Wykłady z prawa i zagadnienia egzaminacyjne

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE PRAWO

1. Pojęcie prawa j jego funkcje
2. Państwo i prawo
3. Norma prawna, przepis prawny, stosunki prawne
4. Źródła prawa
5. Zobowiązania
6. Ubezpieczenia turystyczne
7. Umowy w turystyce i rekreacji: sprzedaży, najmu, czarteru, leasingu, agencyjna, umowa hotelowa, umowa o korzystanie z kempingu, umowa o korzystanie z pola biwakowego, użyczenia, przewozu, spedycji, przechowania, umowa o wycieczkę lotniczą, umowa najmu autokaru do przewozu turystów.
8. Umowy zawierane przez biura podróży z klientami.
9. Prawo cywilne
10. Prawo konstytucyjne
11. Prawo pracy
12. Prawo karne
13. Ustawa o usługach turystycznych

WYKLAD I

Pojęcie prawa j jego funkcje

Prawo – oznacza to, co dobre, słuszne, sprawiedliwe, uczciwe

Prawo w znaczeniu podmiotowym – przysługujące określonemu podmiotowi uprawnienie do działania lub posiadania czy żądania czegoś, co mu się należy, wynikające z norm prawa przedmiotowego. Z jednej strony daje uprawnienie osobie z drugiej zaś nakłada obowiązek poszanowania praw drugiej osoby.

Prawo w znaczeniu przedmiotowym – system norm postępowania pochodzących od państwa, zagwarantowanych przymusem państwowym.

Funkcje prawa:
1. Kontrola zachowań – za pomocą tej funkcji ustawodawca wpływa na zachowanie ludzi w taki sposób, aby postępowali zgodnie z jego wolą, czyli podejmowali zachowania przez prawo pożądane a powstrzymywali się od zachowań niepożądanych. Normy prawa zawierają określone zakazy i nakazy, nakładają tym samym na członków społeczności pewne obowiązki i przyznają im określone uprawnienia.
2. Rozdział dóbr i ciężarów (funkcja dystrybutywna) – prawo ma w taki sposób regulować rozdział uprawnień i obowiązków w danej społeczności, aby był on sprawiedliwy, tj. sytuacje, osoby, problemy w podobnych sprawach powinny być podobnie traktowane.
3. Regulacja konfliktów (funkcja rozstrzygająca)- prawo służy jako instrument rozwiązywania sporów między członkami społeczeństwa.
4. Funkcja organizacyjna – prawo jest podstawą funkcjonowania organów publicznych czy działania instytucji zarządzających czy gospodarujących.
5. Funkcja dynamizacyjna – wyraża się w stymulowaniu trwałych zmian w różnych sferach życia społecznego, które dokonują się dzięki określonym uregulowaniom prawnym.
6. Funkcja ochronna – polega na tym, że prawo stoi na straży wartości istotnych ze społecznego punktu widzenia.
7. Funkcja wychowawcza – prawo to jeden z wielu czynników, który wpływa na świadomość moralną członków społeczności, wyrabia w nich określone przekonania i nawyki.


WYKLAD II

Prawo a inne czynniki wpływające na postępowanie ludzi

Na zachowanie ludzi wpływa wiele czynników, jednym z nich są aprobowane w danym społeczeństwie wartości. Od tego jak postrzega się pewne wartości, zależy sposób pojmowania powiązań między normami prawa a sferą aksjologii.
Absolutyzm aksjologiczny – zwolennicy tych poglądów uważają, że wartości (czyli to co jest cenne sama w sobie np. dobro, prawda, piękno, sprawiedliwość, wolność) są bytami obiektywnie istniejącymi samoistnie lub z woli stwórcy oraz są bytami niezmiennymi.
Relatywizm aksjologiczny- jego zwolennicy twierdzą, że istnienie wartości zależy od oceny ludzi, bo wartością jest to, co człowiek w danych okolicznościach uznaje za cenne. Ocena ta jest historycznie uwarunkowania dlatego wartościom tym nie można przypisać takich przymiotów jak trwałość , niezmienność oraz obiektywizm.

System norm postępowania powstał ze względu na określone wartości, a jego celem jest ich ochrona. U podstaw prawa jest porządek społeczny. Normy moralne chronią takie wartości jak: dobro, prawda, życie, godność człowieka itp. Dla normy zwyczajowych wartością jest tradycja i łączność pokoleniowa. Religia za wartość nadrzędną uznaje Boga, bóstwo (sacrum).
Normy moralne – reguły postępowania według który ocenia się zachowanie człowieka jako dobre lub złe.
Normy zwyczajowe – reguły postępowania, które są wynikiem pewnej konwencji społecznej, utrwalonej w świadomości ludzi na skutek przyzwyczajenia.
Normy religijne – o ich specyfice decyduje teologiczne uzasadnienie, które wskazuje na sacrum jako ostateczne ich źródło.


Prawo i Państwo
Państwo – jest organizacją, której cechy określają przymiotniki: polityczna, przymusowa, powszechna, terytorialna, suwerenna, wyposażona w aparat władzy i przymusu.
• organizacja – grupa działająca w sposób sformalizowany
• polityczna – nierozerwalnie związane jest ze sprawowaniem władzy nad ludźmi
• terytorialny charakter – każde państwo związane jest z terytorium, czyli określonym obszarem ziemi wraz z wodami śródlądowymi, przyległym pasem wód morskich i przestrzenia powietrzna nad obszarem lądowym i morskim
• powszechna – przynależność do organizacji państwowej w zasadzie nie zależy od woli jej członków
• przymus państwowy – państwo dysponuje wojskiem, policją, sądownictwem itp., narzuca ono obywatelom i innym osobom przebywającym na jego terytorium sposób postępowania zgodny z prawem.
• suwerenną- zwierzchność i niezależność władzy państwowej.
Za względu na kryterium struktury organizacyjnej państwa dzielą się na:
- jednolite (unitarne) – władza suwerenna dotyczy całego obszaru w jednakowym zakresie
- złożone (federacyjne, związkowe) – państwo składające się z wielu państw, które na mocy porozumienia ograniczyły wykonywanie swojej suwerenności na rzecz powołanego przez siebie rządu (np.USA, w historii znane były jako unie personalne i realne).
Naród – powstała w procesie historycznym trwała wspólnota ludzi, która zawiązała się w wyniku współżycia jednostek, rodzin i grup w określonych warunkach oraz ukształtowała rozumiane przez siebie i przekazywane z pokolenia na pokolenia: 1. potrzeby, emocje i wyrażenia; 2.język; 3. środki i sposoby ich zaspokajania, nadając im swoisty dla własnego poznania sens kulturowy. Naród potrafi zachować swoją integralność przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, dąży do utworzenia państwa na zajmowanym terytorium.

Praworządność („rządy prawa”) – elementy tego pojęcia to przestrzeganie prawa przez organy władzy oraz istnienie szerokiej sfery stosunków społecznych poddanych regulacji prawnej
• praworządność formalna – zakłada że jedynym warunkiem praworządności jest przestrzeganie prawa stanowionego przez państwo, bez względu na to czy służy ono przestrzeganiu określonych wartości etycznych.
• praworządność materialna – za praworządne uznaje się państwo, które tworzy sprawiedliwe prawo służące przestrzeganiu określonych wartości ludzkich i w którym jest ono przestrzegane przez organy władzy. Celem państwa i najwyższa wartością, jakiej ma służyć prawo, jest dobro wspólne, czyli budowanie takiego ładu i porządku społecznego, w którym są knowane uniwersalne wartości osoby ludzkiej.


Norma prawna a przepis prawny, stosunki prawne

Normy prawne – obowiązują w danym państwie, przeważnie zawarte są w przepisach prawnych. Są to takie zadania aktów normatywnych, które podmiotom, do których są skierowane wyznaczają uprawnienia i obowiązki.
Organy państwowe stanowią prawo w postaci aktów normatywnych. Każdy akt normatywny składa się z przepisów prawnych. Przez przepis należy rozumieć elementarna jednostkę zdaniową w stepująca w formie artykułu, paragrafu, ustępu itp.

Stosunki społeczne uregulowane przez normy prawne to stosunki prawne. W każdym stosunku wyróżniamy następujące elementy:
1. podmiot stosunku prawnego – osoby fizyczne i prawne, inne jednostki
2. przedmiot stosunku prawnego – wszystko do czego odnoszą się prawa i obowiązki stron (działania, dobra materialne i niematerialne)
3. treść stosunku prawnego – uprawnienie jednej strony do domagania się określonego zachowania od drugiego podmiotu.
Zdarzenia prawne – zdarzenie wywołujące skutki prawne, czyli postawnie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego ( podjęcie pracy, urodzenie dziecka, śmierć człowieka)


WYKLAD III


Źródła prawa dzielą się na: 1. źródła istnienia prawa, czyli czynniki które kształtują prawo i decydują o jego treści np. Bóg, natura rzeczy, godność osoby, ustrój , ideologia, religia, warunki ekonomiczne, tradycja;
2. źródła poznania prawa, czyli wszystko to, z czego dowiadujemy się o treści norm prawnych:
a. źródła urzędowe - publikacje aktów normatywnych np. Dziennik Ustaw, Monitor Polski
b. źródła prywatne - ksiązki, gazety, wiadomości przekazywane przez media



Rodzaje źródeł prawa (biorąc pod uwagę sposób ich powstania)
1. Zwyczaj prawny – powstaje wskutek utrwalonej praktyki
2. Akty normatywne – tworzone przez wyspecjalizowane organy władzy ustawodawczej, które postępują z zachowaniem odpowiedniej procedury i formy np. ustawa
3. Umowy – w tworzeniu tego prawa biorą udział przynajmniej dwa (gdy chodzi o umowy dwustronne) lub więcej podmiotów np. konkordat, umowa międzynarodowa
4. Precedensowe orzecznictwo sądowe – organ stosujący prawo tworzy je (głównie w systemie anglosaskim)
5. Opinie prawników – współcześnie nie mają one mocy obowiązującej


Budowa aktu normatywnego
Akt normatywny jest tekstem stanowiący formalne źródło obowiązującego prawa, stąd musi spełniać pewne wymogi formalne

Elementy budowy aktu normatywnego:
1. Nazwa np. ustawa, rozporządzenie
2. Data ustanowienia (uchwalenia ) aktu
3. Tytuł np. Kodeks karny, Prawo bankowe, … szkolnictwie wyższym, .. o policji
4. Przepisy prawne (usystematyzowane) – całość może być podzielona na księgi, tytuły, działy, rozdziały, artykuły, paragrafy, ustępy, punkty i ponumerowana w sposób ciągły.
5. Przepisy końcowe (przejściowe, derogacyjne, określające termin wejścia w Zycie aktu)
6. Podpis osoby wydającej akt np. ustawa – podpis prezydenta

Dodatkowo akty normatywne mogą być zaopatrzone w podstawę prawną (w przypadku przepisów wykonawczych - niekiedy przepis ustawy zawiera upoważnienie do wydania aktu wykonawczego) czy preambułę (uroczysty wstęp, umieszczony przed pierwszymi przepisami i służący ustawodawcy do przedstawienia motywów wydania tego aktu, podstawowych wartości, ogólnych założeń i celów regulacji).




Doskonalenie i porządkowanie tekstów prawnych:
Nowelizacja aktu normatywnego – wprowadzanie w nim zmian polegających na uzupełnieniu treści, skreśleniu niektórych wyrazów i sformułowań lub zastąpienie ich nowymi
Sprostowanie błędów – poprawienie usterek powstałych w druku.
Inkorporacja – zebranie w jedna całość publikowanych w różnych miejscach przepisów dotyczących danej dziedziny np. przepisów prawa pracy
Kodyfikacja – scalenie przepisów w nowy jednolity akt prawny zwany kodeksem. Może jej dokonywać tylko organ państwowy.



PRAWO KONSTYTUCYJNE – jest to zbiór norm prawnych regulujących podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa.

Konstytucja – podstawowe źródło prawa konstytucyjnego - akt prawny, który określa podstawy ustroju politycznego państwa. Ze Względu na wyjątkowy charakter została ona nazwana ustawa zasadniczą.

Obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej została uchwalona 2 kwietnia 1997r. przez Zgromadzenia Narodowe (połączone izby sejmu i senatu), a następnie przyjęta w ogólnokrajowym referendum konstytucyjnym z 25 maja 1997r.. Składa się z preambuły oraz rozdziałów regulujących zagadnienia dotyczące: Rzeczpospolitej, wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela, źródeł prawa, Sejmu i Senatu, Prezydenta, Rady Ministrów i administracji rządowej, samorządu terytorialnego, sądów i trybunałów, organów kontroli państwowej i ochrony państwa, finansów publicznych i stanów nadzwyczajnych.

Konstytucyjne zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej:
1. Republikańska organizacja państwa – wykluczenie władzy dziedzicznej lub dożywotniej w państwie
2. Zasada demokratycznego państwa prawnego – związana z ideą praworządności, czyli regułą stanowiącą, że organy państwowe powinny działać zgodnie z normami prawa i w granicach przez nie ustalonych, a obywatele wszystko to czego im prawo nie zabrania.
3. Zasada unitarnej formy państwa – istnienie jednego systemu prawnego oraz jednego systemu organów władzy publicznej.
4. Zasada zwierzchniej władzy narodu (suwerenności narodu) – władza najwyższa w państwie znajduje się w rękach narodu, który sprawuje władze poprzez swoich przedstawicieli.
5. Zasada niepodległości i suwerenności państwa – nienaruszalność terytorium
6. Zasada trójpodziału władzy – ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza.
7. Zasada społeczeństwa obywatelskiego – współuczestnictwo obywateli w kształtowaniu polityki państwa oraz współodpowiedzialność za jego losy.
8. Zasada decentralizacji samorządu – przekazanie przez państwo części władzy publicznej ludności miejscowej, z mocy prawa tworzącej gminy, jako podstawowej jednostki samorządy terytorialnego.
9. Zasada autonomii i niezależności oraz współdziałania między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.
10. Zasada społecznej gospodarki rynkowej – swoboda działalności gospodarczej, własności prywatnej.
11. Zasada przyrodzonej godności człowieka – źródło wolności i praw człowieka i obywatela.


Podstawowe wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela ( w Konstytucji RP)
Wolności i prawa osobiste
1. Wolność i nietykalność osobista oraz gwarancja bezpieczeństwa osobistego (art. 41)
2. Prawo do obrony i domniemanie niewinności (art. 42)
3. Prawo do ochrony prywatności (art. 47)
4. Prawo do wolności sumienia i religii (art. 53)
5. Prawo do wolności słowa (art. 54)
6. Prawo do ochrony obywateli RP (art. 55) i do azylu (art. 56)
Wolności i prawa polityczne
1. Prawo do wolności zgromadzeń (art. 57)
2. Prawo do uczestnictwa w życiu publicznym (art. 60)
3. Prawo do uzyskania informacji (art. 61)
4. Prawo do udziału w referendum oraz prawo wyborcze
Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
1. Prawo do ochrony własności prawo dziedziczenia (art. 64)
2. Zasada wolności wyboru zawodu i miejsca pracy (art. 65)
3. Prawa do opieki zdrowotnej (art. 69)
4. Prawo do nauki (art. 70)
5. Prawo do ochrony matki i dziecka (art. 71)
6. Wolność twórczości artystycznej (art. 73)
7. Prawo do ochrony środowiska i zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych (art. 74)
Obowiązki obywateli
1. Troska o dobro wspólne (art. 82)
2. Obowiązek przestrzegania prawa (art. 83)
3. Obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych (art. 84)
4. Obowiązek obrony RP (art.85)

Orany władzy ustawodawczej
Sejm – 460 połów, 4 lata kadencja, od 21 lat
Senat - 100 połów, 4 lata kadencja, od 30 lat
Sejm i Senat – Zgromadzenie Narodowe


Organy władzy wykonawczej
Prezydent – kadencja 5 lat, od 35 lat
Rada Ministrów – Prezes RM (premier) i ministrowie


Organy władzy sądowniczej
Sądy – sądy powszechne, administracyjne i wojskowe
Trybunały – Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny

Wykład IV

PRAWO KARNE

Prawo karne – dział prawa który określa czyny, będące przestępstwami, zasady odpowiedzialności karnej sprawcy w związku z popełnieniem przestępstwa, sposób prowadzenia postępowania karnego, zasady wymiaru kary i sposób wykonania kar.

Główne działy prawa karnego
- prawo karne materialne
- prawo karne procesowe
- prawo karne wykonawcze

W skład prawa karnego wchodzi również: - prawo wykroczeń i prawo karne skarbowe

Źródła prawa karnego:
1. Kodeks karny – ustawa z dnia 1 września1997r. kodeks karny – składa się z części ogólnej, w której znajdują się przepisy dotyczące definicji przestępstwa, form jego popełnienia, kar, środków karnych, środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, recydywy, przedawnienia przestępstw a w części szczególnej poszczególne przestępstwa pogrupowane według dóbr, które naruszają m.in. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko wolności, przeciwko mieniu
2. Kodeks postępowania karnego – ustawa z dnia 1 wrzesnia 1997r. kodeks postępowania karnego- zawiera m.in. przepisy dotyczącestron procesowych, powadzenia śledztwa i dochodzenia, postepowania przed sądem, przebiegu rozprawy głównej,postepowanie odwoławcze, postępowania szczególne,kasacji
3. Kodeks karny wykonawczy – ustawa z dnia 1 wrzesnia 1997r. Kodeksa karny wykonawczy – zawiera przepisy dotyczące wykoania kary grzywny, ograniczenia wolności, pozbawienia wolności – prawo karne penitencjarne
oraz inne m.in. Kodeks wykroczeń, kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, kodeks karny skarbowy, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.


Zasada domniemania niewinności – nikt nie może być uznany za winnego dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem karnym

Zasada prawa do obrony – możliwość samodzielnego działania w postępowaniu karnym a także możliwość korzystania z pomocy obrońcy


Przestępstwo – czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary, przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

Podział przestępstw: - zbrodnie – zagrożone karą pozbawienia wolności, której dolna granicą ustawowego zagrożenia wynosi co najmniej 3 lata
- występek – inne tj. zagrożone karą, której dolna granica wynosi


Wiek odpowiedzialności karnej – zasadniczo jest nim 17 lat, ale nieletni mogą odpowiadać za najcięższe przestępstwa już po ukończeniu 15 lat np. za zabójstwo


Formy popełnienia przestępstwa:
Formy stadiale: przygotowanie ( karalne jak przepisy tak stanowią), usiłowanie (karalne jak dokonanie), dokonanie
Formy zjawiskowe: sprawstwo (samodzielne popełnienie przestępstwa), współsprawstwo (wspólnie z inna osoba lub osobami popełnienie przestępstwa), podżeganie (nakłanianie do popełnienia przestępstwa) i pomocnictwo (np. udzielanie rady, dostarczanie narzędzi) – wszyscy odpowiadają jak sprawca

Kary:
Grzywna – wymierzana w stawkach dziennychnp. 50 stawek po 10 zł
Kara ograniczenia wolności – głownie polega na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne np. dwa miesiące po 30 godzin na rzecz Urzędu Gminy w Białej Podlaskiej
Kara pozbawiania wolności – od miesiąca do 15 lat
Kara 25 lat pozbawienia wolności
Kara dożywotniego [ozbawoenoa wolności

Środku karne
- pozbawienie praw publicznych
- zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia działności
- zakaz prowadzenia pojazdów
- przepadek przedmiotów
- obwiązek naprawienia szkody
- nawiązka
Świadczenie pieniężne
- podanie wyroku do publicznej wiadomości

Środki związane z poddaniem sprawcy próbie
- warunkowe umorzenie postepowania
- warunkowe zawieszenie wykonania kary
- warunkowe przedterminowe zwolnienie

Recydywa – ponowne skazanie za przestępstwo umyślne, przy czym za poprzednie skazane sprawca musiał co najmniej przez 6 miesięcy odbywać karę pozbawienia wolności

Przykładowe rodzaje przestępstw:
Zabójstwo, pobicie, bójka, gwałt, pozbawienie wolności, groźby, obraza uczuć religijnych, zgwałcenie, molestowanie seksualne, zniesławienie, znieważenie, kardzież, przywłaszczenie, rozbój, zniszczenie mienia, wypadek komunikacyjny, jazda w stanie nietrzeźwym, paserstwo


Strony procesu karnego:
Oskarżony – w postępowaniu przygotowawczym to podejrzany
- jego reprezentant to obrońca (tylko adwokat). Można mieć najwyżej 3 obrońców.
Prokurator – inni oskarżyciele to Straż Graniczna, Urząd Celny, Starz Leśna
Pokrzywdzony – może występować przed sądem jako oskarżyciel posiłkowy lub powód cywilny
- jego reprezentant – to pełnomocnik


Postępowanie przygotowawcze – ma na celu ustalenie czy zostało popełnione przestępstwo, kto je popełnił, zebranie i utrwalenie dowodów – kończy się w momencie sporządzenia aktu oskarżenia i skierowania go do sądu lub umorzenia postępowania
Formy postępowania przygotowawczego – śledztwo
- dochodzenie


Środki zapobiegawcze – zabezpieczają prawidłowy tok postępowania karnego:
- tymczasowe aresztowanie
- poręczenie majątkowe lub osoby godnej zaufania
- dozór policji
- zakaz opuszczania kraju

Postępowanie przed sądem – sprawy zasadniczo prowadzone są na rozprawie, która jest jawna. W toku rozprawy przesłuchiwany jest oskarżony, świadkowie, biegli. Rozprawa kończy się wydaniem wyroku.

Sąd I Instancji – wyrok – w razie jego zaskarżenia apelacją Sąd II instancji rozpoznaje sprawę i wydaje wyrok, w którym albo utrzymuje wyrok I instancji w mocy albo go zmienia albo uchyla i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

Kasacja – nadzwyczajny środek zaskarżenia wnoszony do Sądu Najwyższego od wyroku prawomocnego po odwołaniu do II instancji.

Wykład V

Prawo cywilne to zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste między podmiotami.

Podział prawa cywilnego: - cześć ogólna – zawiera te normy, które regulują zagadnienia wspólne pozostałych działów prawa (podmioty, mienie, czynności prawne, przedawnienie itd.). Przepisy części ogólnej zawarte są w Księdze I Kodeksu cywilnego.
- prawo rzeczowe – reguluje prawne formy korzystania z rzeczy, ukształtowane w postaci praw podmiotowych bezwzględnych, tzn. skuteczne względem każdej osoby trzeciej. Jest to przede wszystkim prawo własności a dale ograniczone prawo rzeczowe. Przepisy prawa rzeczowego obejmuje Księga II Kodeksu cywilnego.
- prawo zobowiązaniowe – obejmuje stosunki zobowiązaniowe (zobowiązania), które powstają między wierzycielem a dłużnikiem, dając temu pierwszemu prawo podmiotowe względne skuteczne wobec dłużnika. Prawo zobowiązaniowe zawiera księga III Kodeksu cywilnego.
- prawo spadkowe – reguluje przejście praw i obowiązków zmarłego na inne podmioty prawa. Przepisy tej części stosunków znajdują się w Księdze IV kodeksu cywilnego.

Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.).

Podmioty prawa cywilnego: - osoby fizyczne – człowiek od chwili urodzenia
- osoby prawne – jednostki organizacyjne wyposażone w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (np. spółki prawa handlowego, stowarzyszenia, fundacje, banki, uniwersytety, Skarb Państwa). Posiada wewnętrzna strukturę, działa poprzez swoje organy, może posiadać własny majątek, funkcjonuje zawsze z udziałem osób fizycznych, posiada nazwę, siedzibę.

Zdolność prawna – zdolność do występowania w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilnoprawnych.
Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zdolność prawną ma tez dziecko poczęte.
Zdolność do czynności prawnych – zdolność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych.
Polskie prawo cywilne przewiduje trzy sytuacje, kiedy osoba fizyczna ma:
1. pełną zdolność do czynności prawnych (ukończone 18 lat lub po zawarciu małżeństwa przez dziewczynę w przypadku ukończenia 16 lat -nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa)
2. ograniczona zdolność do czynności prawnych (osoby które ukończyły 13 lat lub ubezwłasnowolnione częściowo. Do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego).
3. nie ma zdolności do czynności prawnych (osoby, które nie maja ukończonych trzynastu lat oraz ubezwłasnowolnione całkowicie. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych).
Uznanie za zmarłego – może dotyczyć tylko osoby, co do której nie wiadomo czy żyje. Sąd wydaje orzeczenie, które stwarza stan prawny tak jakby osoba nie żyła. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
Ochrona dóbr osobistych - dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym (art. 23-24 kc).





Prawo rzeczowe – działa prawa, które reguluje własność i inne prawa do rzeczy

Prawa rzeczowe, które mogą przysługiwać osobom fizycznym i prawnym:
- własność
- użytkowanie wieczyste;
- ograniczone prawo rzeczowe

Mienie – kodeks cywilny mówi, że jest nim własność i inne prawa majątkowe.
W skład mienia mogą wchodzić: 1. rzeczy, czyli przedmioty materialne
2. środki pieniężne
3. papiery wartościowe
4. wierzytelności nie inkorporowane w papierach wartościowych
5. energia
6. dobra niematerialne mające wartość gospodarczą
7. prawo do korzystania z cudzych rzeczy lub z cudzych dóbr niematerialnych
8. składniki powyższych dóbr

Rzeczy (przedmioty materiale) dzielą się na: 1. nieruchomości – część powierzchni ziemskiej wraz z tym, co jest z gruntem trwale związane;
2. ruchomości;

Własność- jest najszerszym prawem do rzeczy pozwalającym właścicielowi korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Użytkowanie wieczyste – prawo do długotrwałego korzystania z gruntu (od 40 lat d0 99 lat) na podstawie zawartej umowy.

Ograniczone prawa rzeczowe – użytkowanie
- służebność;
- spółdzielcze prawo do lokalu;
- zastaw;
- hipoteka.
Księgi wieczyste- urzędowe rejestry prowadzone w sądach rejonowych zwierające wpisy danych ustalających stan prawny określonej nieruchomości oraz spółdzielczych praw do lokalu.

Posiadanie – stan faktyczny, polegający na władaniu rzeczą.


Proces cywilny – regulowany jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego (ustawa z dnia 17 listopada 1964r. Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)

Postępowanie procesowe – powód i pozwany
Postępowanie nieprocesowe – wnioskodawca i uczestnik




Wykład VI

Zobowiązanie – stosunek prawny, w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika) określonego zachowania, czyli świadczenia.

Świadczenie, czyli obowiązujący sposób zachowania, może polegać na pewnym działaniu (zapłaceniu pieniędzy, wykonaniu usługi, wydaniu rzeczy) lub na wstrzymaniu się do czynności, do których dłużnik w innych warunkach był uprawniony.

Źródła zobowiązań – Kodeks cywilny art. 353 – 921.

Przykładowe umowy:
Umowa sprzedaży – sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę sprzedaży.

Umowa o dzieło – przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Umowa najmu – wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania na czas oznaczony lub nie oznaczony a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Umowa dzierżawy – wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy na przechowanie rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz.

Umowa pożyczki – dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określona ilość pieniędzy albo rzeczy gatunkowo oznaczonych, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku.

Umowa użyczenia – użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Umowa zlecenia – przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Umowa przechowania – przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz oddana mu na przechowanie.

Umowa hotelowa – hotel zobowiązuje się oddać gościowi używanie pokoju, apartamentu lub miejsca w hotelu oraz spełnienia ewentualnie dodatkowych usług i świadczeń, a także czuwania nad wniesionymi przez gościa rzeczami, w zamian za umówioną zapłatę.

Umowa poręczenia – poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela do wykonania zobowiązania dłużnika w przypadku gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Umowa darowizny – darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.


Ponadto kodeks reguluje: umowę zamiany, dostawy, kontraktacji, umowy o roboty budowlane, umowę leasingu, umowę rachunku bankowego, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, umowę agencyjną, komisu, przewozu, spedycji, ubezpieczenia, składu, spółki, renty i dożywocia, przekaz, papiery wartościowe.


PRAWO PRACY

Podstawowe źródło prawa pracy – Kodeks pracy – ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. (Dz.U.1998, Nr 21, poz.94 z późn.zm.).

Stosunek pracy – stosunek prawny, w którym pracownik zobowiązany jest do osobistego i zgodnego z pleceniami pracodawcy świadczenia pracy określonego rodzaju i na określonym stanowisku, a pracodawca stworzenia warunków umożliwiających jej wykonanie oraz wypłaty wynagrodzenia i świadczeń dodatkowych.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.



Zawarcie umowy o pracę : - na czas określony,
- na czas nie określony,
- na czas wykonywania określonej pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę: - na mocy porozumienia stron,
- wskutek wypowiedzenia przez jedną ze stron,
- w razie rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia,
- z upływem czasu, na który umowa została zawarta,
- z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania umowa była zawarta.


Ponadto prawo pracy reguluje:
- Sposób ustalania wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą
- Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy
- Obowiązki pracowników i pracodawców;
- Odpowiedzialność materialną pracownika;
- Czas pracy;
- Urlopy pracownicze;
- Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem;
- Zatrudnianie młodocianych;
- Bezpieczeństwo i higienę prac;
- Układy zbiorowe.




UBEZPIECZENIA TURYSTYCZNE

Turystyka związana jest z ubezpieczeniami, które chronią turystę przed niekorzystnymi skutkami majątkowymi różnych zdarzeń (wypadku samochodowego, choroby, kradzieży bagażu). Towarzystwa ubezpieczeniowe proponują bardzo szeroka skalę usług. W Polce istnieją ubezpieczenia pojazdów mechanicznych, kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków, bagażu podróżnego, jachtów i sprzętu pływającego, sprzętu turystycznego, „Assistance”, rezygnacji lub przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej, ubezpieczenia OC podróżnego za wyrządzone szkody, ochrony prawnej za granicą (np. kosztów adwokackich), Ubezpieczenia OC biur podróży (organizatorów turystyki i pośredników turystycznych), hoteli, pilotów wycieczek turystycznych, prowadzących parkingi samochodowe. Występują one oddzielnie lub w „pakietach”, np. Warta Travel czy Wojażer w PZU. Niekiedy dotyczą szczególnych ryzyk, np. ubezpieczenie dla osób amatorsko uprawiających narciarstwo, narciarstwo wodne, windsurfing, snowboard, nurkowanie.
Zawarcie umowy
Ubezpieczenia w Polsce powstają na mocy umowy zawartej pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczającym. Mają charakter obowiązkowy (np. ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów) lub dobrowolny (np. autocasco, ubezpieczenie kosztów leczenia czy bagażu turysty).
Podstawę prawną ubezpieczeń stanowią: ustawy z 22.05.2003r. o działalności ubezpieczeniowej oraz z tej samej daty ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnymi Polskim Biurze Ubezpieczycieli komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1151, 1152), wydane na ich podstawie akty wykonawcze i Kodeks cywilny ( a zwłaszcza art. 805 – 834).
Ze względu na wielość zakładów ubezpieczeń (m.in. PZU, Warta, Compensa, Polisa, Ergo Hestia, Gerling, Aplico) istotne znaczenie odgrywają ogólne warunki ubezpieczenia, których celem jest ułatwianie zawierania ubezpieczenia i które tworzą integralną część umowy. Umowa ubezpieczenia stanowi umowę przystąpienia (umowę adhezyjną), gdyż z reguły zostaje zawarta w warunkach proponowanych przez zakład ubezpieczeń, chociaż niektóre nie wyłączają możliwości negocjowania odmiennych postanowień np. dodatkowych ryzyk, podwyższenia sum gwarancyjnych itp. Ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób zawarcia umów ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela, prawa i obowiązki stron umowy, sposób ustanawiania wysokości szkód oraz wypłaty odszkodowań i świadczeń.
Ogólne warunki ubezpieczeń dobrowolnych ustalają same zakłady ubezpieczeń. Warunki te mogą się różnic między sobą i zawierać postanowienia nie zawsze korzystne dla ubezpieczającego, dlatego przed zawarciem umowy danego ubezpieczenia należy się z nimi zapoznać dlatego, że umowa ubezpieczenia może regulować prawa i obowiązki stron w sposób odbiegający od ogólnych warunków ubezpieczenia. Przepisy o.w.u. nie mogą być mogą być jednak sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami kc, które odnoszą się do umowy ubezpieczenia (art. 807 kc).
SN orzekł, że ubezpieczyciel – jako profesjonalista oraz autor ogólnych warunków ubezpieczenia – ma obowiązek sformułować je precyzyjnie i dlatego w razie niejasności czy wątpliwości co do poszczególnych postanowień tych warunków należy je interpretować na korzyść ubezpieczającego; byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyby niekorzystne konsekwencje wadliwej i niedbałej redakcji tych postanowień obciążyły ubezpieczających (wyrok SN z 2.09.1998, III CKN 605/97).
Umowa ubezpieczenia stwarza obowiązki i uprawnienia po obu stronach. Zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie:
- przy ubezpieczeniu majątkowym (np. ubezpieczenie OC, autocasco czy ubezpieczenie bagażu) – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku ( np. wyrządzenie szkody przechodniowi przez samochód czy kradzieży bagażu);
- przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej (np. ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków turysty czy kosztów leczenia turysty).
Umowa ubezpieczenia może być zawarta przez samego ubezpieczonego lub przez inna osobę na jego rzecz (np. przez biuro podróży).
Umowa ubezpieczenia powinna być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń: polisą, legitymacja ubezpieczeniową, tymczasowym zaświadczeniem albo innym dokumentem ubezpieczenia. Przed zawarciem umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel obowiązany jest podać ubezpieczającemu tekst ogólnych warunków ubezpieczenia (art. 812 kc). Jeżeli nie umówiono się inaczej odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki (art. 814 kc).
Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem.
W wypadku ubezpieczenia OC roszczenie poszkodowanego do zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (art. 442 kc) lub wynikającą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Ubezpieczenia „Assistance”
Jest to pomoc techniczna i medyczna udzielana ubezpieczonemu: kierowcy i pasażerom ubezpieczonego pojazdu w związku z wypadkiem drogowym, awarią pojazdu oraz utratą (kradzieżą) pojazdu, a także unieruchomieniem pojazdu jak również następstwami nieszczęśliwych wypadków powodujących trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierci ubezpieczonego kierowcy albo przewożonych pasażerów.
Np. PZU przyjmuje do ubezpieczenie następujące typy pojazdów:
- samochody osobowe, samochody kempingi, mikrobusy,
- przyczepy kempingowe, przyczepy o ładowności do 2 ton;
- motocykle o pojemności silnika powyżej 50 cm kw.

W razie gdy pojazd nie nadaje się do użytku na skutek wypadku, awarii lub unieruchomienia albo gdy został skradziony – ubezpieczonemu przysługują następujące świadczenia:
- organizacja i pokrycie kosztów naprawy pojazdu na miejscu zdarzenia, lub jeżeli pojazd nie nadaje się do naprawy, transport (holowanie) pojazdu do najbliższego garażu, parkingu itp.
- Organizacja i pokrycie kosztów powrotu do Polski kierowcy i pasażerów, w przypadku gdy naprawa pojazdów nie jest możliwa, pojazd został skradziony i nie odzyskano go w ciągu 3 dni – pociągiem I klasy lub samolotem w klasie ekonomicznej;
- organizacja i pokrycie kosztów transportu przyczepy towarowej lub kempingowej;
- zapewnienie zmiennika kierowcy w celu powrotu do Polski ubezpieczonego pojazdu lub pasażerów kiedy kierowca jest chory lub ranny;

W przypadku gdy kierowca lub pasażer ubezpieczonego pojazdu doznają obrażeń ciała lub poniosą śmierć w wypadku drogowym, przysługują im następujące świadczenia:
- pokrycie kosztów hospitalizacji za granicą;
- pokrycie i organizacja repatriacji osób rannych do miejsca zamieszkania w Polsce lub do wskazanego szpitala;
- organizacja i pokrycie kosztów transportu ciała do miejsca pochówku w Polsce.

Ubezpieczenie kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków w czasie podróży zagranicznej

Ma to ubezpieczenie szczególne znaczenie dla turystów udających się za granicę. Brak tego ubezpieczenia w razie choroby lub wypadku, spowodować poważne koszty (leczenia, pobytu w szpitalu, transportu), które obciążać będą turystę.
Prowadzone jest ono przez liczne towarzystwa ubezpieczeniowe (Warta, PZU których o.w.u. znacznie się od siebie różnią, co do przedmiotu i zakresu świadczeń, wysokości odszkodowań, składek.

Przedmiotem ubezpieczenia są niezbędne z medycznego punktu widzenia koszty leczenia ubezpieczonego, który przebywając za granicą musiał niezwłocznie poddać się leczeniu w związku z nieszczęśliwym wypadkiem lub nagłym zachorowaniem. Za koszty leczenia powstałe za granica uważa się koszty:
- badań, zabiegów i operacji;
- pobytu w szpitalu;
- kupna niezbędnych leków i środków opatrunkowych przepisanych przez lekarza;
- transportu do szpitala lub przychodni;
- koszty osoby towarzyszącej, jeżeli istnieje konieczność;
- leczenia stomatologicznego do określonej kwoty.

Ubezpieczonemu przysługuje świadczenie z tytułu zdarzenia do wyczerpania kwoty sumy gwarancyjnej. Suma świadczeń w okresie ubezpieczenia nie może być wyższa od sumy gwarancyjnej.
W razie wyjazdu za granicę rodziców z dzieckiem do 16 lat przysługują im ulgi: pierwsze dziecko ubezpieczone jest bezpłatnie, a drugie 50 % składki.
Jeśli istniały przeciwwskazania do podróży zagranicznej świadczenie nie przysługuje ubezpieczonemu.
Odpowiedzialność nie obejmuje kosztów wynikających z wyliczonych w o.w.u. zdarzeń np. próby samobójstwa, użycia alkoholu lub narkotyków, schorzeń o podłożu nerwowym lub psychicznym, schorzeń istniejących przed wykupieniem polisy, opieki związanej z ciążą i porodem, z wyjątkiem nieoczekiwanych powikłań ciąży, operacji plastycznych i zabiegów dentystycznych, rehabilitacji, fizykoterapii oraz kosztów protez.

Umowę ubezpieczenia zawiera ubezpieczony lub na jego rzecz osoba trzecia 9np. biuro podróży) na okres od 7 dni do roku. Zawarcie ubezpieczenia ubezpieczyciel potwierdza wystawieniem polisy i karty identyfikacyjnej. Odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się z chwila przekroczenia granic kraju, nie wcześniej niż data określona w polisie i kończy się z data powrotu do kraju.

W razie nagłego zachorowania lub nieszczęśliwego wypadku należy:
- zwrócić się do przedstawiciela zakładu ubezpieczeń za granicą;
- uzyskać dokumentacje lekarską stwierdzająca rozpoznanie (diagnozę lekarską) uzasadniająca konieczność udzielania niezwłocznej pomocy i hospitalizacji;
- zabezpieczyć wszystkie dowody dla uzasadnienia zgłoszenia (dokumentację lekarską, oryginały rachunków, poniesionych wydatków i kosztów)
- umożliwić ubezpieczycielowi zasięgnięcie informacji o stanie zdrowia i przebiegu leczenia u lekarzy, którzy sprawowali lub nadal sprawują opiekę medyczną oraz wszelkich okoliczności odnoszących się do okoliczności wypadku;
- poddać się na żądanie ubezpieczyciela badaniu lekarskiemu przez lekarza wskazanego przez ubezpieczyciela.

Ubezpieczenia bagażu podróżnego
Przedmiot ubezpieczenia – rzeczy ubezpieczonego wchodzące w skład jego bagażu, gdy znajduje się on pod bezpośrednia opieką ubezpieczonego, jak również gdy ubezpieczony:
- powierzył je zawodowemu przewoźnikowi do przewozu za dowodem nadania;
- oddał go za pokwitowaniem do przechowania bagażu;
- zostawił go w zamkniętym pomieszczeniu bagażowym na dworcu (kolejowym, autobusowym, lotniczym, morskim) na statku, w hotelu, zamkniętym pojeździe samochodowym lub w zamkniętej przyczepie samochodowej za parkingu strzeżonym,
- zostawił go w miejscu zakwaterowania.
Ubezpieczyciel odpowiada za szkody, jeśli bagaż podróżnego został utracony, zniszczony lub uszkodzony w okresie ubezpieczenia na skutek:
- udokumentowanej kradzieży lub rabunku,
- wypadku w komunikacji lądowej, wodnej lub powietrznej,
- nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania, w wyniku którego ubezpieczony pozbawiony był możliwości zaopiekowania się bagażem;
- pożaru, uderzenia piorunu, huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, lawiny, trzęsienia ziemi.

Ubezpieczeniem nie są objęte:
- rzeczy z przesiedlenia,
- środki transportowe,
- sprzęt pływający, np. wszelkiego rodzaju łodzie, kajaki, rowery wodne,
- paliwa,
- srebro, złoto, platyna i inne kruszce szlachetne, kamienie szlachetne, perły, wyroby kryształowe,
- rzeczy o wartości naukowej, artystycznej i kolekcjonerskiej;
- gotówka, papiery wartościowe, książeczki i bony oszczędnościowe, dokumenty rękopisy, bilety na przejazd środkami komunikacji;
- broń wszelkiego rodzaju;
- rzeczy w ilościach wskazujących na przeznaczenie do działalności handlowej.
Czasami ubezpieczeniem nie są objęte inne rzeczy np. sprzęt komputerowy, fotograficzny, filmowy, sportowy. Rowery.

Odpowiedzialnością nie są objęte szkody:
- spowodowane umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub jego rodziny oraz w stanie nietrzeźwości;
- powstałe na skutek konfiskaty, zatrzymania lub zniszczenia rzeczy przez organa celem lub inne władze,
- będące następstwem zwykłego zużycia rzeczy ubezpieczonej, samozapalenia, samozepsucia i wycieku, a co do rzeczy tłukących się w opakowaniach szklanych – potłuczenia lub utraty wartości rzeczy uszkodzonej;
- powstałe w wyniku rozruchów, zamieszek lub działań wojennych.


Ubezpieczenie kosztów rezygnacji lub przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej.
Przedmiot – koszty rezygnacji lub przerwania uczestnictwa w imprezie turystycznej, organizowanej przez biuro podróży lub innego organizatora z przyczyn losowo niezależnych od ubezpieczonego. Warunki są różne u ubezpieczycieli, niezbyt korzystne, gdyż zawierają zwrot tylko części kosztów podróży.
Np. TuiR „Warta S.A. w swoich o.w.u. przewiduje: za koszt odwołania uczestnictwa w imprezie turystycznej oraz wcześniejszego powrotu uważa się wydatki poniesione w związku z planowanym wyjazdem i pobytem w ramach imprezy, obejmujące:
- koszt pobytu w domu wczasowym i innym ośrodku,
- koszty zaliczek na poczet zarezerwowania miejsc w ośrodkach wypoczynkowych, miejsc parkingowych i kempingowych,
- wynajęcia samochodu, uczestnictwa w dodatkowo organizowanych wycieczkach i imprezach fakultatywnych;
- dodatkowe koszty powrotu, będące różnica między kosztem wykupionego biletu a kosztem biletu wcześniejszego powrotu,
- koszty związane z ewakuacją z miejsca pobytu, w których zdarzyła się klęska żywiołowa.
Towarzystwo zapewnia zwrot kosztów powrotu ubezpieczonego, tylko wtedy gdy transport był uwzględniony w umowie uczestnictwa w imprezie.

TUiR Warta zapewnia zwrot kosztów powstałych z przyczyn losowych takich jak:
Nieszczęśliwy wypadek, nagłe zachorowanie lub śmierć ubezpieczonego;
Śmierć lub nagłe zachorowanie osoby bliskiej ubezpieczonego wymagające obecności i stałej opieki osoby ubezpieczonej na jego rzecz;
- szkoda w mieniu ubezpieczonego powstała w RP w wyniku zdarzenia losowego lub będąca następstwem przestępstwa;
- zdarzenie losowe uniemożliwiające ubezpieczonemu pobyt na urlopie.
Wysokość odszkodowanie jest zależna od daty zaistnienia zdarzenia będącego przedmiotem odszkodowania. Towarzystwo zwraca, jeśli zdarzenie miało miejsce:
- na 15 dni i więcej przed rozpoczęciem imprezy – 20 poniesionych kosztów;
- 14 – 8 dni – 50 %,
- 7 – 4 dni – 60 %;
- 3 dni i mniej – 65 %.

Ubezpieczenie „ Assistence Tourist”
W ramach tego ubezpieczenia PZU SA gwarantuje ubezpieczonemu pomoc medyczną w razie nieszczęśliwego wypadku bądź nagłego zachorowania (organizację niezbędnych usług medycznych i pokrycie związanych z nimi kosztów leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego), transport ubezpieczonego lub jego zwłok do Polski, zwrot kosztów hotelu i transportu rodziny ubezpieczonego, opiekę nad małoletnimi dziećmi, pomoc prawną (opłata za adwokata jeśli popadł w konflikt z prawem), pomoc w razie kradzieży dokumentów, kart kredytowych.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
W ramach ubezpieczenia „Wojażer” PZU S.A. zawiera ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. PZU udziela ubezpieczonemu ochrony, gdy w trakcie podróży zagranicznej w następstwie czyny niedozwolonego ubezpieczonego lub osoby, za którą jest odpowiedzialny, została wyrządzona szkoda osobie trzecie (śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia) albo uszkodzenie lub zniszczenie mienia, a ubezpieczony jest zobowiązany do jej naprawienia. PZU odpowiada za szkody na osobie lub na mieniu do wysokości sum gwarancyjnych określonych w umowie ubezpieczenia.

Ubezpieczenie ryzyka związanego z uprawianiem narciarstwa, narciarstwa wodnego, windsurfingu
Obejmuje ono przypadki utraty uszkodzenia lub zniszczenia sprzętu narciarskiego (narty, deski, kijki, wiązania), koszty ratownictwa, odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone osobom trzecim ( np. wskutek potrącenia przez narciarza turysty na stoku). Czasami obejmuje też koszty leczenia następstw nieszczęśliwych wypadków.
W ramach kosztów ratownictwa mieszczą się koszty poszukiwań ubezpieczonego, koszty udzielania mu doraźnej pomocy lekarskiej oraz koszty transportu z miejsca wypadku do punktu opieki medycznej,
Sumy gwarancyjne zależą od zakresu i wariantu ubezpieczenia.

Umowy zawierane przez biura podróży z przedsiębiorcami świadczącymi usługi

Biuro podróży prowadząc swoją działalność zmuszone jest korzystać usług różnych kontrahentów n rzecz swoich klientów. Maja one charakter zróżnicowany np. przybierają postać pojedynczej usługi (zwiedzanie miasta), czy też złożonej (świadczenie na wycieczce). Mogą zawierać bezpośrednio z takim kontrahentem umowę (z biurem podróży zagranicznym) lub za pośrednictwem innych osób (przewoźników, hotelarzy).

Przykładem złożonych umów, wykonywanych zarówno w kraju jak i za granicą, są umowy zawierane pomiędzy biurem podróży a armatorem co do wycieczek morskich (rejsów) na pokładzie statku. Na podstawie takiej umowy biuro podróży przedstawia klientom ofertę zawarcia umowy o wycieczkę morsko-lądową. Jej przedmiotem jest pobyt na statku, zawinięcie do oznaczonych portów w określonym czasie i możność udziału – za dodatkową opłatą – w wycieczkach lądowych organizowanych przez biuro podróży w portach. Biuro podróży występuje jako organizator wycieczki morskiej, odpowiedzialny za jej należyte przygotowanie. Wyłącza swoja odpowiedzialność jedynie w razie siły wyższej.
Cena za przewóz pasażera obejmuje miejsce w kabinie, wyżywienie na statku podczas trwania wycieczki morskiej, możność bezpłatnego korzystania z różnych urządzeń statku (np. sali gimnastycznej, basenu, leżaków itp.), zapewnienie opieki lekarskiej na statku oraz bezpłatnego udziału we wszystkich organizowanych na statku imprezach (np. występy artystyczne, dansingi, dyskoteki).
Klienta z biurem podróży łączą dwa stosunki prawne: umowa o wycieczkę z biurem podróży oraz umowa przewozu zawarta z przewoźnikiem morskim. Dokumentem uprawniającym do wejścia na statek i uczestniczenia w rejsie jest ważny bilet.
Inaczej jest, gdy biuro podróży bierze statek w czarter na czas. Stronami umowy czarteru są armator i czarterujący. Statek oddany jest do dyspozycji czarterującegi i wówczas załoga musi się mu podporządkować. Tak więc biuro podróży, które urządza czarterowanym statkiem wycieczkę morską, staje się przewoźnikiem umownym, a armator przewoźnikiem faktycznym.

Umowa o wycieczkę lotniczą. Polskie biura podróży zawierają ją z PL „LOT” lub przewoźnikami zagranicznymi. Jeżeli w ramach wycieczki lotniczej przelot odbywa się samolotem rejsowym odpowiedzialność za szkody wynikłe podczas przewozu ponosi przewoźnik. Za zmianę programu wycieczki poniesie odpowiedzialność biuro podróży. Inaczej jest przy czarterze samolotu. Zgodnie z konwencją z 1961r. biuro podróży, które zawiera swoim klientem umowę o wycieczkę obejmującą przewóz lotniczy, jest przewoźnikiem umownym, chyba że wyraźnie z okoliczności, a zwłaszcza dokumentów przewozowych wynika, że strona umowy przewozu jest towarzystwo lotnicze. W przeciwnym razie towarzystwo lotnicze jest tylko przewoźnikiem faktycznym. Jednakże klient może wytoczyć powództwo zarówno przewoźnikowi umownemu jak i faktycznemu, albo obu.

Najem autokaru do przewozu turystów.
1. Najem środka komunikacji bez obsługi. Pomiędzy posiadaczem (właścicielem) środka komunikacji a biurem podróży zachodzi wówczas umowa najmu. Najemca (biuro podróży) staje się posiadaczem zależnym, który w swoim imieniu i na własny rachunek dokonuje przewozu. Pojazdem kieruje wówczas pracownik biura podróży, który powinien stosować się do poleceń i wskazówek.
2. Najem środka komunikacji z obsługą. W nauce polskiej dominuje pogląd, że jeśli właściciel środka komunikacji oddał pojazd z obsługa (przede wszystkim z kierowcą) na określona trasę, to raczej jest to świadczenie usług niż najem. Wykonuje on wtedy przewóz i ponosi pełną odpowiedzialności w razie wyrządzenia szkody na osobie lub mieniu pasażera. . Jednakże ważne jest to, kto faktycznie dysponuje pojazdem. W przypadku przewozu wynajętym autokarem z obsługą możliwość dysponowania nim należy z reguły do biura podróży, którego pilot(kierownik wycieczki) decyduje o trasie, postojach, wykorzystaniu wolnych miejsc itp. On też wydaje polecenia kierowcy, który staje się podwładnym biura podróży.

W przypadku umów zawieranych przez polskie biura podróży z biurami innych państw, to najczęściej brak jest w nich postanowień prawnych co do podstaw i zakresu odpowiedzialności za szkody, jak również co do wyboru prawa. Umowy te nie zawsze są sformalizowane, obejmują ofertę konkretnych usług (przedmiot, cenę, miejsce termin, ilość usług) i jej przyjęcie, co tworzy umowę. Często umowy zawierane są w drodze wymiany pism, teleksów, faksów. W umowach brak jest na ogół postanowień, co do odpowiedzialności za szkodę wyrządzona turystom. Wskutek tego zdarza się, że w razie szkody usługodawca twierdzi, iż za nią nie odpowiada, gdyż był tylko pośrednikiem pomiędzy stronami: polskim biurem podróży i drugą stroną – hotelarzem, przewoźnikiem, restauratorem. Utrudnia to dochodzenie roszczeń, zwłaszcza roszczeń regresowych.


Umowy zawierane przez biura podróży z klientami
Biuro podróży zobowiązując się do świadczenia usług turystycznych na rzecz klientów (np. rezerwacji hotelu, załatwienia wizy, przewodnika, zorganizowania wycieczki) wchodzi z klientami w stosunki umowne uregulowane przez kc i inne akty prawne. Mogą być to pojedyncze świadczenia lub imprezy turystyczne (zawierające co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program za jednolita cenę).

Biuro podróży może działać we własnym imieniu (np. jako organizator wycieczki, posiadacz autokaru czy hotelu) lub jako agent przewoźników, hotelarzy lub innych biur podróży, bądź jako przyjmujący zlecenie klienta, może też reprezentować obie strony.

Umowy o usługi turystyczne mogą być zawierane z biurami podróży przez osoby, które mają otrzymać świadczenie (np. przez uczestników wycieczek) albo przez inne osoby np. zakład pracy, szkołę, stowarzyszenie) na rzecz tych pierwszych.

Zawarcie umowy z biurem podróży o udział w wycieczce (umowa o podróż) następuje przez podpisanie przez uczestnika wycieczki zgłoszenia na wycieczkę wyjazdową. Gdy umowę zawiera osoba inna niż uczestnik (umowa o świadczenie usług na rzecz osoby trzeciej art. 393 kc), w którym biuro podróży staje się dłużnikiem zobowiązanym do spełnienia świadczenia na rzecz wymienionego uczestnika.

Zmiana uczestnika wycieczki. Organizator turystyki nie może żądać od klienta żadnych kwot z tytułu odstąpienia od umowy, poza uzasadniona opłata manipulacyjną, jeżeli klient przy odstąpieniu wskaże osobę, spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej. Przeniesienie uprawnień i przyjęcie obowiązków przez tę osobę jest skuteczne wobec organizatora turystyki, jeżeli klient zawiadomi go o tym przed rozpoczęciem imprezy turystycznej w terminie określonym w umowie.

Umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych wymagają formy pisemnej.
Biuro podróży (organizator turystyki lub pośrednik turystyczny), który proponuje klientom imprezy turystyczne lub usługi turystyczne, udostępniając im odpowiednie informacje pisemne), w szczególności broszury foldery i katalogi, jest obowiązany wskazać w tych materiałach w sposób dokładny i zrozumiały, nie wprowadzający w błąd:
1. cenę imprezy turystycznej lub usługi turystycznej labo sposób jej ustalenia;
2. miejsce pobytu lub trasę imprezy,
3. rodzaj, trasę kategorię lub charakterystykę środka transportu;
4. położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, według przepisów kraju pobytu;
5. ilość i rodzaj posiłków;
6. program zwiedzania i atrakcji turystycznych;
7. kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi turystycznej oraz termin zapłaty całej ceny,
8. termin powiadomienia klienta o ewentualnym odwołaniu imprezy turystycznej lub usługi turystycznej z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń;
9. podstawy prawne i konsekwencje prawne wynikające z umowy (art. 12 uut)

Ponadto biuro podróży jest zobowiązane podać klientowi przed zawarciem umowy:
1. ogólne informacje o przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych oraz wymaganiach zdrowotnych;
2. informacje o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie oraz o zakresie ubezpieczenia od nnw i kosztów leczenia (art.13 ust. 1 uut).
Ponadto jest obowiązany poinformować klienta o szczególnych przypadkach zagrożenia życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości ubezpieczenia z tym związanego (art. 13 ust. 2).
Organizator turystyki jest zobowiązany do podać klientom przed rozpoczęciem imprezy turystycznej:
1. nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki (lub innej instytucji), do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu,
2. w odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci – informację o możliwości bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osoba odpowiedzialną w miejscu pobytu dziecka,
3. planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów (art. 13 ust. 3 uut).

Postanowienia umów zawieranych przez biuro podróży z klientami nie mogą być mniej korzystne niż przewiduje ustawa o u.t. W przeciwnym wypadku są nieważne, a w ich miejsce wchodzą przepisy ustawy (art. 19uut) Organizator nie może w umowie wyłączyć ani ograniczyć swojej odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów z klientami. Organizatorzy turystyki w umowach mogą ograniczyć odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług w czasie imprezy turystycznej do dwukrotności ceny imprezy turystycznej względem każdego klienta. Ograniczenie to nie może dotyczyć szkód na osobie (art. 11 b uut).

Szczególnie znaczenie w stosunkach między biurem podróży a klientami mają ogólne warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych, które obok programu imprezy, stanowią integralną część umowy. Ogólne warunki określają zasady zawarcia umowy, skutki prawne odwołania imprezy, rezygnację z imprezy, postanowienia dotyczące wykonania umowy, obowiązków uczestników, odpowiedzialności za wyrządzone szkody, postępowania reklamacyjnego. O.W. nie mogą zawierać postanowień sprzecznych z ustawą o usługach turystycznych i innymi ustawami( np. kc).

Umowa o pojedyncze świadczenie
Polega ona na dokonaniu przez biuro podróży rezerwacji samochodu, miejsca w hotelu, załatwieniu formalności wizowych, sprzedaży biletów komunikacyjnych. Obecnie nie jest często zawierana. Przyjmuje się, że jest to umowa zlecenia. W prawie polskim przyjmuje się, że zlecenie obejmuje dokonanie określonej czynności prawnej, a nie faktycznej (art. 734 kc). Tak więc biuro podróży spełniając czynności prawne działa jako przyjmujący zlecenie, zaś klient jest zleceniodawcą, w imieniu którego została zwarta umowa o przewóz, najem. Biuro podróży nie jest strona tych umów i nie odpowiada za rezultat dokonywanej czynności. Zobowiązane jest tylko do dołożenia należytej staranności w celu osiągnięcia rezultatu. Biura podróży nie mogą tłumaczyć się nieznajomością trasy turystycznej, hotelu, środka transportu, terminu odlotu samolotu, przepisów paszportowych, wizowych itp. Krajów do których organizują wycieczki lub oferują klientom pojedyncze świadczenia. Wynika to z ich statusu specjalisty (profesjonalisty) w dziedzinie turystyki. Ponadto biuro podróży, jeśli nie chce przyjąć zlecenia, powinno niezwłocznie zawiadomić o tym dającego zlecenie. W przeciwnym wypadku zobowiązane jest do odpowiedzialność za poniesione przez klienta szkody. Natomiast, kiedy biuro podróży dokonuje czynności faktycznych np. załatwia wizy, to wówczas między nim a klientem dochodzi do zawarcia umo