Inwestycje.

Inwestycje.
Inwestycja, w sensie ekonomicznym, jest to z góry poniesiony nakład na źródło wielokrotnych korzyści materialnych w przyszłości.
Inwestowanie w finansowy majątek trwały to wyprowadzenie kapitału na zewnątrz przedsiębiorstwa, które powinno przynieść przychody w postaci dywidendy lub odsetek od kapitału.
Inwestowanie w rzeczowy majątek trwały i wartości niematerialne i prawne to zabezpieczenie utrzymania i powiększenie potencjału produkcyjnego pozwalającego na prowadzenie zyskownej działalności.
Inwestycje rzeczowe mogą mieć następujący charakter:
odtworzeniowy – zastąpienie zużytego majątku nowym,
modernizacyjny – wprowadzanie do produkcji ulepszonych środków trwałych,
rozwojowy – zwiększenie zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa w zakresie dotychczas prowadzonej działalności, jak i rozpoczęcie nowej działalności
Etapy inwestycji:
faza przedrealizacyjna – okres przygotowania inwestycji, precyzowanie celu inwestycji i określanie możliwości rynkowych, technicznych, lokalizacyjnych i finansowych oraz przygotowanie dokumentacji,
realizacyjna – wykonanie zakresu rzeczowego inwestycji określonego w dokumentacji technicznej, powinien być określony harmonogram poszczególnych prac,
operacyjna – wykorzystanie eksploatacyjne stworzonego potencjału produkcyjnego, które powinno przynieść spodziewane dochody.
Inwestycja, w myśl zapisów Ustawy o rachunkowości, są to aktywa, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków.
Ocena projektów inwestycyjnych składa się przynajmniej z następujących faz:
określenie budżetu inwestycji – tj. zestawienie nakładów inwestycyjnych oraz źródeł ich finansowania – w ujęciu pieniężnym,
przygotowanie przepływów pieniężnych,
ocena efektywności ekonomicznej inwestycji.
Nakłady inwestycyjne, które wymagają zaangażowania kapitałowego, obejmują:
nakłady na rzeczowy majątek trwały (zakup gruntów, nakłady na budynki i budowle, zakup maszyn i urządzeń, środków transportu, narzędzi, przyrządów),
nakłady na wartości niematerialne i prawne (zakupy licencji, technologii, itp.),
koszty nadzoru autorskiego, inwestorskiego i wykonawczego,
koszty ubezpieczenia majątkowego w toku realizacji inwestycji,
koszty szkolenia personelu,
koszty rozruchu – próby technologiczne,
odsetki od kredytów, pożyczek, obligacji i innych zobowiązań długoterminowych w okresie realizacji inwestycji,
nakłady na zgromadzenie niezbędnego majątku obrotowego, gwarantującego wykorzystanie eksploatacyjne stworzonego potencjału technicznego.
Źródła finansowania inwestycji:
wynik finansowy netto,
amortyzacja,
wpłaty na kapitał własny,
dotacje inwestycyjne,
wpływy z emisji obligacji, zaciągnięcia kredytów i pożyczek.
Dwa pierwsze źródła finansowania inwestycji mogą wystąpić jedynie w przypadku inwestycji, których realizacja jest etapowa, tzn. do użytku oddana zostaje pewna część przedmiotu inwestycji, w oparciu o którą przedsiębiorca realizuje nadwyżki pieniężne.
Szacowanie strumieni przepływów finansowych.

Poprawność wyników rachunku ekonomicznej efektywności inwestycji uzależniona jest w decydującej mierze od zakresu oraz dokładności informacji oraz szacunków dotyczących prawdopodobnego wpływu projektów inwestycyjnych na wyniki działalności firmy. Kluczowe znaczenie ma poprawność szacunków dotyczących strumieni pieniężnych dochodów i wydatków (przepływów finansowych) związanych z realizacją tych przedsięwzięć.
Przy konstruowaniu przepływów finansowych na potrzeby oceny inwestycji można wyróżnić kilka podstawowych zasad, które mają uniwersalny charakter:
Rachunek może być sporządzony w cenach stałych lub cenach bieżących – ta zasada determinuje rodzaj przyjmowanej w procesie oceny inwestycji stopy dyskontowej. Dla rachunku w cenach stałych przyjmuje się realną stopę dyskontową, jeśli rachunek sporządzany jest w cenach bieżących należy zastosować stopę nominalną.
Dochody ujmuje się w kategorii strumieni pieniężnych, a nie w kategorii wyniku finansowego (bilansowego). Tak więc strumień pieniężnych dochodów netto projektu inwestycyjnego wyznaczany jest jako suma zysku netto i amortyzacji.
W rachunku przewidywanego zysku nie uwzględnia się kosztów finansowych angażowanego kapitału. Rachunek ten ma bowiem odpowiedzieć m.in. na pytanie, czy i w jakim stopniu stopa zwrotu z kapitału zaangażowanego w daną inwestycję pokryje koszt jego pozyskania.
Dla oceny efektywności projektu inwestycyjnego istotne jest, aby w rachunku były uwzględniane jedynie te strumienie dochodów i wydatków, które powstają jako bezpośredni rezultat rozpatrywanego projektu.
W rachunku powinno uwzględniać się tzw. koszty utraconych możliwości, czyli potencjalne korzyści, których firma nie osiągnie przystępując do realizacji konkretnego projektu.
Rachunek powinien uwzględniać wpływ analizowanego projektu na pozostałe części przedsiębiorstwa. Jeśli np. wybudowanie nowego zakładu produkcyjnego spowoduje, że część klientów tego nowego zakładu będzie się rekrutować z klientów korzystających dotąd z istniejących zakładów, to w projekcji należy uwzględnić jedynie przyrost sprzedaży netto w całej firmie, a nie sprzedaż nowego zakładu.
Na koniec okresu szacowania strumieni pieniężnych rachunek powinien uwzględniać wartość likwidacyjną przedmiotu inwestycji na koniec okresu (wartość rezydualna). W szacowaniu wartości rezydualnej należy uwzględnić aspekt podatkowy, czyli potencjalny przyszły wpływ umniejszyć o podatek dochodowy.
W rachunku należy uwzględnić zmiany zapotrzebowania firmy na kapitał obrotowy powstające w związku z realizacją projektu. Ponadto należy zakładać, że na koniec okresu eksploatacji obiektu kapitał obrotowy zostanie zlikwidowany, a więc na koniec okresu pojawi się z tego tytułu dochód pieniężny (równy zmniejszeniu zapotrzebowania na kapitał obrotowy), który również należy odpowiednio ująć w rachunku przepływów finansowych.
Przykładowe, uproszczone przepływy pieniężne dla projektu inwestycyjnego:
Strumień wpływów pieniężnych:
zysk netto z inwestycji,
amortyzacja przedmiotu inwestycji,
spadek kapitału obrotowego netto,
wartość rezydualna,
Strumień wydatków pieniężnych:
nakłady inwestycyjne,
wzrost kapitału obrotowego netto,
Przepływy pieniężne w ujęciu nominalnym (wpływy – wydatki)
Kapitał obrotowy netto to różnica pomiędzy aktywami obrotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi.
Rachunek zmiennej wartości pieniądza w czasie.
Stopa dyskontowa – określa zatem stopę zwrotu z innych alternatywnych zastosowań kapitału, jako podstawę do określenia wysokości stopy wykorzystuje się najczęściej:
oprocentowanie bonów skarbowych lub lokat bankowych – inwestycje w te instrumenty traktuje się jako inwestycje o znikomym ryzyku nieodzyskania zainwestowanych środków (tzw. stopa wolna od ryzyka)
tzw. marżę za ryzyko – potencjalna premia za inwestowanie środków w inwestycje o podwyższonym stopniu ryzyka, jest ona uzależniona m.in. od: czasu realizacji inwestycji, udziału własnego, dotychczasowych doświadczeń, branży itp.
Wartość przyszła – jest to wartość kwoty pieniężnej uzyskanej z zainwestowanego kapitału wyjściowego w przyszłości, przy założeniu określonego systemu kapitalizacji odsetek. Wykorzystuje się w tej formule technikę procentu składanego, która zapewnia dochód zarówno od kapitału wyjściowego, jak i od naliczonych odsetek.
FV = PV (1+p)n
FV- wartość przyszła,
PV – wartość obecna (kwota wyjściowa),
p- stopa dyskontowa,
n- liczba okresów.
Wartość aktualna – jest to wartość, jaką ma w chwili obecnej założona przyszła kwota pieniężna, przy założeniu określonego systemu dyskontowania. Wzór na obliczanie wartości bieżącej otrzymujemy poprzez matematyczne przekształcenie formuły obliczeniowej dla wartości przyszłej.

FV
PV =
(1+p)n
Metody oceny efektywności ekonomicznej przedsięwzięć inwestycyjnych.
Wskaźniki oparte o metody proste, gdzie określanie zysku netto z inwestycji następuje zgodnie bez uwzględnienia wartości pieniądza w czasie.
Metody proste stosowane są najczęściej w fazie przedrealizacyjnej i służą zwykle do wstępnej selekcji projektów.
Zalety:
prostota,
mała pracochłonność,
zrozumiałość interpretacyjna wyników.
Wady:
ujęcie nominalne wielkości nakładów i efektów,
wycinkowość ocen - bierze się pod uwagę wybrane przedziały czasowe funkcjonowania projektu, a nie cały okres jego żywotności,
subiektywizm wyboru okresu przyjętego do oceny.
Wskaźniki oparte o metody dyskontowe – wykorzystujące w swej konstrukcji zasadę, iż pieniądz dziś jest wart więcej niż ten sam pieniądz w przyszłości.
Wykorzystana jest tutaj kategoria ekonomiczna znana jako „koszt alternatywny” – inaczej koszt utraconych korzyści. Określa ona, jaką korzyść zyskalibyśmy inwestując nasze zasoby finansowe w inne przedsięwzięcie. Poprzez wykorzystanie dyskonta metody te pozwalają na porównywalność nakładów i wypracowanych nadwyżek finansowych z różnych okresów czasu, uwzględniają także cały okres funkcjonowania projektu. Z tych względów zasadniczym problemem oceny efektywności inwestycji jest weryfikacja przyjętych założeń dotyczących projektu.Do najczęściej stosowanych wskaźników oceniających opłacalność inwestycji można zaliczyć:
PP - okres zwrotu - określa czas, w którym uzyskane wpływy pieniężne z inwestycji zrównoważą się z nakładem inwestycyjnym. Krótszy okres zwrotu oznacza wyższą efektywność projektu inwestycyjnego. Okres zwrotu wyraża się w latach lub miesiącach, a w przypadku równych przepływów pieniężnych w każdym okresie, obrazuje go następująca formuła:

Co
PP =
CFn

Co – nakłady inwestycyjne,
CFn – okresowe przepływy pieniężne.Jeżeli w poszczególnych okresach nadwyżki finansowe nie są jednakowe, wówczas kwotę zainwestowanych środków odnosi się do skumulowanych przepływów pieniężnych.Okres zwrotu można również szacować z uwzględnieniem zmian wartości pieniądza w czasie, tzn. wskaźnik ten może być zaliczony do grupy wskaźników prostych (wówczas jego obliczanie oparte będzie na przypływach nominalnych), jak również do wskaźników dyskontowych (wówczas podstawą do jego szacowania będą zdyskontowane przepływy pieniężne).
ROI – stopa zwrotu z inwestycji (może być prosty, jak i dyskontowy) – określa relację średniego rocznego zysku do początkowego nakładu inwestycyjnego. Średnioroczny zysk stanowi iloraz otrzymany z podzielenia całkowitych wpływów pomniejszonych o całkowite wydatki przez liczbę lat realizowanej inwestycji.

Wpływy z inwestycji – Wydatki związane z inwestycją
Średni roczny zysk =
Lata realizacji inwestycji


Średni roczny zysk * 100%
ROI =
Nakład inwestycyjny
NPV – wartość zaktualizowana netto – różnica pomiędzy zdyskontowanymi wpływami, a wydatkami związanymi z inwestycją, w pewnym horyzoncie czasu. Przepływy pieniężne dyskontowane są na początek okresu inwestowania. Wskaźnik zalicza się wyłącznie do grupy wskaźników dyskontowych.
BCR – wskaźnik rentowności inwestycji (wyłącznie dyskontowy)– stosunek zaktualizowanych przychodów i wydatków gotówkowych, określa skalę przychodu możliwą do wygenerowania z zainwestowanej jednostki monetarnej.

Suma zdyskontowanych przychodów
BCR =
Suma zdyskontowanych wydatków

IRR - wewnętrzna stopa zwrotu (wyłącznie dyskontowy) – taka wartość stopy dyskontowej, dla której NPV = 0 – oznacza przeciętną stopę zwrotu z inwestycji.
MIRR – zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (wyłącznie dyskontowy)– zastosowanie tej formuły jest uzasadnione, kiedy nakłady inwestycyjne są uruchamiane przez kilka kolejnych okresów, czy też zakładamy reinwestycję wpływów z projektów.
Koszt źródeł kapitału.Kosztem źródeł kapitału są wydatki ponoszone przez przedsiębiorstwo w związku z możliwością dysponowania kapitałem.
Koszt źródeł kapitału własnego powinien być wyższy od kosztu kapitału obcego z dwóch powodów:
właściciele zaangażowanego kapitału własnego ponoszą wyższe ryzyko z uwagi na „bezterminowość” kapitału, a ponadto ich roszczenia w razie upadłości zaspokajane są w ostatniej kolejności, po zaspokojeniu roszczeń wierzycieli,
koszt kapitału obcego uwzględnia efekt tarczy podatkowej.
Na koszt źródeł kapitału własnego składają się (w publicznej spółce akcyjnej jako najbardziej rozwiniętej formie organizacyjnej przedsiębiorstwa):
koszt kapitału akcyjnego zwykłego,
koszt emisji nowych akcji,
koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego,
koszt zysku zatrzymanego.
Na koszt kapitału obcego składają się koszty wszelkich składników kapitału długoterminowego i krótkoterminowego.
Koszt kapitału własnego.
Koszt kapitału akcyjnego zwykłego jest stopą dyskontową stosowaną przez inwestorów wobec oczekiwanych dywidend do ceny rynkowej akcji zwykłych powiększoną o stałą stopę wzrostu dywidendy
Koszt kapitału akcyjnego zwykłego równy jest oczekiwanej stopie dochodu, jaką nabywcy mają nadzieję osiągnąć kupując akcje danej spółki. Oczekiwana stopa dochodu uzależniona jest z kolei od istniejącej w danym momencie ceny rynkowej tej akcji, wysokości spodziewanej dywidendy oraz od oczekiwanej stopy wzrostu cen akcji, która będzie zależna od stopy wzrostu dywidendy.
Formuła obliczeniowa jest następująca:



Kz – koszt kapitału akcyjnego zwykłego
D – dywidenda na jedna akcję zwykłą
Wz – cena rynkowa akcji zwykłej
g – stopa wzrotu dywidendy
Inne metody obliczania kosztu kapitału akcyjnego zwykłego:
model Gordona – model wzrostu dywidendy – punktem wyjścia jest formuła określająca cenę rynkową akcji. Zgodnie z nią, akcja jest tyle warta, ile wynosi bieżąca wartość wypłacanych dywidend, przy założeniu stałej stopy wzrostu dywidendy




Pe - cena rynkowa
Do - dywidenda w okresie początkowym
g - zakładana stopa wzrostu dywidendy
Ke - koszt kapitału akcyjnego zwykłego
Wyznaczony z tego wzoru koszt kapitału akcyjnego zwykłego wynosi:




model CAPM (Capital Assets Princing Model) – model wyceny aktywów kapitałowych – zgodnie z tą koncepcją koszt kapitału akcyjnego zwykłego wyraża się wzorem:



Rf – dochodowość papierów wartościowych wolnych od ryzyka dla inwestorów (np. oprocentowanie bonów skarbowych)
Rm – średnia dochodowość wszystkich papierów (np. WIG)
Rm – Rf – nazywana jest niekiedy przeciętną rynkową premią za ryzyko
– współczynnik beta dla akcji danego przedsiębiorstwa (wyraża korelację zmian cen akcji danego przedsiębiorstwa w stosunku do zmian indeksu giełdowego cen akcji. Wartość powyżej 1 oznacza, że ceny akcji danej spółki rosną szybciej od przeciętnego wzrostu cen wszystkich akcji na rynku)
Koszt nowej emisji kapitału akcyjnego zwykłego – jest wyższy od kosztu akcji zwykłej ponieważ należy pokryć koszt emisji i sprzedaży nowych akcji



D – dywidenda na jedna akcję
Wz – cena rynkowa akcji zwykłej
F – koszt emisji i sprzedaży jednej nowej akcji zwykłej
g – stała stopa wzrostu dywidendy
Koszt emisji akcji uprzywilejowanych oblicza się dzieląc roczną dywidendę wyrażoną w PLN lub w formie procentu od wartości nominalnej akcji przez ceny rynkowe akcji uprzywilejowanych, pomniejszone o koszty emisji i sprzedaży tych akcji




D – roczna dywidenda od kapitału uprzywilejowanego
Wu- cena rynkowa akcji uprzywilejowanych
Fu – koszty emisji i sprzedaży akcji uprzywilejowanych
Koszt zysku zatrzymanego związany jest ściśle z kosztem utraconych możliwości. Może być obliczany na podstawie kosztu kapitału akcyjnego zwykłego. Często jednak można spotkać się z inna formułą obliczania kosztu zysku zatrzymanego:



Kzz – koszt zysku zatrzymanego
Zn – zysk netto
Du - wartość wypłaconych dywidend od akcji uprzywilejowanych
Kr - wartość rynkowa kapitału akcyjnego zwykłego (lub rzadziej całego kapitału)

Można spotkać się także z opiniami, że koszt zysku zatrzymanego równy jest stopie oprocentowania inwestycji w bezpieczne instrumenty finansowe (np. obligacje, bony skarbowe, czy depozyty bankowe).
Koszt kapitału obcego.
Kredyt bankowy – stawka oprocentowania z uwzględnieniem efektu tarczy podatkowej



Kd – koszt kredytu bankowego
r – roczna nominalna stopa procentowa kredytu bankowego
T – stopa podatku dochodowego
Wątpliwości budzi zastosowanie oprocentowania nominalnego, a nie efektywnego. Jeśli jesteśmy w stanie ustalić efektywne oprocentowanie (np. zakładając określony harmonogram ciągnięć i spłat kredytu) to wówczas zasadne wydaje się zastąpienie oprocentowania nominalnego oprocentowaniem efektywnym.
2. Koszt kapitału ze sprzedaży obligacji



Ko – koszt kapitału ze sprzedaży obligacji
Ob – wartości rocznych odsetek od obligacji
Wo – wartość rynkowa obligacji
T - stopa podatku dochodowego
Średni ważony koszt kapitału – uwzględnia koszt poszczególnych źródeł kapitału oraz ich udział w łącznej sumie kapitału. Definiowany jest jako średnia ważona kosztów pozyskania poszczególnych jego składników, ważona ich udziałem w całości kapitałów.
Wykorzystanie średniego kosztu kapitału może dotyczyć np.:
podejmowania decyzji na temat wielkości, struktury i źródeł pozyskiwania kapitału,
podejmowania decyzji inwestycyjnych (np. ustalanie stopy dyskontowej).