Prawo cywilne.

1. Zobowiązanie: Stosunek prawny, w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od 2-iej str. (dłużnik) określonego zachowania, czyli świadczenia.
<BR>
<BR>2. Źródła zobowiązań: 1. Czynności prawne (umowy-nazwane >u. najmu, o dzieło< i nienazwane >nie wymienione w k.c. n. umowa chałupnicza). 2. Czyny niedozwolone 3. Akta adm. 4. Inne zdarzenia np. prowadzenie czyichś spraw bez zlecenia lub bezpodstawne wzbogacenie. Inne umowy: mieszane, jedno- i dwustronnie zobowiązujące (wzajemne: kupno-sprzedaż), odpłatne i nieodpłatne, konsensualna, realna, przedwstępna.
<BR>
<BR>3. Stronny stosunek zobowiązania.
<BR>
<BR>4. Wykonanie zobowiązań: Ważna jest treść zobowiązania, Dłużnik powinien spełnić świadczenie w całości, ale wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zobowiązania w ratach. Dłużnik nie ma obowiązku spełnić zobowiązania osobiście, ale nie może tego wykonać inna osoba, lub jednostronnej czynności świadczenia, albo z właściwości świadczenia, albo gdy tak stanowi ustawa. Termin- ustalony w umowie. Świadczenia wzajemne powinny być spełnione w jednym terminie. Strona, która nie otrzymała świadczenia w terminie, może wstrzymać się ze świadczeniem wzajemnym. Wykonanie zobowiązania powoduje jego wygaśnięcie.
<BR>
<BR>5. Zobowiązania pieniężne: Kwotę pieniężną dłużnik ma obowiązek przesłać wierzycielowi w jego miejsce zamieszkania lub siedzibę na własny koszt i ryzyko. Pożyczkę udzieloną bezterminowo należy zwrócić w ciągu 6 tygodni po jej wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Dłużnik odpowiada za niewykonanie w terminie zobowiązania pieniężnego niezależnie od przyczyny, zarówno w przypadku zwłoki, jak i niezawinionego opóźnienia wtedy odpowiedzialność przybiera formę zapłaty odsetek ustalonych w umowie, a jeśli wysokość odsetek nie była ustalona - odsetek ustawowych.
<BR>
<BR>6. Zobowiązania solidarne - wielość dłużników i wierzycieli. Wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od jednego z dłużników solidarnych (tego, który jest wypłacalny), a on musi to spełnić, ale wierzyciel może też żądać od wszystkich, ale może też żądać od wszystkich (roszczenie regresowe wobec pozostałych dłużników) np. za czyny niedozwolone, przy współwłasności, za nieruchomości. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich - solidarność wierzycieli. Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub czynności prawnej.
<BR>
<BR>7. Bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 k.c.): Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to było nie możliwe to do zwrotu jej wartości (podwójna kwota wynagrodzenia np. wynagrodzenie za kogoś. Wtedy jest obowiązek zwrotu w pełnej wysokości). Musi być substrat tego wzbogacenia. Np. zakup telewizora - trzeba go zwrócić lub jego równowartość.
<BR>
<BR>8. Czyny niedozwolone - odrębnie uregulowane przypadki odpowiedzialności deliktowej.
<BR>
<BR>odpowiedzialność za zwierzęta (art. 431 k.c.)
<BR>
<BR>odpowiedzialność za szkody wyrządzone wyrzuceniem rzeczy lub wylaniem płynu z pomieszczenia (art. 433 k.c.)
<BR>
<BR>odpowiedzialność za szkody wyrządzone zawaleniem się budowli (art. 434 k.c.)
<BR>
<BR>Te odpowiedzialności oparte są na zasadzie ryzyka. Wina jest przesłanką odpowiedzialności za czyny niedozwolone. Czynu niedozwolonego może dopuścić się jedna lub kilka osób - odpowiedzialność solidarna.
<BR>
<BR>Odpowiedzialność za czyny niedozwolone ponosi także: podżegacz, pomocnik, osoba, która świadomie skorzystała z wyrządzonej drugiemu szkody.
<BR>
<BR>Odpowiedzialność deliktowa - odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych (odpowiedzialność ex delicto).Charakterystyka: Przed powstaniem szkody poszkodowanego nie łączył z osobą odpowiedzialną za szkodę żaden stosunek prawny, lub też taki stosunek w prawdzie istniał lecz szkoda nie pozostaje z nim w żadnym związku. Podstawowym celem zobowiązań powstających na tle czynów niedozwolonych jest naprawienie szkody wyrządzonej poszkodowanemu. Podstawowa odmiana odpowiedzialności deliktowej to odpowiedzialność za własne czyny. Art. 415 k.c.: Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia.
<BR>
<BR>Wina może być umyślna (zamierzona) lub nieumyślna (lekkomyślność lub niedbalstwo). Sprawca nie ponosi odpowiedzialności deliktowej gdy: a: jest małoletni, który nie ukończył lat 13 (art. 426 k.c.) b: niepoczytalny (z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, częściowego zakłócenia czynności psychicznych - działanie leków, gorączka), c: kalectwo fizyczne (ślepota). Nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę: obrona konieczna, wyższa konieczność, samopomoc. Tak jak za własne czynu odpowiadają osoby prawne za szkody wyrządzone dzianiem swoich organów.
<BR>
<BR>Odpowiedzialność za cudze czyny.
<BR>
<BR>odpowiedzialność za czyny osób niepoczytalnych.
<BR>
<BR>odpowiedzialność za czyny osób, którym powierzono dokonanie czynności
<BR>
<BR>odpowiedzialności za czyny podwładnych
<BR>
<BR>nie ponoszą odpowiedzialności j.w. - nazwa umowna "osoby niepoczytalne" Odpowiedzialność za te osoby ponoszą ci, którzy mają nad nimi nadzór (rodzice, opiekun, kurator) - to jest ustawowy obowiązek. Oprócz tego jest jeszcze obowiązek umowny - szkoła, szpital nerwowo chorych, opiekunka dzieci. Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru opiera się na zasadzie domniemanej winy. Wyjątkowo można dochodzić naprawienia szkody od samego niepoczytalnego, gdy nie ma osoby zobowiązanej do nadzoru, lub gdy nie można od niej uzyskać zaspokojenia roszczeń. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez osobę, której powierzono dokonanie czynności ponosi ten. Kto czynność powierzył - szkody wyrządzone osobom trzecim.
<BR>
<BR>9. Szkoda - uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli. Szkodę stanowi więc różnica między dwoma stanami majątkowymi. K.c. nie zawiera definicji szkody. Szkoda w znaczeniu prawnym to taki uszczerbek majątkowy za który ktoś ponosi odpowiedzialność Szkoda majątkowa obejmuje 2 elementy: 1. Strata - efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego, 2. Utracony zysk, czyli korzyści, jakie poszkodowany byłby osiągną, gdyby mu szkody nie wyrządzono
<BR>
<BR>Istnieją dwa typy szkód majątkowych: 1. Na mieniu (te wyrządzone na majątku, bez związku z osobą poszkodowanego np. zniszczenie rzeczy) 2. Na osobie (te, które są następstwem uszkodzenia ciała, lub wywołania rozstroju zdrowia, a więc mają związek z osobą np. utracone w skutek choroby zarobki, zniszczona w skutek wypadku odzież)
<BR>
<BR>Wysokość szkody - może być ustalona przez zainteresowanych lub sprecyzowana przez sąd w trakcie procesu.
<BR>
<BR>Odpowiedzialność za szkodę: podstawą takiej odpowiedzialności może być umowa, w której jedna ze stron przyjmuje na siebie obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej drugiej stronie (np. umowa ubezpieczenia). Najczęściej jednak podstawę odpowiedzialności za szkodę stanowi ustawa, która łączy w sobie obowiązek naprawienia szkody z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa) i z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umów (odpowiedzialność kontraktowa -art. 471 k.c.- "Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie, lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi." Przesłanki do odpowiedzialności kontraktowej:
<BR>
<BR>niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązania
<BR>
<BR>szkoda
<BR>
<BR>związek przyczynowy pomiędzy faktem niewykonania, a szkodą (szkoda musi wynikać z jakiejś przyczyny).
<BR>
<BR>Naprawienie szkody może nastąpić: a. Przez przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego (restytucja naturalna) b: przez zapłatę odszkodowania (restytucja pieniężna). W sprawie wysokości odszkodowania k.c. przyjmuje generalną zasadę, że ma ona odpowiadać wysokości szkody.
<BR>
<BR>10. Zwłoka - Dłużnik dopuszcza się jej jeśli z własne winy nie spełnia świadczenia w terminie umówionym lub oznaczonym w ustawie, a w przypadku, gdy termin nie jest oznaczony, jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela (art. 476 k.c.).
<BR>
<BR>Opóźnienie - jeśli dłużnik nie spełnia świadczenia we właściwym terminie z powodu okoliczności za które nie odpowiada, a więc bez własnej winy.
<BR>
<BR>11. Odsetki - patrz "zobowiązania pieniężne"
<BR>
<BR>12. Zmiana wierzyciela lub dłużnika - Zmiana wierzyciela może nastąpić w drodze przelewu wierzytelności (CESJI - umowa na mocy której dotychczasowy wierzyciel - cedent- przenosi swoją wierzytelność na nowego wierzyciela - cesjonariusza. Cesjonariusz otrzymuje od cedenta jego roszczenie wobec dłużnika. Umowa taka nie wymaga zgody dłużnika, ale powinien on być zawiadomiony.) - art. 512 k.c. i w drodze wstąpienia osoby trzeciej w miejsce zaspokojonego wierzyciela.
<BR>
<BR>Do zmiany dłużnika może dojść m.in. w ramach tzw. przejęcia długu (umowa na mocy której nowy dłużnik przejmuje istniejący dług i wstępuje w miejsce dawnego dłużnika. Umowa taka wymaga zgody obu stron. Ta umowa może być zawarta między dawnym a nowym dłużnikiem, a jej konieczne uzupełnienie stanowi zgoda wierzyciela. Ale może być też zawarta między wierzycielem a nowym dłużnikiem i wtedy musi być uzupełniona zgodą dawnego dłużnika. Umowa taka powinna być zawarta na piśmie >pod rygorem nieważności<).
<BR>
<BR>13/14. Umowa sprzedaży - Sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Jest to umowa wzajemna i umowa konsensualna (rodzi się zobowiązanie do wykonania obustronnych i ekwiwalentnych świadczeń). Umowa sprzedaży rzeczy ruchomej nie wymaga żadnej szczególnej formy, natomiast sprzedaż nieruchomości może być wykonana tylko w formie aktu notarialnego.
<BR>
<BR>15. Rękojmia (art. 556 - 576 k.c.) - na sprzedawcy ciąży szczególny rodzaj odpowiedzialności wobec kupującego. Jest to odpowiedzialność za jakość i stan prawny sprzedawanej rzeczy. K.c. nazywa ją rękojmią za wady fizyczne i prawne rzeczy. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest instytucją ustawowa, stanowiącą automatyczną konsekwencję umowy sprzedaży, jeżeli strony nie umieściły w umowie specjalnych postanowień. Istotną cechą rękojmi jest to, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność bez względu na swoją winę i bez względu na to, czy o wadzie rzeczy wiedział.
<BR>
<BR>Rękojmia za wady fizyczne - zachodzi, gdy sprzedana rzecz ma usterki zmniejszające jej wartość lub użyteczność, albo gdy nie mam właściwości o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, lub gdy została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. Wtedy kupujący może: 1. Żądać dostarczenia rzeczy wolnej od wady. 2. Może odstąpić od umowy. 3. Kupujący może rzecz wadliwą zatrzymać i żądać obniżenia jej ceny. 4. Gdy sprzedawca jest zarazem producentem wadliwej rzeczy kupujący może żądać jej naprawienia.
<BR>
<BR>Rękojmia za wady prawne - gdy przedmiot sprzedaży stanowi własność osoby trzeciej, albo jest obciążony prawem osoby trzeciej (np. oszustwa, paserstwo, zastaw itd.)
<BR>
<BR>16. Gwarancja jakości - druga obok rękojmi instytucja prawna chroniąca interesy nabywcy rzeczy dotkniętej wadami. Funkcja gwarancji podobna do funkcji rękojmi - chodzi o ochronę interesów kupującego na wypadek, gdyby rzecz zawodziła działaniu, nie nadawała się do użytku, nie wykazywała umówionej sprawności lub trwałości. Gwarancja to także instrument walki konkurencyjnej, gdyż producenci i sprzedawcy wykorzystują ją w zabiegach o klienta, jako instrument marketingowy i promują swoje wyroby, oferując korzystne warunki gwarancji. W odróżnieniu od rękojmi gwarancja nie jest instytucją ustawową, lecz umowną. Sprzedana rzecz jest objęta gwarancją, gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny. W razie wystąpienia wady rzeczy gwarant jest obowiązany wadę usunąć lub dostarczyć w zamian rzecz wolną od wad. Prawo wyboru między naprawą a wymianą służy gwarantowi, a nie kupującemu. Termin gwarancji jest określony przez gwaranta w dokumencie gwarancyjnym (jest całkowita swoboda gwaranta w tym względzie). Jeżeli termin nie został określony w gwarancji - to wynosi on 1 rok i liczy się od wydania rzeczy kupującemu.
<BR>
<BR>Jeżeli gwarant dostarczył kupującemu zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad, albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, to termin gwarancji biegnie na nowo.
<BR>
<BR>Jeżeli gwarant wymienił część rzeczy termin biegnie na nowo w odniesieniu do wymienionej części.
<BR>
<BR>W innych przypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego uprawniony nie mógł korzystać z rzeczy.
<BR>
<BR>Wzajemny stosunek gwarancji i rękojmi - konkurencja roszczeń. Kupujący wg swojej woli realizuje uprawnienia z tytułu rękojmi lub wynikające z gwarancji. Nie może jednak raz dokonanego wyboru zmienić ani dochodzić roszczeń z obu tytułów.