Mikroekonomia

ZESTAW 1
1 Rynki według przedmiotu obrotu:
· Rynek towarów i usług
· Rynek pracy
· Rynek finansowy: pieniężny , kapitałowy, walutowo-dewizowy:
Waluta to każdy prawny środek płatniczy państwa. Dewizy są to obce należności potwierdzone papierami wartościowymi możliwymi do upłynnienia na międzynarodowym rynku finansowym.
Zasadniczym kryterium pozwalającym rozdzielić transakcje na te, które zapadają na rynku pieniężnym lub kapitałowym jest czas. Jeśli występuje długotrwała dyspozycja pieniądzem, długotrwałe na niego zapotrzebowanie to jesteśmy na rynku kapitałowym, Rynek ten więc składa się np. z rynku kredytów długotrwałych, rynku lokat długoterminowych, rynku papierów wartościowych (giełda).
Rynek pieniężny to rynek kredytów krótkoterminowych, lokat krótkoterminowych, w tym miedzy-bankowych, rynek papierów wartościowych takich jak bony pieniężne, krótkie weksle, czeki.

2 Podział spółek:
Spółka to przedsięwzięcie gospodarcze należące do dwóch lub więcej osób, dzięki czemu dysponuje szerszym dostępem do kapitału. Następuje również rozłożenie ryzyka prowadzonej działalności. Zyski i straty są podzielone w sposób ustalony w umowie spółki.
Rodzaje spółek:
-osobowe:
· Spółka cywilna przydatna jest dla jednorazowych lub krótkookresowych przedsięwzięć, nie zawsze ma charakter zarobkowy, nie ma osobowości ani zdolności prawnej, Kodeks Spółek Handlowych wymaga aby spółka miała w ciągu 2 lat obroty wyższe niż 400 tyś. euro rocznie aby przekształciła się w spółkę handlową.
· Spółka jawna zalicza się do spółek handlowych, jest wyższym etapem spółki cywilnej
· Spółka partnerska jest osobową, utworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu, nie ma osobowości prawnej, ale posiada zdolność do czynności prawnych
· Spółka komandytowa jest zbliżona do jawnej, pozwala wprowadzić przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze pod wspólną firmą
· Spółka komandytowo-akcyjna jest osobową, ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą za zobowiązania wobec wierzycieli co najmniej 1 wspólnik odpowiada bez ograniczeń, łączy w sobie cechy spółki osobowej i kapitałowej, minimalny kapitał zakładowy powinien wynosić 50 000 zł.
-kapitałowe:
· Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być spółką jednoosobową, taka sytuacja ma miejsce kiedy wszystkie udziały należą do jednego udziałowca
· Spółka akcyjna to najwyższy typ spółki kapitałowej, najbardziej elastyczny, ale zarazem najbardziej skomplikowany, może ją zawiązać jedna lub więcej osób, jej status powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, kapitał powinien wynosić co najmniej 500 000 zł.

3 Keines:
Keines- amerykański ekonomista buduje teorię internacjonalizmu państwowego. Uważa on, że obok rynku drugim elementem regulującym gospodarkę jest państwo. Państwo musi na siebie przyjąć na siebie obowiązek wzbudzenia popytu tak, aby zlikwidować istniejące nadwyżki. Nie zwiększano oferty na rynku, żeby nie pogłębiać kryzysu czyli nadprodukcji, tylko uruchamiano prace publiczne.
Keines wprowadził koncepcję na gromadzenie finansów publicznych poprzez zaciąganie długu publicznego. Wprowadza się emisję papierów wartościowych o charakterze pożyczkowym-obligacje. Rozbudowuje się system podatkowy.
W czasach Keinsa realizując interwencjonizm ogranicza się liberalizm wprowadzając coraz więcej etatyzmu.
Keines traktuje gospodarkę w dużej skali, uwzględnia kontakty międzynarodowe, dostrzega, że sytuacja na rynku pieniężnym skutkuje na wynik gospodarczy czyli określa dochód narodowy. Stymulatorem popytu ma być państwo.
Ta szkoła w ekonomii w kolejnych okresach funkcjonuje jako neokeinsizm, który przyjmuje, że w krótkim okresie państwo powinno stabilizować gospodarkę, w długim okresie gospodarka samoczynnie dochodzi do stanu równowagi, czyli łączy się tu mechanizm rynkowy i aktywna polityka państwa.
W latach 60-70-tych buduje się postkeinsizm (Kalecki Michał). Uznaje, że mechanizm rynkowy nie jest w stanie doprowadzić do równowagi ani w krótkim ani w długim okresie, zawsze więc istotna jest działalność państwa.
W okresie powojennym dochodzi do kryzysu teorii Keinesa, szuka się nowych rozwiązań, buduje się nowa szkoła określana jako monetaryzm- przyjmuje się neutralność pieniądza uznając, że inflacja jest wyłącznie zjawiskiem pieniężnym, mającym wpływ tylko na wielkości nominalne a nie realne.
Druga szkoła-nowa ekonomia-przyjmuje ona, że państwo jest zbędne w życiu gospodarczym. Ewentualnie może być regulatorem w bardzo wąskich obszarach np. w bezpieczeństwie zewnętrznym i wewnętrznym. W skrajnych postaciach w ogóle odrzuca się państwo, że wszystko, co złe w gospodarce wynika z interwencjonalizmu państwa. Propaguje więc rynek niczym nieograniczony czyli liberalizm.

ZESTAW 2
1 Cena równowagi na rynku doskonałym:
Cena równowagi to cena, do której dąży zawsze rynek, ponieważ godzi ona oczekiwania nabywców i sprzedawców na kompromisowym poziomie. Przy cenie równowagi rynek ulega „oczyszczeniu”- wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów (nabywców) odpowiada dokładnie wielkości podaży oferowanej przez producentów (sprzedawców). Ta wielkość stanowi ilość równowagi, czyli taki rozmiar sprzedaży, który chcą jednocześnie kupić nabywcy. Cena równowagi jest jedyną ceną, która ma cechę trwałości, zadowala bowiem obie strony transakcji. Jeśli w otoczeniu rynku nic się nie zmieni, cena ta będzie trwale regulowała warunki sprzedaży.

2 Koszty zmienne i stałe:
Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy:
KC=CKS+CKZ
3 Czynniki kształtujące wydatki konsumenta (prawo Gossena, dochód, cena, dobra i inne)
-Prawo Gossena –prawo malejącej użyteczności krańcowej, polega na tym, że w miarę wzrostu konsumpcji danego dobra całkowita użyteczność rośnie. Wzrost ten jest jednak coraz wolniejszy, co oznacza, że użyteczność krańcowa kolejnych jednostek dobra zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra i rosnącym stopniem zaspokojenia potrzeby.

-cena-pełni w gospodarce określone funkcje:
· Agregacyjna
· Informacyjna-potencjalny nabywca może podjąć decyzję o zakupie produktu w oparciu o cenę i dochód
· Dochodowa-poprzez ceny określa się strumień dochodów np. gospodarstwa domowego lub przedsiębiorstwa
· Redrystrybucyjna- poprzez ceny dokonuje się przesunięcia dochodów od od jednych podmiotów do innych
· Stabilizacyjna-kształtowanie się cen na określonym poziomie może zachęcać lub zniechęcać do danych czynności
Rodzaje cen: stałe, zmienne, wolne, regulowane, urzędowe, nominalne, detaliczne, hurtowe, zbytu, skupu, światowa
Producent może kształtując cenę uwzględniać możliwości kupujących i rozwiązania przyjęte przez konkurencję.

-przychód tworzy się przez sprzedaż np. wyrobu gotowego.
· Całkowity-jest to iloczyn ilości sprzedanej produkcji i ceny jednostkowej:
PC=QP
· Przeciętny-jest to przychód całkowity przez ilość
PP=PC/Q
· Krańcowy-to zmiana przychodu całkowitego wywołana zmianą wielkości sprzedaży o 1 jednostkę
PK=delPC/delQ

-koszt: to wartość wszystkich zasobów wykorzystanych dla produkcji. Wartość tę wyznacza koszt alternatywnego najlepszego zastosowania zasobów.
· Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.
· Koszty zarządu i ruchu-działu produkcji podstawowej, pomocniczej, ubocznej
· Koszty zaopatrzenia, produkcji, zbytu
· Koszty bezpośrednie-to takie które można wprost przypisać do przedmiotu kalkulacji wykorzystując karty pracy, zużycia materiałów, lub przez pomiar na stanowisku pracy-materiały bezpośrednio produkcyjne robocizna bezpośrednia, zużycie energii, pary dla celów technologicznych, przygotowanie prototypu dla produkcji.
· Koszty pośrednie-koszty zarządu, wydziału, sprzedaży.
· Koszty stałe i zmienne- Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy: KC=CKS+CK
-zysk-to różnica między przychodem a kosztem.
· Zysk krańcowy- to zmiana zysku całkowitego w następstwie zmiany wielkości sprzedaży o 1 jednostkę.
· Zysk normalny- zaliczany jest do kosztów ekonomicznych. Jest to oczekiwana korzyść zaprowadzonej działalności
· Zysk ekonomiczny nadzwyczajny (ponadprzeciętny)-prowadzone przedsiębiorstwo przynosi przychód, który pokrywa koszty implicite, explicite oraz przynosi nadwyżkę ponad normalny zysk.

-dobra -wykorzystuje się je do zaspakajania potrzeb:
· Wolne, -dostępne dla każdego w nieograniczonej ilości (powietrze)
· Rzadkie-niedostępne w takiej ilości, aby zaspokoić wszystkie potrzeby ludzkie (złoto)
· Prywatne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedynczych ludzi albo członków małych, dobrowolnie tworzonych grup (żywność)
· Publiczne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rządy (ochrona policyjna, obrona narodowa)
· Konsumpcyjne-zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu lub zakupie, w celu zaspokojenia potrzeb (żywność)
· Produkcyjne (inwestycyjne)-kupowane lub wytwarzane w celu dalszego ich wykorzystania w procesie produkcji (papier)
· Materialne-ich wartość można oszacować w pieniądzu (samochód)
· Niematerialne-nie można ich przedstawić w pieniądzu (talent)

ZESTAW 3
1 Własność w sensie ekonomicznym i prawnym:
-własność w sensie prawnym- jest to stosunek zachodzący między osobą a rzeczą, który polega na wyłączności posiadania, użytkowania i rozporządzania. Przedmiotem własności są rzeczy, a podmiotem osoby fizyczne i prawne.
-własność w sensie ekonomicznym-jest to stosunek zachodzący między ludżmi w trakcie korzystania z efektów działalności gospodarczej. Przedmiotem własności są tu czynniki wytwórcze oraz rezultaty działalności, a podmiotem jest człowiek. Nie zawsze własność ta jest tożsama z własnością w sensie prawnym.

2 Cele i formy porozumień monopolistycznych (kontrakt, holding):
W ramach porozumień między przedsiębiorstwami uwzględnia się np. ilość produkcji, cenę, rynek zbytu.
· Przykładem jest tu kartel będący porozumieniem przedsiębiorstw tej samej branży zawieranym w celu ograniczenia lub zlikwidowania konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej w danym segmencie rynku. Przedsiębiorstwo przystępujące do kartelu zachowują samodzielność.
· Wyższa formą kartelu jest syndykat, w ramach którego przedmiotem działania jest sprzedaż produktów wytwarzanych przez kartel (wspólne biuro sprzedaży).
· Trust(czyt. trast)- jest to połączenie kilku przedsiębiorstw w jedno nowe powstałe w miejsce dotychczas istniejących. Przedsiębiorstwa tracą samodzielność i osobowość prawną. Powołuje się radę trustu, w której zasiadają dotychczasowi właściciele przedsiębiorstw. Ich wpływ na nowe przedsiębiorstwo wynika z wielkości wniesionego kapitału.
· Koncern-jest to prawnie samodzielnych przedsiębiorstw należących do wspólnego właściciela i prowadzonych pod jednolitym kierownictwem. Tworzenie koncernu dokonuje się przez wykupienie akcji lub udziałów. Koncerny organizuje się na zasadzie pion-zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego, na zasadzie poziom-zgodnie z branżom.
· Mogą być również ukośne zwane konglomeratami-przyczyna ich powstania jest minimalizacja ryzyka kryzysu, unikanie kolizji z przepisami antymonopolowymi, opanowanie kolejnych rynków zbytu, efektywniejsze wykorzystanie kapitału w alternatywie do systemu bankowego.
· koncern rozwijając się może przybrać postać holdingu-wynika to z faktu, że jedna spółka staje się czysta spółka kierowniczą, jest ona wiodąca, posiada wszystkie lub większość akcji. spółek podporządkowanych, jej celem statutowym staje się zarządzanie pozostałymi spółkami.
· konsorcjum-jest to porozumienie przedsiębiorstw zawarte na czas realizacji określonego przedsięwzięcia wymagającego wielkiego zaangażowania kapitału, co przekracza możliwości jednego podmiotu. Ryzyko przedsięwzięcia rozkłada się na wszystkich uczestników.
· alianse-to porozumienie przedsiębiorstw o charakterze międzynarodowym, którego celem jest poszerzenia posiadanych rynków zbytu, uzyskanie dostępu do tańszych żródeł zaopatrzenia, wprowadzenie wspólnych technologii, pokonanie barier celnych i administracyjnych ustanowionych przez kraj jednego z partnerów.

3 Rynek konsumenta i producenta:
Prawo Gossena –prawo malejącej użyteczności krańcowej, polega na tym, że w miarę wzrostu konsumpcji danego dobra całkowita użyteczność rośnie. Wzrost ten jest jednak coraz wolniejszy, co oznacza, że użyteczność krańcowa kolejnych jednostek dobra zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra i rosnącym stopniem zaspokojenia potrzeby.
Zasób rzadki, czyli ograniczony to taki, na który popyt przy cenie równej zero jest większy od dostępnej podaży. Każdy zasób, za którego zapotrzebowanie jesteśmy zmuszeni zapłacić jest więc uznawany jako rzadki. Zasoby rzadkie wywołują konieczność racjonalnego gospodarowania, czyli należy się kierować w procesach gospodarczych zasadą minimalizacji nakładu lub zasadą maksymilizacji efektu.


ZEATAW 4
1 Podaż i popyt na rynku pracy:
Popyt: jest to zgłoszone zapotrzebowanie na określone środki w określonym miejscu, czasie i po danej cenie.
Popyt tworzy się na bazie potrzeb: potrzeby- preferencje-zapotrzebowanie (popyt potencjalny, efektywny, odłożony, zapasowy).
· Popyt potencjalny-występuje wówczas, gdy nie dysponujemy odpowiednim funduszem nabywczym i transakcja nie zostanie zrealizowana.
· Popyt efektywny-ma poparcie w środkach finansowych, w efekcie zaspakajamy potrzebę.
· Popyt odłożony-kupujący dysponuje funduszem nabywczym, odczuwa potrzeby, ale nie może ich zaspokoić ze względu na brak produktu. Czasami kupujący nabywa rzeczy w ilościach przekraczających jego aktualne potrzeby, kieruje się przy tym obawą co do dostępności produktów przyszłości i co do przyszłych cen.
· Popyt spektakularny- wystąpi wówczas, gdy kupujemy produkt z myślą o póżniejszych odsprzedaży z zyskiem.
· Popyt funkcjonalny-nabywa się rzecz dla jej wartości użytkowej.
Można wydzielić też inne rodzaje popytu:
-ze względu na nasilenie zjawiska w czasie: codzienny; okresowy; sezonowy; jednorazowy; stały; rosnący; malejący.
-od strony podmiotowej: popyt konsumenta (gospodarstwa domowego); producenta; banków i instytucji finansowych; skarbu państwa.
-w ujęciu przedmiotowym: popyt na dobra konsumpcyjne; inwestycyjne i produkcyjne; na prace; na pieniądz.
-ze względu na powiązania między dobrami: popyt substytucyjny; komplementarny.
-na zasięg: popyt indywidualny; cząstkowy; globalny.
-na wrażliwość: popyt sztywny; doskonale elastyczny; proporcjonalny; bardzo elastyczny; mało elastyczny.
Prawo popytu mówi, że jak cena maleje to wielkość rośnie, a jak cena rośnie to popyt maleje.
Elastyczność mieszana popytu: występuje gdy badamy zmiany w popycie na dobro A w sytuacji zmiany ceny dobra B zakładając stałość innych czynników i przyjmując, że dobra są powiązane ze sobą na zasadzie substycyjności lub komplementarności.

Podaż: jest to zgłoszona oferta sprzedaży pokreślonych środków w określonym miejscu, czasie i przy określonej cenie.
Prawo podaży-między ceną a podażą występuje dodatnia zależność, co oznacza ze wzrost cen wywołuje wzrost podaży przy założeniu stałości innych czynników.
Przyjmuje się, że producent zachowuje się racjonalnie, czyli produkuje z intencją sprzedaży:
Inwestycje- produkcja- podaż (eksport i import).
Generalnie o wielkości podaży decyduje min.
· Cena czynników wytwórczych i ich dostępność
· Cena i jakość zasobów ludzkich
· Łatwość i taniość
· Dogodność kredytów
· System podatkowy zachęcający do inwestowania
· Stabilność w zakresie systemu podatkowego
· Polityka ceł i kursów walut
· Inflacja
· Ingerencja państwa

2 Lepkość cen i zróżnicowanie cen (oligopol i monopol pełny):
Oligopol: jest to rynek dominujący we współczesnej gospodarce. Charakterystyczne dla niego jest występowanie kilku lub kilkunastu dużych producentów, którzy starają się stworzyć bariery ograniczające innym wejście na ten rynek.
W oligopolu może występować zjawisko tak zwanego przywuctwa cenowego, co oznacza, że jedna firma staje się liderem w oparciu o najniższe koszty wytwarzania lub o najwyższe technologie, czyli jakość produktu. Oni narzucają cenę, inne firmy dostosowują się lub nie do tego, co określa przywódca.
Charakterystyczna dla oligopolu jest tzw. Krzywa popytu.
Aby uzyskac przewagę na rynku, przedsiębiorstwa zawierają porozumienia monopolistyczne tworząc tzw.:
-trusty
-syndykaty
-kartele
-konglomeraty
-koncerny
-holdingi
-konsorcja
-fuzje
-aliansy
Oligopol oferuje bardzo zróżnicowany produkt, za który trzeba płacić relatywnie wysoką cenę.

Monopol pełny:ten rynek występuje wówczas, gdy jeden podmiot kontroluje rynek np. w 70-90%, istnieją bardzo wyrażne bariery uniemożliwiające innym wejście na rynek, są to najczęściej bariery kapitałowe i technologiczne. Monopol ustala cenę, decyduje o ilości, dbałości i jakości niskiego poziomu.
Można określić 3 przypadki monopolu pełnego:
· Państwowy-władza zawłaszcza sobie prawo dla prowadzenia (kontrolowania) danego obszaru gospodarki (państwo kontroluje przemysł zbrojeniowy, emisję pieniądza, zawłaszcza sobie prawo do podatków).
· Przejściowy-jeden podmiot kontroluje rynek, ponieważ wiedział jak produkować i potrafił zgromadzić kapitał umożliwiający przejście od skali laboratorium do skali przemysłowej.
· Naturalny-tworzy się przez dostęp do zasobów naturalnych.
Charakterystycznym dla monopolu pełnego jest zjawisko dyskryminacji cenowej, czyli różnicowania cen.

3 Zysk i dochód:.
Dochód-przychód tworzy się przez sprzedaż np. wyrobu gotowego.
· Całkowity-jest to iloczyn ilości sprzedanej produkcji i ceny jednostkowej:
PC=QP
· Przeciętny-jest to przychód całkowity przez ilość
PP=PC/Q
· Krańcowy-to zmiana przychodu całkowitego wywołana zmianą wielkości sprzedaży o 1 jednostkę
PK=delPC/delQ

Zysk-to różnica między przychodem a kosztem.
· Zysk krańcowy- to zmiana zysku całkowitego w następstwie zmiany wielkości sprzedaży o 1 jednostkę.
· Zysk normalny- zaliczany jest do kosztów ekonomicznych. Jest to oczekiwana korzyść zaprowadzonej działalności
· Zysk ekonomiczny nadzwyczajny (ponadprzeciętny)-prowadzone przedsiębiorstwo przynosi przychód, który pokrywa koszty implicite, explicite oraz przynosi nadwyżkę ponad normalny zysk.

ZESTAW 5

1 Substytucyjność pracy żywej i komplementarnej:
Efekt substytucji polega na tym, że wzrost ceny dobra X powoduje zastąpienie dobra X dobrem Y, które staje się relatywnie tańsze.

2 Ceny, rodzaje i funkcje cen:
Cena- pełni w gospodarce określone funkcje: agregacyjna, informacyjna, dochodowa, stymulacyjna (motywacyjna), redystrybucyjna.
Dzięki temu, że możemy nadać wszystkim produktom wymiar wartościowy, możliwe jest budowanie złożonych mierników (agregatów) pozwalających określić produkt całej gospodarki narodowej PKB.
Funkcje cen:
· Informacyjna-potencjalny nabywca może podjąć decyzję o zakupie produktu w oparciu o cenę i dochód
· Dochodowa-poprzez ceny określa się strumień dochodów np. gospodarstwa domowego lub przedsiębiorstwa
· Redrystrybucyjna- poprzez ceny dokonuje się przesunięcia dochodów od od jednych podmiotów do innych
· Stabilizacyjna-kształtowanie się cen na określonym poziomie może zachęcać lub zniechęcać do danych czynności
Rodzaje cen: stałe, zmienne, wolne, regulowane, urzędowe, nominalne, detaliczne, hurtowe, zbytu, skupu, światowa
Producent może kształtując cenę uwzględniać możliwości kupujących i rozwiązania przyjęte przez konkurencję.
Formuła ceny-kosztowa uwzględnia koszty matriałowe, koszt amortyzacji, zaangażowania czynnika ludzkiego, dochód przedsiębiorcy, a w wymiarze bieżącym rynkowym opłaty, cła, podatki.
Producent może kształtując cenę uwzględnić możliwości kupujących i rozwiązania przyjęte przez konkurencję.

3 Amortyzacja liniowa, dygresywna, progresywna:
Rzeczowe aktywa trwałe: środki trwałe-musi mieć użyteczność dłuższą niż rok, musi być komplementarny i zdolny do użytkowania, musi mieć związek z działalnością gospodarczą, musi to być nasza własność, współwłasność
Rodzaje tych środków: budowle, budynki, środki transportu, grunty.
Srodek trwały amortyzuje się (używa w czasie), reguluje.
Sposób obliczania amortyzacji:
· Liniowy= 10 % od wartości początkowej
· Dygresywny zakłada, że zmieniamy co roku procent amortyzacji i zmienia się wartość początkowa

ZESTAW 6
1 Koszt alternatywny, księgowy, ekonomiczny.
· Koszty księgowe (explicite)-to wszystkie wydatki pieniężne poniesione przez przedsiębiorstwo w danym czasie. Koszty te są ujmowane w ewidencji przedsiębiorstwa i w rachunku wyników, zaś ich gromadzenie i przetwarzanie podlega zasadom rachunkowości.
· Koszty alternatywne (implicite)-to rachunkowość dochodów, które czynnik wytwórczy mógłby przynieść, gdyby wykorzystano jego w inny, najlepszy sposób.
· Koszt ekonomiczny-obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.

2 Przedsiębiorca:
To osoba, która uruchamia i prowadzi przedsiębiorstwo. Przenosi kapitał z obszarów o niższej rentowności do obszarów dających wyższą wydajność i zysk. Przedsiębiorca to innowator, który wprowadza nowe kombinacje czynników produkcji, nowe wyroby i metody, zdobywa nowe rynki i nowe żródła zaopatrzenia, unowocześnia od strony organizacyjnej działalność gospodarczą. Przedsiębiorca to osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność zarobkowa i uczestnicząca w działalności gospodarczej.

3 Prawo podaży:
Podaż: jest to zgłoszona oferta sprzedaży pokreślonych środków w określonym miejscu, czasie i przy określonej cenie.
Prawo podaży, że między ceną a podażą występuje dodatnia zależność, co oznacza ze wzrost cen wywołuje wzrost podaży przy założeniu stałości innych czynników.
Przyjmuje się, że producent zachowuje się racjonalnie, czyli produkuje z intencją sprzedaży:
Inwestycje- produkcja- podaż (eksport i import).
Generalnie o wielkości podaży decyduje min.
· Cena czynników wytwórczych i ich dostępność
· Cena i jakość zasobów ludzkich
· Łatwość i taniość
· Dogodność kredytów
· System podatkowy zachęcający do inwestowania
· Stabilność w zakresie systemu podatkowego
· Polityka ceł i kursów walut
· Inflacja
· Ingerencja państwa
ZESTAW 7
1 Pojęcie własności:
-własność w sensie prawnym- jest to stosunek zachodzący między osobą a rzeczą, który polega na wyłączności posiadania, użytkowania i rozporządzania. Przedmiotem własności są rzeczy, a podmiotem osoby fizyczne i prawne.
-własność w sensie ekonomicznym-jest to stosunek zachodzący między ludżmi w trakcie korzystania z efektów działalności gospodarczej. Przedmiotem własności są tu czynniki wytwórcze oraz rezultaty działalności, a podmiotem jest człowiek. Nie zawsze własność ta jest tożsama z własnością w sensie prawnym.

2 Dochodowa elastyczność popytu:
Popyt zmienia się pod wpływem ruchów cen, ale także dochodów. Wstępną charakterystykę współzależności zmian popytu i dochodów konsumentów nakreśla tzw. Prawo Engla. Jest ono uogulnieniem badań reakcji nabywców na zmieniające się rozmiary dochodów i proporcje ich rozdysponowania na różne grupy dóbr.
Ogół dóbr można podzielić na:
· Dobra i usługi niższego rzędu
· Dobra lub usługi podstawowe
· Dobra i usługi luksusowe (wyższego rzędu)
Proporcje wydatków konsumentów na poszczególne grupy dóbr nie są stałe.
Wydatki, a więc popyt na dobra wyższego rzędu rosną szybciej w porównaniu ze wzrostem zakupów dóbr podstawowych. W rezultacie udział wydatków na dobra wyższego rzędu (w stosunku do sumy dochodów) wzrasta, zaś udział kwot wydanych na dobra podstawowe maleje.

3 Optimum przedsiębiorstwa w okresie krótkim w warunkach konkurencji doskonałej:
Przedsiębiorca jest cenobiorcą, nie może wpłynąć na zmianę ceny. Cena, po której sprzedaje on swoje produkty, wyznaczona jest przez rynek jako data, a więc niezależna od rozmiaru oferowanej przez niego sprzedaży.
Utarg całkowity przedsiębiorcy rośnie proporcjonalnie do przyrostu produkcji. Cena bowiem stała i nie reaguje na zmiany wielkości produkcji pojedynczego przedsiębiorcy. Przy stałej cenie utarg przeciętny na jednostce i utarg krańcowy z każdej jednostki są-dla każdej wielkości produkcji-stałe i równe cenie.

ZESTAW 8

2 Konsument w warunkach monopolu i wolnej konkurencji:
Monopol-charakteryzuje się dużą liczbą producentów wytwarzających produkty tego samego rodzaju (np. meble, odzież, obuwie), ale posiadające swoiste, indywidualne cechy, co pozwala producentom odrębnie ustalając ceny swoich produktów.

ZESTAW 9

1 Funkcje rynku:
· Ma być miejscem i instrumentem wyceny dóbr
· Ma dostarczać informacji niezbędnych dla procesów decyzyjnych realizowanych w przedsiębiorstwach
· Ma być miejscem dla racjonalnego wykorzystania zasobów
· Ma doprowadzić do równowagi w gospodarce
· Ma weryfikować społeczną przydatność produktu, czyli inaczej ma dostosować produkcję do potrzeb

2 Ekonomiczna funkcja gospodarstw domowych (konsumpcyjna i produkcyjna):
Konsumpcja czyli zużycie-może być w gospodarstwie domowym, czyli dla celów konsumpcyjnych i produkcyjnych-wytwarzanie innych dóbr-środki produkcji lub czynniki produkcji.
Konsument sięga po różne dobra starając się w maksymalny sposób zaspokoić swoje potrzeby.
Potrzeby-stan dyskomfortu, niezadowolenia, braku, niemiłych doznań. Potrzeby towarzyszą człowiekowi od zawsze. Gdy zaspokoimy jedne pojawiają się kolejne.
· Biologiczne (fizjologiczne)
· Bezpieczeństwa
· Społeczne
· Szacunku i uznania
· samorealizacji
Środkami zaspokojenia potrzeb są dobra:
· Wolne, gospodarcze
· Komercyjne i niekomercyjne
· Substytucyjne (zastępcze) i komplementarne (połączone)
· Indywidualne i zbiorowe
· Naturalne i luksusowe
Współcześnie ekonomia to nauka, która ma pomóc ludziom odpowiedzieć na pytania: jak produkować, co produkować, ile produkować, kto ma prawo podejmować decyzje.
Dostrzegając problem ograniczonych zasobów społeczeństwa próbują ten problem złagodzić np. przez:
-rozłożenie kosztów i ryzyka
-substytuty
-efekty skali, łączenie się w spółki
-podział pracy i specjalizacja
-handel
-pieniądz
Ekonomia jako nauka wykrywa i opisuje ogólne prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi. Wykryte i opisane staja się prawami ekonomicznymi.

3 Gospodarka towarowa i naturalna:
Produkcja-jest to celowa i świadoma działalność człowieka, w efekcie której z dostępnych zasobów uzyskuje się dobra czyli środki służące do zaspakajania potrzeb.
Gospodarowanie-to proces, który obejmuje produkcję, podział, wymianę i konsumpcję.
Naturalna-dobra są wykorzystywane przez wytwórcę i jego najbliższe otoczenie.
Towarowa- współcześnie dominuje, produkt jest przeznaczony do sprzedaży.
Aby produkować należy należy dysponować różnymi zasobami. Mogą mieć one charakter naturalny, mogą pochodzić z wcześniejszej działalności człowieka.
Zasobem jest również człowiek. Dostrzega się coraz wyrażniej problem rzadkości zasobów. Zasób rzadki, czyli ograniczony to taki, na który popyt przy cenie równej zero jest większy od dostępnej podaży. Każdy zasób, za którego zapotrzebowanie jesteśmy zmuszeni zapłacić jest więc uznawany jako rzadki. Zasoby rzadkie wywołują konieczność racjonalnego gospodarowania, czyli należy się kierować w procesach gospodarczych zasadą minimalizacji nakładu lub zasadą maksymilizacji efektu.

ZESTAW 10
1Dobra (rodzaje):
Dobra-wykorzystuje się je do zaspakajania potrzeb:
· Wolne, -dostępne dla każdego w nieograniczonej ilości (powietrze)
· Rzadkie-niedostępne w takiej ilości, aby zaspokoić wszystkie potrzeby ludzkie (złoto)
· Prywatne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedynczych ludzi albo członków małych, dobrowolnie tworzonych grup (żywność)
· Publiczne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rządy (ochrona policyjna, obrona narodowa)
· Konsumpcyjne-zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu lub zakupie, w celu zaspokojenia potrzeb (żywność)
· Produkcyjne (inwestycyjne)-kupowane lub wytwarzane w celu dalszego ich wykorzystania w procesie produkcji (papier)
· Materialne-ich wartość można oszacować w pieniądzu (samochód)
· Niematerialne-nie można ich przedstawić w pieniądzu (talent)
Czynniki wytwórcze- to z czego są wytwarzane dobra:
-ziemia-bogactwo ziemi, lasy, woda, i to co w niej pływa
-praca-człowiek, siła robocza, maszyny, narzędzia
-kapitał-gotówka, budynki, hale produkcyjne, drogi

2 Monopol czysty:
Monopol czysty-to model rynku, na którym jeden producent kontroluje wszystkie sytuacje. Przedsiębiorstwo jest cenodawcą, ono ustala ilość produkcji, istnieją niemożliwe do przekroczenia bariery natury np. kapitałowej, brak substytutów.

3 Optimum konsumenta:
Równowaga konsumenta znajduje się w punkcie styczności linii budżetowej z najwyżej położoną krzywa obojętności. Jest to jedyny punkt, w którym marginalna stopa substytucji równa jest relacji cen dóbr X i Y.

ZESTAW 11
1 Koszty i klasyfikacja:
Koszt: to wartość wszystkich zasobów wykorzystanych dla produkcji. Wartość tę wyznacza koszt alternatywnego najlepszego zastosowania zasobów.
Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy:
· Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.
· Koszty zarządu i ruchu-działu produkcji podstawowej, pomocniczej, ubocznej

· Koszty zaopatrzenia, produkcji, zbytu
· Koszty bezpośrednie-to takie które można wprost przypisać do przedmiotu kalkulacji wykorzystując karty pracy, zużycia materiałów, lub przez pomiar na stanowisku pracy-materiały bezpośrednio produkcyjne robocizna bezpośrednia, zużycie energii, pary dla celów technologicznych, przygotowanie prototypu dla produkcji.
· Koszty pośrednie-koszty zarządu, wydziału, sprzedaży.
· Koszty stałe i zmienne- Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy: KC=CKS+CK

2 Prawo podaży:
Podaż: jest to zgłoszona oferta sprzedaży pokreślonych środków w określonym miejscu, czasie i przy określonej cenie.
Prawo podaży- że między ceną a podażą występuje dodatnia zależność, co oznacza ze wzrost cen wywołuje wzrost podaży przy założeniu stałości innych czynników.
Przyjmuje się, że producent zachowuje się racjonalnie, czyli produkuje z intencją sprzedaży:
Inwestycje- produkcja- podaż (eksport i import).
Generalnie o wielkości podaży decyduje min.
· Cena czynników wytwórczych i ich dostępność
· Cena i jakość zasobów ludzkich
· Łatwość i taniość
· Dogodność kredytów
· System podatkowy zachęcający do inwestowania
· Stabilność w zakresie systemu podatkowego

3 Spółki prawa handlowego:
Spółka- to zrzeszenie osób lub kapitału zawiązane w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to umowa zawarta przez wspólników dla prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa lub innego celu gospodarczego.
Podstawę funkcjonowania spółek handlowych stanowi Kodeks Spółek Handlowych. Ustawa ta reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.
Przepisy Kodeksu Spółek Handlowych, które zastąpiły uregulowania prawne Kodeksu Handlowego, weszły w życie 1 stycznia 2001 roku. W Związku z tym wszystkie spółki muszą w ciągu 3 lat dostosować swoje umowy lub akty założycielskie do nowych przepisów.

ZESTAW 12
2 Koszty według rodzaju działalności:
Koszt: to wartość wszystkich zasobów wykorzystanych dla produkcji. Wartość tę wyznacza koszt alternatywnego najlepszego zastosowania zasobów.
Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy:
· Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.
· Koszty zarządu i ruchu-działu produkcji podstawowej, pomocniczej, ubocznej

· Koszty zaopatrzenia, produkcji, zbytu
· Koszty bezpośrednie-to takie które można wprost przypisać do przedmiotu kalkulacji wykorzystując karty pracy, zużycia materiałów, lub przez pomiar na stanowisku pracy-materiały bezpośrednio produkcyjne robocizna bezpośrednia, zużycie energii, pary dla celów technologicznych, przygotowanie prototypu dla produkcji.
· Koszty pośrednie-koszty zarządu, wydziału, sprzedaży.
· Koszty stałe i zmienne- Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy: KC=CKS+CK

3 Kartel:
Kartel jest porozumieniem przedsiębiorstw tej samej branży zawieranym w celu ograniczenia lub zlikwidowania konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej w danym segmencie rynku. Przedsiębiorstwo przystępujące do kartelu zachowują samodzielność.

ZESTAW 13
1 Układ rodzajowy kosztów:
Koszt: to wartość wszystkich zasobów wykorzystanych dla produkcji. Wartość tę wyznacza koszt alternatywnego najlepszego zastosowania zasobów.
Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy:
· Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.
· Koszty zarządu i ruchu-działu produkcji podstawowej, pomocniczej, ubocznej

· Koszty zaopatrzenia, produkcji, zbytu
· Koszty bezpośrednie-to takie które można wprost przypisać do przedmiotu kalkulacji wykorzystując karty pracy, zużycia materiałów, lub przez pomiar na stanowisku pracy-materiały bezpośrednio produkcyjne robocizna bezpośrednia, zużycie energii, pary dla celów technologicznych, przygotowanie prototypu dla produkcji.
· Koszty pośrednie-koszty zarządu, wydziału, sprzedaży.
· Koszty stałe i zmienne- Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy: KC=CKS+CK

2 Porozumienia monopolistyczne:
W ramach porozumień między przedsiębiorstwami uwzględnia się np. ilość produkcji, cenę, rynek zbytu.
· Przykładem jest tu kartel będący porozumieniem przedsiębiorstw tej samej branży zawieranym w celu ograniczenia lub zlikwidowania konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej w danym segmencie rynku. Przedsiębiorstwo przystępujące do kartelu zachowują samodzielność.
· Wyższa formą kartelu jest syndykat, w ramach którego przedmiotem działania jest sprzedaż produktów wytwarzanych przez kartel (wspólne biuro sprzedaży).
· Trust(czyt. trast)- jest to połączenie kilku przedsiębiorstw w jedno nowe powstałe w miejsce dotychczas istniejących. Przedsiębiorstwa tracą samodzielność i osobowość prawną. Powołuje się radę trustu, w której zasiadają dotychczasowi właściciele przedsiębiorstw. Ich wpływ na nowe przedsiębiorstwo wynika z wielkości wniesionego kapitału.
· Koncern-jest to prawnie samodzielnych przedsiębiorstw należących do wspólnego właściciela i prowadzonych pod jednolitym kierownictwem. Tworzenie koncernu dokonuje się przez wykupienie akcji lub udziałów. Koncerny organizuje się na zasadzie pion-zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego, na zasadzie poziom-zgodnie z branżom.
· Mogą być również ukośne zwane konglomeratami-przyczyna ich powstania jest minimalizacja ryzyka kryzysu, unikanie kolizji z przepisami antymonopolowymi, opanowanie kolejnych rynków zbytu, efektywniejsze wykorzystanie kapitału w alternatywie do systemu bankowego.
· koncern rozwijając się może przybrać postać holdingu-wynika to z faktu, że jedna spółka staje się czysta spółka kierowniczą, jest ona wiodąca, posiada wszystkie lub większość akcji. spółek podporządkowanych, jej celem statutowym staje się zarządzanie pozostałymi spółkami.
· konsorcjum-jest to porozumienie przedsiębiorstw zawarte na czas realizacji określonego przedsięwzięcia wymagającego wielkiego zaangażowania kapitału, co przekracza możliwości jednego podmiotu. Ryzyko przedsięwzięcia rozkłada się na wszystkich uczestników.
· alianse-to porozumienie przedsiębiorstw o charakterze międzynarodowym, którego celem jest poszerzenia posiadanych rynków zbytu, uzyskanie dostępu do tańszych żródeł zaopatrzenia, wprowadzenie wspólnych technologii, pokonanie barier celnych i administracyjnych ustanowionych przez kraj jednego z partnerów.

3 Własność a efektywność:
-własność w sensie prawnym- jest to stosunek zachodzący między osobą a rzeczą, który polega na wyłączności posiadania, użytkowania i rozporządzania. Przedmiotem własności są rzeczy, a podmiotem osoby fizyczne i prawne.
-własność w sensie ekonomicznym-jest to stosunek zachodzący między ludżmi w trakcie korzystania z efektów działalności gospodarczej. Przedmiotem własności są tu czynniki wytwórcze oraz rezultaty działalności, a podmiotem jest człowiek. Nie zawsze własność ta jest tożsama z własnością w sensie prawnym.

ZESTAW 14
1 Potrzeby i ich klasyfikacje:
Potrzeby-stan dyskomfortu, niezadowolenia, braku, niemiłych doznań. Potrzeby towarzyszą człowiekowi od zawsze. Gdy zaspokoimy jedne pojawiają się kolejne.
Wspólne wszystkim są potrzeby biologiczne (fizjologiczne), kolejne potrzeby układają się zgodnie z indywidualnymi odczuciami i preferencjami. Wegług Maslowa można zbudować piramidę potrzeb :
· fizjologiczne
· bezpieczeństwa
· społeczne
· szacunku i uznania
· samorealizacji
Maslow twierdził, że potrzeby nie zawsze są przez nas uświadamiane.
Do zaspokojenia potrzeb służą nam dobra, które podzielić można na:
· Wolne, -dostępne dla każdego w nieograniczonej ilości (powietrze)
· Rzadkie-niedostępne w takiej ilości, aby zaspokoić wszystkie potrzeby ludzkie (złoto)
· Prywatne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedynczych ludzi albo członków małych, dobrowolnie tworzonych grup (żywność)
· Publiczne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rządy (ochrona policyjna, obrona narodowa)
· Konsumpcyjne-zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu lub zakupie, w celu zaspokojenia potrzeb (żywność)
· Produkcyjne (inwestycyjne)-kupowane lub wytwarzane w celu dalszego ich wykorzystania w procesie produkcji (papier)
· Materialne-ich wartość można oszacować w pieniądzu (samochód)
· Niematerialne-nie można ich przedstawić w pieniądzu (talent)

2 Rynek konkurencji doskonałej:
-zakłada się, że na rynku występuje nieograniczona liczba bardzo drobnych producentów i równie wielu nabywców (konsumentów)
-zachowania producenta i konsumenta są racjonalne
-rynek jest homogeniczny, czyli jednorodny
-nie ma barier ograniczających wejście na rynek i wyjście z rynku
-jednostką decyzyjną jest producent, który nie wpływa na sytuację rynkową
-nie można wykazać związku między produktem a producentem
-rynek jest przejrzysty- wszyscy maj
a jednakowy dostęp do informacji
-rynek jest cenodawcą, producent cenobiorcą
-istnieje doskonała elastyczność aparatu wytwórczego

3 Utarg krańcowy i koszt krańcowy:
Koszt krańcowy (marginalny)-to zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany ilości zastosowanych czynników.
KK=del KC/del Q

Utarg (przychód) krańcowy- to zmiana przychodu całkowitego wywołana zmianą wielkości sprzedaży o 1 jednostkę
PK=delPC/delQ


ZESTAW 15
1 Zysk i dochód:
Dochód- tworzy się przez sprzedaż np. wyrobu gotowego.
· Całkowity-jest to iloczyn ilości sprzedanej produkcji i ceny jednostkowej:
PC=QP
· Przeciętny-jest to przychód całkowity przez ilość
PP=PC/Q
· Krańcowy-to zmiana przychodu całkowitego wywołana zmianą wielkości sprzedaży o 1 jednostkę
PK=delPC/delQ

Zysk-jest to różnica między przychodem a kosztem.
Zysk krańcowy-jest to zmiana zysku całkowitego w następstwie zmiany wielkości sprzedaży o jedną jednostkę.

2 Podaż i popyt na rynku pracy:
Popyt: jest to zgłoszone zapotrzebowanie na określone środki w określonym miejscu, czasie i po danej cenie.
Popyt tworzy się na bazie potrzeb: potrzeby- preferencje-zapotrzebowanie (popyt potencjalny, efektywny, odłożony, zapasowy).
· Popyt potencjalny-występuje wówczas, gdy nie dysponujemy odpowiednim funduszem nabywczym i transakcja nie zostanie zrealizowana.
· Popyt efektywny-ma poparcie w środkach finansowych, w efekcie zaspakajamy potrzebę.
· Popyt odłożony-kupujący dysponuje funduszem nabywczym, odczuwa potrzeby, ale nie może ich zaspokoić ze względu na brak produktu. Czasami kupujący nabywa rzeczy w ilościach przekraczających jego aktualne potrzeby, kieruje się przy tym obawą co do dostępności produktów przyszłości i co do przyszłych cen.
· Popyt spektakularny- wystąpi wówczas, gdy kupujemy produkt z myślą o póżniejszych odsprzedaży z zyskiem.
· Popyt funkcjonalny-nabywa się rzecz dla jej wartości użytkowej.
Można wydzielić też inne rodzaje popytu:
-ze względu na nasilenie zjawiska w czasie: codzienny; okresowy; sezonowy; jednorazowy; stały; rosnący; malejący.
-od strony podmiotowej: popyt konsumenta (gospodarstwa domowego); producenta; banków i instytucji finansowych; skarbu państwa.
-w ujęciu przedmiotowym: popyt na dobra konsumpcyjne; inwestycyjne i produkcyjne; na prace; na pieniądz.
-ze względu na powiązania między dobrami: popyt substytucyjny; komplementarny.
-na zasięg: popyt indywidualny; cząstkowy; globalny.
-na wrażliwość: popyt sztywny; doskonale elastyczny; proporcjonalny; bardzo elastyczny; mało elastyczny.
Prawo popytu mówi, że jak cena maleje to wielkość rośnie, a jak cena rośnie to popyt maleje.
Elastyczność mieszana popytu: występuje gdy badamy zmiany w popycie na dobro A w sytuacji zmiany ceny dobra B zakładając stałość innych czynników i przyjmując, że dobra są powiązane ze sobą na zasadzie substycyjności lub komplementarności

Podaż: jest to zgłoszona oferta sprzedaży pokreślonych środków w określonym miejscu, czasie i przy określonej cenie.
Prawo podaży-między ceną a podażą występuje dodatnia zależność, co oznacza ze wzrost cen wywołuje wzrost podaży przy założeniu stałości innych czynników.
Przyjmuje się, że producent zachowuje się racjonalnie, czyli produkuje z intencją sprzedaży:
Inwestycje- produkcja- podaż (eksport i import).
Generalnie o wielkości podaży decyduje min.
· Cena czynników wytwórczych i ich dostępność
· Cena i jakość zasobów ludzkich
· Łatwość i taniość
· Dogodność kredytów
· System podatkowy zachęcający do inwestowania
· Stabilność w zakresie systemu podatkowego
· Polityka ceł i kursów walut
· Inflacja
· Ingerencja państwa

3 Lepkość i zróżnicowanie cen:
Oligopol: jest to rynek dominujący we współczesnej gospodarce. Charakterystyczne dla niego jest występowanie kilku lub kilkunastu dużych producentów, którzy starają się stworzyć bariery ograniczające innym wejście na ten rynek.
W oligopolu może występować zjawisko tak zwanego przywuctwa cenowego, co oznacza, że jedna firma staje się liderem w oparciu o najniższe koszty wytwarzania lub o najwyższe technologie, czyli jakość produktu. Oni narzucają cenę, inne firmy dostosowują się lub nie do tego, co określa przywódca.
Charakterystyczna dla oligopolu jest tzw. Krzywa popytu.
Aby uzyskac przewagę na rynku, przedsiębiorstwa zawierają porozumienia monopolistyczne tworząc tzw.:
-aliansy
- syndykaty
-trusty
-holdingi
-fuzje
-konglomeraty
-koncerny
-kartele
-konsorcja
Oligopol oferuje bardzo zróżnicowany produkt, za który trzeba płacić relatywnie wysoką cenę.

ZEATAW 16
1 Podaż a czynniki czasu:
Podaż: jest to zgłoszona oferta sprzedaży pokreślonych środków w określonym miejscu, czasie i przy określonej cenie.
Prawo podaży-między ceną a podażą występuje dodatnia zależność, co oznacza ze wzrost cen wywołuje wzrost podaży przy założeniu stałości innych czynników.
Przyjmuje się, że producent zachowuje się racjonalnie, czyli produkuje z intencją sprzedaży:
Inwestycje- produkcja- podaż (eksport i import).
Generalnie o wielkości podaży decyduje min.
· Cena czynników wytwórczych i ich dostępność
· Cena i jakość zasobów ludzkich
· Łatwość i taniość
· Dogodność kredytów
· System podatkowy zachęcający do inwestowania
· Stabilność w zakresie systemu podatkowego
· Polityka ceł i kursów walut
· Inflacja
· Ingerencja państwa

3 Dlaczego ekonomia jest nauką wyboru:
Ekonomia realizuje funkcję poznawczą, czyli jest żródłem wiedzy o zjawiskach, procesach i mechanizmach. Pełni funkcję aplikacyjną, czyli formułuje wnioski i ustalenia przydatne dla gospodarstw domowych.
Wyodrębnia się:
-ekonomię-gdzie przedmiotem zainteresowania są podmioty takie jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, instytucje finansowe
-mezoekonomie- rozpatrując gospodarkę w układzie działowym i gałęziowym
-makroekonomie- rozpatrującą gospodarkę jako całość
Ze względu na postawę badacza wyodrębnia się ekonomie:
· normatywna-badacz formułuje opinie i zalecenia jak być powinno
· pozytywna-badacz obiektywnie pokazuje jak jest, odwołując się do faktów
Ekonomia wykorzystuje swoją metodę badawczą polegającą na obserwacji zjawiska i formułowaniu problemu, następnie konstruuje się model teoretyczny, przeprowadza się wnioskowanie oraz weryfikuje się hipotezy i wnioski.

ZEATAW 17
1 Cena równowagi na rynku:
Cena równowagi to cena, do której dąży zawsze rynek, ponieważ godzi ona oczekiwania nabywców i sprzedawców na kompromisowym poziomie. Przy cenie równowagi rynek ulega „oczyszczeniu”- wielkość popytu zgłaszanego przez konsumentów (nabywców) odpowiada dokładnie wielkości podaży oferowanej przez producentów (sprzedawców). Ta wielkość stanowi ilość równowagi, czyli taki rozmiar sprzedaży, który chcą jednocześnie kupić nabywcy. Cena równowagi jest jedyną ceną, która ma cechę trwałości, zadowala bowiem obie strony transakcji. Jeśli w otoczeniu rynku nic się nie zmieni, cena ta będzie trwale regulowała warunki sprzedaży.

3 Prawo Engla:
W miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale również zmienia się jego struktura. Zmiany te idą w kierunku zmniejszenia się procentowego udziału podatków na żywność i inne dobra niższego rzędu przy jednoczesnym wzroście procentowego udziału wydatków na dobra wyższego rzędu.
Popyt wzrasta(spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) dochodu konsumenta. Biorąc pod uwagę reakcję na zmiany dochodu konsumenta wszystkie dobra można podzielić na:
· Normalne-popyt wzrasta(spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) dochodów konsumenta
· Podrzędne-popyt spada wraz ze wzrostem dochodów konsumenta

ZESTAW 18
1 Zysk normalny i ekonomiczny:
zysk-to różnica między przychodem a kosztem.
· Zysk normalny- zaliczany jest do kosztów ekonomicznych. Jest to oczekiwana korzyść zaprowadzonej działalności
· Zysk ekonomiczny nadzwyczajny (ponadprzeciętny)-prowadzone przedsiębiorstwo przynosi przychód, który pokrywa koszty implicite, explicite oraz przynosi nadwyżkę ponad normalny zysk.
Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.

2 Majątek trwały (bilans):
Obejmuje:
· Rzeczowy majątek trwały-środki trwałe (grunty własne, budynki, budowle, środki transportu)
· Finansowy majątek trwały (akcje i udziały w innych przedsiębiorstwach, pozostałe papiery wartościowe)
· Wartości niematerialne i prawne (np. patenty, licencje)

3 Rynek konkurencji doskonałej:
-zakłada się, że na rynku występuje nieograniczona liczba bardzo drobnych producentów i równie wielu nabywców (konsumentów)
-zachowania producenta i konsumenta są racjonalne
-rynek jest homogeniczny, czyli jednorodny
-nie ma barier ograniczających wejście na rynek i wyjście z rynku
-jednostką decyzyjną jest producent, który nie wpływa na sytuację rynkową
-nie można wykazać związku między produktem a producentem
-rynek jest przejrzysty- wszyscy maj
a jednakowy dostęp do informacji
-rynek jest cenodawcą, producent cenobiorcą
-istnieje doskonała elastyczność aparatu wytwórczego


ZEATAW 19
1 Dobra normalne i nadrzędne:
· Dobra normalne- popyt wzrasta (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) dochodów konsumenta. Mają współczynnik elastyczności większy od zera.
· Dobra nadrzędne- konsumuje się je ostentacyjnie ( na pokaz), wzrost popytu spowodowany jest wyłącznie wzrostem ceny. Mają współczynnik elastyczności dochodowej większy niż 1.

3 Różne definicje przedsiębiorstw:
Przedsiębiorstwo to podmiot gospodarczy produkcyjny, sprzedający na rachunek i ryzyko właściciela dobra i usługi. To instytucja wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym, organizacyjnym, zasadniczo działająca dla zysku. To zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych. (np. firma, wzory użytkowe, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości, prawa majątkowe, zobowiązania).
W ujęciu socjologicznym przedsiębiorstwo to grupa ludzi połączona wspólnym celem.
W ujęciu systemowym to organizacja powiązana w specyficzny sposób z otoczeniem.
Składniki otoczenia przedsiębiorstwa: warunki politycznych, ekonomiczne, dostęp do surowców i energii, dostępna technika, charakterystyka rynku, dostęp do kapitału, aktywa społeczne, kultura.
Przedsiębiorstwo dąży do realizacji głównego celu- przetrwać i rozwijać się.
Cele podrzędne:
· Ekonomiczne-osiąganie zysku w krótkim i długim okresie, zachowanie płynności, poprawa rentowności, wzrost produktywności czynników wytwórczych, innowacyjność
· Techniczno- produkcyjne-maksymalizacja produkcji, poprawa jakości, reprodukcja,
· Regionalne i ekologiczne –racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, ochrona i odnowa środowiska

ZESTAW 20
1 Wady i zalety rynku:
Zalety:
· Pozwala racjonalnie wykorzystać zasoby
· Tworzy efektywny system motywacyjny
· Innowacyjność- zdolność do odkrywania nowych zasobów
· Dyscyplina finansowa
· Samoczynne ustalanie się równowagi
· Elastyczność gospodarki, czyli wrażliwość na to co się dzieje
Wady:
· Na rynku obok dóbr pojawiają się tzw. antydobra, inaczej negatywne efekty zewnętrzne
· Destabilizacja gospodarki, czyli kryzysy
· Rozwarstwienie dochodowo- majątkowe społeczeństwa

3 Ustawa antymonopolowa:
Strategia inwestycji państwa przeciw naruszeniom konkurencji stosowana w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej obejmuje dość bogaty zestaw metod i narzędzi regulacyjnych.
Polityka antymonopolowa-zawiera normy prawne i zasady kontroli ekonomicznych działań przedsiębiorstw. W Wielkiej Brytanii firma, która przekracza pewien udział w podaży rynkowej, poddawana jest sprawdzeniu, czy nie godzi to w interes publiczny. W USA taka sytuacja może prowadzić do przymusowego podziału przedsiębiorstwa. Decyzje w tym zakresie są bardzo trudne, gdyż większe przedsiębiorstwa oferują gospodarce tzw. Korzyści skali.

ZESTAW 21
1 Izokwanta i izokoszta:
Izokwanta- pokazuje jednakowy poziom produkcji przy różnych kombinacjach wykorzystywanych nakładów.
Producent dysponuje określoną ilością . Ważny jest tu jego budżet oraz cena zasobu.
Izokoszta-linia pokazująca dostępne czynniki

2 Koszty i zyski w prywatyzacji:
koszt: to wartość wszystkich zasobów wykorzystanych dla produkcji. Wartość tę wyznacza koszt alternatywnego najlepszego zastosowania zasobów.
· Koszty ekonomiczne obejmują więc koszty rachunkowe (explicite) i koszty właściciela (implicite), pod którymi rozumiemy jego pracę, zaangażowanie, wysiłek włożony w utworzeniu i prowadzeniu firmy.
· Koszty zarządu i ruchu-działu produkcji podstawowej, pomocniczej, ubocznej
· Koszty zaopatrzenia, produkcji, zbytu
· Koszty bezpośrednie-to takie które można wprost przypisać do przedmiotu kalkulacji wykorzystując karty pracy, zużycia materiałów, lub przez pomiar na stanowisku pracy-materiały bezpośrednio produkcyjne robocizna bezpośrednia, zużycie energii, pary dla celów technologicznych, przygotowanie prototypu dla produkcji.
· Koszty pośrednie-koszty zarządu, wydziału, sprzedaży.
· Koszty stałe i zmienne- Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy: KC=CKS+CK
zysk-to różnica między przychodem a kosztem.
· Zysk krańcowy- to zmiana zysku całkowitego w następstwie zmiany wielkości sprzedaży o 1 jednostkę.
· Zysk normalny- zaliczany jest do kosztów ekonomicznych. Jest to oczekiwana korzyść zaprowadzonej działalności
Zysk ekonomiczny nadzwyczajny (ponadprzeciętny)-prowadzone przedsiębiorstwo przynosi przychód, który pokrywa koszty implicite, explicite oraz przynosi nadwyżkę ponad normalny zysk.

ZESTAW 22
1 Koszt krańcowy i przychód krańcowy:
Koszt krańcowy (marginalny)-to zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany ilości zastosowanych czynników. KK=del KC/del Q

Przychód Krańcowy-to zmiana przychodu całkowitego wywołana zmianą wielkości sprzedaży o 1 jednostkę
PK=delPC/delQ

2 Konkurencja doskonała:
Model rynku konkurencji doskonałej:
· Na rynku występuje nieograniczona liczba drobnych producentów i równie wielu nabywców (konsumentów)
· Zachowania producenta i konsumenta są racjonalne
· Rynek jest homogeniczny
· Nie ma barier ograniczających wejście na rynek i wyjście z rynku
· Jednostkową decyzją producent nie wpływa na sytuacje rynkową
· Nie można wykazać związku między producentem a produktem
· Rynek jest przejrzysty-wszyscy mają jednakowy dostęp do informacji
· Rynek jest cenodawcą, producent cenobiorcą
· istnieje doskonała elastyczność aparatu wytwórczego

3 Potrzeby:
Potrzeby-stan dyskomfortu, niezadowolenia, braku, niemiłych doznań. Potrzeby towarzyszą człowiekowi od zawsze. Gdy zaspokoimy jedne pojawiają się kolejne.
Wspólne wszystkim są potrzeby biologiczne (fizjologiczne), kolejne potrzeby układają się zgodnie z indywidualnymi odczuciami i preferencjami. Wegług Maslowa można zbudować piramidę potrzeb :
· fizjologiczne
· bezpieczeństwa
· społeczne
· szacunku i uznania
· samorealizacji
Maslow twierdził, że potrzeby nie zawsze są przez nas uświadamiane.
Do zaspokojenia potrzeb służą nam dobra, które podzielić można na:
· Wolne, -dostępne dla każdego w nieograniczonej ilości (powietrze)
· Rzadkie-niedostępne w takiej ilości, aby zaspokoić wszystkie potrzeby ludzkie (złoto)
· Prywatne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedynczych ludzi albo członków małych, dobrowolnie tworzonych grup (żywność)
· Publiczne-kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rządy (ochrona policyjna, obrona narodowa)
· Konsumpcyjne-zużywane zaraz po ich wyprodukowaniu lub zakupie, w celu zaspokojenia potrzeb (żywność)
· Produkcyjne (inwestycyjne)-kupowane lub wytwarzane w celu dalszego ich wykorzystania w procesie produkcji (papier)
· Materialne-ich wartość można oszacować w pieniądzu (samochód)
· Niematerialne-nie można ich przedstawić w pieniądzu (talent)

ZESTAW 23
1 Koszty stałe i zmienne:
Koszty mogą być w różnym stopniu wrażliwe na zmiany w wielkości produkcji. Wydziela się koszty stałe (niewrażliwe) i zmienne (wrażliwe, elastyczne). W okresie długim wszystkie koszty są zmienne, w krótkim występują i stałe i zmienne. Koszty można w badanym okresie traktować jako łączną wielkość poniesionych całkowitych kosztów stałych i całkowitych zmiennych. Można też określić koszt przeciętny, inaczej jednostkowy:

3 Podział ekonomii:
Ekonomia normatywna-badacz formułuje opinie i zalecenia jak być powinno
Ekonomia pozytywna- badacz obiektywnie pokazuje jak jest odwołując się do faktów
Ekonomia wykorzystuje swoją metodę badawczą polegającą na obserwacji zjawiska i formułowaniu problemu, następnie konstruuje się model teoretyczny, przeprowadza się wnioskowanie oraz weryfikuje się hipotezy i wnioski.

ZESTAW 24
1 Własność:
Własność w sensie prawnym- jest to stosunek zachodzący między osobą a rzeczą, który polega na wyłączności posiadania, użytkowania i rozporządzania. Przedmiotem własności są rzeczy, a podmiotem osoby fizyczne i prawne.
Własność w sensie ekonomicznym-jest to stosunek zachodzący między ludżmi w trakcie korzystania z efektów działalności gospodarczej. Przedmiotem własności są tu czynniki wytwórcze oraz rezultaty działalności, a podmiotem jest człowiek. Nie zawsze własność ta jest tożsama z własnością w sensie prawnym.

2 Dochodowa elastyczność popytu:
Elastyczność popytu występuje, gdy badamy zmiany w popycie na dobro A w sytuacji zmiany ceny dobra B zakładając stałość innych czynników i przyjmując, że dobra są powiązane ze sobą na zasadzie substytucyjności lub komplementarności.

ZESTAW 25

1 Prawa, modele, teorie ekonomiczne:
Prawa ekonomiczne mogą mieć charakter uniwersalny lub działać w ściśle określonych warunkach. Prawa ekonomiczne mają charakter statystyczny. Są obiektywne czyli niezależne. Dzielimy je na:
· przyczynowe-po określonej przyczynie, określony skutek
· współistnienia- dwa lub więcej zdarzeń występuje łącznie
· funkcjonalne-pokazują prawidłowości, które można ująć w postaci funkcji matematycznych.
Ekonomia realizuje funkcję poznawczą, czyli jest żródłem wiedzy o zjawiskach, procesach i mechanizmach. Pełni funkcję aplikacyjną, czyli formułuje wnioski i ustalenia przydatne dla gospodarstw domowych.
Wyodrębnia się:
-ekonomię-gdzie przedmiotem zainteresowania są podmioty takie jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, instytucje finansowe
-mezoekonomie- ro