Teoria pracy socjalnej

I. Związki między teorią a praktyką w pracy socjalnej

Pracownik socjalny powinien dążyć do wzbogacania swoje pracy. Może to zrobić poprzez nowe własne doświadczenia, czyli mogą to być różnego rodzaju praktyki te, które uważa on za skuteczne, oraz wszelkiego rodzaju wyniki przeprowadzanych przez niego badań empirycznych. Teoria ta zazwyczaj jest zawarta w szeregu podręczników wydanych między innymi w Stanach Zjednoczonych i ma ona małe znacznie, jest ona nie przydatna. Powinno powstawać coraz więcej nowych publikacji empirycznych polskich. Obecnie w Polsce nie ma takich podręczników z tego powodu iż pracownicy socjalnie nie przeprowadzają badań empirycznych , nie piszą żadnych książek ani artykułów poświęconych tej tematyce. Jedynie możemy odnaleźć kilka publikacji, które są na temat bezdomności, bezrobocia bądź przemocy. Każdy pracownik socjalny powinien wiedzieć jak może pomóc dla osoby potrzebującej, powinien on posiadać wiedzę na temat natury każdego człowieka. Praktyk nie powinien problemu omijać, jeżeli chodzi nawet o najmniejszą patologie powinien podejmować wszelkie działania które będą miały na celu wyjście ze złego stanu, za wszelką cenę powinien dążyć do zmian, jego wiedze i teoria powinna mu pomóc w rozwiązaniu jej. Jeżeli posiada on wiedzę musi z niej korzystać.

II. Rola wiedzy w praktyce socjalnej

Możemy wyróżnić kilka rodzajów wiedzy i jest to między innymi:
-wiedza interdyscyplinarna
-wiedza atomistyczna
-wiedza ujawniona
-wiedza ukryta
-wiedza prywatna
-wiedza oficjalna
-wiedza funkcjonująca.
Każdy ten rodzaj wiedzy ma ogromne znaczenie w naszej efektywności, w pracy zawodowej. Wiedza w pracy socjalnej powinna być profesjonalna, im pracownik socjalny będzie posiadał więcej teorii tym jego wiedza będzie bardziej profesjonalna.

Teorię możemy podzielić na trzy grupy:

- Filozofia zawodu- i stanowi ona teoretyczne zasady postępowania
-Teoria dydaktyki- jest ona teorią nauczania i uczenia się wybranego zawodu
-teoria postępowania metodycznego- jest to rozwiązywanie spraw na podstawie posiadanych umiejętności zawodowych.

Pracownicy socjalni ciągle dążą do rozwijania praktyki z samej praktyki. Wiedza teoretyczna powinna wzrosnąć, aby stała się nauką prestiżową. Obecnie jest to duży problem gdyż nie ma specjalistycznych podręczników o tej tematyce, nie są prowadzone badania, nie ma ani dobrej teorii ani opisów praktyki.

a)Relacje między wiedzą a wartościami w pracy socjalnej.

Według Gordona wiedza określona jest jako pewna rzeczywistość, dzięki której możemy komunikować się, możemy ja weryfikować oraz werbalizować. Wiedzę stanowią pewne fakty, które są w pewien sposób uogólnione. Jest ona wynikiem poznawczym, powinna ona być badana empirycznie i stanowi to, co możemy potwierdzić.
Natomiast wartością jest system pewnych poglądów, faktów. Wartościami często w swojej pracy zawodowej kierują się pracownicy socjalni, gdyż wartościami są określone preferencje i uzależnione są one od posiadanej wiedzy. Najczęściej odnoszą się on do tego, co jest dostrzeżone i możemy spostrzegać to jako dobre bądź złe, są one trudne do zweryfikowania. Pracownicy socjalnie głównie swoją pracę opierają na wartościowaniu subiektywnym, który zazwyczaj przynosi negatywne skutki. Takie podejście do pracy nie da najlepszej oceny sytuacji życiowej klienta a także jego diagnozy. Najlepszym podejściem pracowników socjalnych do swojej pracy było by posługiwanie się wiedzą.
Wiedza fragmentaryczna ma następująca rolę w pracy socjalnej. Odnosi się ona zazwyczaj do wiedzy pewnej i skończonej. Każdy człowiek operuje wiedza fragmentaryczną. Dyscypliny naukowe atomizują wiedzę chodzi tu o to ze jakaś cześć jej wiedzy zostaje wyciągnięta.

b)Rola wiedzy w pracy socjalnej o naturze ludzkiej. Kim jest człowiek?

Ogromne znaczenie ma wpływ poglądów pracownika socjalnego na jego stosunki z człowiekiem. Pracownik socjalny podejmujący wszelkie zadania i działania oraz jego zachowanie musi być w pełni świadome. Jego zachowanie i postawy najczęściej wynikają ze źródła społeczno-kulturowego, wychowania wyniesionego z domu, tradycji rodzinnych, jego indywidualnego charakteru oraz społecznych zachowań.

Wyróżniamy cztery teorie na temat człowieka:

1. teoria behawioralna- jest to nauka podopiecznych jak mają sobie rodzić w sytuacjach kryzysowych jak mają reagować na przeciwności losu. Kontroluje ona zachowania ale nie udziela pomocy. W tej teorii występuje determinizm środowiska.
2. teoria psycho-dynamiczna- jest ona determinizmem psychologicznym, różnego rodzaju patologie i uzależnienia są zjawiskiem dziedziczonym. Ludziom oraz dzieciom dopinane są tzw. „łatki”
3. teoria poznawcza-polega na tym ze osoba potrzebująca pomocy uczy się jak ma się zmienić jakie podając działania aktywacyjne aby zmienić siebie. Jest on jednostką przetwarzającą informacje, selekcjonuje swoją wiedzę.
4. teoria psychologiczno-humanistyczna według tego poglądu człowiek normalnie się rozwija . Człowiek z natury jest dobry i ciągle dąży do pełnej samorealizacji w życiu. Jednak warunki w jakich on żyje to z jakimi ludźmi się zadaje mogą sprawdzić go na złą drogę.
Explicite i implicite w praktyce. Explicite polega na tym że jeśli coś mówimy to robimy, jest to wiedza świadoma natomiast implicite polega na tym iż nasza wiedza jest nieuświadomiona jest częściowo ukryta.
Strach jest głównym źródłem ukrywania naszej wiedzy.

III. Potrzeba prowadzenia badań empirycznych w obszarze pracy socjalnej

a) cele prowadzenia badań empirycznych

1.Należy przedstawić argumenty w celu przeprowadzenia badań socjoterapeutycznych
2.Badania empiryczne na danym obszarze powinny stanowić główną strategię przy rozwiązywaniu wszelkich problemów, to ona powinna wprowadzać zmiany w otoczeniu. Zapoznanie się z przyczynami ich procesami zachodzącymi w pracy socjalnej.
3.Należy zwrócić uwagę na pracownika socjalnego z perspektywy osoby chcącej dobrze realizować swoje zadania pracy socjalnej.

b)Potrzeby prowadzenia badań wielowymiarowych całościowych

Według Frysztackiego problemy zarówno w aspekcie społecznym jak i teoretycznym w prowadzeniu badan empirycznych są najważniejsze w połączeniu różnych dyscyplin przy analizowaniu pracy socjalnej. Refleksje teoretyczne jak i metodologiczne w efektywnej pracy socjalnej są podstawą wiedzy dla nauczycieli, uczonych jak i dla pracowników socjalnych, którzy, na co dzień mający kontakt z klientami, którym udziela się pomocy.

c).Typologia badań w pracy socjalnej

Badania w pracy socjalnej dzielimy na:
1. Badania w pracy socjalnej-polega ono na gromadzeniu podstawowych informacji w celu zapoznania się z trudną sytuacja klienta, gdzie pracownik socjalny będzie musiał podjąć pewne działania naprawcze w czasie interwencji lub jej ponownej. Zadania te realizujemy w czasie pracy socjalnej.
2. Badania nad praca socjalną-badania te dostarczają informacje na temat działania samej instytucji , dokonywane są badania nad posiadanymi kwalifikacjami pracowników socjalnych , dokonywanie badań w sferze efektywności pracy .
3. Badania dla pracy socjalnej –badania te głównie dotyczą testowania narzędzi badawczych , opracowywania mierników , wskaźników badawczych, dotyczą one sfery metodologicznej.
4. Badania o pracy socjalnej- badania te obejmują cele poznawcze, wyjaśniające, metodologiczne. W nim skupione są trzy poprzednie badania. Głównym celem prowadzenia tych badań jest ocena efektywności pracy socjalnej a przede wszystkim metod w niej stosowanych
W prowadzeniu badań dotyczących sfery pracy socjalnej istnieje potrzeba prowadzenia badań interdyscyplinarnych, które łączą w sobie trzy cele:
1. poznanie przyczyn danego zjawiska
2. ewolucyjne które dotyczą efektywności wykorzystywanych metod w pracy socjalnej
3. diagnostyczny
Badania te mogą być przeprowadzane jedynie przez osoby, które maja odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Wg K.Miley pracownik socjalny w swojej pracy powinni wykorzystywać wyniki badań prowadzonych przez siebie, przy czym będą wzbogacali swoją wiedzę, będą się rozwijali.

c) Rola, znaczenie badań dla projektowania zmian

Wielowymiarowość badań możemy realizować w pełni w badaniach diagnostycznych gdyż:
1. podczas prowadzenia takich badań zdobywamy nową wiedzę na temat środowiska w który powstał jakiś problem.
2. nasza wiedza powiększa się co do danej kwestii społecznej
3. możemy dzięki nim wykorzystywać przekazywać i realizować wiedzę socjo- pedagogiczną i psychologiczną.
4. zapoznajemy się ze źródłem , procesu jego a także skutkami jakie wywołuje
5. pozwala nam na weryfikacje posiadanej wiedzy
6. pozwala nam na zapoznanie się z narzędziami badawczymi w celu poprawnej realizacji badań.
Należy powiedzieć, iż badania diagnostyczne są skoncentrowane głównie na problemach społecznych. Podczas prowadzenia badań pod uwagę bierze się zmienne, gdyż dzięki nim możemy później sformułować różne twierdzenia wyjaśniające, zmienne stanowią główny czynnik przy prowadzeniu tych właśnie badań.
Głównym problemem przy prowadzeniu tych badań polega na przyjęciu dwóch celów: celu diagnostycznego, poznawczego, jaki cele weryfikujące.

Pierwszy rozdział mojej pracy licencjackie na temat „ Sytuacja rodzinna młodzieży należącej do subkultury blokers” rozpocząłem od wyjaśnienia definicji co oznacza pojęcie rodzina i subkultury młodzieżowe. Przytoczyłem tu definicje m.in. według W. Okonia, J. Rembowskiego, J. Sczepańskiego, Z Tyszka i innych.
Następnym elementem w mojej pracy było przedstawienie klasyfikacji rodzin i ich funkcje.
Przedstawiłem tu jako pierwszą klasyfikację wg. Z. Tyszka, który wyróżnił rodzinę :
- rodzinę małą
-rodzinę dużą
- zredukowana rodzinę dużą
-rozproszona rodzinę duża
przedstawiłem w pracy też klasyfikacje rodzin wg.: J. Słowiej, W. Sawczuk, M. Tyczkowej i innych.
Kolejnym podrozdziałem jest rodzina w aspekcie historycznym.
Przytoczyłem tu rolę rodziny i jej zmiany na przestrzeni lat, jak zmieniały się wzorce w rodzinach i wymagania względem potomstwa. Pokazałem jak zmieniała się rodzina na tle przemian ustrojowych, ekonomicznych i gospodarczych.
W podrozdziale pt. wpływ rodziny na rozwój dzieci i młodzieży przedstawiłem, że M. Ziemska twierdzi, że posiadana wiedza przez rodziców pozwala trafniej rozwiązywać problemy wychowawcze co wiąże się z trafniejszym ukierunkowaniem do prawidłowego rozwoju dziecka. Przedstawiłem również opinię E. Jackowskiej, M. Ziemskiej, H. Muszyńskiego i innych na temat ważnej roli rodziny w wychowaniu i rozwoju dzieci i młodzieży.
W ostatnim podrozdziale pierwszego rozdziału przedstawiłem, z jakimi problemami boryka się rodzina w Polsce oraz rodzina, z której wywodzi się młodzież zaliczana do subkultury Blokers.:

Wg. M. Żebrowskiej istnieją trzy płaszczyzny problemów rodzin w Polsce:
- kryzys autorytetów rodziców
-konflikty z rodzicami
-osłabienie więzi emocjonalnych

Dużą role na sytuacje wewnątrz rodziny odgrywa wpływ kultury masowej, stała pogoń za pieniądzem, karierą, sukcesem, przez to zmieniły się wartości oraz brak poświęcania czasu własnym dzieciom i nadrabianie go w postaci prezentów materialnych.