Prawo-wiadomości ogólne

Prawo gospodarcze-zbiór norm prawnych stanowiących pewną część składową systemu prawa. Obejmuje normy prawne regulujące działalność gospodarczą prowadzona zawodowo, dla zaspokojenia cudzych potrzeb.
Prawo gosp. jako gałąź kompleksowa jest zbiorem norm prawnych należących do różnych gałęzi podstawowych jak: prawa cywilnego, administracyjnego, finansowego, państwowego i innych regulujących stosunki społeczne powstające w toku szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Ta szeroko rozumiana działalność gosp. to nie tylko działalność prowadzona przez przedsiębiorców lecz także działalność organów państwa związana z działalnością gosp. zakres tak szeroko pojmowanego prawa gosp. obejmuje: zarządzanie gosp. narodową oraz reglamentowanie działalności gospodarczej; strukturę organizacyjno-prawną oraz zasady działania podmiotów gosp.-przedsiębiorców; obrót gosp. (obrót powszechny-nie regulowany prawem gosp. tylko prawem cywilnym, obrót dwustronnie gosp.-kiedy po obu stronach są przedsiębiorcy; obrót jednostronnie gospodarczy- konsumenci to jedna strona przedsiębiorca to druga)
Działalność gospodarcza- zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa, eksploatacyjna zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Zasady prawa- idee przewodnie, wokół których skonstruowany jest dany system prawa. Zasady ogólne- odnoszą się do wszystkich gałęzi prawa. Zasady szczególne- poszczególne gałęzie.
Zasada wolności gosp.- swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gosp. swoboda wyboru formy działalności, konkurowania z innymi podmiotami.
Zasada równorzędności podmiotów gosp. – wszystkie podmioty niezależnie do ich przynależności sektorowej maja jednakową sytuację prawną podlegają jednym przepisom prawnym.
Zasada swobody umów(kontraktowa) – swoboda podejmowania decyzji przez podmiot co do zawarcia umowy, wyboru kontrahenta, swoboda ustalania treści zawieranej umowy, możność dokonywania zmian treści umowy oraz możność jej rozwiązania.
Zasada dobrowolności zrzeszania się podmiotów gospodarczych i konsumentów, pracodawców i pracowników. Przedsiębiorcy zrzeszają się w izbach gosp., rzemieślnicy- cechy, spółdzielnie rzemieślnicze.
Źródłami prawa gosp. są akty normatywne regulujące stosunki gosp. zachodzące między podmiotami gosp.-przedsiębiorcami, jak i w sferze „zarządzania” gosp. narodową.1. Akty normatywne pochodzą z różnych okresów, najstarsze są z okresu międzywojennego, np. kodeks handlowy; 2. kompleksowy charakter źródeł prawa gosp.-poszczególne akty normatywne złożone sa z przepisów prawnych należących do różnych podstawowych gałęzi prawa; 3. ogromna ilość aktów normatywnych (kilkanaście tysięcy); 4. większość aktów normatywnych z zakresu prawa gosp. to akty normatywne niższych szczebli; 5. źródła prawa gosp. charakteryzują się małą stabilnością polegająca na tym, ze w żadnej innej gałęzi prawa tak często nie zmieniają się przepisy.
Grupy tematyczne: 1. akty normatywne regulujące „zarządzanie” gosp. narodową m.in. takie jak: konstytucja RP, przepisy prawne, ustawy o tworzeniu i kompetencjach urzędów centralnych ministerstw, corocznie uchwalana ustawa budżetowa, prawo działalności gosp.; 2. akty normatywne regulujące strukturę organizacyjno-prawną i funkcjonowanie podmiotów gosp.-przedsiębiorców m.in. prawo spółdzielcze, Kodeks Spółek Handlowych, wspólnicy spółki cywilnej, prawo cywilne, ustawa o przedsiębiorstwie państwowym i inne; 3. akty normatywne regulujące obrót gosp.-Kodeks cywilny.
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną, zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych(podmiot). Jako przedmiot stosunków prawnych to całokształt składników majątkowych i organizacyjnych. Przedsiębiorstwo obejmuje przede wszystkim: firmę, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo. Posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Ustawy: 1. o przedsiębiorstwach państwowych, 2. o samorządzie załogi PP z 1981 nowelizowane wielokrotnie.
Majątek pp stanowią środki materialne przydzielone mu przez organ założycielski w chwili utworzenia oraz środki nabyte w toku działalności przed. Fundusze pp: założycielski (wartość wydzielonej przedsiębiorstwu części mienia państwowego), przedsiębiorstwa(wartość majątku po odliczeniu funduszu założycielskiego, czyli równowartość mienia wygospodarowanego przez przedsiębiorstwo), z aktualizacji wyceny.
Pp ponosi jako osoba prawna odpowiedzialność cywilnoprawną za swoje zobowiązania wobec wierzycieli całym swoim majątkiem.
Organy- ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza, dyrektor przedsiębiorstwa. Funkcje dyrektora: zarządzanie przed., reprezentowanie przed. na zewnątrz. Zarządzanie polega na organizowaniu procesu produkcji lub usług w ramach wyznaczonych w statucie oraz na podejmowaniu działań niezbędnych do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Reprezentowanie to składanie oświadczeń woli w imieniu pp – osoby prawnej. Dyrektora jest powoływany w drodze konkursu przez radę pracowniczą. Przez organ jeśli: jest to pierwszy dyrektor, rada w ciągu 6 miesięcy nie powoła, dyrektora pp użyteczności publicznej. Odwołać może organ jeśli: naruszenie prawa, niezdolność, 3 kolejne miesiące pp nie płaci podatków, przekroczenie wskaźników przyrostu przeciętnego wynagrodzenia, co spowodowało pogorszenie sytuacji pp, gdy zarządzanie powierzono w drodze umowy osobie fizycznej lub prawnej, ustanowiono zarząd komisaryczny, stan likwidacji i wyznaczono likwidatora.
Ogólne zebranie pracowników – kompetencje stanowiące, opiniodawczo-wnioskujące, kontrolne; uchwala wieloletnie plany przedsiębiorstwa, podejmuje uchwały w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi, dokonuje rocznej oceny działalności rady pracowniczej i dyrektora, uchwala statut pp i statut samorządu załogi.
Rada pracownicza- 15 członków zazwyczaj, na dwa lata. Kompetencje: stanowiące, opiniodawcze, inicjujące, wnioskowe, kontrolne.
Spory między dyrektorem a organem samorządnym rozstrzyga komisja rozjemcza-skład: przedstawiciel rady pracowniczej, dyrektora oraz uzgodniony przez obie strony arbiter posiadający wykształcenie prawnicze(z zewnątrz).
Tworzenie pp. organem założycielskim może być wojewoda lub minister Obrony Narodowej, Sprawiedliwości lub może być tworzone w drodze ustaw. Każde pp ma statut uchwalany przez zebranie pracowników. Podlegają wpisowi do rejestru sądowego. Likwidacja: strata w działalności w kolejnych 6 miesiącach, wyrok sądowy, wniosek o likwidacje złoży zarząd komisaryczny. gdy ponad połowę aktywów ogółem przedsiębiorstwa stanowią udziały w spółkach lub obligacje albo gdy ponad połowę tego majątku oddano do używania innym osobom na podstawie umów prawa cywilnego. Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski.
Upadłość – z dnie ogłoszenia upadłości organ odwołuje dyrektora i rozwiązuje organy samorządu. Upadłość jest ogłaszana gdy przedsiębiorca zaprzestał płacenia długów, lub gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów. Złożenie wniosku o upadłość jest obowiązkiem dłużnika i prawem wierzyciela. Skutki ogłoszenia upadłości- majątek staje się masą upadłościową, syndyk obejmuje i zarządza majątkiem, jest on całkowicie niezależną osobą od wierzycieli i dłużników, zobowiązania niepieniężne zamieniają się na pieniężne i stają się płatne natychmiast, zobowiązania dewizowe zostają przeszacowane na złotówki i stają się płatne natychmiast. Obowiązki syndyka: zawiadomienie o upadłości us, izbę skarbową, ZUS, banki, pocztę, tp, znanych mu wierzycieli; przynajmniej raz na 3 m-ce syndyk składa sędziemu komisarzowi sprawozdanie ze swoich czynności oraz sprawozdanie rachunkowe. . Sędzia-komisarz może ustanowić radę wierzycieli. W ciągu miesiąca syndyk musi zrobić inwentaryzację majątku. Sprzedaż majątku ruchomego następuje w drodze licytacji publicznej.
Postępowanie układowe – może go żądać tylko dłużnik, który składa wniosek w sądzie rejonowym. Sąd wyznacza sędziego-komisarza, nadzorcę-sędziego oraz określa terminy sprawdzenia wierzytelności. Działalność gosp. jest ograniczona. Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli, propozycje układowe dłużnika. Przyjęcie układy- musi być nie mniej niż 2/3 wierzycieli. Wierzyciele może podjąć uchwałę o nadzorze nad wykonaniem i sąd wyznacza kuratora. Układ może dotyczyć odroczenia spłaty długów, rozłożenia na raty, zmniejszenia sumy długów (np. odsetek), wskazanie zabezpieczenia wykonania zobowiązań.
Stosuje się przepisy prawa upadłościowego z 1934 wielokrotnie nowelizowane.
Spółdzielnie- dobrowolne zrzeszenie nie ograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarcza. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Liczba założycieli nie może być mniejsza od minimalnej liczby członków (10 fizyczne lub 3 prawne). Założyciele przygotowują statut, powołują radę nadzorczą i zarząd i zgłaszają do sądu wniosek o wpisanie spółdzielni do rejestru.
Organy: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd. Walne zgromadzenie- uprawnienia uchwałodawcze i nadzorcze; uchwala kierunki rozwoju działalności gosp. społecznej i kulturalnej; rozpatrywanie sprawozdań rady nadzorczej, udzielanie absolutorium zarządowi, podejmowanie uchwał w spr. Podziału nadwyżki bilansowej lub sposobu pokrycia strat, zbycia nieruchomości i zakładu, podziału i likwidacji lub połączenia; uchwalanie zmian statutu. Rada nadzorcza- badanie okresowych sprawozdań, uchwalanie planów gosp., działalności społecznej i kulturalnej. Ma 3 członków wybieranych przez zgromadzenie. Zarząd – kieruje działalnością spółdzielni i reprezentuje ja na zewnątrz. Członków wybiera rada lub walne.
Fundusze: udziałowy i zasobowy. Fundusz udziałowy – powstaje z wpłat udziałów członkowskich. Wkład członkowski może być pieniężny lub niepieniężny. Fundusz zasobowy- powstaje z wpłat przez członków wpisowego, z części nadwyżki bilansowej i innych źródeł. Odpowiada majątkiem a członkowie odpowiadają do wysokości wkładów. Może być upadłość, likwidacja (upływ okresu na jaki utworzono, zmniejszenie liczby członków poniżej ustawowej, uchwała dwóch kolejnych walnych zgromadzeń).
Spółki. Spółka jest formą prowadzenia działalności gospodarczej. Z gosp. punktu widzenia spółka jest zrzeszeniem 2 lub więcej osób, mających na celu wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągnięcia wspólnego celu gosp. w inny sposób. Z punktu widzenia źródeł regulacji prawnej: spółki prawa cywilnego (spółki cywilne) i spółki prawa handlowego(jawna i komandytowa z ułomną osobowością prawną; partnerska, komandytowo-akcyjna, zoo, akcyjna).Z punktu widzenia substratu istnienia i działalności spółki: jeśli głównym substratem jest substrat osobowy (wspólnicy) to osobowa, rzeczowy (kapitał) kapitałowa.
Spółki osobowe cechuje trwały, w zasadzie niezmienny skład osobowy. Odpowiedzialność całym majątkiem także osobistym. Rodzaje: cywilna, jawna, komandytowa. Spółki kapitałowe odznaczają się tym, że mają osobowość prawną. Skład osobowy jest zmienny, trwały jest kapitał. Rodzaje: zoo i sa. Występują pod firmą.
Sp. z o.o. kapitał zakładowy minimum 50 tyś. udział nie mniejszy niż 500 zł. Spółka akcyjna kapitał zakładowy minimum 500 tyś wartość nominalna akcji nie mniejsza niż 1 zł.
Organy zoo: zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna jeśłi majątek czy kapitał zakładowy przewyższa 500 tyś a wspólników jest więcej niż 25 kh nakłada obowiązek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, zgromadzenie wspólników.
Organy sa: zarząd, rada nadzorcza lub/i komisja rewizyjna, walne zgromadzenie. Zarząd – kieruje sprawami spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Członków wybiera zgromadzenie. Członkowie odpowiadają solidarnie za zaległości podatkowe.