Umowa darowizny

Umową nazywamy zgodne oświadczenie woli dwóch stron, zmierzające do ustanowienia, zniesienia lub zmiany stosunku prawnego .Do definicji umowy dołożono łacińskie słowo „ donatio”, które było podstawą do utworzenia pojęcia „ darowizna”. W szerszym znaczeniu możemy darowiznę rozumieć jako zobowiązanie się darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku .
Przedmiotem darowizny może być każda wartościowa rzecz. Mogą więc to być pieniądze, nieruchomości, a nawet dzieła sztuki, itd.

W dziedzinie zobowiązań umowy możemy podzielić na jednostronne i dwustronne. Umowa darowizny jest zaliczana do pierwszego rodzaju. Wynika to z faktu, że obowiązek świadczenia ciąży tylko na jednej ze stron. W przepisach Kodeksu Cywilnego darowizna została zaś skonstruowana nie jako jednostronne oświadczenie woli darczyńcy, ale jako umowa. W ten sposób została wyłączona możliwość obdarowania kogoś wbrew jego woli .
Jest również powszechnie przyjęte, że umowy dzielą się na odpłatne i nieodpłatne. W tym przypadku umowę darowizny zaliczymy do umów darmych, a więc drugiego rodzaju. I właśnie to nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści kosztem majątku darczyńcy wyróżnia darowiznę spośród innych czynności prawnych .

Pojęcie darowizny nie obejmuje każdego nieodpłatnego przysporzenia .Wynika to z innych czynności prawnych unormowanych w przepisach Kodeksu Cywilnego pod tytułem darmym, a także z określenia świadczenia darczyńcy jako dotykającego jego sfery majątkowej.
I tak nie jest darowizną użyczenie, bezpłatne przechowanie, nieoprocentowana pożyczka, nieodpłatne zlecenie czy świadczenie jakiejś usługi, zrzeczenie się dziedziczenia, odrzucenie spadku, itd.


W początkach XIX wieku zasada swobody umów stała się fundamentem dla przepisów o zobowiązaniach. Zasada ta przejawiała się w kilku sposobach. Po pierwsze podmioty, które zawierają umowę, mają pełną swobodę, co do tego, czy chcą między sobą zawiązać stosunek obligatoryjny, tak więc samo powstanie zobowiązania umownego zależy tylko od ich woli. Po drugie istnieje pełna swoboda wyboru kontrahenta, a jako trzecie znaczenie możemy przypisać swobodę przy kształtowaniu treści umowy. Strony mogą umowę ukształtować wedle swojego uznania. Treść lub cel stosunku prawnego zgodnie z art. 3531Kodeksu Cywilnego nie może się sprzeciwiać własności stosunku ( naturze), ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Po czwarte skuteczne jest tylko porozumienie stron , a więc consensus.
Wyżej wymienione przymioty możemy uznać za najważniejsze cechy umowy darowizny.

Cechy umowy ukazuje nam również zamieszczony poniżej przykładowy wzór umowy darowizny.


UMOWA DAROWIZNY

Zawarta w dniu ........................ w ...............................
Pomiędzy......................................................................
Zamieszkałym w .......................przy ulicy..................
Numer dowodu osobistego..........................................
Zwanym dalej w treści umowy Darczyńcą
A ..................................................................................
Zamieszkałym w ...................... przy ulicy..................
numer dowodu osobistego..........................................
zwanym dalej w treści umowy Obdarowanym
o treści następującej

1
Przedmiotem darowizny jest .....................................................................................................................................

2
Darczyńca oświadcza, że jest właścicielem przedmiotu darowizny opisanego w 1 oraz
że przedmiot darowizny nie jest obciążony żadnymi długami ani prawami osób trzecich

3
Darczyńca przekazuje Obdarowanemu na własność i bezpłatnie przedmiot opisany w 1

4
Wartość darowizny strony umowy określają na kwotę .....................................................
(słownie złotych ................................................................................................................)

5
Obdarowany oświadcza, że darowiznę przyjmuje.

6
Ewentualne koszty tej umowy ponosi obdarowany.

7
W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego

8
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach , po jednym dla każdej
ze stron.


Darczyńca Obdarowany
Załącznik 1. Przykładowy wzór umowy darowizny


Patrząc na konstrukcję umowy zauważyć można, że najważniejszym elementem jest wskazanie stron. Stronami umowy darowizny są darczyńca i obdarowany.
Oceniając umowę, zauważamy, że główną rolę odgrywa tu darczyńca, czyli osoba, która zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Pozycję drugiej strony zajmuje obdarowany, a więc osoba na rzecz której, darowizna jest lub ma być dokonywana. Aby darowizna była ważna wymaga się od obdarowanego zdolności prawnej, a od obdarowującego zdolności do działania.
Świadczenie na rzecz obdarowanego polega w szczególności na przeniesieniu praw z majątku darczyńcy do majątku osoby obdarowanej, np. prawa własności.
Świadczenie polega też na zapłacie określonej sumy (zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim zgodnie z art. 3581 kodeksu cywilnego ) czy ustanowieniu pewnych praw majątkowych, np. służebności osobistej, gdzie Pan A pozwala sąsiadowi czerpać wodę ze studni, choć sam nie ma z tego korzyści, nie otrzymuje nic w zamian.
Aż w końcu świadczenie może polegać na zwolnieniu obdarowanego z długu czy zniesienia prawa obciążającego rzecz obdarowanego np. Pan A znosi ustanowioną na jego rzecz hipotekę, która obciąża nieruchomość pana B

Umowa darowizny określa również przedmiot i wartość darowizny, a także zawiera zapewnienie obdarowanego o przyjęciu owego przedmiotu.
W umowie darowizny jest dopuszczalne obciążenie obdarowanego obowiązkiem oznaczonego działania lub zaniechania bez czynienia kogokolwiek wierzycielem i wtedy jest to darowizna obciążona poleceniem. Przykładem może być zawarcie umowy darowizny pomiędzy panem A a panem B. W umowie tej pan A przekazuje kwotę 1000 zł panu B i obciąża go obowiązkiem spożytkowania tej sumy na koszty kuracji odwykowej. W takim przypadku wykonania polecenia może żądać od obdarowanego darczyńca, spadkobiercy darczyńcy ( a również właściwy organ państwowy . Cechą tej instytucji zgodnie z art. 893 kodeksu cywilnego jest fakt, ze darczyńca nie czyni nikogo wierzycielem, zaś obdarowany nie zobowiązuje się wyraźnie do wykonania polecenia.
.Umowę uważa się za zawartą, gdy strony porozumiały się co do jej istotnych postanowień.
W przypadku, gdyby nastąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków i spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.
Umowa darowizny jest zaskarżalna, a więc przysługuje skarga o darowiznę. Jednak poszczególne kodeksy uzależniają zaskarżalność umowy od dopełnienia pewnych warunków , a więc od zachowania na przykład formy notarialnej lub pisemnej.