Wpływ alkoholizmu na zachowanie dziecka w szkole

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA Z ARTETERAPIĄ ROK II GR I

SYTUACJA RODZINNA JAKO WYZNACZNIK OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH DZIECKA

Podstawowym celem publikacji napisanej przez panią Grażynę Cęcelek z Łowicza jest pokazanie zależności pomiędzy elementami sytuacji rodzinnej dziecka a jego powodzeniem szkolnym.
Problem główny został wyrażony w następującym pytaniu: Czy i w jaki sposób sytuacja rodzinna dziecka pozostaje w związku z poziomem jego osiągnięć szkolnych ?
Sformułowano następującą hipotezę roboczą:
Sytuacja rodzinna ma znaczący wpływ na poziom jego osiągnięć szkolnych.
Do zebrania informacji wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Zastosowano także analizę indywidualnych przypadków. Charakterystykę środowiska rodzinnego uczniów dokonano na podstawie wywiadu z rodzicami, a informacje na temat wyników nauczania uzyskano poprzez analizę dokumentacji szkolnej uczniów.
Przeprowadzono również indywidualne rozmowy z uczniami i ich wychowawcami.
Badania zostały przeprowadzone na przełomie 2001/2002 r. na terenie Łowicza, wśród 93 uczniów szkoły podstawowej (42 chłopców i 51 dziewcząt) ich rodziców oraz wychowawców.
Pod uwagę brana była struktura rodziny i jej wielkość.
Dominowały rodziny pełne z dwójką dzieci. Niewielką grupę stanowiły rodziny wielodzietne (4 lub więcej dzieci).
Dla oznaczenia sytuacji materialnej przyjęto trzystopniową skalę; dobre, przeciętne, niewystarczające.
Stwierdzono, że ponad połowę stanowiły rodziny z trudem zaspokajające podstawowe potrzeby swoich członków. Nieco ponad 1/4 stanowiły rodziny dobrze sytuowane. Mniej niż 1/5 stanowiły rodziny mające poważne trudności w zaspokajaniu elementarnych potrzeb swoich członków.
Ustalono, że podstawowymi czynnikami wpływającymi na obniżenie standardu materialnego rodzin to: bezrobocie, niepełność i niewydolność rodziny, wielodzietność, alkoholizm, choroba i niepełnosprawność.
Największą grupę badanych rodziców stanowiły osoby z wykształceniem średnim, co dziesiąta miała wykształcenie podstawowe. Prawie 1/2 badanych rodziców pracowała zawodowo. W ośmiu rodzinach rodzice byli bezrobotni, w pozostałych pracowało tylko jedno z rodziców.
Większość rodziców akceptowała swoje dzieci, choć niektórzy wykazywali nadmierne wymagania lub nadmierną opiekuńczość. Pozytywną atmosferę wychowawczą oceniono w ponad połowie badanych rodzinach. W pozostałych rodzinach była ona zaburzona przez konflikty najczęściej spowodowane złymi warunkami materialnymi lub alkoholizmem któregoś z rodziców.
Na podstawie analizy warunków wychowawczych dokonano ogólnej oceny sytuacji rodzinnej badanych uczniów przez wykorzystanie skali trzystopniowej: sytuacja korzystna, sytuacja średnia, sytuacja niekorzystna.
Sytuacja ponad połowy badanych rodzin została oceniona jako średnia. W rodzinach tych występowały pojedyncze niekorzystne elementy sytuacji rodzinnej. Drugą pod względem liczebności grupą były rodziny o korzystnej sytuacji i atmosferze rodzinnej. Do tej grupy zaliczono rodziny o pełnej strukturze i wysokim poziomie kulturalnym, mające dobre warunki materialne i mieszkaniowe, w których panuje wzajemna troska i życzliwość.
Dokonując analizy dokumentacji szkolnej szczególną uwagę zwrócono na uczniów słabych, sprawiających poważne problemy wychowawcze, oraz uczniów wybitnie zdolnych i powiązanie tego stanu rzeczy z sytuacją rodzinną. Największą grupę wśród badanych (1/3) stanowili uczniowie przeciętni. Co czwarty uczeń osiągał dobre wyniki w nauce i zachowaniu, a co piątego ucznia osiągnięcia szkolne zostały określone jako słabe. Przyczyny niskiej oceny osiągnięć szkolnych wynikają przede wszystkim z niesystematycznego odrabiania prac domowych, z licznych nieobecności na lekcjach, z braku motywacji do nauki szkolnej, z niskiego poziomu uspołecznienia, z braku podręczników i pomocy naukowych.
Większość dzieci pochodzących z rodzin mających korzystne warunki wychowawcze osiągnęła dobre i bardzo dobre wyniki w nauce. Były również przypadki poważnych niepowodzeń szkolnych pomimo pochodzenia z rodzin, których sytuacja rodzinna była określona jako korzystna. Powód to zmniejszona sprawność intelektualna i fizyczna dzieci.
Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że u dzieci z rodzin o przeciętnej sytuacji rodzinnej, widać znaczne zróżnicowanie średniego poziomu osiągnięć szkolnych. Dominująca grupę stanowili uczniowie przeciętni. Jeden tylko uczeń wychowywany w rodzinie o niekorzystnej atmosferze wychowawczej osiągnął dobre wyniki w nauce szkolnej. Pozostali uczniowie mieli oceny przeciętne, a najczęściej słabe.
Analiza wyników badań potwierdziła, iż do najważniejszych czynników wpływających na sukcesy dydaktyczne uczniów należy zaliczyć: właściwą atmosferę wychowawczą w domu, odpowiedni poziom kultury rodziców, brak poważniejszych problemów finansowych oraz prawidłowy układ stosunków rodzinnych.

WNIOSKI: badania potwierdziły, że dzieci osiągające dobre wyniki w nauce i zachowaniu wywodzą się przeważnie z rodzin o prawidłowej atmosferze wychowawczej i ogólnie korzystnej sytuacji.
Aby przeciwdziałać ujemnym wpływom wychowawczym nieprawidłowej sytuacji rodzinnej bardzo ważne jest ich wczesne rozpoznanie. Dlatego szkoła ma za zadanie poznać środowisko rodzinne uczniów. Wczesna diagnoza pozwoli podjąć odpowiednie działania zapobiegające występowaniu niepożądanych zjawisk.
Konieczna jest w tym celu współpraca nauczycieli i rodziców.
Rodzice powinni utrzymywać regularny kontakt ze szkołą i wychowawcą, oraz systematycznie interesować się sprawami szkolnymi dziecka.
Należy ustalić przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów, które często są spowodowane niekorzystnymi warunkami środowiska rodzinnego. Zainteresować się stanem psychicznym i fizycznym dziecka, co umożliwi rozpoznanie nieprawidłowości sytuacji rodzinnej, oraz podjęcie konkretnych działań w celu udzielenia pomocy dziecku.
Szkoła powinna organizować zajęcia kompensacyjne dla uczniów słabszych (np. zajęcia wyrównawcze, terapeutyczne). Szczególną opieką otoczyć dzieci, które w związku z niekorzystną atmosferą rodzinną maja mniejsze szanse osiągnięcia prawidłowego poziomu przystosowania społecznego. Dlatego konieczna jest współpraca szkoły z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, powinna także zachęcać uczniów i rodziców do korzystania z jej usług.
Ważne jest również , aby szkoła udzielała pomocy finansowej uczniom pochodzącym z rodzin o niekorzystnej sytuacji materialnej poprzez wykorzystanie systemu stypendialnego, jak również organizowała im dożywianie.
Myślę, że szkoła powinna swym działanie objąć również rodziców, podjąć się ich pedagogizacji. Stwierdzono, iż przyczyną wielu błędów wychowawczych jest niski poziom pedagogiczny rodziców.
Dlatego cykle spotkań rodziców na tematy wychowawcze, dydaktyczne, zdrowotne jak również prawne powinny być organizowane systematycznie, a nie tylko przy okazji wywiadówek szkolnych.
Uważam, że w tych działaniach dużą rolę odgrywa też nauczyciel. Od niego w dużym stopniu zależy, czy dziecku pochodzącemu z ?trudnej? rodziny zostanie w odpowiednim momencie podana pomocna dłoń. Oprócz tego, że są dobrymi nauczycielami muszą być jeszcze dobrymi psychologami i wychowawcami, wyczulonymi na problemy związane ze środowiskiem rodzinnym ucznia.

Bibliografia: Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze,
Październik 2005 nr 8 str 44-46