Kwestia Jugosławii po II Wojnie Światowej

Komunistyczna Partia Jugosławii nie podporządkowała się uchwałom Biura Informacyjnego z czerwca 1948 roku. Broniła ona prawa komunistów jugosłowiańskich do własnej drogi budowy socjalizmu. W 1949 roku spór ideologiczny przekształcił się w konflikt polityczny radziecko-jugosłowiański. Związek Radziecki przeciwny był wysuwanym przez Titę planom federacji bałkańskiej z udziałem Jugosławii i Bułgarii, a być może także Węgier i Albanii. W listopadzie1949 roku KPJ usunięto z Biura Informacyjnego. Nie zaproszono również Jugosławii do udziału w pracach nad powołaniem RWPG. Pod naciskiem Stalina Albania i Rumunia zerwały z nią stosunki dyplomatyczne, a pozostałe państwa ograniczyły się tylko do współpracy gospodarczej i kulturalnej. Polityka Stalina groziła rozbiciem międzynarodowego ruchu komunistycznego.

W 1948 roku Stany Zjednoczone i Wielka Brytania podpisały układy gospodarcze z Jugosławią. Odwrócenie się państw socjalistycznych zmusiło J. Broz-Tito do prowadzenia polityki bardziej otwartej wobec Zachodu. Josip Broz Tito dążył w tych latach do przekształcenia Jugosławii w potencjalnego przywódcę niezależnych od ZSRR ruchów i państw nazywających się socjalistycznymi. Przeprowadzono reformy ustrojowe i gospodarcze przyznające szerokie uprawnienia wybieralnym radom, działającym zarówno w układzie terytorialnym, jak i w zakładach pracy. Uwieńczeniem budowy samorządu w warunkach państwa komunistycznego było uchwalone w 1953 roku w nowej konstytucji. Rady robotnicze i samorząd terytorialne dysponowały realną władzą, ale w niczym nie uszczuplały pozycji KPJ przekształconej w Związek Komunistów Jugosławii dla podkreślenia zachodzących zmian. Utrzymana została kierownicza rola partii, a w sferze ekonomicznej narodowe plany gospodarcze.
W sierpniu 1954 roku Grecja, Jugosławia i Turcja zawarły Pakt Bałkański, grożący wejściem federacji jugosłowiańskiej w orbitę wpływów NATO. Układ ten nigdy nie nabrał znaczenia, gdyż po śmierci J. Stalina ożywiły się stosunki radziecko-jugosłowiańskie. Odnowiono też umowę handlową. W maju i czerwcu 1955 roku doszło do wizyty nowego przywódcy radzieckiego, Nikity Chruszczowa w Belgradzie i rewizyty Josipa Broz-Tito w Moskwie. Złożone z tej okazji oświadczenia podkreślały przywrócenie zasad poszanowania suwerenności, niezawisłości, nie mieszania się w sprawy wewnętrzne i równouprawnienia stron. Pozostałością „zimnej wojny” było jednak nie utrzymywanie do 1957 roku przez Jugosławie stosunków dyplomatycznych z NRD. Poza Jugosławia żadna rządząca partia komunistyczna nie odważyła się przeciwstawić stalinowskiej koncepcji permanentnej rewolucji, służącej umacnianiu totalitarnego państwa.

2.Polityka wewnętrzna i zagraniczna Jugosławii.


Normalizacja stosunków radziecko-jugosłowiańskiech i uchwały XX Zjazdu KPZR umożliwiły wykorzystanie przez międzynarodowy ruch komunistyczny doświadczeń jugosłowiańskich.

Polityka jugosłowiańskiej partii zmierzała do usunięcia podziałów między państwem i społeczeństwem. W maju 1949 roku samorząd terenowy (komitety ludowe) otrzymał szerokie uprawnienia gospodarcze. W rok później zarząd „przedsiębiorstwami państwowymi i wyższymi zrzeszeniami gospodarczymi” przeszedł w ręce kolektywów robotniczych. W kwietniu 1952 roku komitety ludowe stały się jednolitymi organami władzy państwowej. Na szczeblu gminy, miasta o okręgu komitety miały dwie izby. Jedną wybieraną przez mieszkańców i drugą złożoną z przedstawicieli przedsiębiorstw i spółdzielni. KPJ zmieniła nazwę na Związek Komunistów Jugosławii, podkreślając tym samym autonomie poszczególnych ogniw partii. 31 stycznia 1953 roku Związkowe Zgromadzenie Ludowe uchwaliło nową konstytucję.

Obradujący w listopadzie 1952 roku VI Zjazd KPJ(ZKJ) potępił prowadzoną przez wielkie mocarstwo politykę bloków i opowiedział się po stronie polityki pokoju i niezaangażowania. W latach 1958-1960 Jugosławia zacieśniła stosunki z Indiami, Egiptem (noszącym wówczas nazwę: Zjednoczona Republika Arabska) i Indonezją. Josip Broz-Tito stał się jednym z niekwestionowanych przywódców ruchu państw niezaangażowanych, obejmującego wieli państw Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. Nowej polityce towarzyszyło odprężenie i normalizacja stosunków na Półwyspie Bałkańskim.