Koszty postępowania cywilnego

KOSZTY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO – sensu largo , możemy podzielić na:
1. Koszty sądowe
2. Koszty działania pełnomocnika
3. Koszty uczestnictwa, działania strony

KOSZTY SĄDOWE – TO KOSZTY
1. Opłaty sądowe- należy uiścić przy wnoszeniu pism podlegających opłacie, inaczej sąd nie działa art. 15 – wzywa do uiszczenia , ale jeżeli pismo podlega opłacie stałej i wnosił je zawodowiec sąd nie wzywa . W pewnych wypadkach takich jak zwrot pisma , odrzucenie lub cofnięcie pozwu ,zawarcie ugody lub pojednanie małżonków zwraca się z urzędu cały wpis bądź część art. 36. Uczestnik zwracający się o podjęcie czynności połączonej z wydatkami obowiązany jest złożyć zaliczkę, zasadniczo brak zaliczki powoduje brak czynności ,chyba, że sąd mimo nieziszczenia zaliczki uzna wykonanie czynności za konieczne- to tymczasowo płaci Skarb Państwa.
· Wpis: pobierany od pism procesowych może być
stosunkowy tj. obliczany według obowiązujących stawek od wartości przedmiotu sprawy (zasada- art. 30)
stały tj. oznaczony sumą pieniężną ryczałtową
tymczasowy tj. o określonej dolnej i górnej granicy- o prawa majątkowe, niemajątkowe, gdzie problematyczne ustanowienie wartości przedmiotu sporu( na podstawie zarządzenia przewodniczącego- ostatecznie w orzeczeniu kończącym sprawę)
· Opłaty kancelaryjne pobierane za klauzulę wykonalności, stwierdzenie prawomocności, odpisy , wyciągi , zaświadczenie i inne dokumenty na podstawie akt o czym art. 38 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
2. Zwrot wydatków art. 4 : należności biegłych , koszty przyjazdu świadków, koszty podróży dla sędziów za czynności poza siedzibą np. wizja, koszty opłat telegraficznych i telefonicznych , koszty przechowania rzeczy itp
KOSZTY DZIŁANIA PEŁNOMOCNIKA
1. wynagrodzenie
2. wydatki pełnomocnika będącego adwokatem , radcą
3. koszty przejazdów i utraconych zarobków-gdy strona nie jest zawodowcem
KOSZTY ZWIĄZANE Z DZIAŁANIEM UCZESTNIKA
1. osobiste stawiennictwo : przejazd
2. równowartość utraconych zarobków
Jeżeli strony nie reprezentuje zawodowiec to suma kosztów w związku z przejazdami i utraconymi zarobkami jej lub jej pełnomocnika nie może być wyższa od wynagrodzenia zawodowca

ZASADY PONOSZENIA KOSZTÓW:
1. Zasada zwrotu kosztów celowych – art. 98 zwracalne tylko te , które niezbędne do celowego dochodzenia praw i obrony .Sąd może to korygować w ramach swobodnej oceny dowodów , ale nie wynagrodzenia zawodowca jeżeli ten złożył spis kosztów , a jego wynagrodzenie nie przekracza stawek maksymalnych .do niezbędnych wydatków, które powinny ulec zwrotowi zaliczyć należy VAT, opłatę skarbową- co nie jest tak oczywiste dla SN.
2. Zasada odpowiedzialności za wynik art. 98 stwierdza ,że zwraca ten , kto przegrał, wyjątkiem jest tzw. złośliwe powództwo art. 101 . Przez przegranie sprawy należy rozumieć przegrana zarówno z powodów merytorycznych jak i formalnych
3. Zasada stosunkowego rozdzielania kosztów bądź zasada wzajemnego zniesienia kosztów – w momencie , gdy koszty będą wzajemne , koszty zostaną wzajemni zniesione lub stosunkowo rozdzielone . Sąd nawet w tym wypadku obciążyć jedna ze stron gdy ;jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania, albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu ( art. 100 KC).
W razie ugody koszty znoszą się wzajemnie , chyba ,że strony postanowią inaczej art. 104. Art. 105 wprowadza zasadę stosunkowego rozdziału kosztów z urzędu tj. bez potrzeby składania wniosku . Kodeks przyjął , że współuczestnicy zwracają sobie koszty w częściach równych , możliwe jest nakazanie przez sąd zwrotu kosztów odpowiednio do udziału w sprawie – zastosowanie przy znacznych różnicach .
4. Zasada koncentracji i unifikacji kosztów- art. 108 sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie
5. zasada zasądzania kosztów procesu na wniosek strony wygrywającej . Najpóźniej przed zamknięciem rozprawy należy złożyć spis kosztów, ponieważ jest to termin prekluzyjny to jego upłynięcie powoduje wygaśnięcie roszczenia o zwrot kosztów. Jeżeli strona działa bez zawodowca to sąd ma obowiązek pouczenia jej o powyższym .
Orzeczenie o kosztach jest postanowieniem , na które przysługuję zażalenie art. 394.
Gdy sąd nie orzeknie o kosztach ( mimo złożenia wniosku, lub gdy orzeka o nich z urzędu ) stronie przysługuję wniosek o uzupełnienie w terminie 2 tygodni .
6. Zasada słuszność wprowadza ją art.102 i polega ona na tym ,że w wypadkach uzasadnionych strona przegrywająca ma obowiązek zwrotu tylko części kosztów
7. Zasada zawinienia :
· pozwanemu należy się zwrot kosztów od powoda, pomimo uwzględnienia powództwa, gdy nie dał powodu do jego wytoczenia i uznał je przy pierwszej czynności art. 101, nawet gdy cofnął pozew art. 203
· niezależnie od wyniku strona lub interwent ma obowiązek zwrotu kosztów wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem: uchylanie się od wyjaśnień, zatajenie, lub spóźnione powołanie dowodów art. 103, 47912, 47914
· świadek , biegły , pełnomocnik , przedstawiciel ustawowy ma obowiązek zwrotu kosztów wywołanych jego rażącą winną- art. 110
ZWOLNIENIA OD KOSZTÓW SĄDOWYCH
1. Z mocy ustawy
2. Z mocy orzeczenia sądu
ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW Z MOCY USTAWY – EX LEGE
Zwolnienie od kosztów może być; częściowe co przewidziane w ustawie o kosztach lub całkowite c o w KPC. Zasadniczo takie same kryterium przedmiotowo – podmiotowe.
Całkowite- art. 111KPC w następujących wypadkach :
1. Strona dochodzi ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych
2. Strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych
3. Prokurator
4. Kurator , wyznaczony przez sąd
5. Strona, zwolniona od kosztów przez sąd
6. strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone
7. pracownicy dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń art. 463 KPC
8. organizacji społecznych art. 62 w związku z art. 111 KPC
9. Skarb Państwa , instytucje państwowe, prowadzące działalność gospodarczą , gminy , związki gmin ( chyba ,że sprawa dotyczy prowadzonej przez nie działalności gospodarczej ) – Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Wydatki zasadniczo tymczasowo ponosi Skarb Państwa ( za kuratora właściwie strona, która spowodowała jego ustanowienie)
Zwolnienie od opłat nie zwalnia od wydatków z art.. 4i 41 U OKSwC np. należności świadków, biegłych i tłumaczów oraz kuratorów ustanowionych w danej sprawie, opłaty należne innym osobom lub instytucjom, koszty opłat telefonicznych i telegraficznych,
koszty przewozu osób, zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania, koszty ogłoszeń, koszty pobytu w areszcie.
Nie pobiera się opłat sądowych od wniosków wymienionych w przepisie art. 10 Ustawy o kosztach
1. wniosku o zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych oraz od zażalenia na postanowienia w tym przedmiocie,
2. wniosku o zabezpieczenie powództwa lub roszczenia w postępowaniu nieprocesowym - zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie lub w toku postępowania,
3. wniosku będącego podstawą wszczęcia przez sąd opiekuńczy postępowania z urzędu oraz od pism składanych sądowi opiekuńczemu w wykonaniu obowiązku wynikającego z ustawy albo nałożonego przez ten sąd,
4. wniosku o przyjęcie oświadczenia o uznanie dziecka, o nadanie dziecku nazwiska oraz o przysposobienie dziecka,
5. wniosku o przesłuchanie świadka testamentu ustnego, o otwarcie i ogłoszenie testamentu oraz o zwolnienie z obowiązków wykonawcy testamentu,
6. wniosku o uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu osób, których zaginięcie pozostaje w związku z wojną rozpoczętą w dniu 1 września 1939 r., oraz o uchylenie postanowienia orzekającego uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu

ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW Z MOCY ORZECZENIA SĄDU
Zwolnienie to też może być całkowite ( art. 111 KPC ) lub częściowe ( rozporządzenie MS art. 112 z 12.05.1965 w sprawie częściowego zwalniania od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym)
Strona ubiegająca się o zwolnienie winna złożyć na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie gdzie sprawa się toczy lub ma toczyć , ewentualnie w sądzie rejonowym zamieszkania osoby fizycznej – co zostanie przekazane do właściwego - art. 114 KPC
OŚWIADCZENIE – osoba ubiegająca się o zwolnienie na mocy art. 113 składa oświadczenie o tym ,że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i rodziny – możliwe jest dochodzenie w trybie art.116. strona zwolniona od kosztów w całości , części ma prawo do wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu – art. 117,118 KPC.
Możliwe jest cofnięcie zwolnienia , jeżeli okoliczności , na których podstawię je przyznano nie istniały lub przestały istnieć- strona jest więc zobowiązana uiścić wszystkie opłaty i wynagrodzenie dla zawodowca.- art. 120KPC
Wygaśnięcie zwolnienia następuję wraz ze śmiercią strony , której je przyznano .
Zwolnienie od kosztów może przysługiwać nie tylko osoba fizycznym , ale i prawnym jeżeli wykażą odpowiednie podstawy
Zasadniczo na wszelkie postanowienia sądu w związku z kosztami , które mogą być wydane na posiedzeniu niejawnym przysługuje zażalenie.
ZABEZPIECZENIE KOSZTÓW PROCESU
Przewidziane jest w 2 wypadkach :
1. W związku z tymczasowym dopuszczeniem do podjęcia nagłej czynności ( po wniesieniu pozwu ) osoby nie mogącej na razie przedstawić pełnomocnictwa- gdy taka osoba zostanie wyłączona następnie ze sprawy , przeciwnik może żądać zwrotu kosztów spowodowanych jej dopuszczeniem do działania (od tej osoby ), jeżeli jednak nastąpi zatwierdzenie tej czynności jest ono równoznaczne z pełnomocnictwem do danej czynności .
2. W związku z wytoczeniem powództwa , powód cudzoziemiec jest obowiązany , na żądanie pozwanego złożyć kaucję na zabezpieczenie kosztów procesu – art. 1119 KPC, jest to tzw. kaucja aktoryczna i na celu ma zabezpieczenie przyszłych kosztów procesu . Przewidziane zwolnienia i od tego . Żądanie należy zgłosić do podjęcia pierwszej czynności procesowej lub ustnie do protokołu. Wyjątek tj. późniejsze złożenie takiego wniosku dopuszczalne , gdy strona później dowiedziała się ,że ma doczynienia z obcokrajowcem , lub gdy odpadła podstawa do zwolnienia z tego wymogu .
Sąd wyznacza powodowi termin do złożenia kaucji , po jego upływie na wniosek pozwanego odrzuca pozew lub środek odwoławczy . Po uprawomocnieniu wyroku na wniosek pozwanego , zaspokojenie następuje z kaucji , jeżeli zaś pozwanemu kosztów nie przyznano sąd zarządza wydanie kaucji powodowi