Historia Stosunków Międzynarodowych (pytania i odpowiedzi)

1) Istota SM jako nauki i jej główne nurty badawcze
SM- wieloaspektowy, wielopłaszczyznowy układ sił społ. Na płaszczyźnie panstw i pomiedzy nimi. Jako dyscyplina naukowa powstały przed II WŚ, a rozwineły się po niej. (Historia SM to lata 1815-1955.) Sm jeśli chodzi o istote, to relacje nie tylko miedzy narodami ale tez miedzy innymi uczestnikami- tymi którzy sa podmiotami prawa m-n jak i tymi którzy tej podmiotowosci nie maja, sa to przede wszystkim panstwa i OM, do uczestników SM zaliczamy tez ruchy polityczbe o cgarakterze m-n , korporacje wielonarodowe, kościoły, ruchy religijne....We współczesnym świecie obserwujemy próbe ich zorganizowania i uporządkowania tworzenie quasi władzy Zadanie regulacyjne w SM pełnią normy prawa m-n i OM, jak i normy etyczne i uniwerslane.W SM brak scentralizowanej władzy. SM przez wiele stuleci były utożsamiane ze stosunkami politycznymi miedzy panstwami. Ich geneza siega przełomu średniowiecza i czaśów nowożytnych. XV/XVIw ? powstawanie panstw narodowych, dlatego tez SM stały się pojeciem okreslajacym relacje miedyz narodami zorganizowanymi w panstwie.
Dominujace nurty badawcze= 1)realizm- ujmowanie i ukazywanie rzeczywistosci taką, jaka jest, z zaletami i wadami 2) idealizm- próby gloryfikowania zachowań, determinant jako mających szczególne znaczenie 3) pluralizm- stosowanie kilku metod badawczych jednoczesnie
2) Ład m-n jako pojęcie. Istota ładu Westfalskiego
Ład międzynarodowy, - układ sił na forum m-n i okreslony stan SM miedyz panstwami w świecie. Jest wypadkową stanu stosunków między państwami.
Pokój westfalski ? 1648- konczy okres 30 letnich wojen religijnych. To pierwszy w SM ład, porządek m-n, w którym grupa państw odgrywa najważniejsza rolę w późniejszych zjawiskach m-n. Po pokoju W pojawiają się panstwa narodowe z armiami zawodowymi. Pokój westfalski normalizuje życie polit, ale ma tez wpływ na gosp. i sfere militarna. Przyspiesza proces tworzenia panstw suwerennych. Szczególną rolę w tym procesie odegrał Jean Bodin. Wg niego władza spoczywa w rękach panstwa, ma charakter publiczny, władca musi mieć społ. legitymacje. Traktat westfalski wprowadizł do ładu m-n nowe zasady: 1) pojęcie suwerennosci, upodmiotowienie małych państw zwłaszcza w Europie środkowej. Dzięki niemu Cesarstwo Rzymskie stało się martwym, Umocniła się koncepcja państwa terytorialnego 2) Kończył w E konflikty religijne ? każdy monarcha ma prawo do wyboru religii dla narodu. 3) zapewniał legitymację władzy nad terytorium 4) zasada nieingerencji w prawy innych państw 5) wzrost roli narodowej amrii podporzadkowanej władzy centralnej. Powstaja nowoczesne systemu podatkowe. 6) wyłoniła się nowa grupa dominujących państw (Aurstria, Rosja, Prusy, Anglia, Francja, Republika Zjednoczonych Prowincji) 7) ożywienie gosp i powstanie kapitalizmu, co przyczynia się do rozowju naukowego i technicznego E. 8) powstaje I porządek m-n z określonym układem sił poczatek rywalizacji o władze i dominacje 9) nowe koncepcje ekonomiczne (A. Smith)
3) Główne konflikty polityczno-militarne w XVIIIw ?ich przyczyny i skutki w SM
Na początku XVIII do grona potęg europejskich dołącza Rosja (piotrI). Cel: budowa Imperium, dostep do M. Bałtyckiego, w 1715(pokój w Nystad) właczono Estonie, Ilirię, Korelię, Rosja, najwieksze zagrozenie dla P, Rosja oprócz wojen ze Szwecja w XVIIIw walczyła z Turcją, 1721- Piotr I cesarzem, Rosja Cesarstwem Ros. Katarzyna II, Austria Marii Teresy I Józefa II, szereg wojen m.in. siedmioletnia (1756-63) z Francją, Turcją, Prusami. Prusy dynamiczny rozwój, armia duza,
4) Przesłanki rewolucji amrykańskiej i geneza USA
Przyczyny: Oprócz tych ogólnych trendów, na wzrastające poczucie oddzielenia się kolonii wpływ miały też pewne konkretne wydarzenia - takie, jak podpisane pod koniec wojny z Francuzami i Indianami pokój paryski 1763 i proklamacja z 1763, które bezpośrednio dotyczyły aspiracji amerykańskich, wchodząc w drogę interesom tamtejszej ludności. Tak zwane Ustawy nie do zniesienia z 1774 były kroplą, która przepełniła czarę.geneza: Kolonie angielskie w Ameryce Północnej: pierwsza osada kolonistów angielskich Jamestown w Wirginii 1607,w połowie XVIII wieku 1,7 mln ludzi mieszka w 13 ,,stanach początkowych",
-eksterminacja Indian ,,stojących na drodze rozwoju kolonii", sprowadzenie do kolonii niewolników z Afryki,przyłączenie Kanady do posiadłości brytyjskich po wojnie siedmioletniej-pokój francusko-angielski w Paryżu 1763. Przyczyny konfliktu kolonii ze ,,starym krajem":kolonie amerykańskie traktowane instrumentalnie przez władze brytyjskie (baza surowcowa i rynek zbytu dla Anglii),hamowanie niezależnego rozwoju gospodarczego kolonii, m.in. poprzez obowiązujące akty nawigacyjne,ustawa o herbacie 1773-ustalała monopol Kompanii Wschodnioindyjskiej na handel herbatą z koloniami, ,,bostońskie picie herbaty" (zatopienie przez kolonistów ładunku brytyjskiej herbaty) 1773-bezpośrednia przyczyna wybuchu konfliktu zbrojnego kolonistów z władzami angielskimi. Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych:-pierwsza potyczka kolonistów z armią brytyjską pod Lexington 1775, - Kongres ,,stanów początkowych" ustanowił wodzem Jerzego Waszyngtona 1775, -Deklaracja Niepodległości 13 kolonii jako Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej 1776,-klęska Anglików pod Saratogą 1777, -wejście do wojny po stronie Stanów Zjednoczonych Francji, Holandii, Hiszpanii 1778-1782, -traktat w Wersalu 1783-uznanie niepodległości Stanów Zjednoczonych. Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787:
5) Główne przyczyny spadku znaczenia Polski i jej upadku w XVIII w (wydaje mi się ze to nie wszystko...)
Przyczyny spadku znaczenia Polski: Zrywanie sejmików i sejmów niewydolny system władzy ustawodawczej (liberum veto), przekupstwa i prywata magnatów, brak silnej armii i systemu skarbowego, upadke gospodarczy, upadek skzolnictwa, nieudolne rządy, i polityka zagraniczna.
6) Przesłanki i skutki Rewolucji Francuskiej 1789
Przyczyny : złe rządy dynastii Burbonów, zły system polityczny- monarchia absolutna oparta na terrorze i przmeocy, sytuacja gosp prowadząca do kryzysu bieda spowodowana wojnami, trudna sytuacja finansowa- pusty skarb panstwa, anachroniczna struktura społeczna- stany, bieda
Skutki: zniesienie przywilejów stanowych, poddaństwa, przywiązania do ziemi chłopów, równość wobec prawa, zniesienie tzw ciężarów, zniesienie jurysdykcji szlachty, proces uwłaszczenia, zmiana struktury społecznej, oddzielenie Kościoła od państwa, upowszechnienie skzolnictwa, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789r- katalog praw wolnościowych obywatela. Obok praw solności i równości potwierdzono prywatna własność.w 1792r Konwent uchwala zniesienie Monarchii I Republika Francuska
7) Społeczno ? polityczne i historyczne skutki Rewolucji Francuskiej 1789 (yy jak wyzej??)
8) Wojny Napoleona i 5 koalicji antyfrancuskich
Od 1795 roku Napoleon prowadzi kampanie we Włoszech, 1799- Napoleon dochodzi do władzy droga zamachu stanu. Tworzy we Francji system polit-militarny, próbuje kreowac siebie na ojca narodu. 1799-1815 okres wojen ogarniającyh cała Europe--. Rozpowszechnianie haseł Rewolucji, rozbudzanie dążeń narodowościowych.
Koalicje antyfrancuskie: I) 1792-1797- Anglia, Austria, Królestwo Neapolu
II) 1797-1802 ? Anglia , Austria, Rosja Portugalia
III) 1805- 1806 Rozja, Austria, Anglia, Szwecja
IV) 1806- 1807 Prusy, Rosja, Anglia
V) 1809-1012 -Austria, Rosja, Anglia
VI) 1813- 1815 ? Anglia, Austria, Prusy, Rosja, Szwecja
W 1814 wojny przenoszą się na teren Francji. Wiosną wojska koalicji wkraczają do Paryża. 4.04.1814r kapitulacja Francji, abdykacja Napoleona, który zostaje wysłany na Elbę. Do Francji wraca król Ludwik XVIII. W 1815 Napoleon wraca do francji, dociera do Paryża. 18.06 1815 klęska Napoleona pod Waterloo.
9) Istota i konsekwencje ładu Napoleońskiego dla Europy
System polityczno ? terytorialny Napoleona :polityczna i wojskowa hegemonia Francji, zmiany polityczne i terytorialne w Europie, szerzenie idei Rewolucji Francuskiej w Europie, upowszechnianie francuskich rozwiązań systemowych (kodeks, swobody obywatelskie) podwaliny pod kapitalistyczną Europę, rozwój świadomości narodowej, Francja- centrum życia m-n, osteteczny kres feudalizmu, wielkie przeobrazenie społeczne w Europie, demokratyzacja życia m-n, rozwój dyplomacji i prawa m-n.
10) Cele i przebieg i decyzje Kongresu Wiedeńskiego i znaczenie dla porządku m-n
Kongres Wiedeński (1814-1815) kształtował nowy ład europejski. In. Święte Przymierze. KW miał na celu odbudowę i uporządkowanie Europy, Główną rolę odgrywała Rosja (aleksandreI) Prusy ( Fryderyk Wilhelm III) Austria ( Franciszek I), Powołali Święte Przymierze- podstawa ładu europejskiego. ŚP miało na celu wzajemną pomoc monarchów chrześcijaństwa początkowo wymierzone przeciwko Francji. W 1815 ŚP uzupełnione aktem Czwórprzymierza (Rosja, Pruzy, Austria, Anglia) 1818 do Czwórprzymierza przystępuje Francja...
Cele KW: uporządkowanie granic w E nowy system m-n w oparciu o Rosję, Prusy, Austrię, z uwzględnieniem zasad: restauracji, ligitymizmu, równowagi sił.
Postanowienia Aktu Końcowego KW (1815): powrót Francji do granic sprzed 1790, nałozenie na F kontrybucji wojennych, obowiązek zwrotu przez Francję zrabowanych dzieł sztuki, odnowienie Państwa Kościelnego, Utrzymanie rozbicia Włoch, umocnienie wpływów Anglii na terenie Włoch, potwierdzenie neutralnosci Szwajcarii, podtrzymanie strefy wpływów Rosji, Prus, Austrii w Europie Środkowej, umocnienie ŚP, wcielenie Księstwa Warszawskiego do Rosji jako Królestwo Polskie (bez Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Rzeczypospolitej Krakowskiej) legitymizacja panowania Trzech Czarnych Orłów nad Polską. Po KW, zmiana SM, początek instytucjonalizacji życia m-n. Powstaje Kodeks Dyplomatyczny. Powstaje nowy syetm sojuszy i nowy porządek prawnomiędzynarodowy nowożytna dyplomacja, KW przyspieszył proces powstawania OM.
11) - Czy na KW omawiano sprawy polskie ? jakie skutki?
Kongres Wiedeński usankcjonował rozbiory Polski. Królestwo Polskie w rękach Rosji, Galicja do Austrii, Wielkie Księstwo Poznańskie w Prusach, Wolne Miasto Gdańsk, Rzeczypospolita Krakowska ( na prawach wolnego miasta)
12) Jak rozwijały się SM w Europie po KW. Najwieksze wydarzenia hist.
Powstaje nowy system sojuszy, nowy porządek prawnomiedzynarodowy, lata 20 XIXw narastanie tendencji rewolucyjnych, rozwój kapitalizmu... W początkowym okresie po KW wzrasta rola Rosji i WB, Rosja próbuje opanowac Bałkany i Bosfor(1821-28), grecka wojna narodowowyzwoleńcza, rewolucja lipcowa we Francji,Powstanie listopadowe, rewolucja belgijska, ruch karbonariuszy, Wojna Krymska- Rosja chciała powielkszyć terenmy kosztem Turcji, Anglia i francja chciały zapobiec wzrostowi siły Rosji, która zaczeła im zagrazac. Wiosna ludów.
13) Przedstaw przebieg Wiosny Ludów 1846-48 w Europie
Wiosna Ludów (1846- 1848) . Po upadku powstania listopadowego zaczeto przygotowywac nowe powstanie ogólnonarodowe w trzech zaborach. W 1846 roku wybucha tzw Rewolucja Krakowska, która miała charakter lokalny. Została szybko spacyfikowana przez władze austriackie. Efektem tej rewolucji było przyspieszenie działań rewolucyjnych w całej Europie. W efekcie WL zlikwidowano autonomie Wielkiego Księstwa Poznańskiego.w 1847 początek rewolucji w Szwajcarii w 1848 bunt sycylijczyków oraz rewolucja w Paryżu detronizacja Ludwika Filipa I, Francja staje się republiką z prezydentem Karolem Bonaparte. Największy rozmach Wiosna ludów miała we Włoszech i na Wegrzech.We Włoszech miała na celu uniezaleznienie się od Austrii. Obalona została świecka władza papieża proklamowana Republika Rzymska. Włochy zostały spacyfikowane przez Austrie- rewolucja włoska zduszona pod koniec 1848r. W wyniku działań powstanczych Włochy zostały ostatecznie zjednoczone 17.03.1861, królem zjednoczonych włoch zostaje Wiktos Emanuel II.Na czele rewolucji na Węgrzech stanął Lajos Kossuth. W 1848 ogłoszono Manifest Niepodległosciowy. Na prośbę Austrii, na Węgry wkraczają wojska rosyjskie gen Paskiewicza i tłumią powstanie poczatek krwawego terroru. Rewolucja wybuchła także w Niemczech i była próbą o zjednoczenie brak zgody Prus i reszty mocarstw ŚP.Irlandia długo okupowana przez wojska angielskie, nie było rewolucji, bo Wb zablokowała dostawy żywnosci.
Przyczyny Wiosny Ludów: niezadowolenie społeczne(kryzysy gosp, klęski nieurodzaju, feudalizm), dązenia burzuazji do uzyskania praw publicznych, próby narzucenia monarchii absolutnych, walki narodowowyzwoleńcze,
Skutki WL: Kongres Słowiański w Pradze 1848; początek kształtowania się m-n ruchu robotniczego o charakterze socjalistycznym, 1848- pierwszy związek komunistyczny, Manifest Komunistyczny; początek procesów gosp (upadek feudalizmu, uwłaszczenie,rozwój kapitalizmu), kształtowanie się świadomości w środowiskach proletariackich, dojrzewanie świadomości narodowej, ruch na rzecz budowy zintegrowanej Europy, początek erozji systemu wiedeńskiego, upadek ŚP.
14) Jakie przesłanki i skutki wojny Krymskiej dla SM w Europie
Przyczyny: Cesarz Napoleon III dostał od sułtana Turcji prawo do opieki nad chrzaścijanami i miejscami świetymi na terenie cesarstwa Otomanskiego, czego chciał również car Rosji, uznano to za mieszanie się w wew. Sprawy Turcji. W 1855 umiera car Mikołaj I, Aleksander II za namową Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego postanawia zakonczyć wojne, (w 1856 Traktat Paryski, warunki pokojowe Francji i Anglii, Rosja zrzeka się zdobyczy na Kaukazie i utrzymywania floty na M. Czarnym, Rosja zrzeka się protektoratu Mołdawii nad prawosławiem w Turcji)
Skutki: obnażenie słabosci militarnej i gosp Rosji, wymuszenie reform gosp w Rosji, Traktat Paryski, koniec ŚP, Anglia, Francja, Austria ? skuteczność polityki równowagi sił. Koniec Koncertu Mocarstw, erozja ładu wiedeńskiego, nowe silne państwa w Europie (Włochy, Niemcy), doktryna Lorda Palmersona,
15) Zjednoczenie Włoch i Niemiec kształtowanie nowego układu sił w E w II poł XIXw
Włochy od starożytności były szeregiem państw miast. Centralne Włochy były terenem dominowanym przez Papiestwo. W 1848 roku wybuchają rewolucje w królestwie Sardynii i Piemontu, Ci zgadzają się na relatywnie liberalną konstytucje. W tym państwie rozbudzający się nacjonalizm zaczynał postrzegać jako to co będzie ośrodkiem jednoczącym państwa włoskie. Po 1848 mamy do czynienia z kooperacja liberałów, nacjonalistów i radykałów. W 1858 rządzący w Piemoncie Kabur doprowadzają do wojny z Austrią. Dzięki pomocy Francuskiej Piemont zwycięża. Piemont odzyskuje Wenecje. Wojna ta została przegrana bo cele nie zostały osiągnięte. W 1860 roku Włochy zostają zjednoczone. Ostatnim etapem zjednoczenia Włoch było włączenie państwa kościelnego w 1870 roku do królestwa Włoch.Zjednoczenie Niemiec jest bardziej fundamentalnym podłożem dla dziejów Europy niż zjednoczenie Włoch. Niemcy są podzielone na cały szereg państw z najmocniejszym z nich na czele Prusami oraz Austrią. Między nimi to czy się rywalizacja. Pod patronatem Prus zostaje utworzony Związek Celny (1839), który doprowadza do ekonomicznej integracji Niemiec. Głownym problemem zjednoczenia była walka między Prusami i Austrią. W 1848 ogólnoniemiecki parlament oferuje koronę królowi Prus(odrzucona). W 1862 kanclerzem Prus zostaje Otto von Bismark, W 1864- wojna o Szlezwik-Holsztyn z Dania, 1866 wojna prusko-austriacka, 1870-71 wojna francusko-niemiecka, 1871- koronacja Wilhelma I na cesarza Niemiec (wersal) Skutki: nowe silne, państwo w Europie (hegemon), przyspieszenie demontazu ładu wiedeńskiego, walka o nowy pdoział wpływów na świecie, pogorszenie sytuacji Polaków, Źródłow nowych wojen w Europie, ośrodek siły w E przenosi się do Berlina.
16) Przyczyny i efekty zjednoczenia Niemiec dla SM w Europie
Skutki jak wyżej. Przyczyny zjednoczenia Niemiec: a) polityczne -dążenie do wyeliminowania obcych władców z terytoriów kraju b) ekonomiczne -likwidacja licznych granic celnych, odmiennych systemów pieniężnych, różnych rodzaju miar i wag.
17) Geneza i skutki wojny secesyjnej w USA 1861-65
1776- Deklaracja Niepodległości, 1846-1848- Wojna z Meksykiem, USA rozwijają się kapitalistycznie (północ- przemysł, południe- rolnictwo) Południe staje się gosp hamulcem w rozowju Północy. Rozwój ruchu abolucjonistycznego. Demokraci (południe) autonomia stanów, utrzymanie niewolnictwa, Republikanie (północ) scentralizowany system feudalny, zniesienie niewolnictwa. 20.V. 1862- Akt o Domostwach-żeby osiedlić się trzeba było wykupic min. 60 ha. Ziemi. Akt o zniesieniu niewolnictwa wybucha wojna. Mobilizacja sił na północy, blokada portów na Południu.
Skutki: zrujnowanie USA (plantacje), zmiany w strukturze społecznej (wzrost pozycji burzuacji), prawa polityczne uzyskuje ok. 4 mln Murzynów, powołanie do życia KuKluxKlanu, zmiany w Konstytucji- 13 porpawka, zakaz dyskryminacji i pracy przymusowej, 15 poprawka, równe prawa obywateli USA, przyspieszenie rozwoju gosp, USA zyskuje pozycje mocarstwa światowego, koneic niewolnictwa w E.od 1865 USA zwiększyły swoja aktywnosc m-n (koniec izolacjonizmu),
18) Przyczyny ekspansji kolonialnej w Afryce i Azji w XIX w
Po 1865 r USA ( po wojnie secesyjnej) szuka nowych rynków zbytu dla rozwijającego się przemysłu rejon Azji i Pacyfiku (chiny, Japonia- polityka izolacjonizmu) 1854r amerykansko-japoński traktat dający statkom USA prawo korzystania ze wszystkich japonskich portów. Podobne traktaty zawarły WB, Rosja poczatek rywalizacji o wpływy w Azji. Od połowy XIX w Afryka zaczyna być obiektem zainteresowania Francji, Belgii, Niemiec, WB, Włochy, Hiszpanii, Portugalii. Do lat 90 XIXw Afryka została podzielona, skolonizowana niemal w 100% suwerenna tylko Liberia, Abisynia. 1881-1885- powstanie Mahdiego, przeciwko Brytyjczykom (obozy koncentracyjne) 1899-1901- wojna burska WB, Francja przeciwko holenderskim osadnikom (taktyka spalonej ziemi) 1904- W Niemieckiej Afryce Południowej (Namibia) wybucha powstanie przeciwko Niemcom (ginie 60 z 80 tys. Miesjcowych) 1865- Belgia zajmuje Kongo, Portugalia- Mozambik, Angole, Francja zajmuje Afrykę Północną i Równikową, WB- Afrykę południową.
Azja w XIXw- panstwo kolonialne- Rosja, WB, Francja, Japonia. 1904-1905- wojna japońsko- rosyjka. WB (Indie, Malaje, Chiny) Francja (Indochiny) Japonia (aneksja Korei) Kolonizacja Azji doprowadizła do rywalizacji o wpływy i rozpadu systemu wiedeńskiego.
19) Walka o dominacje w Europie XIX/XX w. Kto w niej uczestniczył, przejawy i skutki.
20) Przyczyny wybuchu I WŚ
Dążenia Niemiec do zbudowania mocarstwa o charakterze światowym, konflikty Austro- Węgier z Turcją i Rosją, Francja chciała odwetu na Niemczech za wojne 1870-71, odzyskać Alzację i Lotaryngie. Strach przed hegemonią Niemiec w E, wszystkie kraje E zainteresowane budową przewagi nad innymi, umacnianie wpływów, Rosja chce kontrolowac Bałkany i cieśniny Bosfor i Dadanele i umacniac wpływy na Bałtyku.
21) Przebieg( najazniejsze wydarzenia) i skutki I WŚ dla SM w Europie i świecie
Plan marszałka Schiffera nie udało się zrealizować wojny błyskawicznej- po ataku na Rosję, szybko zmobilizowała się Francja, Marsz Rosji na Belgie reakcja WB. 10 .VIII.`14 Niemcy wchodza do Francji, 17.VIII ofensywa rosyjska w Prusach Wsch wojska niemieckie pokonane nad Harną Autro-Wegry prowadzą działania zaczepne wobec Rosji i Serbii. 1915- przystępują Włochy, wielka ofensywa austriacko-niemiecka przeciwko Rosji, połowa 1915- Niemcy opanowują Galicję Wsch, Wojska rosyjskie wyparte z terenów Polski całe terytorium polski pod okupacją Niemiec i Austro-Wegier 1915 przystepuje Bułgaria, Na zachodzie wojna pozycyjna, na wschodzie front ruchomy, 1916- Bitwa pod Verdun, 1917- W rosji Rewolucja Bolszewicka Rosja wycofuje się z działań wojennych. 3 marca 1918- Traktat Brzeski, czerwiec 1916- ofensywa aliantów na froncie zachodnim bitwa nad Somma, 31maja- 1 czerwca 1916- bitwa morska inflandzka (Rosja-Niemcy) 1917- Przystepuja USA1918- zwysciestwo wojsk franc-ang nad Sommą 11 listopada 1918- podpisanie kapitulacji Niemiec
Skutki: zmiany w układzie sił, eliminacja Rosji, upadek monarchii Niemiec Austro-Węgier, Rosji, wzrost potegi USA w E, Traktat Werslaski (konferencja 1918-1919 z inicjatywy USA i Entanty)
22) Scharakteryzuj przebieg i postanowienia Konferencji w Wersalu
18.o1.1918-28.VI.1919- Konferencja Werslaska (zwołana z inicjatywy USA, i państw Entanty) Kongres USA odzruca Traktat Wersalski, nie przystepuje do LN. Na mocy traktatu : Niemcy musiały zwrócic Alzację i Lotaryngie, zagłębie Saary oddane pod mandat LN na 15 lat, kolonie niemieckie oddane Francji i WB, rozbrojenie Niemiec, okrojenie ziem niemieckich dla Polski, zakaz posiadania przez Niemcy marynarki wojennej, lotnictwa, czołgów, Niemcom odmówiono prawa uczestnictwa w LN (do 1926)
System Wersalski wzmaciał pozycje Francji, i WB w E stali cżłonkowie LN
23) Geneza i wola LN dla ładu Wersalskiego w Europie
LN- nieistniejąca już OM założona 28 czerwca 1919 roku i powstała z inicjatywy prezydenta USA W Wilsona. Ostatecznie stała się częścią traktatu wersalskiego i weszła w życie 10 stycznia 1920 roku (32 panstwa, sygnotariusze TW, 13 p neutralnych).Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia byłaI WŚ. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem ONZ w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie nie funkcjonowała już podczas II WŚ. Struktura ? Zgromadzeinie (organ plenearny, po 3 delegatów) Rada LN- usawodawczo-wykonawczy. LN wprowadzała zasade suwerennej równości państw. Traktat Wersalski miał na celu pogodzenie interesów mocarstw z pragnieniami krajów Europy Środkowo-wschodniej, natomiast Liga Narodów miała na celu utrzymanie pokoju po I wojnie światowej.
24) Przyczyny i skutki rewolucji październikowej w Rosji 1917 dla świata ( nie ma skutków)
Przyczyny: Trwająca od trzech lat I WŚ ,porażki armii rosyjskiej i pogarszająca się sytuacja gospodarcza, zniechęcenie i upadek caratu, Rewolucja Lutowa 8-15 marca 1917 nie uspokoiła sytuacji, ponieważ rząd tymczasowy, kierowany początkowo przez konstytucyjnego demokratę księcia Lwowa, a od 21 lipca przez socjalistę-rewolucjonistę Aleksandra Kiereńskiego nie zdecydował się na wystąpienie z Ententy i jednostronne zakończenie wojny. Przyjęte decyzje: zniesienie cenzury, zniesienie kary śmierci, rozwiązanie policji politycznej (ochrany) nie uspokoiło sytuacji, a ułatwiło działanie konspiratorom. Powrót z emigracji Lenina 16 kwietnia oraz przyłączenie się niezależnych socjalistów pod wodzą Trockiego ożywiło akcję bolszewików. Propaganda i działalność bolszewików, w tym m.in. podróż Lenina i innych przyszłych przywódców bolszewickich ze Szwajcarii do Rosji w kwietniu 1917, w słynnym tzw. "zaplombowanym wagonie", była zresztą z tego powodu w znacznej mierze finansowana przez sztab niemieckiej armii[1] i skarb Rzeszy niemieckiej[2]. [4]. Celem programu było, poprzez aktywne wspieranie działalności bolszewików wymierzonej w carat, wewnętrzne osłabienie Imperium Rosyjskiego i jego armii, a po zwycięskiej rewolucji wyeliminowanie Rosji z wojny, co ułatwić miało zwycięstwo Niemiec na froncie zachodnim. Z kolei przemysł niemiecki miał uzyskać dostęp do bogactw naturalnych Rosji i jej zasobów gospodarczych[5]. Narastanie nastrojów antywojennych i antyrządowych przesądziło sprawę i 23 października Komitet Centralny bolszewików zadecydował o powstaniu.
25) Stosunki i współpraca Republiki Weimarskiej z Rosją sowiecką 1919-33
26) Polska polityka zagraniczna 1921-39
1921-26- walka o trwałe granice, bezpieczeństwo wew i zew.
1926-35- na scene polit. Wraca Piłsudski, 2 cele: walka o pokój w oparciu o LN, lawirowanie miedzy ZSRR i Niemcami
1936- 39- Po śmierci Piłsudskiego ratowanie się przed wojną, Niemcy chca współpracy z P. 1938- Polska zajmuje Zaolzie, Spisz, Orawe. 24.X.1938- Niemcy żądają od P: Wolny Gdansk dla Rzeszy, zgoda na połączenie Berlina z Prusami Wsch, przystapienie Polski do Paktu Antykominternowskiego. 28.IV.1939- Hitler wypowiada pakt o nieagresji, 25 VIII 1939- Polska podpisuje układ wojskowy z Francją i WB.
27) Polityka m-m Niemiec po 1933r
1934- Hitler obejmuje całkowitą władzę w Niemczech, likwiduje opozycję ? Nimecy- p. totalitarne. Odbudowa pozycji mocarstwowej N. Dazenie do rewizji traktatu wersalskiego, zaciesnianie współpracy Włoch I niemiec, 25.XI 1936- Japonia i Niemcy zawierają pakt antykominternowski poczatek jawenej współpracy oś Berlin-Rzym_tokio. 7 III 1938 wojska N Nadrenia, 13 III 1938- Anschluss Austrii, 1938- Konferencja w Monachium, 1939- Hitler Tworzy Protektorat Czech i Moraw Republikę Słowacką, Niemcy zajmuja Kłajpedę, rumuńsko- niemiecki traktat handlowy (tania ropa). 23 VIII. 1939- Pakt Ribbentropp - Mołotow, dzieki kredytom w amerykanskich bankach Hitler odbudował Niemiecki przemysł wojenny.1941- Niemcy z Włochami wypowiadaja wojnę USA
28) Przesłanki wybuchu II WŚ i rozwój SM 1939-41 ( brak czesci o rozwoju SM)
Przyczyny:
-kryzys gosp. w Europie, polityka zagraniczna III rzeszy, ZSRR
- narodziny totalitaryzmow,
- polityka usępstw wobec Hitlera,
- niezadowolenie z postanowień wersalskich,
- Liga Narodow nie miala środkow aby zapobiec wojnie,
Skutki wojny
- 40 mil zabitych,
- nieobliczalne straty materialne,
- wyścig zbrojeń,
- broń atomowa- zwiastunem zaglady do jakiej zdolny jest człowiek,
- powstanie ONZ,
- dekolonizacja,
- kres izolacji USA,
- podział świata na biednych i bogatych,
- holokaust i zagłada niewinnych ludzi,
29) Proces kształtowania się koalicji antyhitlerowskiej i jej rola
1941- układ brytyjsko- radziecki o współpracy przeciwko III Rzeszy, układ Sikorski-Majski formowanie Armi Polskiej na terenie ZSRR; Karta Atlantycka (USA UK) zapowiedz aktywnego udziału USA w wojnie i w powojennym procesie odbudowy świata, wyrzeczenie się podbojów obcych terytoriów, uznanie prawa każdego narodu do samostanowienia, równośc praw wśród państw, wyrzeczenie się przemocy w SM, uwlonienie ludzkości od wyścigu zbrojeń. W IX 1941 przystepuje do KA ZSRR,
Konferencja, w Moskwie (ZSRR USA UK) trójstronne porozumienie, UK i USA zobowiązują się pomóc militarnie ZSRR.
1942- Deklaracja Narodów Zjednoczonych
1943- Klęska armii niemieckiej pod Staliningradem, alianci lądują na Sycylii, Włosi wstępują do Wielkiej Koalicji, Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie, panstwa wielkiej koalicji wojna o bezwarunkową kapitulację Niemiec i sojuszników., przyspieszenie wojny na Wschodzie.
1944- zmuszenie Niemiec do walki na 2 fronty (drugi front aliantów), ofensywa Armii Radzieckiej na Zachów, manifest PKWN
1945- Konferencja w Jałcie?ustalenie granic powojennej Polski na linii Curzona, uzgodnienia w sprawie utworzenia w Polsce Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej...
Konferencja w San Francisko, załozenie NZ
1945- Konferencja w Poczdamie, Kapitulacja Berlina, Kapitulacja Niemiec.
30) Istota nowego jałtansko- poczdamskiego ladu m-n i jego konsekwencje dla E i świata.
UK umacnia stresy wpływów, podporządkowanie świata USA (gosp), ZSRR nie będzie zdolne do odgrywania aktywnej roli w SM
1946- Fulton Churchill ?Żelazna Kurtyna?