BHP - podstawowe zagadnienia
Pytania:
1. Zdefiniować wypadek przy pracy.
2. Opisać działanie prądu na organizm człowieka.
3. Techniczne środki ochrony przed porażeniem.
4. Organizacyjne środki ochrony przed porażeniem.
5. Metody oceny ryzyka zawodowego pracowników.
6. Podstawowe pojęcia, przedmiot i zadania ergonomii.
7. Cybernetyczny model człowiek-maszyna.
Ad.1 (Zdefiniować wypadek przy pracy.)
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Ad.2 (Opisać działanie prądu na organizm człowieka.)
Prąd stały powoduje opażenia w skutek wydzielanego ciepła. Skutkami porażenia prądem zmiennym są ponadto:
• utrata świadomości (na skutek oddziaływania prądu na układ nerwowy),
• skurcz mięśni (zjawisko skurczu mięśni zginających, co powoduje, że porażony nie moze samodzielnie oderwać się od źródła prądu),
• zatrzymanie oddychania (przy dłuższym przepływie prądu przez klatkę piersiową),
• zakłócenie pracy serca (w przypadku przepływu prądu w momencie początku rozkurczu komór serca może wystąpić migotanie komór sercowych).
Impedancja skóry zależy od: stanu naskórka i stopnia jego zawilgocenia, napięcia rażeniowego, czasu trwania rażenia, powierzchni dotyku i nacisku elektrod.
Impedancja wewnętrzna zależy od: drogi przepływu prądu i powierzchni styczności z elektrodami.
Zmienność impedancji wypadkowej jest wynikiem zmienności jej części składowych. W zakresie napięć do ok. 500 V decydujące znaczenie ma impedancja skóry. Przy napięciach wyższych jej wpływ staje się pomijalny (zjawisko przebicia), a impedancja wypadkowa przyjmuje wartości impedancji wewnętrznej.
Impedancja kończyny wynosi około 2,5 kΩ.
Ad.3 (Techniczne środki ochrony przed porażeniem.)
Rodzaj zastosowanej ochrony jest determinowany przez rodzaje rażeń. Wyróżnia się:
• ochronę przed dotykiem bezpośrednim, zwaną podstawową,
• ochronę przed dotykiem pośrednim, zwaną dodatkową,
Zasilanie napięciem bezpiecznym stanowi równoczesny środek ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim.
Do ochrony podstawowej należą: izolacja podstawowa, osłony i przegrody.
Do ochrony dodatkowej należą: samoczynne wyłączenie zasilania uszkodzonego urządzenia, zastosowanie urządzeń II klasy ochronności, separacja elektryczna i izolowanie stanowiska.
Ad.4 (Organizacyjne środki ochrony przed porażeniem.)
Do środków organizacyjnych zaliczamy :
- szkolenia pracowników,
- wymagania kwalifikacyjne,
- organizację pracy,
- sprzęt ochronny.
Ad.5 (Metody oceny ryzyka zawodowego pracowników.)
Wśród metod oceny ryzyka zawodowego na uwagę zasługują:
• Matryca Ryzyka,
• Wstępna Analiza Zagrożeń – PHA (Preliminary Hazard Analysis),
• Wskaźnik Ryzyka – Risk Score,
Oszacowanie rzyka związanego z poszczególnymi zagrożeniami polega na ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń i "ciężkości" szkodliwych nstępstw tych zagrożeń.
Ad.6 (Podstawowe pojęcia, przedmiot i zadania ergonomii.)
Ergonomia może być określona jako: interdyscyplinarna nauka, zajmująca się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.
Dyscypliny składowe ergonimii dzielą się na dwie grupy nauk:
A. dotyczących człowieka: społecznych i medycznych,
B. dotyczących techniki: technicznych ekonomiczno-organizacyjnych.
Dyscypliny grupy A badają i przy-stosowują "człon ludzki", dyscypliny grupy B badają i dostosowują "człon techniczny". Wspólnym ich celem jest zrównoważony stan układu człowiek - maszyna i niezawodność jego funkcjonowania, a zasadą metodologiczną kompleksowość i
komplementarność działań.
Główne kierunki ergonomii:
• Ergonomia korekcyjna - zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawą wydajności i jakości pracy.
• Ergonomia koncepcyjna - celem jej jest takie zaprojektowanie narzędzia, urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii. Badania prowadzone w ramach ergonomii wyrobów mają charakter zastosowań ergonomii. Zastosowania te mogą być realizowane w procedurach korekcyjnych lub koncepcyjnych. Również pojęcie ergonomii warunków pracy mieści się w zakresie zastosowań ergonomii.
Ad.7 (Cybernetyczny model człowiek-maszyna.)
W dowolnym procesie pracy problem ergonomiczny sprowadza się do optymalnego skojarzenia czynnika ludzkiego z maszyną.
Bezpośrednie powiązanie pomiędzy maszyną a człowiekiem dotyczy jedynie dwóch pierwszych grup zagadnień. Proces pracy charakteryzuje się tutaj występowaniem trzech faz:
• fazy percepcji, określonej również mianem „wejścia do układu”. Polega ona na uzyskaniu przez pracownika informacji (bezpośrednia obserwacja procesu produkcyjnego, odbiór informacji z urządzeń sygnalizacyjnych, kon-trolnych, pomiarowych). Uzyskiwane za pomocą receptorów informacje przekazywane są do centralnego układu nerwowego;
• fazy pracy układu, w której dokonuje się transformacja uzyskanych informacji w centralnym układzie nerwowym (CUN), przetwarzanie które prowadzi do podjęcia jakiejś decyzji;
• fazy sterowania – oddziaływania na urządzenia sterujące.