mikroekonomia

W świecie możemy poczynić dwie obserwacje: -świat jest mniej lub bardziej skończony w swych wymiarach –istniejące w nim zasoby są ograniczone w swojej wielkości.
ZASOBY- są to rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i usług obejmują one: -ziemię-obszar ziemi wszystko to, co jest użyte-czne w procesie produkcji np. minerały, surowce nat., rośliny, chemikalia, klimat. –praca- obejmuje ona każdy sposób w jaki lu-dzka energia fizyczna lub umysłowa może być sensownie wydatkowana. –kapitał- dobra inwestycyjne- obejmuje wszystkie wyni-ki procesu produkcyjnego, który przeznaczony jest do późniejszego wykorzystania w produkcji. –technologia-to wiedza, jak zaso-by mogą być łączone w produkcyjny sposób.W przeciwieństwie do fizycznych ograniczeń świata, ludzkie zasoby(potrzeby)są nie ograniczone. RZADKOŚĆ-jest to fakt,że nie możemy mieć wszystkiego,co chcemy przez cały czas i musimy dokon. wyborów.
EKONOMIA-jest nauką badającą jak ludzie radzą sobie z rzadkością, czyli brakiem nieograniczonej dostępności dóbr, jak rozwiązują dotkliwy problem alokacji (rozmieszczenie)ograniczonych zasobów w celu zaspokojenia konkurencyjnych chęci(potrzeb)MIKROEKONOMIA-jest badaniem pojedynczych rynków np. zboża, mięsa,mieszkańców.MAKROEKONOMA- jest badaniem gospodarki jako całości lub badaniem jej znaczącej części, np. stopa inflacji, wielkość bezrobocia, dochód narodowy.RYNEK-jest to ogół warunków wymiennych (ekonomicznych) ekonomicznych, których dochodzi do zawierania transakcji między sprzedawcami (podaż), a nabywcami (popyt). Podmioty rynku: -przedsiębiorstwa (p.gospodarcze) –gospodarstwa domo-we (konsumenci) –instytucje pozaekonomiczne (służba zdrowia, administracja, organizacje polityczne i społeczne , sądownictwo).
Rynek można rozpatrywać na wiele cech: -przestrzeń.ryneklokalny,regionalny,krajowy,zagraniczny,międzynarodowy,świato-twy(ropa naftowa, gaz, złoto, diamenty) –przedmiot wymiany- konsumpcyjny rynek towarów (zaspokajająca potrzeby), produkcjny (służy produkcji), usług. –branża- rynek poszczególnych towarów (mięsa, zboża, telewizorów). Ponadto istnieje rynek: -pieniężno-kredytowy, -papierów wartościowych (akcje, obligacje, bony) –pracy.

RYNEKDOSKONAŁY(cechy):-producenci i nabywcy nie maja żadnego bezpośredniego wpływu na ceny towarów, cena stanowi dla nich obiektywną wielkość gdyż udział każdego z nich jest niewielki. –wszystkie towary danego rodzaju są identyczne pod względem jakości i wyglądu, a nabywca kieruje się wyłącznie ceną. –zmiany cen powodują natychmiastowe zmiany popytu i podaży. – nikt z uczestników transakcji nie korzysta z uprzywilejowania. –istnieje możliwość łatwego przenoszenia czynników produkcji z jednej gałęzi do drugiej czyli produkcja jest w pełni elastyczna.



ELEMENTY RYNKU -popyt, podaż, cena.
POPYT- jest to zapotrzebowanie na dany towar przy danej cenie. RODZAJE POPYTU: -potencjalny, -efektywny. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT: -cena danego dobra- im wyższa cena tym mniejszy popyt. Prawo popytu mówi, że wraz ze wzrostem ceny spada popyt i odwrotnie. –poziom realny dorobków ludzi (nominalne, realne) –preferencje i gusty konsumentów, - ceny dóbr substytucyjnych, -ceny dóbr komplementarnych, -oczekiwania dotyczące zmiany cen.
PODAŻ- jest to ilość towarów oferowanych na rynku przy danej cenie i w danym okresie. Wielkość produkcji=wielkości podaży..Może się jednak różnic o:-wielkość zapasów, -zużycie części towarów na potrzeby firm, -część towarów które ulegają zniszczeniu –wielkość eksportu. PRAWO PODAŻY: Wielkość podaży danego dobra zależy głównie od ceny, przy czym kierunek zmiany takich wielkości (ceny i podaży) jest taki sam, Gdy rośnie cena to rośnie podaż. Cena towaru = koszty wytworzenia + zysk. RODZAJE ZYSKU: zysk przeciętny (produkcja), prowizja, marża, renta gruntowa. W przypadku, gdy cena towaru rośnie, producent otrzymuje większy zysk, który jest czynnikiem: -większej masy sprzedanego towaru, -niższych kosztów wytwarzania towar- ów, które są wynikiem efektu„skali produkcji”(w miarę wzrostu wielkości produkcji spadaj tzw. koszty stałe na jednostkę towaru) PODAŻ ZALEŻY: -od poziomu ceny towaru, -od ceny czynników produkcji, -stosowane technologie, -cechy innych towarów,
-oczekiwanie dotyczące zmian cen zarówno towaru, który jest produkowany, jak i cen czynników produkcji
RÓWNOWAGA RYNKU – łączne zestawienie popytu i podaży umożliwia ustalenie ilości sprzedawanej i nabywanej na rynku oraz określenie ceny rynkowej. Punkt E=(linia przecięcia się krzywej popytu i podaży /) wyznacza cenę równowagi, przy której ilość towarów dostarczana przez producentów równa się ilości towarów nabywczej przez konsumentów.



Cena Konkurencja czysta K. monopolistyczna Oligopol Czysty monopol
Liczba firm Ogromna Jeszcze wielka Kilka Jedna
Rodzaj produktu Standardowy Zróżnicowany Standardowy lub zróżnicowany Unikatowy lub brak bliskich substytutów
Kontrola nad ceną Żadna Pewna, ale w wąskim zakresie Ograniczona wzajemną współzależno-ścią znaczna w przypadku zmiany Znaczna albo bardzo duża
Warunki wejść- cia na rynek Bardzo łatwe Względnie łatwe Poważne przeszkody Możliwe, ale bardzo trudne
Konkurencja niecenowa Żadna Znaczny nacisk na reklamę, nazwę lub znak firmowy Znaczna-związana zwłaszcza ze zróżnicowaniem produktu
Przykłady Rolnictwo, przemysł Handel detaliczny, produkcja odzieży Produkcja stali, miedzi, samochodów, komputerów Sieć wodociągów, elektrownie, telefony




ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY: -określa relację popytu/podaży na zmianę cen i dochodów/cen. Wyróżniamy: -elastyczność cenowa, -elastyczność dochodowa, -elastyczność mieszana.
ELASTYCZNOŚĆ CENOWA –jest to stosunek względnej zmiany ceny. Popyt elastyczny E>1-oznacza zmianę ceny o 1% po-woduje zmianę popytu o więcej niż 1%, dotyczy dóbr wyższego rzędu: samochody, mieszkania, biżuteria. Popyt nieelastyczny E<1 oznacza, że zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu mniej niż 1%, dotyczy artykułów potrzeby: chleb, woda, mleko. popyt proporcjonalny e =1 1%. doskonale elastyczny e->oo mała zmiana po stronie ceny powoduje nieograniczone zmiany po stronie popytu. Popyt doskonale nieelastyczny występuje wtedy, gdy cena jest niska a potrzeby są w pełni zaspokojone (zboże) lub, gdy pojawia się konieczność zakupu danego dobra (leki) i nasze dochody pozwalają zabezpieczyć każdą wysokość cen. ***Znajomość elastyczności popytu pozwala przewidzieć, jaka będzie reakcja popytu na zmianę ceny stosownie do przewidywanej reakcji można dokonać odpowiednich zmian w strukturrze produkcji i podaży. ***Elastyczność popytu umożliwia tez określenie, o ile należy podnieść cenę danego dobra (towaru), aby zlikwidować nadwyżkę popytu lub o ile obniżyć cenę, aby zlikwidować nadwyżkę podaży.
DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ popytu –jest to reakcja popytu na zmianę dochodów. Znajomość jej umożliwia prognozowanie zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego zachodzących pod wpływem wzrostu gospodarczego wzrostu poziomu zamożności. Zgodnie z prawem Engla w miarę wzrostu dochodu rośnie zapotrzebowanie na dobra trwałego użytku np. TV, samochody, wycieczki, natomiast spada udział wydatków na żywność. Prawidłowość ta nastąpi, gdy spełnione są dwa warunki: -potrzeby wyższego rzędu są zaspokojone, -musi nastąpić znaczny wzrost dochodu.
ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA jest to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny innego dobra, które pozostaje z nim w związku komplementarnym lub substytucyjnym. ***Dla towarów substytucyjnych zmiany cen i popytu odbywają się w tym samym kierunku, np.: rośnie cena masła to rośnie popyt na margarynę. ***Natomiast stosunku do towar-ów komplementarnych zmiany ceny i popytu są różnokierunkowe, np.: rośnie cena samochodów to maleje popyt na benzynę i odwrotnie, kiedy cena samochodów spada to rośnie cena na benzynę.


CENA-ceną nazywamy cokolwiek. Odgrywa ona bardzo ważna rolę między produktem a konsumentem. Cena najczęściej wyra-żana jest w pieniądzach. Ceny relatywne - dla konsumenta wzrost ceny relatywnej oznacza większy wydatek na dane dobro. Informuje nabywców danego dobra lub usługi o ilości innych dóbr i usług, które poświęcają w momencie dokonania zakupów.
Funkcje cen: -równoważenie rynku- uruchomienie takich procesów, które prowadzą do braków likwidacji na półkach sklepow-ych, -bodźcowa- jest wtedy, gdy cena jest odczuwalna dla sprzedających i kupujących, co zachęca ich do określonej reakcji.
Rodzaje cen: -cena rynkowa-ustalona jest przez samodzielne procesy gospodarcze, kształtowanie na podstawie popytu i podaży wyznaczone przez rynek. *Cena zbytu-ustalona przez producenta (koszt + zbyt = zysk produkcji) *Cena hurtowa-cena zbytu + marża hurtowa, *Cena detaliczna- cena hurtowa + marża detaliczna; -cena urzędowa-ustalona przez odpowiednie władze (organy) administracji publicznej na te dobra i usługi, które mają decydujący wpływ na koszty wytwarzanie w całej gospodarce.Mogą mieć charakter maksymalny (sprzedający może mieć cenę niższą), minimalny (sprzedający może mieć cenę wyższą) i sztywny (niedo-puszczalne stosowanie innych cen); -cena monopolowa- ustalona przez nadawcę, monopolistę, który posiada wyłączność na produkcję lub sprzedaż danego produktu; –cena sztywna-cena, która wyłącza wszelką swobodę cen; –cena wynikowa- jest wtedy, kiedy właściwy organ wskazuje sposób,jaki sprzedawca ma obliczać ceny;-cena umowna-ustalona na towary i usługi nie objęte prze-pisami o cenach regulowanych; -cena aktów- cena, za jaką nabywa się i sprzedaje dobra kapitałowe. Różni się ona od stawki czynszu za ich wynajem;-cena równowagi-jest to cena równoważąca rynek produktów lub usług,oznacza to,że przy tej cenie rozmia-ry zapotrzebowania są równej ilości oferowanej. Cena na rynku może w jakimś momencie nie być ceną równowagi, jeżeli nie jest, to wystąpi nadwyżka podaży lub popytu. Zależnie od tego, czy ona jest niższa, czy wyższa od ceny równowagi, jednakże zmiany cen, zawsze dążą w kierunku równowagi w tym sensie rynek jest samoregulującym się mechanizmem **Prawo jednej ceny** je-żeli nie ma przeszkód, ani w handlu, ani kosztów transportu prawo powoduje, że cena danego dobra będzie jednakowa na całym świecie.
METODY USTALANIA CEN –metoda kosztowa- jej podstawą jest ustalenie wielkości kosztów i dodanie do niej okre-ślonej marży zysków; -metody oparte na popycie- uwzględniają intensywność popytu jako charakter i strukturę, uwzględniają również potrzebę różnicowania cen w zależności od różnych sytuacji rynkowych. W tych celach w planowaniu cen uwzględnia się dwa elementy: -podstawową cenę, -odchylenia od niej.



USTALENIE CEN GRUPY PRODUKTÓW-jest to ustalenie dla produktów należącej do tej samej grupy towarowej ze względu na zjawisko substytucji. Przy ich ustaleniu bierze się pod uwagę elastyczność krzywą popytu i kosztów, cykl życia produktów i całej grupy produktów. Cykl życia produktów -okres, w którym produkt znajduje się na rynku nabywców. I FAZA-wprowadzenie na rynek; II FAZA-rozwój produktu; III FAZA-faza dojrzałości; IV FAZA-spadek. Dyskryminacja cenowa-ma ona miejsce gdy ten sam produkt jest w tym samym miejscu i czasie po różnych cenach. Możliwość stosowania dyskryminacji cenowej przez monopol wymaga spełnienia dwóch warunków: -przedsiębiorstwo monopolistyczne musi mieć możliwość dzielenia rynku a popytu kupujących na różnych rynkach muszą posiadać różne elastyczności cenowe; -monopol posiada możliwości zapobiegania praktykom od sprzedawania produktu przekupujących, którzy nabywają go po niższej cenie.

PRZEDSIĘBIORSTWO –jest to organizacja pod jednym zarządem, wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której celem jest działalność przynosząca zyski w wyniki sprzedaży własnych produktów usług. Odrębność ekonomiczna- oznacza wyłączne dysponowanie zasobem majątkowym (majątkiem) przez jego właścicieli, którzy odtwarzają (reprodukcja prosta) i rozwijają (reprodukcja rozszerzona) samodzielnie działalność gospodarczą, na podstawie dochodów uzyskanych z rentownej produkcji (opłacalności). Odrębność prawna-oznacza zdolność przedsiębiorstwa do zawierania umów, zaciągania kredytów, występowania w roli podmiotu w handlu krajowym i zagranicznym.| W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo może być przedmiotem kupna i sprzedaży czyli jest towarem o określonej cenie, która zależy od zyskowności przedsiębiorstwa, od wartości poszczególnych elementów składających się na majątek. Przedsiębiorstwo jest jednością sfery realnej i regulacyjnej. Model przedsiębiorstwa: funkcjonuje w określonym większym systemie ekonomicznym i społecznym, jest jego częścią czyli podsystemem. Przedsiębiorstwo jako realny system ekonomiczny składa się z wejść, którymi są ludzie, maszyny, ziemia, środki pieniężne. W procesie transformacji przy użyciu techniki i technologii powstaje nową jakość w postaci produktu, które stanowią wyniki rzeczowe systemu.
Sfera regulacyjna obejmuje: -planowanie-odpowiada na pytanie „co ma być zrobione” cel P. –organizowanie- które wyjaśnia jak to ma być zrobione i kto ma to zrobić.–motywowanie-celem jest upewnienie, że będzie to zrobione.–kontrola-zadaniem jest sprawdzenie czy zostało wykonane to co zaplanowano i co należy uczynić aby zaplanowane cele zrealizować.| Przedsiębiorstwo realizuje wiązkę celów, przy których ustalaniu należy dokładnie przeanalizować aktualną jego pozycję punktu widzenia jego skutecz-ności i efektywności.



EFEKTYWNOŚĆ-stosunek uzyskanych efektów do wydatkowanych czynników produkcji. SKUTECZNOŚĆ-stopień realizacji celów.
I WARIANT I-jest najkorzystniejszy. Oznacza osiągnięcie założonych celów i efektywne wykorzystanie czynników prod. II WARIANT-oznacza, że przedsiębiorstwo powinno zweryfikować cele swojej działalności a głównie poszukać nowych rynków zbytu.
FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTWA: podażowa-(produkcyjna) dostarczenie produktów na rynku, sprowadza się do wytwarzania towarów i usług i kierowania ich na rynek. Mogą to być towary stare tradycyjne, które zaspokajają taki sam stan potrzeb, lub mogą być produkty nowe, które zaspokajają nowe potrzeby wówczas przedsiębiorstwa spełniają funkcje unowocześniania gospodarki produkcji i konsumpcji;-popytowa-zgłaszanie popytu zapotrzebowania na rzeczowe i osobowe czynniki produkcji.–społeczna-polega na tym, że przedsiębiorstwa są miejscem pracy dla ludzi, powstają dobre i złe związki między nimi a pracodawcami, a także realizuje się ta funkcja poprzez oddziaływanie podmiotu na region, w którym on się znajduje.
WIELKOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA: ZALETY DUŻYCH- uzyskiwane korzyści ze skali produkcji(im większa skala tym ta- ńszy produkt) –zaplecze naukowo-badawcze, które jest zdolne do stałego poszukiwania nowych rozwiązań, -prowadzenie działal-ności marketingowej. WADY DUŻYCH –mała możliwość na przestawienie się na inny rodzaj produkcji, -trudności w zarządza-niu firmą, ZALETY MAŁYCH –łatwość przestawienia się na inny rodzaj produkcji, -łatwiejsze zarządzanie firmą, -szybsze rea-gowanie na zmiany rynku, -łatwiejsze możliwości sprzedaży produktów|| Według kryteriów własności wyróżniamy przedsiębiorstwa: -prywatne 60%, -państwowe, -spółdzielcze, -komunalne, -mieszane

*Klasyfikacja wg kryterium pozycji rynkowej
:-doskonale konkurencyjne, -o ograniczonej konkurencyjności, -monopole naturalne i sztuczne, -oligopole. Podział ten ma znaczenie z punktu widzenia kształtowania kosztów i cen oraz wyznacza optimum produkc. Monopole mogą uzyskiwać wysokie zyski przy mniejszej produkcji niż przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjne.
*Kryterium według rodzaju działalności:-przeds.przemysłowe wytwarzające produkty oraz bardziej specyficzne usługi dla innych podmiotów lub dla ludności. Mogą powstawać kombinacje łączenie działalności przemysłowej z handlową, serwisową. Obecnie występuje zjawisko poziomej integracji, która polega na łączeniu kilku zakładów wytwarzających produkty, które składają się na poszczególne fazy procesu produkcyjnego. W wyniku integracji może powstać konglomerat, który jest zespołem zakładów produkujących różne produkty.





BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA- AKTYWA-składniki przedsiębiorstwa a)aktywa zmniejszające fundusze (kapitały własne) b)majątek trwały c)majątek obrotowy d)pozostałe aktywa e)strata ruchu bieżącego. PASYWA-wydatki, koszty a)fundusze kapita-y własne b)pożyczki i kredyty c)zobowiązania d)rozliczenia międzyokresowe i rezerwy e)pozostałe pasywa f)zysk roku bieżąceg
MAJĄTEK TRWAŁY- oznacza wartości maszyn, budynków, urządzeń, hal produkcyjnych, linii technologicznych ,samochodów, które charakteryzują się znaczną wartością i nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym. Miarą zużycia majątku trwałego są odpisy amortyzacyjne ,które polegają na księgowym umorzeniu wartości środków trwałych. ŚRODKI OBROTOWE-to takie, które zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym np. surowce, materiały energii itp. PRODUKCJA- jest procesem, którym poprzez kombinacje pracy ludzkiej, środków i przedmiotów pracy oraz przy użyciu właściwej technologii powstają nowe produkty.


SPÓŁKI-są to zrzeszenia osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Z prawnego punktu widzenia 1)spółka jest umową, 2)przedmiotem jej działalności może być wyłącznie działalność gospodarcza, 3)stronami umowy są wspólnicy którzy mają wspólny cel gospodarczy. Z punktu widzenia roli podmiotów tworzących spółkę wyróżniamy: -spółki kapitałowe: z o.o. i s.a. –spółki osobowe: s.cywilna, s.jawna, s.komandytowa. SPÓŁKA Z.O.O.- aby ją założyć musi być jeden lub więcej wspólni-ków, wymagana jest forma aktu notarialnego, Posiada osobowość prawną, podlega wpisowi do kodeksu prawnego w Sądzie Rejo. Wspólnicy muszą wnieść do spółki wkłady (4 tyś), które mogą mieć formę pieniężną lub niepieniężną(aporty)wkłady dzieli się na równe udziały, którymi głosuje się na zebraniu wspólników, którzy odpowiadają za nią w sposób ograniczony (nie rozciąga się na majątek osobisty). SPÓŁA AKCYJNA- posiada osobowość prawną, wymaga formy aktu notarialnego, wpisu do sądowego reje- stru handlowego. Kapitał zakładowy jest podzielony na akcje o równej wartości, którymi obrotu dokonuje się na giełdzie. Aby za-łożyć spółkę należy posiadać 100 tyś zł.Odpowiada się tylko do wysokości posiadanych udziałów. Zaletą jest łatwość wejścia i wyjścia ze spółki. SPÓŁKA CYWILNA- -powstanie i działanie tej spółki regulowane jest przepisami kodeksu cywilne. Umowa spółki powinna mieć formę pisemną. Spółka ta musi być zgłoszona do ewidencji działalności gosp. Nie posiada ona osobowości prawnej. Właściciele odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem , solidarnie .SPÓŁKA JAWNA umowa s. musi być zawarta na piśmie, nie wymaga formy aktu notarialnego, nie posiada osobowości prawnej. Spółka musi być wpisana do rejestru handlowego w sądzie, w którego okręgu ma siedzibę. Aby założyć sp. nie trzeba wnosić żadnego kapitału, każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie, całym swoim majątkiem. SPÓŁKA KOMANDYTOWA-różni się tym od sp. jawnej, że występują w niej dwie kategorie wspólników jeden wnosi kapitał i odpowiada za zobowiązania do jego wysokości, natomiast 2 wspólnik wnosi pomysł, licencję, patent.



1 Istota i ewolucja pieniądza. Pieniądz pojawił się kilka tysięcy lat przed naszą erą wyodrębniając się z ogólnej masy towarów jako tzw. Powszechny ekwiwalent i pośrednik w procesie wymiany. Początkowo role ekwiwalentu pełniły towary najczęściej wymieniane i najbardziej cenione np. zboże, bydło, skóry, sól. Z czasem role pieniądza przejęły dwa kruszce złoto i srebro. Gdy w obiegu znajduje się jeden kruszec np. srebro mamy doczynienia z tzw. Monometalizmem a gdy dwa to jest to mimetalizm. W IX wieku większość krajów kapitalistycznych występował system kruszcowy pełnej waluty złotej. Pieniądz złoty posiadał względnie stała wartość, przez co umożliwiał gromadzenie bogactwa, a w obiegu znajdowały się pełnowartościowe monety złote i tzw. certyfikaty złote, którą banki wystawiały właściciela przechowywanego w nich złota. Posiadacze certyfikatów mogli je w każdej chwili wymienić na złożone w baku złoto. W wyniku rozwoju handlu zaczęły powstawać banki, upowszechnił się kredyt, w obiegu masowo pojawiły się weksle i czeki które zastępowały pieniądz kruszcowy i wpłynęły na powstanie nowej formy pieniądza
Weksel-jest to dokument dłużniczy wyrażający bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty wymienionej w nim sumy pieniężnej do rąk określonej osoby w określonym czasie i miejscu. System walutowy który nie wymaga pełnego pokrycia w złocie ale ogranicza je do określonej stopy pokrycia mniejszej niż 100% nazywamy systemem ograniczonej waluty złotej. W okresie Wielkiego Kryzysu odstąpiono od systemu pieniądza złotego wprowadzając do obiegu pieniądz papierkowy niewtmienialny na złoto. Z czasem w relacjach miedzy poszczególnymi krajami wprowadzono tzw. kursy płynne walut co oznacza że kształtuje się ona samoczynnie pod wpływem gry sił rynkowych.
Funkcje pieniądza
1) pieniądz jako miernik wartości oznacza że dzięki pieniądzu możemy w sposób łatwy dokonywać mierzenia wartości poszczególnych towarów.
2) Pieniądz jako środek cyrkulacji która umożliwia za pomocą pieniędzy transakcji odraczania ich w czasie. Na rynku musi znajdować się w obiegu określona ilość pieniędzy
Ip = (Sc +L -Kr +Pk –R) : Vp
Ip-ilość pieniędzy potrzebna w obiegu
Sc-suma cen sprzedanych towarów i usług
L-suma innych płatności
Kr-suma cen towarów i usług sprzedanych na kredyt
Pk -suma terminowych płatności wynikających z kredytowych transakcji
R-suma skompensowana w wyniku wzajemnych rozliczeń
Vp -szybkość obiegu pieniądza