Kolej w Europie
Wielu ludzi na całym świecie podróżuje pociągami. Do niedawna pociągi były nie chętnie używanym środkiem transportu, ponieważ poruszały się z małą prędkością. Zastępowały je samoloty. W ostatnich latach nastąpił przełom w dziedzinie lokomocji.
Spalinowe lokomotywy zaczęły zastępować, lokomotywy dieslowsko – elektryczne. Jej silnik napędzany jest przez generator, z którego prąd porusza silniki trakcyjne, zamontowane bezpośrednio na osiach pojazdu. Przedstawicielem tego typu pociągów jest brytyjski Intercity 125, którego prędkość eksploatacyjna wynosi 200 km/h. Światowy rekord tego typu lokomotywy wynosi 257 km/h.
W tej chwili dąży się do elektryzacji kolei. Konstrukcja tego rodzaju maszyn jest prostsza w wykonaniu, obsłudze, a przede wszystkim znacznie mniej szkodzi środowisku. Powszechnie w użyciu są dwa systemy zasilania prądem. Jeden z nich polega na dostarczaniu energii przez zawieszone na słupach przewody, skąd odbierany jest poprzez styk ślizgowy, który znajduje się na tzw. .pantografie. W drugim systemie źródłem prądu jest równoległa do toru szyna, po której przesuwają się styki. Zamknięcie obwodu dokonuje się przez koła jezdne i szyny. Trakcja elektryczna ma wiele zalet tj. czystość i niski poziom hałasu. Są to cechy bardzo ważne, ponieważ ma ona zastosowanie w terenach zabudowanych.
Innym rodzajem transportu kolejowego są koleje parowe. Jednym z lepszych rozwiązań transportu jest kolej pneumatyczna. Pociąg miałby być napędzany tłokiem, popychanym przez sprężone powietrze w rurze ułożonej wzdłuż torów. Pomysłu tego jednak zaniechano, jednak podobny pomysł przyświeca kolei pneumatycznej, w której role tłoków zastąpiłby sam wagon umieszczony w tunelu. Powietrze przed wagonem byłoby tu wypompowywane, sprawiając że ciśnienie atmosferyczne popychałoby wagon do przodu. Przedstawiciel tego rodzaju (na razie prototyp) jeździ w Porto Alegre w Brazylii. Przemieszcza się on po kolistym torze o długości 6,4 km z prędkością 70 km/ h. Naukowcy przewidują, że już wkrótce takie pociągi będą mogły osiągać zaskakującą prędkość 800 km/h.
Następnym nietypową techniką usprawnienia kolei jest pomysł wykorzystania poduszki magnetycznej. Zadanie magnesów byłoby utrzymywanie pociągu nad torem, sprawiłoby to że jazda byłaby spokojniejsza. Nowym pomysłem napędu, który znalazłby zastosowanie w tym pociągu, jest liniowy silnik indukcyjny, który korzystałby również z pola magnetycznego. W jednym z rozwiązań tego typu skorzystano z elektromagnetycznego systemu zawieszenia. Znalazł on zastosowanie w kolei jednoszynowej, w której elektromagnesy znajdują się poniżej magnesów w szynie. Kiedy włączy się prąd przyciągane są on do góry, co powoduje uniesienie wagonu. Taki system mają zamiar wykorzystać Niemcy i Japoński Central Japan Railway Company, który planuje w najbliższych latach wybudować linię magnetycznej kolei pasażerskiej, o nazwie Linear Express. Założenie stanowi, że będzie mogła się ona poruszać z prędkością 500 km/h. W ten sposób dotychczasowy czas podróży z Tokio do Osaki (520 km) skróci się z niecałych trzech godzin do jednej. Obecnie poruszający się tą trasą pociąg Shinkansen przemieszcza się ze średnia prędkością 175 km/h.
Pierwszym szybkim pociągiem był japoński Shinkansen, który 37 lat temu odbył swą inauguracyjną podróż. Po raz pierwszy wiózł pasażerów 1 października 1964 roku na trasie Tokio - Osaka, którą pokonywał w cztery godziny. W Japonii powstają kolejne linie, wprowadzone zostają nowe generacje pociągów.
Następnym pociągiem był francuski TGV (Train a Grande Vitesse -pociąg o wielkiej prędkości), zaczął on swe jazdy w 1976 roku. Koleją, która dociera do wielu krajów i której technologie wykorzystywane są przy budowie innych szybkich pociągów w świecie, jest francuska TGV. W 1981 r wszedł on do normalnej eksploatacji na trasie Paryż – Lyon. Te dowody przekonały o skuteczności i wielkich zaletach Unię Europejską, uznała ona je za docelowy środek transportu. Pociągi tego typu jeżdżą za średnią prędkością 300 km/h, podczas gdy w Polsce najszybciej można jeździć (miejscami) 160 km/h.
Francuskie szybkie pociągi TGV zaczęły regularnie obsługiwać nową linię łączącą Paryż z Marsylią. Połączenie to zostało zbudowane kosztem 3,25 mld dolarów. System ten stanowi sieć najszybszych połączeń kolejowych na świecie. Przed oficjalnym uruchomieniem linii odbyły się wcześniejsze jazdy próbne i pokazowe. Podczas nich został ustalony nowy rekord świata. TGV jadąc z Calais na północy Francji do Marsylii - na odcinku 1 tys. km jechał ze średnią prędkością 317 km/godz. Dzięki temu pociągowi czas podróży z Paryża do Marsylii trwa obecnie zaledwie 3 godziny, podczas gdy jazda samochodem trzy razy dłużej. Pociągu znajduje się 120 miejsc w pierwszej klasie i 257 miejsc w drugiej. Ceny biletów nie są zbytnio wygórowane, chociaż nie należą do niskich. Bilet na tą trasę w kasie ekonomicznej kosztuje 65 dolarów. Dzięki temu unowocześnieniu kolei liczba pasażerów wzrośnie z 18 mln do 24 mln rocznie. TGV jest stale rozwijany. Po pierwszej wersji pojawił się TGV Atlantic (który ustanowił rekord prędkości 515 km/godz. w maju 1990 r.), powstały wersje trzysystemowe i czterosystemowe (dostosowane do różnych sieci zasilających pociąg w energię); jest także TGV pocztowe. Właśnie powstała najnowsza wersja pociągu zespołowego TGV Nord. Jest zasilana trzema rodzajami prądu w tym 3kV prądu stałego. Skład ten używany jest przez koleje francuskie SNCF w relacji Paryż-Amsterdam (uruchamiając 3 pary połączeń na dobę).
Podstawowe dane techniczne TGV:
- Masa [t]-386
- Długość składu [m]-200,19
- Szerokość toru [mm]-1435
- Liczba członów-10 w tym motorowych-2
- Napięcie zasilania [V]
• Prąd stały-1500/3000
• Prąd zmienny-25000
- Prędkość max.
• Przy zasilaniu 1500/3000V-220 km/h
• Przy zasilaniu 25000V 50 Hz-300 km/h
- Moc ciągła
• Przy zasilaniu 1500/3000V-3700kW
• Przy zasilaniu 25000V 50 Hz-8800kW
Technika tworzenia kolej TGV została wykorzystana przy tworzeniu super szybkiego pociągu Eurostar. Jest on międzynarodowym szybkim pociągiem rozwijającym średnią prędkość 300 km/h. Łączy on Paryż z Londynem i Brukselą. Eurostar na swojej trasie wykorzystuje tory kolei brytyjskich BRITISH RAIL, kolei francuskich SNCF a także brytyjskich kolei SNCB. Dzięki powstaniu tunelu pod Kanałem LA Manche można było stworzyć sieć kolejową między Francją a Wielką Brytanią. Sponsorami tego przedsięwzięcia są BR i SNCF. Później do tego projektu przyłączyła się Belgia. Projekt TRANS MANCHE SUPER TRAINS PROJECT był gotowy w 1987 roku. Stworzenie pociągu, który miałby być przystosowany do trzech różnych rodzajów torów, było ciężkim zadaniem i przypadło GEC-Alsthom. W grudniu 1989r. złożono pierwsze zamówienia na 30 składów pociągu Eurostar, a następnie jeszcze dalszych 8. 14 listopada 1994 roku odbyło się uroczyste otwarcie super szybkiej linii kolejowej.
Podstawowe dane techniczne pociągu Eurostar:
- Prędkość max.-300 km/h (186mph)
- Typ silnika-12 3 fazowy silnik asynchroniczny o mocy całkowitej 12200kW (16300KM)
- Zaopatrywanie prądu-25kW 50Hz AC, 3kW DC, 750V DC
- Liczba wagonów-18
- Liczba miejsc-794
- Długość-393.72m (1291’8’’)
- Wysokość koła-0.92m (36’’)
- Waga pustego składu-752,400kg
- Waga dopuszczalna-816,000kg
- Moc całkowita
• Przy 25kV 50Hz-12200kW (16400KM)
• Przy kV DC- 5700kW (7640KM)
• Przy 750 V DC-3400kW (4560KM)
ICE jest to najszybszy pociąg Deutsche Bahn. Pociąg ten jeździ z prędkością powyżej 280 km/h, co sprawia że można podróżować szybko, a co najważniejsze punktualnie. Jednym z połączeń jest trasa Hamburg-Wiedeń. Kursuje on nawet do Szwajcarii i Austrii. InterCityExpress jest pociągiem w pełni klimatyzowanym. Pierwszy pociąg typu ICE powstał w 1991 roku, następna modernizacja powstała w 1996 (ICE2), najnowszą generacją jest ICE3 (może jechać z prędkością 330 km/h i zabierać 400 pasażerów). Ten pociąg zapewnia pełny komfort podróży. Rezerwując sobie miejsce można zażyczyć sobie, gdzie chcemy siedzieć. W pociągu znajdują się przedziały specjalnie przystosowane do podróży z dziećmi, udogodnienia dla ludzi niepełnosprawnych. Serwis informuje o następnych przystankach, oraz dostępnych połączeniach,w pierwszej klasie personel dostarcza prasę każdemu pasażerowi, w drugiej trzeba już kupić w BordTreff. Serwis w pociągu przyjmuje również polecenia odnośnie zamawiania bagażowego lub taxi. Niektóre wagony mają miejsca, z które umożliwiają oglądanie filmów fabularnych. W pierwszej klasie istnieje możliwość telefonowania. Wszystkie miejsca w pierwszej oraz drugiej klasie dają możliwość połączenia audio, które gwarantuje 3 stacje radiowe lub program ICE zawierający muzykę klasyczną, pop/rock oraz kanał dla dzieci.
Obecnie koleje rozwijają się w bardzo szybkim tempie. Tworzone są coraz doskonalsze rozwiązania, które nie tylko mają za zadanie ułatwienie podróżowania, ale i nie zanieczyszczanie środowiska. Może za kilka lat będzie można w każdym państwie przemieszczać się łatwo, wygodnie i tanio.
Kolej przez cały XX wiek z powodzeniem konkuruje z takimi środkami transportu, jak samoloty czy samochody. Nic nie wskazuje na to, że jej trwająca prawie 200 lat kariera ma się ku końcowi.