Ekonomia.

Ekonomia-nauka spoleczna zajmujaca sie dokonywaniem wyborow dotyczacych produkcji i dystrybucji dobr oraz uslug w swiecie rzadkich czynnikow wtyworczych, nauka jak ludzie wykorzystuja ograniczone zasady w celu zaspokojenia swoich nieograniczonych potrzeb.Czynniki wytworcze-obejmuje zasoby ludzi i wszystkich rzeczy wykorzystywanych do produkcji dobr i uslug.4grupy:ziemia, praca,kapital,przedsiebiorstwo.Dobra-rzeczy sluzace do zaspokojenia potrzeb ludzkich.Usluga-sluzy do zaspokojenia potrzeb ludzkich ale nie jest taktycznie uchwytna np.:edukacja,opieka medyczna.Potrzeba-stan braku czegos wywolujaca tedecje do zaspokojenia.Makroekonomia-koncentruje sie na funkcjonowaniu gospodarki jako colosc.Dotyczy sie:inflacji,bezrobocie,wzrost gospodarczy (czyli rozwoj gospod.,dzieki ktorym podnosi sie stopa zyciowa ludzi zyjacych w danym gospod.)Mikroekonomia-koncentruje sie na dziedzinach podejmowanych przez poszczegolne podmioty gospodarowaniu(gospod.domowe,firmy). Rynek-instytucja umozliwiajaca wymiane dobr,uslug i czynnikow wytworczych. Miejsce spotkan sprzedawcow i nabywcow,ktory przez swoje decyzje o zakupie i sprzedarzy ksztaltuja podaz i popyt.Towar-efekt czynnosci wykonywanych przez czlowieka przeznaczony do sprzedazy.Rynek producenta-sytuacja na rynku w ktorej poptyu na dobra i uslugi jest mniejszy od podazy tych dobr i uslug.Rynek konsumenta -sytuacja na rynku w ktorej popytu na dobra i uslugi jest mniejszy od podazu tych dobr i uslug.rynek dzielimy na:A-zasieg terytorialny Np.lokalny,regionalny,ogolnokrajowy, swiatowy.B-ze wzgledu na przedmiot tranzakcji np.rynek pracy,kapitalowy,walutowy. Funkcje rynku:a)alokacyjna-rynek kieruje rzadkie zasoby(naturakne) do tych podmiotow gospod. ktore je najefektowniej wykorzystuja.b)informacyjna-rynek informuje o zmianach cen relatywnych dobr i uslug.Podzial rynku:a)r.dobr i uslug konsumpcyjnych/b)r.czynnikow produkcji:-r.ziemi-r.pracy,-r.dobr produkcyjnych/c)r.finansowy:-walutowy,-kapitalowy,-pieniezny. Pojecie popytu-zwiazane jest z zachowaniem sie kupujacych na rynku,a mowiac scislej ze sposobami za pomoca ktorych okreslaja oni rodzaje dobr i uslug jakie chca kupic a takze z ilosciami na jakie zglaszaja zapotrzebowanie.Wielkosc popytu-ilosc dobra(lub uslug) jaka konsumeci chca i moga kupic w podanej cenie i w danym okresie.Warunki zakupu to nastepujace czynniki:A)cena danego dobra-suma pieniedzy,jaka nalezy zaplacic za jego jednostke.B)ceny innych dobr-dobra substytucyjne-dobra ktore moga sie na wzajem zastepowac np.maslo i margaryna,-dobra komplementarne-dobra ktore konsumowane sa razem np.benzyna i samochod.C)dochod-suma pieniedzy przeznaczonych na danym rynku,w danym okresie na konsumpcje i na oszczednosci.D)gusty,moda,postep techniczny i organizacyjnyE)liczba kupujacych F)inne czynniki jak opinia od znajomych,przewidywana zmiana cen w przyszlosci.Prawo pomytu- glosi ze wyzszym cenom dobra odpowiadaja mniejsze ilosci dokonywanych zakupow czyli ze wzrost cen odpowiada spadek wielkosci popytu a nizszym cenom- wieksze ilosci dokonywanych zakupow,czyli spadek ceny towarzyszy wzrost wielkosci popytu.Krzywa popytu-pokazuje ilosc dobra lub uslugi jakie ludzie chca kupic(czyli wielkosc popytu) przy kazdym poziomie ceny w danym okresie.Zmiana Popytu-wtedy gdy zmienia sie ktorys z pozostalych czynnikow determinujacych popyt np.cena substytutu,dobra komplementarnego,dochod.wielkosc popytu zmienia sie wtedy gdy zmienia sie wylacznie cena tego dobra.Wzrost popytu-jest przedstawiony jako przesuniecie sie krzywej popytu w prawo natomiast spadek popytu zostal przedstawiony jako przesuniecie krzywej popytu w lewo. Strona podazy-na rynku reprezentuja producenci.Oferuja oni do sprzedazy okreslone ilosci danego dobra w zaleznosci od ceny tego dobra oraz innych czynnikow takich jak:-ceny innych dobr,-ceny czynnkiow produkcji,-poziom technologi,-liczba producentow na rynku,-wysokosc subsydiow(dotacje dla przedsiebiorstw) i podatkow.-ceny dobr substytucyjnych i komplementarnych. Podaz-oznacza ilosc dobr oferowanych do sprzedazy przez producenta w okreslonym czasie przy roznych cenach.Wielkosc podazy-ilosc dobra,jaka producenci zamierzaja sprzedac w okreslonych warunkach przy danej cenie i w okreslonym czasie.Zmiana podazy-wtedy gdy zmienia sie ktorys z czynnikow wywajacych na podaz np.ceny czynnikow wytworczych,ceny innych dobr,liczba producentow na rynku.wielkosc podazy zmienia sie zeszw wtedy gdzy zmienai sie wylacznie cena tego dobra przy zalozeniu,ze inne czynniki nie ulegna zmianie.Prawo podazy stanowi, ze wzrost ceny dobra prowadzi do wzrostu oferowanych ilosci tego dobra,natomiast spadek ceny dobra wywoluje zmniejszenie oferowanych ilosci tego dobra.Srodki pracy-maszyny,narzedzia i inne urzadzenia,ktore pomagaja czlowiekowi w przetwarzaniu przedmiotow pracy.Przedmioty pracy -przedmioty takie jak zasoby naturalne,surowce,materialy,ktore sa przetwarzane przy pomocy srodkow pracy w procesie produkcji.Srodki produkcji-srodki pracy + przedmioty pracy.

Elastyczność popytu(ED)-miara procentowej zmiany ilości nabywanej w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na ilość nabywana.ED=%zmiany ilości nabywanej/%zmiany czynnika wpływającego na ilość nabywana.elastycznosc cenowa popytu(EDC)-wyraza procentowa zmiane ilości nabywanej dobra spowodowane zmiana ceny tego dobra.EDC=%zmiany ilości nabywanej/%zmienne ceny dobra.Interpretacja wskaźników e.cenowej popytu:a)EDC=(delta) popyt jest doskonale elastyczny,krzywa popytu jest linia pozioma.b)EDC>1 p. jest e.,krzywa p. ma nachylenie negatywne.c)EDC=1 e.jednostkowa,krzywa p. ma nachylenie negatywne.d)EDC=<1 p.jest stosunkowo nieelastyczny,krzywa p.ma również nachylenie negatywne.e)EDC=0 p.jest doskonale nieelastyczny,krzywa p. jest linia prosta pionowa.E.c.p.zalezy od-wystepowania substytutow,znaczenie dobra dla konsumenta,udzial w dochodzie wydatkow na zakup dobra,od czasu.elastycznosc dochodowa popytu(EDY)-wyraza procentowa zmiane ilości nabywanej dobro spowodowane zmiana dochodow.EDY=%zmiana ilości nabywanej/procentowa zmiane dochodow.Wzrost dochodow przyczynia się do wzrostu ilości nabywanej dobr normalnych,ale do spadku ilości nabywanej dobr niższego rzedu.Elastycznosc mieszana popytu(EDM)-wyraza %zmiane ilości dobra X spowodowane zmiana ceny dobra Y.EDM=%zmiana ilości nabywanej dobraX/%zmiane ceny dobraY.Wartosc wskaźnika EDM zalezy od stosunku jakim dobra XY pozostaja względem siebie.EDM>0-dobra sa substytucyjne.EDM<0 –dobro sa komplementarne. EDM=0- dobra sa niezależne.


Elastyczność cenowa podazy(Esc)-jest miara reakcji ilości oferowanej na zmiane ceny danego dobra.ESC=%zmiana ilości oferowanej/%zmiana ceny dobra.Interpretacja wskaźników ealstycznosci:a)ESC>1 podaz elastyczna,krzywa podazy przecina os rzednych.ESC=1 elastycznosc jednostkowa,krzywa podazy wychodzi z początku ukl.wspolzednych.ESC<1 podaz nieelastyczna,krzywa podazy przecina os odciętych X. ESC=0 podaz jest doskonala nieelastyczna,krzywa podazy S jest pionowo linia prosta.ESC=(delta) podaz doskonale elastyczność,krzywa podazy jest pozioma linia prosta.Elastycznosc cenowa podazy zalezy od: -czasu,w którym producenci maga zareagowac na zmiane ceny elastyczność jest tym wieksza im dłuższy jest czas.-rodzaje dobra i czynnikow produkcji niezbędnych do jego wytwarzania.Wieksza jest elastyczność na dobra przemysłowe niż na dobra rolnicze.-od rezerw mocy wytwórczych.Wieksza jest elastyczność gdy producent posiada rezerwy czynnikow wytwórczych.Obieg okrężny jest to odbywający się na rynkach przypływ strumieni produktow i czynnikow wytwórczych miedzy podmiotami gospodarczymi w zamian za płatnośći dokonywane za nie.Gospodarstwo funkcjonuje-bardzo wiele podmiotow gospod.Kazdy podmiot podejmuje indywidualne decyzje,które wpływają na ogolny poziom produkcji dobr i usług.Gospodarstwo domowe-dysponuja czynnikami produkcji i dostarczaja je przedsiębiorstwom aby mogly wytwarzac dobra i usługi.Przedsiebiorstwa kupując zasoby ponosza koszty,które dla gospodarstw domowych sa dochodem.Gospo.domowe zaopatruja się w potrzebne im dobra i usługi ponosza wydatki,które dla przedsiębiorstw sa przychodem.

4 podstawowe struktury rynkowe:-konkurencja doskonala(produkt jednorodny),-czysty monopol,-konkurencja monopolistyczna(odziez),-oligopol(samochody).Struktury te roznia się miedzy soba:-ilosc producentow,-stopniem sprawowanej przez producentow kontroli cenowej,-stopien zróżnicowania produktu,-swoboda wejścia na rynek.Na rynku dochodzi do konkurencji czyli rywalizacji:-cenowa,-niecenowa,ciekawe opakowania,sprzedaz ratalna.Struktury rynkowe można ograniczyc w krotkim i dlugim okresie.Wkrotkim okresie rozmiary firmy,a także ich liczba galezi sa stale.W dlugim okresie zmieniaja się rozmiary firmy oraz liczba przedsiębiorstw w galezi.Przychody koncowe-przyrost przychodow całkowitych spowodowany wzrostem sprzedazy o jadenostke.Koszty koncowe-to przyrost kosztow całkowitych spowodowany wzrostem produkcji o jednostke.Struktura rynku-dazy do osiągnięcia optimum ekonomicznego.Optimum ekonomiczne-rozmiary produkcji zapewniające maksymalizacje zysku lub minimalizacje start.Rynek konkurecji doskonalej-to rynek składający się z licznych dostawcow i nabywcow kukujacych identyczny produkt tak,za żaden pojedynczy szaprzedawca ani nabywcow nie jest w stanie wpłynąć na cene rynkowa przez zamiana wieklosci produkcji np.produkcjia pszenicy.Jest to rynek na którym podstawowe sily rynkowe działają w pelni efektywnie.Cechy rynku konkurenji doskonalej:-wielu dostawcow i nabywcow,-brak kontroli cen przez producentow,-jednorodnosc produktow,-brak barier wyjscia na rynek orac wyjscia firmy z rynku,-pelna i darmowa informacja o rynku.Krzywa popytu-warunkow konkurencji doskonalej na produkty firmy przybiera postac linii poziomej(popyt doskonaly elastyczny)równoległej do osi odciętych(X).Kazda firma może sprzedac dowolna ilość produktow po cenie rynkowej.Indywidualni producenci nie maja wpływu na cene rynkowa to dazac do maksymalizacji zysku określają wielkość produkcji,która taka maksymalizacje umozliwia.

Czysta monopolista-jest jedynym dostawca produktu wytwarzanego w określonej galezi i pozbawionego bliskich sybsytutow.w odróżnieniu od konkurencji doskonalej rynek zmonopolizowany posiada sile monopolowa.Sila monopolowa-wynika z barier wejscia na rynek,które sa rezultatem następujących przyczyn:-monopolista może być jednym właścicielem strategicznego zasobu.-produkty lub usługi monopolisty mogą być chronione patentami lub prawami autorskimi.-monopolista może mieć prawo wyłączności sprzedazy na danym rynku.-monopolista może mieć prawo do znaku firmowego.Cechy rynku czystego monopolu:-produkcja i sprzedaz przez monopoliste produktow jednorodnych przy zalozeniu ze na rynkunie istnieja bliskie substytuty.-jeden sprzedający wielu kupujących,-kupujacy musi kupic produkt od monopolisty albo obyc się bez niego.-kontrola cen przez monopoliste,-ograniczanie wejścia na rynek innych produktow lub sprzedających dane produkty.Krzywa podazy(czystego monopolu) w warunkach czystego monopolu nie istnieje ponieważ przy danych kosztach produkcji,każdej możliwej cenie może odpowiadac wiele optymalnych wielkości produkcji oraz każdej możliwej wielkości produkcji może odpowiadac wiele cen.Krzywa popytu czystego monopolu jest rownoznaczna krzywej popytu rynkowego,co oznacza ze zwiekszenie rozmiarow sprzedazy wymaga obniżać ceny produktu natomiast mniejsza sperzedaz może być realizowana przy wyższej cenie.Popyt na produkty i usługi monopolisty jest stosunkowo nieelastyczny.Dzieje się tak dlatego gdyz w monopolu nie ma jednoznacznej zależności miedzy wielkością produkcji maksymalizującej zysk a cena.Wplyw na te zależność mu kształt krzywej popytu.Im jest ona ostrzej nachylona tym wyzsza jest cena sprzedzy wielkości produkcji maksymalizującej zyski.

Konkurencja monopolistyczna(niedoskonala)jest struktura rynku,wktorej występują zarówno elementy konkurencji doskonalej jak i monopolu.Cechy rynku konkurencji nie doskonalej:-produkty sa zróżnicowane i posiadaja substytuty,-wielu kupujących i sprzedających,-wchodzenie na rynek i opuszczanie go,-na rynku wystepuje konkurencja nieoceniona.Sila monopolowa-sila dzialajaca na rynku konkurencji monopolistycznej posiada pewna siele monopolowa,czyli zdolność do pobierania ceny wyższej od doskonalej konkurencyjnej.Krzywa podazy-w warunkach konkurencji monopolistycznej nie istnieje.Krzywa popytu-jest stosunkowo elastyczna ponieważ produkty maja bliskie substytuty.Firma dazy do przesuniecia krzywej popytu w prawo(rosnie),wykorzystuje do tego celu reklame,ilość produktu,atrakcyjne opakowanie i inne formy konkurencji nieocenionej.Oligopol-jest forma rynku na którym wystepuje kilka uczestnikow,którzy dostosowuja swoje dzialania nie tylko do sytuacji rynkowej lecz również do zachowan innych oligopolistow.Oligopole mogą być firmami dużymi oraz malymi na rynkach lokalnych.Cechy rynku oligopolu-kazda finami dostarcza na rynek duza czesc całkowitej produkcji,a wiec jej działalność wpływa znacząco na inne firmy.-na rynku pojawiaja się identyczne produkty np.stal oraz zróżnicowane np.samochody.-wejscie na rynek nowych firm jest trudna.Sila monopolowa-firma dzialajaca na rynku oligopolu posiada wieksza sile monoloplowa niż konkurencji doskonalej monopolistycznej z powodu silniejszych barier wejścia oraz niewielkiej liczby producentow.Cecha ta powoduje ze producenci na rynku oligopolu spotykaja się z mniej elastyczna krzywa popytu.