Wady wzroku
Krótkowzroczność (Miopia)
DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
Krótkowzroczność jest najbardziej rozpowszechnioną wadą refrakcyji oka: według najświeższych badań dotyczy ona około 20% populacji Włochów. Szacunkowe dane dla Europy mówią o 30% społeczeństwa a dla Azji procent ten sięga aż 60%.
Krótkowzroczność zazwyczaj pojawia się w pierwszych 20 latach życia, zazwyczaj w wieku szkolnym.
OBJAWY
Konieczność wytężania wzroku po to, by przeczytać coś na tablicy, oglądać telewizję lub zobaczyć znak jest zazwyczaj jedną z najwcześniejszych oznak krótkowzroczności. Kolejnym sygnałem powstania wady są trudności z ostrym widzeniem z daleka w nocy, zamazany obraz z tworzącą się wokół obwódką.
PRZYCZYNY
Według niektórych badań, odpowiedzialnymi za powstanie wady są w dużej mierze skłonności dziedziczne. Tę hipotezę potwierdzają przeprowadzone na dużą skalę badania na bliźniakach. Jednakże, pomimo zebrania dużej ilości materiałów, badania genealogiczne nie dały żadnych naukowych dowodów na istnienie mechanizmu transmisji odpowiedzialnych za tę wadę genów. Potwierdziły jedynie teorię o skłonnościach genetycznych i dały podstawę do wysunięcia kilku ogólnych wniosków:
• łagodna krótkowzroczność wydaje się być wywoływana przez transmisję dominującego chromosomu autosomalnego (cecha przekazywana jest z rodziców na dzieci wraz z kompletem wszystkich swoich chromosomów);
• w przypadku ostrej krótkowzroczności, naukowcy skłaniają się ku modelowi recesywnego chromosomu autosomalnego, który po mutacji jest przekazywany do 25% potomków
Czynnikiem predysponującym do powstania tej wady mogą też być czynności wymagające patrzenia z bliska, które są wykonywane przez dłuższy czas.
Krótkowzroczność zazwyczaj ujawnia się stopniowo, w latach dorastania, do czasu zakończenia procesu dojrzewania. Jasne jest zatem, że jakiekolwiek zmiany czy pogorszenie się wady przed osiągnięciem wieku 25-30 lat nie można przypisać tylko i wyłącznie jakiemuś szczególnie dużemu wysiłkowi wzroku czy nieodpowiedniemu zachowaniu, lecz należy również wziąć pod uwagę takie czynniki jak ciągle trwający rozwój fizyczny i reorganizacja, jakim ulega ciało przed osiągnięciem pełnej dojrzałości.
U kobiet mających predyspozycje do powstania tej wady wzroku, ciąża jest czynnikiem, który może przyczynić się do jej pogorszenia.
CZYNNIKI KLINICZNE I ANATOMICZNE
U krótkowidzów gałka oczna jest dłuższa a rogówka jest nadmiernie zakrzywiona w porównani do normalnej krzywizny i długości gałki, tak więc promienie światła skupiane przez rogówkę i soczewkę padają przed, zamiast bezpośrednio na siatkówce. Uniemożliwia to prawidłowe widzenie obiektów znajdujących się w oddaleniu, podczas gdy widzenie z bliska jest stosunkowo prawidłowe.
Soczewka nie może zmniejszyć swojej krzywizny poza pewną granicę, która zmniejsza jej moc refrakcyjną.
Wady wzroku
Nadwzroczność (Hypermetropia)
DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
Nadwzroczność to wada mająca wpływ na jakość widzenia z bliska. Jest to niezwykle rozpowszechniony problem: uważa się, że aż 50% wszystkich osób korzystających z form korekcji wzroku (okulary, soczewki kontaktowe, itp.) ma nadwzroczność. Wada ta nazywana jest tez „hypermetropią”.
SYMPTOMY
Zamazany obraz, zwłaszcza podczas patrzenia z bliska, oraz trudności z dłuższym czytaniem. Wada może być także przyczyną bólów głowy i podrażnienia spojówki.
PRZYCZYNY
Nadwzroczność jest z natury dziedziczna i najczęściej przejawia się we wczesnym dzieciństwie, chociaż może się nie objawiać przez wiele lat. Może także cofnąć się lub nie zostać wykryta dzięki skompensowaniu akomodacji i ujawnić się, dopiero gdy soczewka nie jest już w stanie „nadrabiać” braków.
CZYNNIKI KLINICZNE I ANATOMICZNE
Gałka oczna jest krótsza bądź przy prawidłowej długości gałki rogówka jest mniej zakrzywiona niż normalnie. Z tego powodu światło pada z tyłu, za siatkówką zamiast bezpośrednio na nią. W takim przypadku, jeśli wada nie jest zbyt duża, soczewka jest w stanie zrekompensować nieprawidłowości w akomodacji poprzez mechanizm ogniskowania, co zapewnia prawidłowe widzenie zarówno z małej jak i dużej odległości. Taki sposób akomodacji wymaga jednak ogromnego wysiłku.
W poważniejszych przypadkach, lub gdy naturalna zdolność ogniskowania soczewki stopniowo wraz z wiekiem zanika (patrz rozdział o starowzroczności), nadwzroczność uniemożliwia prawidłowe, ostre widzenie zarówno z bliska jak i z daleka.
W przypadku dzieci nadwzroczność występuje często wraz z zezem zbieżnym.
Astygmatyzm
DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
Mówiąc o astygmatyzmie mamy na myśli problemy związane z ogniskowaniem, które sprawiają, że widziany obraz jest zamazany i zniekształcony. Łączy się zazwyczaj z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością.
OBJAWY
Widziane obrazy są nieostre i zniekształcone; często pojawiają się bóle głowy, pieczenie i przemęczenie oczu. Obiekty, które pochylone są w pewnym kierunku mogą być widziane lepiej niż inne, w zależności od rodzaju astygmatyzmu.
PRZYCZYNY
Astygmatyzm może być wywoływany przez kilka czynników. O jego przebiegu decyduje przede wszystkim rogówka i soczewka. Wraz z wiekiem może ulegać pogorszeniu, ze względu na zmiany zachodzące w strukturze oka.
CZYNNIKI KLINICZNE I ANATOMICZNE
Kształt rogówki jest bardziej owalny niż kulisty. Ze względu na to światło jest ogniskowanie na dwóch płaszczyznach a nie w jednym tylko punkcie. W przypadku, gdy wada nie jest zbyt duża mechanizm kompensacyjny jest w stanie nadrobić braki i zapewnić prawidłowe widzenie (np. akomodacja, zezowanie, itp.).
Starczowzroczność (Prezbiopia)
DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
Starczowzroczność to trudności z prawidłowym wyostrzaniem (ogniskowaniem) obrazu przedmiotów widzianych z bliskiej odległości. Występuje powszechnie u osób po 40-tce. Postęp wady ustaje zazwyczaj około 60-65 roku życia.
SYMPTOMY
Pierwszym i najbardziej powszechnym objawem jest oczywiście trudność w wykonywaniu zadań wymagających patrzenia z bliska, takich jak czytanie lub nawlekanie igły.
PRZYCZYNY
Starczowzroczność jest powodowana twardnieniem soczewki związanym z procesem starzenia się; z tego powodu może być uważana za proces fizjologiczny.
CZYNNIKI KLINICZNE I ANATOMICZNE
Ze względu na postępujące z wiekiem sztywnienie tkanek, soczewka oka stopniowo traci zdolność do zmiany swojej krzywizny, dzięki której mogła wyostrzać (ogniskować) na siatkówce obraz obiektów znajdujących się blisko. Możliwości akomodacji oka są największe w dzieciństwie (około 14 dioptrii) i stopniowo zmniejszają się wraz z postępującym procesem starzenia, aż w końcu całkowicie zanikają między 60 a 65 rokiem życia.