Podstawy realizacji inwestycji w jednostkach samorządu terytorialnego

Inwestycja jest to zaangażowanie pewnej ustalonej kwoty pieniędzy na określony okres czasu , tak aby w przyszłości otrzymać jego zwrot rekompensujący inwestorowi czas, w którym pieniądze te były zaangażowane, przewidywany współczynnik inflacji oraz ryzyko inwestycyjne. Zarządzanie inwestycjami ma na celu również określenie, jakie rodzaje nakładów należy ponieść. Jest to, proces identyfikacji, planowania, oceny i finansowania głównych projektów inwestycyjnych.
Inwestycje pełnią olbrzymia rolę głównie z następujących powodów: ogromu ponoszonych nakładów, długotrwałości procesu, wpływu na przyszły stan gminy , dlatego wymagają one szczególnie ostrożnych i systematycznych analiz. Trwały wzrost gospodarczy nie jest natomiast możliwy bez inwestycji. Z tego też względu szanse rozwoju gospodarczego oceniać można m.in. na podstawie zakresu i rodzaju prowadzonych inwestycji, dokonywanych przez wszystkich inwestorów, a nie tylko inwestycji dokonywanych przez samorządy. Zainteresowaniem władz samorządowych (opracowujących programy i strategie, w tym strategie i programy inwestycyjne) powinny więc cieszyć się nie tylko inwestycje finansowane bezpośrednio, ale także inwestycje dokonywane przez inne podmioty.
Na rozwiązanie problemów inwestycyjnych składają się następujące elementy:
- określenie potrzeb gminy, których zaspokojenie wymaga zastosowania procesu inwestycyjnego,- określenie inwestycyjnych możliwości gminy w odniesieniu do sformułowanych potrzeb,
- zebranie stosownych informacji dotyczących poszczególnych możliwości w celu przeprowadzenia ich oceny,
- określenia metody oceny projektów inwestycyjnych,
- dokonanie obliczeń przy zastosowaniu wybranych metod rachunku,
- określenie kryteriów, według których dany projekt inwestycyjny zostanie zaakceptowany lub nie,
- wskazanie, które projekty inwestycyjne spełniają przyjęte kryteria, a które powinny być odrzucone, szczegółowe określenie środków finansowania wybranych projektów,
- finansowanie przyjętych projektów inwestycyjnych zgodnie z planem działalności inwestycyjnej,
- systematyczny nadzór nad realizacją projektu inwestycyjnego aż do rozpoczęcia eksploatacji.
Inwestycje są jednym z wielu narzędzi osiągania celów które wyznaczają sobie samorządy terytorialne. Większość z inwestycji samorządowych wiąże się z poprawą stanu infrastruktury technicznej lub tworzeniem nowych środków trwałych. Dzięki realizacji inwestycji tworzy się lub zwiększa majątek trwały. Do podstawowych decyzji podejmowanych w gminach zalicza się decyzje inwestycyjne i finansowe. Decyzje inwestycyjne dotyczą wielkości, rodzajów i struktury inwestowania w aktywa i niewątpliwie decydują one o przyszłości gminy.
Inwestycje jednostek samorządu terytorialnego można podzielić według kryterium rodzaju inwestycji, na:
- inwestycje dotyczące infrastruktury technicznej,
- inwestycje dotyczące infrastruktury społecznej.
Inwestycje, które dotyczą infrastruktury technicznej obejmują takie inwestycje,
które wiążą się ze wzrostem atrakcyjności jednostek samorządu terytorialnego, np.:
sieci wodociągowe, kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, drogi oraz wysypiska śmieci . Inwestycje dotyczące infrastruktury społecznej związane są z inwestycjami obejmującymi szkoły, domy kultury, szpitale, domy opieki społecznej.
Podział inwestycji jednostek samorządu terytorialnego można również wyznaczyć według kryterium finansowego obciążenia podmiotów:
- inwestycje, które mają prawo do obciążania korzystających z tych inwestycji, np.: w formie różnych opłat czy dopłat,
- inwestycje, które są dostarczane szerokiej grupie odbiorców, jednak nie zawsze wszyscy chcą korzystać z tych inwestycji np.: korzystanie z sieci wodnokanalizacyjnej.
Największe znaczenie odgrywają inwestycje infrastrukturalne, których brak stanowi poważną przeszkodę dla wielu innych inwestycji. Taka sytuacja może w istotny sposób zahamować rozwój gospodarczy, a także znacznie pogorszyć warunki funkcjonowania podmiotów gospodarczych. Inne inwestycje dokonywane przez samorządy mają znaczenie głównie dla dwóch dziedzin – pełnienia przez nie zadań własnych i świadczenia usług publicznych oraz dla rozwoju gospodarczego.
Infrastruktura, zarówno w skali makroekonomicznej, jak i w skali lokalnej odgrywa bardzo ważną rolę, stając się przyczyną wzrostu gospodarczego oraz zrównoważonego rozwoju . Na pewno można wskazać tutaj na istnienie dużej współzależności pomiędzy tymi czynnikami, jednak na pewno nie należy traktować infrastruktury jako jedynej zmiennej, powodującej rozwój lokalny gminy. Tego zdania jest m.in. Marek Ratajczak, który wypowiada się odnośnie tych ważnych kwestii i twierdzi, że inwestycje infrastrukturalne, dotyczące infrastruktury zarówno gospodarczej, jak i społecznej, są niezbędne do tego, aby procesy wzrostu i rozwoju danego terenu mogły w ogóle zachodzić. Nie oznacza to jednak, że są to czynniki wystarczające do wywołania i utrzymania zachodzących w gospodarce lokalnej procesów wzrostowych .
Inwestycje infrastrukturalne są kojarzone najczęściej z budową dróg oraz urządzeniami technicznymi związanymi z komunikacją. Nie można jednak w taki sposób zawężać zakresu tego pojęcia. Pod powyższym pojęciem kryje się bowiem znacznie szersza definicja, obejmująca swoim zasięgiem nie tylko inwestycje „drogowe”, ale również inwestycje techniczne, instytucjonalne oraz społeczne.
Infrastruktura techniczna obejmuje urządzenia związane z :
– transportem ludzi oraz towarów (drogi, linie kolejowe i tramwajowe, mosty, porty lotnicze) oraz przedsiębiorstwa transportowe wraz z posiadanym taborem, zajezdniami i warsztatami,
– siecią kanalizacyjną oraz wodociągową (urządzenia hydrotechniczne), melioracjami, itp.,
– energetyką obejmującą proces produkcji oraz sprzedaży energii, elektryczności, gazu, czy też ciepła,
– łącznością, czyli usługami pocztowymi, telefonicznymi, telegraficznymi,
– ochroną środowiska (wspominane oczyszczalnie ścieków, miejsca utylizacji odpadów, itp.).
Infrastrukturę techniczną (ekonomiczną), utożsamiamy z różnorakimi obiektami użyteczności publicznej, wśród których można wymienić: instytucje oraz inne obiekty mające na celu ułatwienie prowadzenia i rozwoju działalności przez przedsiębiorstwa. Okazuje się, że ten rodzaj inwestycji o charakterze gminnym w znacznym stopniu wpływa na podniesienie warunków życia miejscowej ludności.
Drugim rodzajem inwestycji infrastrukturalnych gminy są inwestycje w infrastrukturę społeczną. Obejmują one swoim zasięgiem następujące dziedziny :
– ochronę zdrowia i opiekę społeczną,
– oświatę i wychowanie,
– kulturę i sztukę,
– kulturę fizyczną i rekreację,
– handel, usługi rzemieślnicze, gastronomię,
– administrację rządową i samorządową,
– straż pożarną,
– instytucje prawa, porządku publicznego i inne.
Zaprezentowany powyżej podział inwestycji gminnych odgrywa niezwykle istotną i znamienitą rolę ze względu na zaspokojenie pierwszych, podstawowych, głównie fizjologicznych potrzeb społeczności lokalnej. Każdy człowiek powinien mieć bowiem swobodny dostęp do tego rodzaju infrastruktury. Inwestycje tego rodzaju zaspokajają potrzeby kulturalne, oświatowe, potrzeby bezpieczeństwa, ale także związane z ochroną zdrowia, opieką społeczną. Każde inwestycje gminne są składową rozwoju całego kraju. Im większe zaangażowanie gmin na szczeblu chociażby oświatowym, tym większy poziom scholaryzacji kraju. Im bardziej gmina interesuje się w sposób praktyczny stanem służby zdrowia, tym lepiej jej stan jest postrzegany w szerszym spectrum.
Wśród inwestycji można wyróżnić nie tylko inwestycje w sferę materialną ale mogą być też inwestycje w sferze niematerialnej. Do tego rodzaju inwestycji należeć będą np.: inwestycje w oświacie, których realizacja nie następuje w sferze materialnej, gdyż są to inwestycje w programy nauczania, dodatkowe zajęcia, szkolenie kadry nauczycielskiej. Inwestycje w sferze usług publicznych powinny zmierzać albo do poszerzenia zakresu, albo do poprawy ich jakości, albo do jednego i drugiego jednocześnie. Niejednokrotnie mogą być też potrzebne inwestycje zapewniające utrzymanie świadczenia tych usług na dotychczasowym poziomie.
Inne niż infrastrukturalne inwestycje wpływające na rozwój gospodarczy, to cała gama różnorodnych inwestycji – od infrastruktury społecznej nie związanej z zadaniami własnymi, poprzez inwestowanie w rozwój rozmaitych organizacji, do wspierania różnych inicjatyw gospodarczych lub przystępowania (gminy) do spółek inwestycyjnych czy innych stawiających sobie za cel podejmowanie działań na rzecz rozwoju, aż po inwestowanie w promocję i reklamę.
W niektórych krajach zachodniej Europy może także być popularne budowanie przez samorządy, samodzielnie lub wspólnie z innymi inwestorami, obiektów kubaturowych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej z założeniem, że zostaną one wydzierżawione różnym, zewnętrznym i wewnętrznym inwestorom. Czasem tworzone są nawet w tym celu ogromne tzw. parki inwestycyjno- przemysłowe, w których skupia się większość produkcji, handlu i usług całego regionu.
Znaczenie takich parków dla rozwoju gospodarczego może być ogromne.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że za pomocą tego typu inwestycji można skutecznie konkurować na polu gospodarczym. Inwestycje mogą też przynosić dochód do budżetu.
Inwestycje jako źródło dochodu budżetu to przede wszystkim:
– inwestycje przynoszące bezpośredni dochód z ich eksploatowania (np.: wybudowanie lokali użytkowych w dobrym punkcie handlowym albo podłączenie do sieci pewnej liczby użytkowników wnoszących opłaty zapewniające dochód),
– inwestycje wpływające na zwiększenie dochodów budżetu wskutek wykorzystania efektów tych inwestycji do prowadzenia przynoszącej dochód działalności gospodarczej,
– inwestycje nie przynoszące bezpośrednio określonego dochodu, lecz pośrednio powodujące wzrost dochodów do budżetu z tytułu wzrostu podatków i opłat związanych z bogaceniem się ludności i przedsiębiorstw .
Konkurencyjność gminy i szanse jej rozwoju zależą w dużej mierze od prowadzonych na jej terenie inwestycji, zwłaszcza komunalnych, które służą zaspokojeniu podstawowych potrzeb mieszkańców i szeroko rozumianej ochronie środowiska .
Gmina powinna realizować również szereg inwestycji prowadzących do poprawy konkurencyjności jej terytorium wobec innych samorządów lokalnych. Rola gminy, jako samorządu terytorialnego, nie kończy się jedynie na realizacji wynikających z ustawy zadań własnych, zleconych oraz ich finansowania.
O ważności inwestycji samorządowych dla innych inwestycji i dla rozwoju lokalnych firm oraz dla rozwoju gospodarczego decydują następujące cechy:
− właściwie zaplanowane inwestycje infrastrukturalne powodują kolejne inwestycje (np.: uzbrojenie terenów pod budownictwo przyciąga inwestorów budowlanych), − inwestycje finansowane przez samorządy dają pracę lokalnym firmom, a więc tworzą koniunkturę na rynku usług budowlanych;
− inwestycje są najskuteczniejszą ( i w zasadzie jedyną ) metodą przeciwdziałania
bezrobociu,
– spirala inwestycyjna tworzy lokalny rynek pracy,
− inwestycje infrastrukturalne i inne inwestycje komunalne podnoszą na stałe standard życia mieszkańców. Powstaje coś, z czego długie lata mieszkańcy będą korzystać: wodociągi, kanalizacja, drogi, obiekty do rekreacji i wypoczynku, itd.,
− bez dokonania pewnych inwestycji rozwój niektórych dziedzin działalności gospodarczej nie jest możliwy. Brak inwestycji (np. w dziedzinie telekomunikacji, zaopatrzenia w energię, wodę, itp. stanowi niebezpieczną barierę w rozwoju gospodarczym;
− brak niezbędnych inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska jest barierą zrównoważonego rozwoju i może na trwałe pogorszyć jakość życia mieszkańców, − brak inwestycji w niektórych dziedzinach (np. w budownictwie mieszkaniowym) powoduje, że nie zaspokojone zostają podstawowe potrzeby mieszkańców wywołujące niezadowolenie społeczne .
Gmina powinna realizować również szereg inwestycji, prowadzących do poprawy konkurencyjności jej terytorium wobec innych samorządów lokalnych. Powinna ona dążyć do proponowania jak najbardziej korzystnych warunków inwestorom zewnętrznym, umożliwiając im podjęcie działalności inwestycyjnej na terenie tej, a nie innej gminy; realizować możliwie jak najbardziej racjonalną gospodarkę nieruchomościami, a także uporządkować gospodarkę przestrzenną; zająć się poprawieniem stanu środowiska naturalnego .
Rozpatrując pojęcie infrastrukturalnych inwestycji gminnych należy wymienić te rodzaje inwestycji, które będą ściśle związane właśnie z tym szczeblem władzy samorządowej. Należy więc rozróżnić wśród inwestycji infrastrukturalnych: inwestycje w infrastrukturę techniczną, społeczną i instytucjonalną. Przede wszystkim, mają one na celu podniesienie poziomu rozwoju regionalnego, a także realizację wyższego celu – społecznego. Można spotkać się z twierdzeniem, że inwestycje infrastrukturalne są szczególnym rodzajem inwestycji publicznych. Są one nastawione na osiąganie określonych celów społecznych, co jest związane ze złożonym sposobem ich finansowania, jak i brakiem określonych korzyści finansowych .
Podmioty indywidualne, które podejmują tego rodzaju inwestycje mają z góry wytyczony cel: maksymalizację zysków, przewidując zwrot nakładów w danym okresie w przyszłości. Rozpatrując natomiast działania inwestycyjne urzędów gmin planuje się nakłady finansowe, lecz nie upatruje się przyszłościowych, bezpośrednich zysków z tytułu ponoszonych nakładów inwestycyjnych. Nie jest natomiast tak, że podejmowanie inwestycji o charakterze infrastrukturalnym nie implikuje żadnych zysków. Mają one bowiem charakter pośredni związany z rozwojem gminy. Nie jest tajemnicą, że podejmowane przez przedsiębiorstwa decyzje lokalizacyjne wiążą się także z poziomem rozwoju gminy i zaopatrzeniem jej w niezbędną infrastrukturę potrzebną do ich potencjalnego funkcjonowania na danym terenie. Im wyższy poziom rozwoju gminy i zainteresowanie władz samorządowych rozwojem lokalnym, tym częściej nowi przedsiębiorcy podejmują decyzje dotyczące ulokowania swojej działalności na danym obszarze, lub też aktualnie działający przedsiębiorcy łatwiej decydują się na podejmowanie inwestycji wiążących je z danym terytorium na wiele lat.
Inwestycje infrastrukturalne charakteryzują się sporym udziałem prac budowlanych. Zwiększa je fakt, że urządzenia infrastrukturalne są z reguły wcale nie mobilne – stanowią bowiem dziedzictwo przeszłości i mają charakter usługowy. Cecha ta powoduje, iż zaległości w rozwoju infrastruktury nie można w krótkim czasie wyeliminować za pomocą importu . Raz zainwestowane czynniki rzeczowe infrastruktury ekonomicznej transportu, a szczególnie jej podstawowy składnik – drogi, są nieprzesuwalne w przestrzeni i mają w zasadzie tylko jednorodne zastosowanie funkcjonalne (np.: szlak kolejowy). Podjęcie złej lokalizacji infrastruktury powoduje nieodwracalne straty społeczne, związane z zamrożonymi inwestycjami . W przypadku konieczności rezygnacji z realizowanej działalności, poniesionych nakładów nie można w zasadzie odzyskać i wykorzystać na inny cel. Powoduje to w konsekwencji powstawanie kosztów „utopionych”. Samorząd gminny napotyka najwięcej problemów z inwestycjami komunalnymi, dotyczącymi budowy lub modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej oraz energetycznej, nie tylko z powodu kapitałochłonności przedsięwzięcia, ale także ze względu na ich powiązanie z rygorystycznie określonymi przez Unię Europejską standardami dotyczącymi ochrony środowiska. W tym przypadku często inwestycje wiążą się z wymogami unijnymi, dodatkowo ograniczając ich realizację w przedziale czasowym.
Dynamiczny rozwój tej właśnie infrastruktury wiąże się z rozwojem przedsiębiorczości na danym terytorium oraz rozwojem pozarolniczych miejsc pracy na
terenach rolniczych .
Inwestycje infrastrukturalne są ważne nie tylko ze względu na poprawe jakości życia mieszkańców, ale także z powodu poprawy stanu środowiska naturalnego oraz przynoszenia korzyści zewnętrznych dla inwestorów.
Proces planowania inwestycji komunalnych powinny cechować:
- precyzja, należy wyraźnie określić źródła informacji,
- przejrzystość, czyli każdy może przyjrzeć się procesowi, obserwować go, wyrażać
wątpliwości,
- dostępność - opinia mieszkańców i jej wpływ na zawartość Wieloletniego Programu
Inwestycyjnego.
Gminy ciągle inwestują, ale często decyzje inwestycyjne są podejmowane
w sposób przypadkowy, w ramach ustalania budżetu wydatków. Wprowadzenie procesu WPI daje możliwość stworzenia odpowiednich warunków do racjonalnego podejmowania decyzji w sprawie wydawania pieniędzy publicznych.
Przeprowadzenie procesu, którego wynikiem jest zaplanowanie działań zmierzających do realizacji głównych celów rozwojowych gminy, założonej strategii rozwoju, nie jest możliwe bez odpowiedniego organizacyjnego przygotowania się do tego procesu ze strony samej gminy. Skuteczność działań samorządów terytorialnych zależy w znacznej mierze od struktury organizacyjnej urzędu gminy, która powinna odpowiadać kategoriom zadań realizowanych przez daną gminę.
Strategia Rozwoju Gminy przedstawia kompleksowy plan działania poszczególnej gminy w zakresie realizacji infrastruktury technicznej, społecznej oraz wszelkiego rodzaju powiązań łączących elementy planu inwestycyjnego. Są to powiązania natury technicznej, finansowej i administracyjnej, które stają się coraz bardziej oczywiste i szczegółowe w miarę postępów w realizacji inwestycji. Większość istotnych powiązań zaistnieje w ramach wewnętrznych struktur organizacyjnych urzędu przygotowującego Strategię Rozwoju Gminy.
W przygotowaniu planu działania gminy i jego realizacji w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej dużą rolę odgrywa współudział mieszkańców gminy. Społeczeństwo gminy może wyrazić poparcie lub sprzeciw odnośnie poszczególnych inwestycji. Właśnie społeczność gminna może spowodować zmiany projektów inwestycyjnych i ich realizacji .
Plan inwestycyjny powinien zawierać określone kierunki działań przy inwestowaniu w infrastrukturę. Zadania inwestycyjne muszą być zatwierdzone do realizacji. Każda inwestycja musi być realizowana w ramach planu finansowego. Plan finansowy powinien określać wysokość kosztów danej inwestycji. W planie inwestycyjnym powinny być wskazane źródła finansowania inwestycji które są konieczne do realizacji inwestycji komunalnych i społecznych.
Dobrze opracowany plan inwestycji komunalnych wykazuje, że gmina zna swoje potrzeby inwestycyjne i dysponuje dobrym planem dla wdrożenia poszczególnych inwestycji w ramach swoich zdolności płatniczych. Opracowując plan inwestycyjny należy zwrócić uwagę na koszt inwestycji w stosunku do zdolności płatniczych gminy. Roczny plan inwestycyjny oraz odpowiednie środki na jego finansowanie są tylko częścią planu wieloletniego.
Planowanie obiektów infrastruktury, ma na celu zwiększanie bazy materialnej gminy osiągane przez rozbudowę infrastruktury komunalnej, aby mogło właściwie służyć budowaniu podstaw rozwojowych, powinno być objęte długoterminowym planem inwestycji.
Nie ma wyraźnie określonego, ustawowego obowiązku opracowania strategii rozwoju gminy, a tym bardziej wieloletnich planów inwestycyjnych. Pomimo że obowiązek ustawowy nie istnieje, to wypływa on pośrednio z licznych przepisów prawa
o samorządzie terytorialnym, które zobowiązują gminy do racjonalnego i efektywnego gospodarowania mieniem publicznym. Racjonalne zarządzanie sprawami gminy nie jest możliwe bez kompleksowego planowania i wdrażania ustalonych planów.
Planowanie polityki inwestycyjnej tworzy podstawy umożliwiające podejmowanie decyzji dotyczących tego, które dziedziny gospodarki komunalnej przedkładać nad inne, jakie inwestycje realizować, aby osiągnąć ważne cele miejscowej wspólnoty. W jaki sposób angażować obywateli w dokonywanie tego wyboru jakie środki można zaangażować w daną inwestycję jak realizować zadania inwestycyjne - począwszy od ich koncepcji aż do samej budowy.
Strategia rozwoju ma zapewnić wytyczne dla polityki bieżącej, określając:
- jakie są obecnie atuty gminy, jakie są możliwości jej rozwoju w przyszłości i jakie kroki należy podjąć, aby umocnić te pozytywne cechy i wykorzystać do maksimum możliwości w przyszłości,
- jakie są słabe punkty gminy, zagrożenia w przyszłości, i jakie kroki należałoby podjąć, by zminimalizować skutki tych słabości i zagrożeń.
Plan strategiczny nie dotyczy wyłącznie inwestycji komunalnych.
Jest to perspektywiczne spojrzenie na strategiczną pozycję gminy, oraz jej rozwój
w przyszłości. Plany sektorowe czyli funkcjonalne dają wytyczne inwestycyjne dla poszczególnych sektorów działalności gminy. Określają one główne kierunki rozwoju sektorów.
Gmina powinna przygotować plan działań zawierający wytyczne związane
z potrzebami inwestycyjnymi dla każdej dziedziny infrastruktury. Plan powinien zawierać ocenę stanu i stopnia przydatności istniejącej infrastruktury w stosunku do potrzeb oraz wymagania jej modernizacji, powiązać zakładane lub pożądane nowe inwestycje budowlane z dodatkową infrastrukturą wymaganą ze względu na te inwestycje, ustalić szeroko pojęte priorytety inwestycyjne oraz wziąć pod uwagę inne uwarunkowania, takie jak umiejscowienie geograficzne inwestycji, czy też wielkość inwestycji w infrastrukturę niezbędną dla pobudzenia pożądanych inwestycji prywatnych.
Należy jasno określić finansowe granice programu inwestycyjnego.
Gmina powinna przewidzieć, jakie fundusze będą dostępne na inwestycje
w infrastrukturę. Jednym z najważniejszych elementów wspierających dobrze opracowany plan inwestycji komunalnych jest ocena zdolności finansowych gminy niezbędnych do opłacenia inwestycji infrastruktury. Prognozy dotyczące zdolności finansowych muszą brać pod uwagę zarówno tendencje kształtowania dochodów
i wydatków gminy, jak również istniejące uwarunkowania i możliwe tendencje związane z zasobnością i dochodami źródeł, z których gmina czerpie swoje dochody. Konieczne jest przygotowanie wariantów przedstawiających różne możliwości finansowe.
Opracowanie planu inwestycji służy prognozie możliwości finansowych gminy
w zakresie sfinansowania realizacji inwestycji ze środków własnych oraz zdolności kredytowej. Dzięki wynikom planu inwestycyjnego wiadomo jest jaka skala inwestycji jest możliwa do realizacji w najbliższych latach. Wdrażanie planu inwestycyjnego musi być poprzedzone uchwaleniem odpowiednich uchwał. Prace nad przygotowaniem planu inwestycji rozpoczynają się od zebrania informacji o potrzebnych nowych inwestycjach na obszarze gminy lub zmianach aktualnie przyjętych zadań. Na podstawie zebranych informacji, wójt gminy opracowuje swoją listę działań inwestycyjnych, proponowanych do planów.
Na podstawie danych o możliwościach finansowych gminy oraz o zadaniach inwestycyjnych, zestawionych w kolejności według pilności ich realizacji, wójt gminy dokonuje wyboru zadań do realizacji na okres kolejnych 4 lat. Przeprowadzana jest analiza różnych wariantów, umożliwiająca wybór najbardziej korzystnej opcji realizującej plany strategiczne rozwoju gminy i jednocześnie zapewniająca możliwość sfinansowania planu inwestycyjnego. W ocenie sposobów sfinansowania planu inwestycyjnego należy wziąć pod uwagę stopień pewności pozyskania środków ze źródeł zewnętrznych.
Plan inwestycji jest przedstawiany wraz z projektem budżetu gminy Przewodniczącemu Rady Gminy i jest przedmiotem prac Komisji Rady Gminy, które mają prawo zgłaszania swoich poprawek i rekomendacji. Jeżeli radni zdecydują o wprowadzeniu nowych zadań do planu, wówczas muszą również wskazać źródło ich finansowania. Dokument podlega uchwaleniu przez radę gminy.
Praktycznie w każdej już gminie można zaobserwować stale rosnące potrzeby inwestycyjne, dlatego też władze wielu gmin zmuszone są sięgać po dodatkowe metody finansowania swoich przedsięwzięć. W wielu przypadkach środki budżetowe gmin są niewystarczające i istnieje konieczność uchwalania deficytu w celu pokrycia zaplanowanych wydatków inwestycyjnych. Wydatki inwestycyjne mogą być pokryte:
a) ze środków własnych pochodzących z dochodów bieżących oraz z majątku komunalnego,
b) z dotacji ze środków publicznych pochodzenia polskiego, np.::
- dotacji z budżetu państwa,
- dotacji z funduszy celowych,
c) ze środków zwrotnych:
- pożyczki o charakterze preferencyjnym,
- kredyty komercyjne zaciągane w bankach,
- obligacje komunalne,
- ze środków pomocowych pochodzących z Unii Europejskiej,
- ze środków pozyskiwanych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.