Układ paryski traktat wersalski.

Na konferencję paryską miało wpływ wystąpienie prezydenta USA- Wilsona. 18.1.1918 Na kongresie zebrali się przywódcy państw. Wilsona wydał 14 punktów pokojowych. Wewnętrzny aspekt: Wilsona był demokratą, zwolennikiem wyjścia USA z polityki izolacjonizmu. Demokratów było więcej niż republikanów, którzy chcieli izolacji. Wilsona wiedział, ze kongres może wycofać jego politykę.
Zewnętrzny aspekt: USA po zakończeniu I wojny były najpotężniejszym państwem. Wilsona uznał, że jego program stworzy Amerykański Świat powojenny. Przedstawił USA jako żandarma, co było propagandom, chciał wykorzystać przewagę na kongresie, by stworzyć z USA supermocarstwo.
Jego 14 punktów to (wybrane najważniejsze):
1. wolność mórz
2. redukcja sił zbrojnych i powszechnych rozbrojeń
3. Niemcy miały oddać Alzację i Lotaryngię.
4. Państwa wschodnie (Austro- Węgry) miały mieć autonomię,
5. Niepodległość miały dostać państwa imperium Ottomańskiego (Turcja)
6. Wolna i niepodległa i niepodległa Polska ze swobodnym dostępem do morza
7. Specjalna organizacja na straty pokoju.
W Europie niejasno przyjęto te punkty. Państwa z jednej strony się cieszyły, bo pokój będzie korzystny, natomiast niechętne państwa antanty zarzucały nieznajomość realiów Europejskich, twierdzono, ze punkty nie uwzględniają pokojowych porozumień międzysojuszniczych oraz zbytni idealizm. Wielka Brytania odrzucała punkt o morzach, a Francja chciała radykalnych posunięć wobec Niemców. Tak, więc 18.1.1918 w Paryżu odbyła się konferencja pokojowa w Wersalu, przybyły państwa zwycięskie Antanty, brakowało tylko Rosji radzieckiej- nie zaproszono ich, bo byli komunistami. Nowopowstałe i małe państwa nie miały nic do powiedzenia, prym miały państwa (Rada najwyższa): USA, Anglia, Francja, Włochy, Japonia. Pozycja premiera Włoch Orlando była słaba, a Japonia nie za bardzo chciała się mieszać, dlatego najbardziej udzielały się 3 państwa (Wielka Trójka) prezydenci: Wilsona, Georgie, Clemenceau, Wilsona, był hucznie witany, bo był pierwszym prezydentem USA, który przybył do Europy, jednak jego pozycja nie była silna, w USA były wybory do kongresu i zwyciężyli republikanie, dlatego stracił większość poparcia (demokrata). Nie miał doświadczenia w ważnych rozmowach, miał przeciwników: Georgie, Clemenceau (był grubiański, ośmieszał publicznie USA, chciał pokoju, który doprowadziłby do rozbioru Niemiec, a on przejąłby ich uzbrojenie i wziąłby odszkodowanie. Francja miała skorzystać i zawrzeć sojusz, by była hegemonem w Europie. Nie chciał redukcji sił i ograniczeń.) Wielka Brytania zniszczyła Niemcy- zrealizowała się i powróciła do polityki równowagi Europejskiej. Georgie wiedział, ze nie może narzucić Niemocą wielkich kar, bo te mogą domagać się rewanżu, Wielka Brytania nie chciała zastąpić Niemców Francją. 28.6.1919 Traktat pokojowy zawarto z 5 państwami. Z Niemcami był najsurowszy, obarczono ich za wybuch I Wojny. Przyznano Francji Alzację i Lotaryngię. Belgia dostała okręgi Eupen i Malmedy, Polska- pomorze Gdańskie, Wielkopolskę, z gdańska zrobiono wolne miasto pod zarządem międzynarodowym. Kłajpedę i okręg przemysłowy Saary na 15 lat przekazano Francji. Na terenach wielonarodowościowych (Górny Śląsk, Warmia, Mazury, Szlezwik) o przynależności państw decydowały plebiscyty. Niemcy stracili posiadłości kolonialne, które podzielono jako mandaty Ligi Narodów, płaciły reparacje (odszkodowanie), nie wiedziano jak wielkie, dlatego sprawa przeszła do Komisji do Spraw Rosji, która nałożyła 6,5 miliona funtów szterlingów. Niemcy musiały się zgodzić na ograniczenia suwerenności i na zmniejszenie sił zbrojnych (wojska lądowe 100.000 + Broń lekka), zakazano posiadania lotnictwa i floty podwodnej, zredukowano marynarkę. Wilsona wierzył, ze granice europejskie wytyczy się wg kryterium narodowościowego, np. język. (Zasada samostanowienia). Było to jednak mylące, nie uwzględniało aspektu historycznego, ekonomicznego, politycznego. Dlatego przy ustalaniu porządku europejskiego kierowano się interesami mocarstw. Aby zapobiec konfliktom narodowym do traktatu wersalskiego dołączono mały traktat wersalski, musiały go podpisać nowe państwa Europy Środkowej (Polska), ochraniał je. Powstało 9 nowych państw (Czechosłowacja- najbardziej zróżnicowana narodowościowo, Austria, Królestwo Serbów, Chorwatów, Słoweńców, Węgry, Polska, Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa). Serbowie pierwsi złamali zasadę traktowania wszystkich równo, stosując wynarodowienie i przejmując administrację państwową. Największe spory były o granice Polski, spierano się o przynależność Warmii i Mazur, przyznano poszlace Pomorze Gdańskie przecinając terytorium Niemiec tworząc korytarz. Podzielono Śląsk Cieszyński, tak, ze duża część Polaków znalazła się po stronie Czechosłowacji. Górny Śląsk podzielono między Polskę a Niemcy. Austria chciała się połączyć z Niemcami, ale pominięto ją. Francja była przeciwna, bo się bała. Włochy chciały terytoria nad Adriatykiem. Wilsona odrzucił większość żądań, a ziemie znalazły się w okolicach Jugosławii. Wzburzenie Włochów. 1921 Powstanie Turków z inicjatywy Mustafa Kemala Paszy. Zwycięstwo Turcji. W wyniku traktatu Turcja odzyskała terytoria przyznane Grecji. Niemcy starały się o granice Polski wsch. i Rosji Radzieckiej.
10.9.1919- Traktat w Saint- Germain- traktat Włoch z Austrią
4.6.1920- Traktat w Trianon- Węgry + Rumunia i Czechosłowacja
27.11.1919- Traktat w Neuilly- Bułgaria + Grecja
10.8.1920- Traktat w Serves- Turcja+ Grecja.
Pakt Ligi narodów (międzynarodowa organizacja, która zgodnie z programem prezydenta Wilsona miała strzec pokoju świata), był integralny. Pak nie został zatwierdzony prze Kongres Stanów Zjednoczonych. USA nie wstąpiły do Ligi Narodów ostatecznie. Członkowie przestrzegali swej suwerenności i ograniczania zbrojeń, rezygnowali z tajnej dyplomacji, w wypadku konfliktów wyrzekali się agresji. Najwyższy organ Ligi to Rada (Francja, Wielka Brytania, Włochy, Japonia- państwa stałe i cztery wybierane okresowo). Co roku zbierali się delegaci, a bieżące sprawy rozpatrywał Sekretariat. Siedzibą Ligi była Genewa. Liga miała rozpatrzyć system mandatów w stosunku do posiadłości kolonii Niemieckich i imperium Osmańskiego. Mandaty, to pełnomocnictwa do administracji tych terytoriów, wprowadzono dwa rodzaje: pierwsze- obejmowały terytoria Osmańskie, które mogły uzyskać niepodległość, drugie- terytoria Niemieckie, mogły być zarządzane jak kolonie. Wielka Brytania, Belgia, Japonia, Francja, Związek Pd Afryki, powiększyły swoje terytoria.