prawnej) (taka czynność jest nie wazna dokonuje się innej czynności prawnej

- podstęp – odmiana błędu – dysharmonia miedzy naszą wyobraźnią a jaka jest rzeczywistość. Błąd nie powoduje automatycznie nieważności czynności prawnej. Błąd daje mi prawo do uchylenia się od czynności prawnej złożenie oświadczenie woli
Tylko błąd istotny mnie do tego upoważnia gdybym nie działał pod takim błędem to bym nie złożył takiego oświadczenia woli.
Podstęp polega na świadomym wywołaniu błędu u drugiej osoby i w takiej sytuacji taki błąd może być nie wazny. Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej.

- groźba – (jeżeli ktoś złoży oświadczenie woli pod wpływem groźby bezprawnej mogę się uchylić od skutków tego oświadczenia woli. Jest to spowodowanie zagrożenia osobistego lub majątkowego; ja mogę sie uchylić od skutków (1 rok do uchylenia od skutków) – od chwili kiedy ustała obawa.
Przy błędzie ten rok mierzy się od chwili wykrycia błędu.

SPOSOBY ZAWIERANIA UMÓW
- rokowania – ( strony siadają i ustalają treść umowy); umowa zostanie zawarta wtedy kiedy strony dojdą do zgody porozumienia.
- sposób ofertowy – (wskazanie pewnych elementów umowy); musi zawierać wszystkie elementy podmiotowo istotne, oferta ta musi być bezwarunkowa; musi mieć znaczenie terminów.

pojęcie „bezzwłocznie” = bez zbędnej zwłoki

- zawarcie umowy z momentem kiedy ktoś przystępuje do zdecydowania się na kupno (jeżeli ktoś proponuje) – składa się ofertę i wyraża się zgode na ta oferte

· Wyjątek: (przedsiębiorca może wprowadzić drobne zastrzezenia) – np. płatne 2 dni

1. OFERTA zawiera umowę P.X (12zł; zmiana oferty) – zmieniam elementy wazne


2. OFERTA P.X (ok., wtedy kiedy zawieram umowę)

zgoda
3.OFERTA PRZEDSIĘBIORCA - nie musze nic mowic
zastrzezenia


-przetarg / aukcja – (b. podobne) jest przetargiem ustnym; kolejne składnie ofert
*ogłoszenie o przetargu, przedmiot przetargu / określony warunki przetargu jak on będzie przebiegał

WADIUM pewna kwota pieniędzy, którą się wpłaca przed przystąpieniem do przetargu (słuzy dwóm celom) – zabezpieczenie zawarcia umowy
POSTĄPIENIE podnoszenie kwoty $
- z chwilą przybicia dochodzi do zawarcia umowy
- dana oferta przestaje istnieć w chwili złożenia nowej oferty

komisja ofertowa (przetargowo) – dokonuje ceny ofert które wpłynęly do organizatora przetargu oferta przestaje wiązać kiedy przestaje istnieć inna oferta albo zakonczona przetarg bez wyboru oferty.

W wypadku wygrania trzeba zawiadomić tego kto wygrał przetarg i kiedy został w sposób prawidłowy zawiadomiony ze doszło do zawarcia umowy.

WARUNEK – czynność prawna może być dokonana pod warunkiem; jest to zdarzenie przyszłe i nie pewne
2 rodzaje:
- zawieszający ziszczenie powoduje powstanie stosunku prawnego
- rozwiązujący jest to warunek którego ziszczenie powoduje rozwiązanie stosunku prawnego.

TERMIN (w pr. cywilnym)
- Przy odliczaniu nie włączamy dnia w którym zdarzenie miało miejsce . Oznaczony w dniach konczy się z upływem ostatniego dnia.
- termin 7 dniowy (2359)
Jeżeli upływ terminu przypada w dniu ustawowo wolnym od pracy, termin upływa nastepnego dnia
Termin na pierwszym miejscu !
- przywrócenie terminu (jeżeli ktoś miał powód nie z jego winy)
- wniosek na przywrócenie / złożenie zazalenia)

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
Po upływie terminu przedawnienienia może ten przeciwko komu przysługuje roszczenie uchylić się od zaspokojenia jego roszczenia.
Podstawowy upływ przedawnienia 10 lat (roszczenia z dział gospodarczej i r. okresowe przedawniają się z upływem 3 lat)
- czynsz – roszczenie okresowe
- Przedawnienie wykonalności orzeczeń 10 lat

PRZERWA BIEGU PRZEDAWNIENIA
- przez wniesienie sprawy do sądu
- przez uznanie roszczenia
Po każdej przerwie przedawnienie biegnie na nowo !

PEŁNOMOCNICTWO
Generalną zasadą jest że czynność prawna może być dokonana przez przedstawiciela/ pełnomocnika

PRAWA RZECZOWE (zajmuje się posiadaniem)
Np. kodex
- nikt nie może tego odebrać erga omnes
- pozwala nam na korzystanie z rzeczy
wierzyciel (osoba która chce kupić) ----dłużnik (własciciel)
(wierzyciel może rządać od dłużnika świadczeń)
- wszyscy musza znosić ze ja jestem wlascicielem kodexu
mam prawo rzecza rozporzadzac (sprzedać, darować, wymienić)
- mam prawo zniszczenia
- mam prawo pobierania pożytków

POŻYTEK (naturalny lub cywilny)
- jeżeli ktos posieje lub zasadzi drzewo – zbiera jabłka
- płody ziemi lub inne odłączone częsci składowe o ile wg zasad gosp stanowią normalny dochód z rzeczy

CZĘŚĆ SKŁADOWA rzeczy, jest to wszystko co nie może być odłączone od tej rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego
PRZYNALEŻNOŚĆ rzecz ruchoma, potrzeba do korzystania z rzeczy głownej, zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostaje z nia w faktycznym związku związek (celowi); np. 5 kól w samochodzie będzie przynależnością

GRANICE PRAWA WŁASNOŚCI
- określa społeczno gospodarcze przeznaczenie prawne
- wierzyciel może rzadac od dłuznika swiadczenia zgodnie z zobowiazaniami
- swiadczenie może polegac na działaniu lub zaniechaniu

- podstawową zasadą w prawie zobowiązań jest zasada swobody umów strony stosunku zobowiązaniowego mogą w dowolny sposób ułożyć treść tego stosunku, byle by ta treść nie sprzeciwiała się naturze stosunku, przepisom prawa i zasada wspolzycia spolecznego
CECHY:
- bezwzględnie zobowiązujące (nie możemy zmienić)(prawo zobow)
- dłużnik-osoba która jest zobowiazana do wwykonania swiadczenia
- wierzyciel-os może rzadac wykonanie swiadczenia zgodnie z jego trescia

- może być tak ze jest wiele dłuzników lub wierzycieli(spółki)

dłuznik wierzyciel

powinien spełniać świadczenie zgodnie z treścia zobowiązania w sposób odpowiadający gospodarczo spolecznego przezmeniu tego zobowiązania i zgodnie z zasadami życia społ; ma wykonać zadanie ze starannością ogólnie wymagana to staranność w stosunkach danego rodzaju
- za nei wykonanie dłuznik ponosi odpowiedzialnosc odszkodowawczą

SZKODA ma charakter materialny, porównanie stanu danej rzeczy jaką dysponujemy po zdarzeniu wywołuje szkodę a ze stanem rzeczy jaki był przed tym zdarzeniem

KRZYWDA szkoda na dobrach niematerialnych
SZKODA RZECZYWISTA (ta szkoda rzeczywiście wystąpiła) dłużnik ponosi odpowiedzialność za utratę korzyści
POZYTKI CYWILNE są to dochody jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego
RZECZ – przedmiot materialny
- rzeczy ruchome
- nieruchomości (grunty, budynki trwałe z gruntem związane lub wyodrębnione czesci budynku)

SPÓLKI
- spółki handlowe (kodex spółek handlowych)
- podział na spółki osobowe i kapitałowe
· OSOBOWE : SPÓŁKA CYWILNA, JAWNA, PARTNERSKA, KOMANDYTOWA, KOMANDYTOWO-AKCYJNA
· KAPITAŁOWE: SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
UŁOMNYMI SPÓŁKAMI PRAWNYMI SĄ WSZYSTKIE SPÓŁKI OSOBOWE ZA WYJĄTKIEM SP CYWILNYCH

SPÓLKA CYWILNA (musi być wspólny cel gospodarczy)
Jest to rodzaj umowy (nie tworzy nowego podmiotu)
- pojawia się współwłasność łączna (tylko w tej sp)
- tak jak w: (związek małżeński – majątek wspólny)
- współwłasność w podziałach ułamkowych

- za zobowiązania odpowiadają wspólnicy
- nie ma zdolności prawnej
- nie ma zdolności sądowej
- nie może być podmiotem praw i obowiązków

SPÓŁKA HANDLOWA
To jest np.:
· sp jawna jest to najprostsza forma działalności gosp w ramach spółki
· umowa spólki powinna być zawarta pod rygorem:
- trzeba określić nazwe, siedzibę sp, przedmiot działania i czas trwania sp
- powstaje z chwilą wpisu do rejestru
- krajowy rejestr sądowy (wnioski) wpisuj się wszystkie spółki itp.
Subsydialna odpowiedzialność wspólników
- kiedy majątek sp nie wystarcza na pokrycie zobowiązan, odpowiedzialności , zobowiązania sp ponoszą współpracownicy.
SOLIDARNOŚĆ (dłużników)
- wierzyciel może rzadac zaplaty $
- może dokonać zobowiązania od 1 wspólnika lub wszystkich razem

- dłużnik który spłaca wierzyciela ma :
REGRES (do pozostałych dłużników)
- najpierw majątek spółki potem majątek każdego ze wspólników
- wspólnik ma prawo reprezentować sp (obowiązek prowadzenia)

SPÓŁKA KOMANDYTOWA (też osobowa) handlowa
- nie posiada osobowości prawnych
- powstaje z chwilą wpisu do rejestru
- musi być zawarta w formie aktu notarialnego ( w przeciwnym razie jest nie ważna)
- ma 2 rodz wspólników
- musi być co najmniej 1 wspólnik który odpowiada za zobowiązania sp bez ograniczenia komplementarnego
- co najmniej 1 w sp ograniczony komandytariusze (odpowiada do wysokości sumy komandytowej)
· komplementariusz dysponuje majątkiem
· akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności
- suma komandytowa musi być wymieniona w umowie sp i podlega wpisowi do rejestru
- Spółka się pojawia z chwilą wpisu do rejestru
- komandytariusze prowadzą prawa sp i oni reprezentują sp na zewnątrz.

SPÓŁKA PARTNERSKA (osobowa);handlowa
-nie posiada osobowości prawnej
-nie posiada akt notar
Kazda sp musi mieć skrót
-dotyczy tylko wybranych zawodów
-jest wybrana przez partnerów w celu wykonywania wolnego zawodu -mogą być jedynie os fizyczne i uprawnione do wykonywania jednego z wolnych zawodów
WOLNY ZAWÓD - adwokat, inżynier, aptekarz, radca pr, tłumacz,przysięgły, itp.
- odpowiedzialność za zobowiązania sp odpowiadają wszyscy wspólnicy przy czym nie dotyczy to zobowiązań powstałych w związku z wykonywaniem przez pozostałych part. wolnego zawodu w sp lub też za zobowiązania będące następstwem osób zatrudnionych przez sp które podlegały kierownictwu innego partnera.
SPÓŁKA KOMANDYTOWO – AKCYJNA (osobowa)
- połącznie dwóch sp - nie posiada zdolności do czynności prawnych
- powstaje z chwilą wpisu do rejestru
- status sp wymaga aktu notarialnego
- ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą której za zobowiązania wobec wierzycieli co najmniej 1 wspólnik odpowiada bez ograniczeń, wspólnik = komplementariusz i co najmniej 1 wspólnik jest akcjonariuszem.
- spółke reprezentuje komplementariusz (może ich być więcej); także sprawy sp prowadzone są przez komplementariuszy
- akcjonariusz może reprezentować sp wyłącznie jako pełnomocnik (nie odpowiada za zobowiązania sp)

SPÓLKA KAPITAŁOWA (2) (kapitał)
- sp z ograniczoną odpowiedzialnością (sp z.o.o.)
- spółka akcyjna S.A.
- obie posiadają osobowość prawną, umowa sp zoo i status S.A. wymagają forme aktu notarialnego
- obie powstaja z chwilą wpisu do rejestru
- działają przez organy (one ją reprezentują i prowadzą jej sprawe, tej sp)

SP zoo – kapitał zakładowy (musi wynosić przynajmniej 50zł)
- dzieli się na udziały (o równych lub nie równych wilkościach) – minimalna wartość udziału – min. 50zł
- wspolnik w z o.o. jest udziałowcem
- spółka dziala przez organy, obligatoryjnym organem w sp z o.o. jest zarzad, reprezentuje sp. Na zew. Oraz prowadzi sprawy spolki
- zarzad sklada się z jednej lub kilku osob
- do grona zarzadu mogą być powolani wspolnicy jak i osoby nie bedace wspolnikami

PELNOMOCNICTWO – prokurat – pelnomocnictwo upowazniajace do reprezentacji przedsiebiorcy
- poza zarzadem MOŻE BYĆ powolana rada nadzorcza lub komisja rewizyjna
- jeżeli kapital zakladowy spolki przewyzsza 500tys. Lub spolka ma wiecej niż 25 wspolnikow (udzialowcow) wówczas powolanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jest obligatoryjne
- bardzo wazny organ zgromadzenie wspolnikow wspolnicy podejmoja uchwale dot. Spolki
· KODEKS – pewne zagadnienia sa zarezerwowane do zgromadzenia wspolnikow np. zatwierdzenie sprawozdania zarzadu
· S.A.
- kapital zakladowy spolki musi wynosic 500tys.
- kapital zakladowy dzieli się na akcje
- akcja daje udzial w kapitale spolki
- z drugiej strony akcja jest papierem wartosciowym (w którym inkorporowane (zawarte) jest prawo
- upowaznienie akcjonaruszy do wystepowania na zgromadzeniach akcjonariuszy
Akcje sa pokrywane bądź wkladami pienieznymi lub niepienieznymi APORT

Aport (ang. contribution, apport) - rzeczowy wkład wspólnika wnoszony do spółki, pokrywający cześć udziałów lub akcji. W formie aportu wniesione mogą być elementy majątku trwałego, np. urządzenia produkcyjne, obiekty budowlane, patenty, licencje itp. Wniesione wkłady podlegają wycenie, na podstawie której wydawane są akcje (tzw. akcje aportowe) czy też przyznawane udziały.

Sp. akcyjna także dziala przez swoje organy
- zarzad reprezentuje spolke na zew. i reprezentuje jej sprawy
- obowiazkowa jest rada nadzorcza
- może być także powolana komisja rewizyjna
- jest walne zgromadzenie akcjonariuszy (mogą się spotykac ale nie musza)
- stanowi co jest zarezerwowane dla walnego zgromadzenia akcjonariuszy w organizacji
- sp z o.o. dziala od chwili powolania jej do momentu wpisu do rejestru
- zarzad może się skladac z jednej lub wiecej osob
- rada nadzorcza musi się skladac z min. 3 osob

DYWIDENDA - udzial w zysku
- idea spolki – zysk – jest wyliczany przez sluzby ksiegowe
- wspolnicy decyduja co z nia zrobic (z zyskiem)
- jak jest strata to nie ma dywidendy
Dywidenda (łac. dividendum - rzecz do podziału) - dochód akcjonariusza spółki giełdowej z posiadanych przez niego akcji wyliczany na podstawie rocznego zysku spółki akcyjnej. Występuje również w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. O terminie i wysokości dywidendy decyduje walne zgromadzenie akcjonariuszy.