Wady wzroku

Prawidlowe oko czlowieka zbudowane jest w ten sposób, ze na siatkówce otrzymywany jest ostry obraz obserwowanego przedmiotu. Jest to mozliwe dzieki takiej budowie oka, która zapewnia skupianie wszystkich promieni swietlnych wpadajacych do oka w jego ognisku.

Wady ukladu optycznego u czlowieka:

Astygmatyzm (niezbornosc rogówkowa)

Astygmatyzm jest wada polegajaca na znieksztalceniu widzenia wskutek niesymetrycznosci rogówki oka. Jezeli promien krzywizny rogówki oka w plaszczyznie pionowej jest inny niz w plaszczyznie poziomej, to promienie swietlne padajace na rózne czesci rogówki zalamywane sa w róznym stopniu. Powoduje to, ze obraz widziany przez pacjenta jest nieostry. Czesto zdarza sie, ze gdy pokazuje sie pacjentowi znak krzyzyka, on widzi ostro tylko jedno jego ramie - pionowe lub poziome. Taki astygmatyzm nazywa sie regularnym, a oko takie posiada dwie ogniskowe. Aby skorygowac taka wade stosuje sie okulary z soczewkami cylindrycznymi. Oko ludzkie posiada zwykle tzw. niezbornosc fizjologiczna o wartosci do 0,5D, która nie wymaga korekcji. Urazy oka sa czesto przyczyna nierównej powierzchni rogówki, co powoduje astygmatyzm nieregularny, cechujacy sie wieksza iloscia ogniskowych. Aby skorygowac taka wade konieczne jest zastosowanie soczewek kontaktowych na powierzchni oka, lub specjalnych zeli okulistycznych wyrównujacych powierzchnie rogówki. Ponizej widzimy bieg promieni w oku z astygmatyzmem nieregularnym, wynik korekcji tej wady przez zastosowanie soczewki kontaktowej i wyglad oka z astygmatyzmem nieregularnym z soczewka kontaktowa.

Daltonizm

Oko ludzkie przystosowane jest do widzenia barw swiatla o dlugosci fali w zakresie od okolo 400 nm (barwa fioletowa) do okolo 700 nm (barwa czerwona).
Jedna z wad wzroku jest daltonizm polegajacy na zlym rozpoznawaniu barw. Nazwa wady pochodzi od nazwiska angielskiego fizyka i chemika J.Daltona, który jako pierwszy opisal slepote na barwy zielona i czerwona. Moze byc to wada wrodzona lub nabyta. Daltonizm wrodzony jest wada dziedziczna, na która cierpi w róznym stopniu 8% mezczyzn i 0,5% kobiet. Daltonizm nabyty moze byc wynikiem przejscia choroby siatkówki lub drogi wzrokowej.
Wada ta jest czesto definiowana jako slepota na barwe czerwono - zielona. Wystepuje takze slepota na barwe czerwona, rzadziej zielona i bardzo rzadko na fioletowa. W wiekszosci przypadków osoby zle rozrózniajace barwy od urodzenia nie zdaja sobie sprawy z istnienia tej wady, gdyz ostrosc wzroku jest zwykle u nich prawidlowa. Calkowita slepota na barwy jest wynikiem niedorozwoju czopków siatkówki i laczy sie ze znacznym obnizeniem ostrosci wzroku i trudnoscia przystosowania sie do swiatla.
Wade te wykrywa sie na podstawie specjalistycznych badan przy uzyciu tablic barwnych pseudoizochromatycznych. W razie koniecznosci wykonania dokladniejszych badan wykorzystuje sie przyrzad nazywany anomaloskop. Pacjent badany anomaloskopem ma za zadanie porównanie dwóch barw.
Osoby zle rozrózniajace barwy nie moga wykonywac wielu zawodów wymagajacych bezblednego rozpoznawania barw, np. kierowca, maszynista kolejowy, lotnik, itp.

Nadwzrocznosc (hyperopia)

Nadwzrocznosc to wada wzroku powstajaca na skutek dysproporcji pomiedzy moca ukladu optycznego oka a dlugoscia galki ocznej. W nadwzrocznosci moc ukladu optycznego oka jest zbyt mala lub oko jest za krótkie co w rezultacie powoduje, ze powstajacy obraz przedmiotów znajdujacych sie blisko i daleko jest zamazany. Dzieki mozliwosci dodania mocy przez uklad optyczny oka (akomodacja) osoba nadwzroczna zazwyczaj widzi wyraznie przedmioty znajdujace sie daleko a najwiecej dolegliwosci odczuwa przy pracy z bliska. Nadwzrocznosc wzrasta z wiekiem (starczowzrocznosc, prezbiopia) wskutek postepujacego oslabienia aparatu nastawczego oka, w wyniku zmniejszenia sprawnosci miesnia rzeskowego i elastycznosci soczewki.
W celu poprawy ostrosci widzenia dalekowidza stosuje sie okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Sa to soczewki skupiajace. Ich moc optyczna podaje sie w dioptriach dodajac znak plus (np. plus 3 dioptrie). Ponizszy rysunek przedstawia bieg promieni swietlnych w oku dalekowzrocznym skorygowanym soczewka skupiajaca.Brak korekcji u mlodych osób moze prowadzic do powstania tzw. zeza akomodacyjnego

Krótkowzrocznosc (myopia)

Krótkowzrocznosc to wada wzroku powstajaca na skutek dysproporcji pomiedzy moca ukladu optycznego oka a dlugoscia galki ocznej. W krótkowzrocznosci moc ukladu optycznego oka jest zbyt duza lub oko jest za dlugie co w rezultacie powoduje, ze powstajacy obraz przedmiotów znajdujacych sie w dali jest zamazany. Przedmioty znajdujace sie blisko sa przez osobe krótkowzroczna widziane wyraznie.
W celu poprawy ostrosci widzenia krótkowidza stosuje sie okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Sa to soczewki rozpraszajace. Ich moc optyczna podaje sie w dioptriach dodajac znak minus (np. minus 3 dioptrie).
Wyróznia sie trzy stopnie krótkowzrocznosci:

mala - w zakresie do - 3dpt.
srednia - ponizej - 6dpt.
wysoka - powyzej - 6dpt.

Przy wysokiej krótkowzrocznosci w pózniejszym okresie zycia moga wystapic zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i ciala szklistego.
Krótkowzrocznosc rozwija sie najczesciej w okresie dojrzewania plciowego.

Starczowzrocznosc(prezbiopia)

Starczowzrocznosc to postepujacy ubytek zdolnosci oka do zmiany swojej mocy. Starczowzrocznosc to proces naturalnego starzenia sie oka i dotyczy wszystkich ludzi, niezaleznie czy mieli wczesniej wade wzroku czy nie. Osoby w wieku 40 - 45 lat zaczynaja odczuwac trudnosci z czytaniem, w szczególnosci malego druku, objawiajace sie przede wszystkim koniecznoscia czytania w lepszym oswietleniu i oddalaniem czytanego tekstu od oczu. Objawy poczatkowej starczowzrocznosci sa bardziej dokuczliwe wieczorem gdy oczy sa zmeczone. Ten postepujacy proces ?starzenia sie? oka doprowadza z czasem do braku mozliwosci czytania bez specjalnie do tego przeznaczonej korekcji. Proces postepowania krótkowzrocznosci konczy sie okolo 60 roku zycia. Starczowzrocznosc mozna korygowac za pomoca okularów dwu-ogniskowych lub progresywnych oraz dwuogniskowych lub progresywnych soczewek kontaktowych. Korygowanie starczowzrocznosci za pomoca dwuogniskowych soczewek kontaktowych ma bardzo wiele zalet.

Teoretycznie kazda wade wzroku mozna wyleczyc stosujac okulary korekcyjne, lecz u jednych okulary korekcyjne powiekszaja wade wzroku, podczas gdy u innych wada wzroku zmniejsza sie systematycznie.