Ocena długotrwałych sytuacji organizacyjnych

Spis treści:
Wstęp
1.Pojęcie sytuacji organizacyjnych
2.Znaczenie i podział sytuacji organizacyjnych w procesie aktywizacji studentów
3.Analiza długotrwałych sytuacji organizacyjnych
Podsumowanie
Bibliografia
W tej pracy chciałabym przedstawić problematykę znaczenia i oceny długotrwałych sytuacji organizacyjnych w procesie aktywizacji studentów. Jednak aby przybliżyć ten problem trzeba by na wstępie wyjaśnić terminologię i podstawowe pojęcia dotyczące tego tematu.
1.Pojęcie sytuacji organizacyjnych
Jak Cz. Kupisiewicz definiuje system dydaktyczny: „ całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania – uczenia się, tworzące spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowane realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia” . Widać więc, że sytuacje organizacyjne są elementem systemu dydaktycznego.
Sytuacje organizacyjne są typowymi sytuacjami w działalności szkolnictwa wyższego w sferze dydaktyczno-wychowawczej. Jest to szereg czynności, które powstają w zewnętrznych warunkach procesu dydaktycznego. Są one skutkami powziętych przez nauczycieli akademickich celowych działań dotyczących formalnych stron procesu kształcenia i wychowania. Chodzi tutaj o działania takie jak:
•sprawdzenie listy obecności na zajęciach
•nawoływanie do punktualności
•nawoływanie do dyscypliny na zajęciach
•prawidłowe prowadzenie dziennika zajęć
•zlecanie studentom prac w ramach pracy własnej
sprawdzanie przygotowania studentów do planowanych zajęć (zadana literatura, prace do samodzielnego wykonania)
•egzekwowanie od studentów wykonania zleconych im prac
•udzielanie wskazówek o charakterze porządkowym
2.Znaczenie i podział sytuacji organizacyjnych w procesie aktywizacji studentów
Aby przejść do omawiania znaczenia sytuacji organizacyjnych trzeba wyjaśnić pojęcie aktywizacji dydaktycznej. Mówiąc o aktywizacji uczniów mamy zazwyczaj na myśli ogół poczynań nauczycieli, zapewniających wychowankom odgrywanie czynnej roli w realizacji celów kształcenia . Według W. Okonia aktywizacja uczniów to „ogół poczynań dydaktyczno – wychowawczych, które umożliwiają zwiększenie stopnia aktywności uczniów w realizacji zadań nauczania, uczenia się i wychowania” . Wszystkie formalne działania prowadzone przez nauczycieli akademickich są ważne i mają przeważnie dobre skutki owocujące w aktywizację studentów. Jak zauważył B. Hydzik „w szkołach wyższych stwierdzono istnienie dwóch zasadniczych odmian tych sytuacji (…) są to: sytuacje organizacyjne krótkotrwałe nie przekraczające 10 minut (SOk) oraz sytuacje organizacyjne długotrwałe występujące znacznie dłużej (SOd)” . Celowe sytuacje organizacyjne krótkotrwałe (występujące w mniejszej ilości od długotrwałych) mają istotny wpływ na jakość opanowywania wiadomości i umiejętności przez studentów np. wdrażają one do systematycznej dyscypliny podczas zajęć , sprawiają że studenci interesują się omawianymi zagadnieniami i aktywizują ich w procesie nauczania - uczenia się. Można jednak zakwestionować niezbędność na zajęciach w szkolnictwie wyższym sytuacji długotrwałych.
3.Analiza długotrwałych sytuacji organizacyjnych
Sytuacje długotrwałe mają niewielką skuteczność w procesie nauczania – uczenia się. Wiele czynności organizacyjnych wprowadzanych przez nauczycieli akademickich jest związanych z procesem wychowania, ale nie ma to dużego wpływu na aktywizację studentów podczas zajęć. Wręcz przeciwnie - wprowadzają dezorganizację i nie są głównym celem zajęć. Im więcej czasu poświęcamy na czynności organizacyjne tym mniej zostaje na omówienie tematu wykładu. Strata czasu dydaktycznego przeznaczonego na wykład skutkuje mniej starannym wyjaśnieniem studentom omawianej problematyki. Długotrwałe sytuacje organizacyjne sprawiają, iż mniej aktywni studenci pozostają w bezczynności zamiast aktywnie uczestniczyć w procesie kształcenia. Zdarza się też, że studenci sami stwarzają te sytuacje podczas „zagadywania” nauczycieli. Samo sprawdzenie obecności przez nauczyciela akademickiego jest ważne na pierwszym roku studiów, uczy studentów dyscypliny i daje możliwość nauczającemu poznania ich. Jednak na dalszych latach można by zlecić tą czynność staroście grupy lub „puścić listę obecności” i nie zostałby zmarnowany tak cenny czas dydaktyczny. Nawet spóźnianie się nauczyciela lub studentów na zajęcia oraz rozmowy na wykładzie na tematy niezwiązane z nim są czynnościami negatywnymi i nie mają wartości dydaktyczno – wychowawczych. Zbyt szczegółowe omawianie zasad dyscypliny lub przeciwnie, zbyt ogólnikowe omawianie np. prac, które zostały zadane studentom w ramach pracy własnej nie skutkuje zamierzonym wynikiem, studenci zaczynają się dekoncentrować zamiast w myśl nauczyciela skupiać na tym co mówi.
Ogólnie oceniając długotrwałe sytuacje organizacyjne należy stwierdzić, że powinny zostać one ograniczone a wręcz wyeliminowane ze szkolnictwa wyższego. Jak wykazują analizy zaobserwowane w procesie badawczym i opisane w książce „Sytuacje dydaktyczne a aktywizacja studentów” Bolesława Hydzika „należy podkreślić, że musi być zachowana odpowiednia proporcja czasowa między nimi (sytuacjami organizacyjnymi) a pozostałymi sytuacjami dydaktycznymi. Stwarzanie zbyt długotrwałych sytuacji organizacyjnych w procesie nauczania – uczenia się jest sprzeczne z podstawowymi założeniami dydaktyki szkoły wyższej. (…) Każda bowiem stracona minuta dydaktyczna wpływa na obniżenie skuteczności nauczania i uczenia się.”
Bibliografia
1.Hydzik B.: Sytuacje dydaktyczne a aktywizacja studentów. PWN, Warszawa 1989.
2.Hydzik B.: Aktywizacja podchorążych WSMW w procesie nauczania – uczenia się. „Wybrane Zagadnienia Dydaktyki Wojskowej”. WSMW, Gdynia 1981, t. 17.
3.Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa 1996.
4.Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 1987.