Podstawy prawa cywilnego
POJĘCIE PRZEDMIOT I SYSTEMATYKA PRAWA CYWILNEGO
Prawo cywilne wywodzi się z prawa rzymskiego.
CECHY:
ZASADA RÓWNOŚCI PODMIOTÓW WOBEC PRAWA – w stosunkach cywilno – prawnych podmioty występują na zasadach partnerskich (nie ma nadrzędności i podrzędności)
ZASADA AUTONOMII PRAWA (AUTONOMII PRYWATNEJ) – w sferze stosunków cywilno – prawnych podmiot sam decyduje o swojej sytuacji prawnej, sam kształtuje swoja sytuację prawną – możemy zawrzeć lub nie jakąś umowę
· dotyczy czynności prawnych dwu – lub wielostronnych (np. umowy) oraz czynności prawnie jednostronnych (jedna osoba składa oświadczenie woli, nikt mu nie jest strona np. testament, pełnomocnictwo)
STOSUNEK PRAWNY nie równy jest UNOWA PRAWNA
STOSUNEK PRAWNY – ma bogatszą treść bo powstaje w trakcie umowy
UMOWA PRAWNA jest to czynność prawna (oświadczenie woli) mające na celu wywołanie określonych skutków prawnych między zawierającymi ją podmiotami.
CZYNNOŚĆ PRAWNA – wywołuje skutki nie tylko te, które z niej wynikają; czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca obejście ustawy jest NIEWAŻNA.
PRAWO CYWILNE
ż to takie prawo, które reguluje stosunki o charakterze majątkowym ale nie wyłącznie
ż to takie prawo, które posługuje się specyficzną metodą regulacji prawnej
ż to zespół norm i przepisów regulujących stosunki o charakterze majątkowym i nie majątkowym regulowane na zasadzie równorzędności stron
PRZEDNIOTEM PRAWA CYWILNEGO są stosunki cywilno – prawne, czyli takie, które regulowane są na zasadzie równorzędności stron
KODEKS REGUKUJE STOSUNKI MIĘDZY OSOBAMI:
ż osoba fizyczna – osoba fizyczna
ż osoba fizyczna – osoba prawna
ż osoba prawna – osoba prawna
SYSTEMATYKA PRAWA CYWILNEGO
ż jest to podział przepisów prawa cywilnego według pewnych podziałów
DZIAŁY PRAWA CYWILNEGO:
1 – CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA CYWILNEGO
(I KSIĘGA KODEKSU CYWILNEGO)
jest to zespół przepisów regulujących zagadnienia wspólne dla pozostałych działów prawa cywilnego.
2 – PRAWO RZECZOWE
jest to zespół przepisów regulujących prawne formy korzystania z rzeczy i niektórych praw; możliwość korzystania z rzeczy ukształtowana została w postaci praw podmiotowych bezwzględnych (czyli takich, które są skuteczne wobec wszystkich osób); wyróżniamy następujące rodzaje praw rzeczowych podmiotowych:
własność
użytkowanie wieczyste (art. 232)
ograniczone prawa rzeczowa (art. 244)
PRAWA ZBYWALNE np. zastaw (art. 327 , 306)daje możliwość przeniesienia go na inną osobę.
RZECZAMI wg kodeksu cywilnego są tylko przedmioty materialne będące we władzy człowieka.
ZASTAW stanowi zabezpieczenie wierzytelności konkretną rzeczą ruchomą oddaną w posiadanie wierzycielowi przez dłużnika
3 – PRAWO ZOBOWIĄZAŃ
(III KSIĘGA KODEKSU CYWILNEGO)
jest to zespół przepisów regulujących stosunki prawne, z których powstają wierzytelności, wierzytelności mają charakter praw podmiotowych względnych (czyli takich, które są skuteczne wobec określonych osób)
ZOBOWIĄZANIE – stosunek prawny między dwiema lub więcej osobami, w którym jedna zwana wierzycielem może żądać od drugiej zwanej dłużnikiem określonego zachowania się – świadczenia (art. 353), a dłużnik ma obowiązek to świadczenie spełnić.
WIERZYTELNOŚĆ – prawo podmiotowe, które przysługuje wierzycielowi (art. 876)
Rys. 1
(W) WIERZYCIEL < -------- > DŁUŻNIK (D)
PORĘCZYCIEL (PD)
„ prawo zobowiązań jest najobszerniejszym działem prawa cywilnego
„ podział prawa zobowiązań:
CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA ZOBOWIĄZAŃ – zespół przepisów regulujących zagadnienia wspólne dla prawa zobowiązań.
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA PRAWA ZOBOWIĄZAŃ – zawiera podstawowe typy umów występujących w życiu codziennym.
4 – PRAWO SPADKOWE
jest to zespół przepisów regulujących przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego na inne podmioty
„moment nabycia spadku (lecz nie jest on definitywny) następuje w chwili otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy)
„ spadek można przyjąć wprost lub dobrodziejstwem inwentarza (po sporządzeniu inwentaryzacji przejmujemy długi, ale tylko do wysokości aktywów, spadkobierca pokrywa koszty inwentaryzacji)
„spadkobierca może również odrzucić spadek
SPADEK – ogół majątkowych praw i obowiązków zmarłego, który z chwilą śmierci zmarłego (spadkodawcy) przechodzi na spadkobiercę.
SPADKODAWCA – osoba zmarłego pozostawiająca spadek, może nią być tylko osoba fizyczna
SPADKOBIORCA – osoba uprawniona do przejęcia spadku, może nią być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna np. fundacja
DZIEDZICZENIE – przyjęcie spadku przez spadkobiercę
SUKCESJA UNIWERSALNA – masa spadkowa i masa spadkobiercy łączą się w jedną całość
TESTAMENT – jednostronne oświadczenie woli złożone na wypadek śmierci, sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych
5 – PRAWO RODZINNE (*)
jest to zespół przepisów regulujących stosunki prawne związane z zawarciem małżeństwa, z pokrewieństwem i powinowactwem o raz z opieką kuratela
„ istnieją dwa poglądy na temat tego prawa
prawo rodzinne traktowane jest, jako dział prawa cywilnego
prawo rodzinne traktowane jest jak odrębna gałąź prawa
„ prawo rodzinne ma odrębny kodeks – „Kodeks rodzinny i opiekuńczy”
„ prawa rodzinnego nie da się stosować bez odpowiednich zasad prawa cywilnego
6 – PRAWO NA DOBRACH NIEMATERIALNYCH
jest to zespół przepisów, które obejmują prawo autorskie i prawo wynalazków.
OBOWIĄZYWANIE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO W PRZESTRZENI I CZASIE
OBOWIĄZYWANIE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO W PRZESTRZENI
przepisy prawa cywilnego obowiązują na terenie tego państwa, na którym zostały ustanowione (ale nie zawsze)
DO KOLIZJI PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO W PRZESTRZENI dochodzi w dwóch przypadkach:
brak jednolitości przepisów w danym państwie
stosunek cywilno – prawny wykracza w pewien sposób po za granice państwa
OBOWIĄZYWANIE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO W CZASI
żaden przepis nie obowiązuje w nieskończoność (jedne przepisy są zastępowane przez inne).
Rys. 2
KOLIZJE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO W CZASI
PUBLIKACJA POMULGACJE
USTAWY (przepisy wchodzą w życie)
VACATIO LEGIS
publikacja akt prawny
aktu jest opublikowany
ale jeszcze nie
obowiązuje
naturalny obszar naturalny obszar
obowiązywania obowiązywania
danego prawa pewnego prawa
(nowego prawa)
Dozdarzeń jednorazowych stosuje się:
~ zasadę nieretroakcji – ustawa nie ma mocy wstecznej (nie działa wstecz) chyba, że wynika z jej brzmienia lub celu (dotyczy obszaru vacatio legis ) – art. 3
~ zasadę retroakcji – ustawa działa wstecz
~ zasadę bezpośredniego (natychmiastowego) działania ustawy nowej – od momentu wejścia ustawy w życie należy ją stosować;
· do oceny skutków prawnych zdarzeń, które wystąpiły pod rządem dawniej obowiązujących przepisów należy od momentu wejścia w życie nowych przepisów stosować te nowe przepisy
~ zasadę dalszego obowiązywania ustawy dawnej (mediacyjna, tranzytoryjnej) – obok przepisów nowych obowiązują także dawne
· do oceny skutków prawnych zdarzeń, które wystąpiły pod rządem dawniej obowiązujących przepisów należy mimo wejścia w życie nowych przepisów nadal stosować te dawne przepisy
te zasady znajdują się w przepisach wprowadzających kodeksu cywilnego (w formie rzymskich oznaczeń)
ZDOLNOŚĆ PRAWNA OSÓB CYWILNYCH
ZDOLNOŚĆ PRAWNA
· to możność posiadania uprawnień i obowiązków
· to zdolność do posiadania określonych praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego
· (art. 8) – każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną; artykuł ten jest bezwzględnie obowiązujący (nikt nie może po przez swoje czyny pozbawić, ani ograniczyć swojej zdolności prawnej)
· (art. 9) – w razie urodzenia się dziecka (tj. chwila odłączeni się od ciała matki) domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
NASCYTULUS – dziecko poczęte nie narodzone
Zdolność prawna dziecka poczętego jest:
· ograniczona (ustawodawca misi przyznać zdolność prawną)
· warunkowa (musi urodzić się żywe)
Dziecko poczęte lecz nie narodzone:
· może być spadkobiercą (art. 927 par.2)
· może być zapisobiercą (art. 972)
ZAPIS – rozporządzenie testamentowe, na mocy którego spadkodawca zobowiązuje spadkobiercą ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia na rzecz innej osoby
· może być uznany (tzn. może dojść do ustalenia ojcostwa na rzecz mężczyzny, który nie jest mężem matki lecz jest biologicznym ojcem dziecka) przez ojca biologicznego
· może dojść do nałożenia na mężczyznę, którego ojcostwo zostało jedynie uwiarygodnione, obowiązku świadczenia pewnej kwoty pieniężnej na utrzymanie matki jeszcze przed narodzeniem dziecka (art. 142 „Kodeks rodzinny i opiekuńczy”)
· dla dziecka poczętego można ustanowić kuratora jeżeli jest to potrzebne dla strzeżenia przyszłych praw dziecka (art. 446 „Kodeks rodzinny i opiekuńczy”)
· z chwilą urodzenia dziecko może rządzić naprawienia szkód wyrządzonych jeszcze przed jego urodzeniem( art. 466’ „Kodeks cywilny”)
KONIEC ZDOLNOŚCI PRAWNEJ
· zdolność osoby fizycznej kończy się z chwilą jej śmierci (chwila śmierci – to chwila śmierci mózgu)
INSTYTUCJE:
SĄDOWE STWIERDZENIE ZGONU
„ naturalnym sposobem udokumentowania śmierci jest akt zgonu
„ akt zgonu sporządza się na podstawie:
· karty zgonu, którą wypełnia lekarz i wpisuje do niej chwilę śmierci
· naczelnego stwierdzenia śmierci przez pracownika USC (Urzędu Stanu Cywilnego)
· pisemnego zawiadomienia organu, który w związku ze śmiercią osoby fizycznej prowadził dochodzenie lub śledztwo (policja lub prokuratura)
‚ UZNANIE ZA ZMARŁEGO
„ są uregulowane w kodeksie cywilnym art. 29 i w przepisach następnych, a także w przepisach wprowadzających
„ instytucje uznania za zmarłego stosujemy wtedy w odniesieniu do osób zaginionych, czyli takich o których trudno powiedzieć czy żyją, czy umarli
„ ze względu na przesłanki, od których ustawa uzależnia możliwość uznania za zmarłego wyróżniamy dwa rodzaje zaginięcia:
·zaginięcie proste (zwykłe) – to takie, któremu nie towarzyszyły okoliczności przemawiające za zwiększonym prawdopodobieństwem śmierci (art. 29)
· zaginięcia kwalifikowane (złożone) - to takie, któremu towarzyszyły okoliczności przemawiające za zwiększonym prawdopodobieństwem śmierci (art. 30)
MIEJSCE ZMIESZKANIA OSOBY FIZYCZNEJ
miejsce osoby fizycznej przedstawione jest w kodeksie cywilnym w art. od 25 do 28
MIEJSCE nie równa się MIEJSCE
ZAMIESZKANIA ZAMELDOWANIA
MIEJSCE ZAMIESZKANIA – (art. 25) to tylko miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu; stwierdzamy go w oparciu o dwa cele:
? CORPUS – faktyczne przebywanie w pewnej miejscowości
? ANIMUS – zamiar przebywania w pewnej miejscowości na stałe
MIEJSCE ZAMELDOWANIA – to zarówno miejscowość jak i ulica, na której dana osoba mieszka jest zameldowana.
ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ
ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ – to możność samodzielnego objawiania woli ze skutkiem prawnym.
PRZESŁANKI ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ:
osiągnięcie określonego wieku
nie ubezwłasnowolnienie
RODZAJE (STANY) ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ:
1 – zupełny brak zdolności do czynności prawnych
2 – ograniczona zdolność do czynności prawnych
3 – pełna zdolność do czynności prawnych
ZUPEŁNY BRAK ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
podmioty pozbawione zdolności do czynności prawnej:
osoby, które nie ukończyły lat 13
osoby całkowicie ubezwłasnowolnione (art. 12 K.C.)
· skutkiem zupełnego braku zdolności do czynności prawnej jest bezwzględna nieważność czynności dokonanej przez osobę zupełnie pozbawioną zdolności do czynności prawnych (art. 14 par.1)
· od tej zasady jest jeden wyjątek dotyczący umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 14 par.2)
OGRANICZONA ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
podmioty, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych:
osoby, które ukończyły 13 lat, lecz nie ukończyły 18 lat
osoby częściowo ubezwłasnowolnione
osoby, co do których w toczącym się postępowaniu sąd ustanowił doradcę tymczasowego (art. 15)
skutki ograniczonej zdolności do czynności prawnej są różne w zależności od rodzajów czynności prawnych, o które chodzi.
TRZY GRUPY SKUTKÓW:
niektóre czynności prawne mogą być dokonane przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnej lecz do ważności tych czynności potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego; chodzi tu zwłaszcza o czynności, które po stronie osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej mają charakter rozporządzający bądź zobowiązujący (art.17)
‚ niektóre czynności prawne mogą być swobodnie dokonywane przez osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej
niektóre czynności prawne zupełnie nie mogą być dokonywane przez osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej (art. 944)
PEŁNA ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ
pełną zdolność do czynności prawnej mają:
osoby pełnoletnie
osoby nie ubezwłasnowolnione (art. 10,11)
ZDARZENIA (FAKTY) PRAWNE
ZDARZENIA (FAKTY) PRAWNE – to okoliczności, które wywołują skutki w sferze prawa cywilnego, polegają one (skutki) najczęściej na powstaniu, zmianie lub wygaśnięciu jakiegoś stosunku cywilno – prawnego
Zdarzenia prawne dzielą się na:
zdarzenia sensu stricto (w ścisłym tego słowa znaczeniu) – to takie okoliczności, które są nizależne od woli ludzkiej, a które powodują skutki w sferze prawa cywilnego (np. śmierć człowieka)
działania – to taki zdarzenia, które są wynikiem woli podmiotu
„ czynności zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych
czynności prawne w tym oświadczenie woli – definicja oświadczenia woli zawarta jest w art. 60 K.C.
akty administracyjne – mają nie duże znaczenie w sferze stosunków cywilno – prawnych
orzeczenie sądowe o charakterze konstytutywnym (prawotwórczym) – pewne orzeczenia tworzące nową jakość (nowy standard) np. rozwód
„czyny
czyny bezprawne – to czyny sprzeczne z ogólnym porządkiem prawnym
czyny zgodne z prawem – to czyny zgodne z ogólnym porządkiem prawnym
g przejawy woli podobne do oświadczenia woli
g zawiadomienie o pewnych zdarzeniach
g czynności faktyczne (realne)
mniejsze znaczenie praktyczne mają czyny zgodne z prawem niż czyny bezprawne.
PRAWA PODMIOTOWE
PRAWA PODMIOTOWE – są to kompleksy funkcjonalnie powiązanych ze sobą uprawnień; prawa podmiotowe wynikają z prawa przedmiotowego
TEORIE ZMIERZAJĄCE DO WYJAŚNIENIA
ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH:
1 – TEORIA WOLI – według niej prawem podmiotowym jest moc woli użyczona przez prawo przedmiotowe jednostce
2 – TEORIA INTERESU – według niej prawo podmiotowe jest prawem przedmiotowym w interesie uprawnionego
PRAWO PODMIOTOWE – jest to przyznanie i zagwarantowanie normą prawną oraz wynikająca ze stosunku cywilno – prawnego sfera możliwości postępowania w określony sposób
NORMATYWNE POSTACIE PRAW PODMIOTOWYCH (czyli jak w prawie przedmiotowym zapisane są prawa podmiotowe):
PRAWA PODMIOTOWE BEZPOŚREDNIE – mówimy o nich wówczas, gdy sfera możności postępowania uprawnionego wyznaczona jest w oderwaniu od skorelowanych z nią obowiązków innych osób choć one istnieją.
‚ ROSZCZENIA - mówimy o nich wówczas, gdy sfera możności postępowania uprawnionego wyznaczona jest przez określenie treści jego żądania lub przez powinne zachowanie się drugiej strony
PRAWA PODMIOTOWE KSZTAŁTUJĄCE - mówimy o nich wówczas, gdy sfera możności postępowania uprawnionego jest wyznaczona w ten sposób iż może on samodzielnie doprowadzić do powstania znanych lub wygaśnięcia jakiegoś stosunku cywilno - prawnego
RODZAJE PRAW PODMIOTOWYCH:
ze względu na sposób ochrony:
· BEZWZGLĘDNE – są skuteczne wobec wszystkich
· WZGLĘDNE – są skuteczne tylko wobec określonych osób
ze względu na przynależność go podmiotów:
· PODZIELNE – mogą równocześnie należeć do kilku podmiotów (np. prawo własnościowe)
· NIEPODZIELNE – nie mogą równocześnie należeć do kilku podmiotów (np. prawo okupu, pierwokupu)
ze względu na typ stosunków, z których wynikają:
· MAJĄTKOWE – są bezpośrednio uwarunkowane interesem majątkowym uprawnionego (np. prawo własności)
· NIEMAJĄTKOWE – nie są w sposób bezpośredni uwarunkowane interesem majątkowym uprawnionego (np. prawo do nazwiska)
SPOSOBY NABYCIA PRAW PODMIOTOWYCH:
~ SPOSÓB PIERWOTNY – występuje, gdy nabywający prawo podmiotowe nie wywodzi tego prawa od nikogo (nabycie własności rzeczy niczyjej)
~ SPOSÓB POCHODNY – występuje, gdy nabywający prawo podmiotowe wywodzi je od swego poprzednika prawnego
· konsekwencją nabycia pochodnego jest SUKCESJA, czyli przejście praw z podmiotu na podmiot.
WYRÓŻNIAMY DWA RODZAJE SUKCESJI:
„ UNIWERSALNA (POD TYTUŁEN OGÓLNYM) – występuje wtedy, gdy przedmiotem przejścia jest ogół praw podmiotowych (np. nabycie spadku)
„ SINGULARNA (POD TYTUŁEM SZCZEGÓŁOWYM) – występuje wtedy, gdy przedmiotem przejścia jest jedno prawo podmiotowe – tyle sukcesji singularnych ile praw przechodzi.
CZYNNOŚCI PRAWNE
Każda umowa jest czynnością prawną
CZYNNOŚCI PRAWNE – stan faktyczny w skład, którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli skierowane na powstanie, zmianę lub wygaśnięcie jakiegoś stosunku cywilno – prawnego.
Ze stanem tym prawo cywilne łączy skutki nie tylko wyrażone w oświadczeniu woli, ale także oświadczeniem tym nie objęte, a wynikające z ustawy, zasad współżycia społeczeństwa i z ustalonych zwyczajów.
OŚWIADCZENIE WOLI – (art. 60) każde zachowanie się podmiotu na ogół jest wynikiem jakiegoś procesu.
W procesie składania oświadczenia woli wyróżniamy:
· akt woli (wola wewnętrzna)
· przejaw woli (wola zewnętrzna)
TEORIE:
· wg teorii woli rozstrzygające znaczenie powinien mieć akt woli
· wg teorii oświadczenia rozstrzyga przejaw woli
· wg teorii zaufania przejaw woli decyduje wówczas, gdy wymaga tego bezpieczeństwo obrotu, a zwłaszcza ochrona adresata woli, a w pozostałych przypadkach decydujące znaczenie ma akt woli
PRZSŁANKI SKUTECZNOŚCI WOLI:
(warunki, które muszą być spełnione, aby określone
zachowanie się mogło być uznane, jako oświadczenie woli)
· musi być na tyle zrozumiałe, aby w drodze wykładni ustalić jego sens i znaczenie
· musi być swobodne (nie może być następstwem przymusu)
· musi być złożone na serio
RODZAJE OŚWIADCZENIA WOLI:
I PODZIAŁ
· skierowane do oznaczonego adresata
· nie skierowane do oznaczonego adresata
II PODZIAŁ
· oświadczenia woli wyraźne – to takie, które bezpośrednio zmierzają do dokonania czynności prawnej
· oświadczenia woli dorozumiane – to takie, które bezpośrednio zmierzają do innego celu niż dokonanie czynności lecz, z których w sposób dostateczny wynika zamiar dokonania tej czynności
· oświadczenie woli domniemane – chodzi tu o sytuacje, w których brak jakiegokolwiek oświadczenia woli, ale ustawodawcza ze stanem tym łączy skutki prawne tak jak, gdyby oświadczenie woli zostało złożone.
SKŁADANIE OŚWIADCZENIA WOLI:
· wg teorii oświadczenia decyduje chwila przejawu woli
· wg teorii woli wysłania decyduje moment wysłania adresatowi skierowanego do niego oświadczenia woli
· wg teorii zapoznania decyduje moment zapoznania się adresata z treścią złożonego oświadczenia woli.
RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH:
· JEDNOSTRONNE – dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli jednej strony; nie są one jednolite i wyróżniamy tu:
? czynności prawne jednostronne, które dla swej skuteczności wymagają złożenia oświadczenia woli innej osobie
? czynności prawne jednostronne wywołujące skutki prawne bez potrzeby składania oświadczenia woli innej osoby
? czynności prawne jednostronne, które dla swej skuteczności wymagają złożenia oświadczenia woli przed odpowiednim organem
· DWUSTRONNE – dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli obu stron
· JEDNOSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE – to takie wg treści których jedna strona jest tylko stroną uprawnioną, a druga strona tylko zobowiązaną
· DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE – to takie wg treści, których obie strony są wobec siebie równocześnie uprawnione i zobowiązane
· MIĘDZY ŻYJĄCYMI – to takie, których skuteczność następuje za życia osób działających
· NA WYPADEK ŚMIERCI – to takie, których skuteczność uzależniona jest od śmierci osoby, która czynności dokonuje
· KONSENSUALNE – to takie, które dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli stron
· REALNE – to takie, które dochodzą do skutku na podstawie oświadczenia woli stron i wymagają wręczenia rzeczy, które są objęte tymi objaśnieniami
· ROZPORZĄDZAJĄCE – to takie, których celem i bezpośrednim skutkiem po stronie dokonującego tych czynności jest przeniesienie obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego
· ZOBOWIĄZUJĄCE – to takie, które zobowiązują podmioty do świadczenia w przyszłości; mogą w przyszłości prowadzić do rozporządzenia lub nie
· PRZYSPARZAJĄCE – to takie, których skutkiem zamierzonym po stronie dokonującego tych czynności jest przysporzenie korzyści majątkowych
? ODPŁATNE – to takie, w których osoba dokonująca przysporzenia uzyskuje korzyść majątkową
? NIEODPŁATNE - to takie, w których osoba dokonująca przysporzenia nie uzyskuje korzyść majątkową
? WZAJEMNE – to czynności prawne dwustronne, zobowiązujące i odpłatne
CECHY CARAKTERYSTYCZNE CZYNNOŚCI PRAWNYCH WZAJEMNYCH:
· ekwiwalentność świadczeń (art. 487 par. 2)
· jednoczesność świadczeń – wzajemność świadczeń (art. 488 par. 1)
? CAUSUALNE - to takie, której ważność zależy od prawidłowości causa
? ABSTRAKCYJNE – to takie, której ważność nie zależy od praw
TYPY CAUSA:
CAUSA – podstawa prawna przysporzenia; cel gospodarczy przysporzenia
CAUSA SOLVENTI – zwalniająca, celem przysporzenia jest chęć zwolnienia z obowiązku
CAUSA OBLIGANDI VEL ACQUIRENDI – w zamian za coś; celem przysporzenia jest chęć nabycia prawa podmiotowego lub innej korzyści majątkowej
CAUSA DONANDI – celem przysporzenia jest chęć wzbogacenia innej osoby
CAUSA CAVENDI – zabezpieczająca; celem przysporzenia jest chęć zabezpieczenia pewnej przynależności
CZYNNOŚCI PRAWNE PODWÓJNEGO SKUTKU – to czynności zobowiązujące wywołujące zarazę skutek rozporządzający
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ (UMOWY) każda umowa to czynność prawna, czynność prawna może mieć formę ogólną
SZCZEGÓLNE FORMY CZYNNOŚCI PRAWNEJ:
ze względu na szatę graficzną wyróżniamy:
· ZWYKŁA FORMĘ PISEMNĄ – do jej zachowania wystarcza sporządzenie dokumentu obejmującego treść oświadczenia woli i podpisanie tego dokumentu
INICJAŁY pełnią tylko funkcję parafy (przygotowanie do podpisu), a nie funkcję podpisu
ZASTĘPCZE FORNY PODPISU – sposoby w jakich mogą złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej osoby nie mogące czytać ani pisać (nie mają one cech podpisu, ale wywołują skutki takie jak podpis)
® nie mogący pisać (art. 79)
® nie mogący czytać (art. 80)
· KWALIFIKOWANĄ FORMĘ PISEMNĄ:
g FORMA PISEMNA Z PODPISEM URZĘDOWO POŚWIADCZONYM – polega na zachowaniu zwykłej formy pisemnej i poświadczeniu podpisu przez notariusza lub powołany do tego organ np. wójt, sekretarz
g FORMA PISEMNA Z URZĘDOWYM POŚWIADCZENIEM DATY - polega na zachowaniu zwykłej formy pisemnej i poświadczeniu daty tej czynności przez notariusza lub powołany do tego organ; data dokonania czynności jest pewna
DATA PEWNA – to poświadczenie wiążące strony czynności prawnej oraz skuteczne wobec osób nie uczestniczących w dokonaniu czynności prawnej, że czynność prawna została dokonana w oznaczonym czasie (art. 81)
g FORMA NOTARIALNA – polega na tym, iż notariusz jako osoba zaufania publicznego spisuje treść oświadczenia woli stron, odczytuje je stroną i podpisuje razem ze stronami (akt notarialny)
® akty notarialny przechowywane są w biurze notariusza
® strony otrzymują wpisy, które są dosłownym powtórzeniem oryginału i są podpisywane przez notariusza i pod pieczętowane okrągłą pieczątką
· FORMĘ ELEKTRONICZNĄ – jest szczególnym rodzajem zwykłej formy pisemnej, jej skutki prawne nie mogą sięgać dalej niż skutki zwykłej formy pisemnej
ze względu na skutki prawne, które powstają w sytuacji, gdy do dokonania czynności prawnej potrzebna jest pewna forma szczegółowa, a strony formy tej nie zachowały wyróżniamy:
· FORMĘ POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI (AD SOLEMNITATEM) – to taka, której niezachowanie powoduje nieważność czynności prawnej, wynika ona z:
g z przepisów ustawy (art. 73 par.1,2)
I REGUŁA INTERPRETACJI
jeżeli ustawa dla pewnej czynności prawnej przewiduje, jako formę szczególną zwykła formę pisemną to jest to forma pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) tylko wtedy gdy z jej niezachowaniem został wyraźnie związany ten rygor, w pozostałych przypadkach zwykła forma pisemna jest formą ad probationem albo formą ad eventum
II REGUŁA INTERPRETACJI
jeżeli ustawa dla pewnej czynności prawnej przewiduje jakąś formę szczegółową nie będącą zwykłą formą pisemną to jest to forma ad solemnitatem chyba, że została przewidziana jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnych
g z woli stron
· FORMĘ DLA CELÓW DOWOLNYCH (AD PROBATIONEM) – to forma pisemna, której niezachowanie nie powoduje nieważności czynności prawnej, lecz ogranicza w razie sporu możliwości skorzystania z określonych środków dochodowych, wynika ona z:
g z przepisów ustawy (art. 73 par. 2,3)
g z woli stron
· FORMĘ DLA WYWOŁANIA OKREŚLONYCH SKUTKÓW CZYNNOŚCI PRAWNYCH (AD EVENTUM) – polega na tym iż ustawa uzależnia powstanie określonych skutków czynności prawnych od zachowania pewnej formy szczególnej; czynność dowolna bez zachowania tej formy będzie ważna i wywoła skutki prawne, ale nie wszystkie
WADY OŚWIADCZENIA WOLI:
WADA – jest to nie prawidłowość dotycząca aktu woli, albo przejawu tego aktu na zewnątrz
RODZAJE WAD:
„ BRAK ŚWIADOMOŚCI ALBO SWOBODY – polega na anormalnym (nie normalnym) stanie psychicznym włączające świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82); wada ta powoduje bezwzględną nieważność
„ POZORNOŚĆ – polega na niezgodności między aktem woli, a przejawem tego aktu na zewnątrz (art. 83), wada ta powoduje bezwzględną nieważność
„ BŁĄD – nie ma tu określonej definicji, wada ta powoduje bezwzględną nieważność, wyróżniamy tu dwie postacie błędu:
· POMYŁKA – polega na tym, że występuje wówczas, gdy składający oświadczenie woli wyrazi się inaczej niż chciał choć zdawał sobie sprawę z istniejącego stanu rzeczy
· BŁĄD SENSU STRICTO – polega na tym, że występuje wówczas, gdy składający oświadczenie woli wyraził się tak jak chciał, lecz jego oświadczenie oparte było o niedokładną znajomość istniejącego stanu rzeczy
„ GROŹBA – polega na tym, iż jedna osoba w celu skłonienia innej osoby do złożenia oświadczenia woli o określonej treści zapowiada użycie środków, które sprowadzą niekorzystne następstwo dla tej osoby lub osób trzecich w sytuacji gdy oświadczenie woli złożone nie zostanie (art. 87), wada ta powoduje bezwzględną nieważność
PRZESŁANKI
(warunki prawnej skuteczności) GROŹBY:
ż bezprawność – groźba musi być bezprawna
ż powaga – groźba musi być poważna
ż niebezpieczeństwa, którym grożą mogą mieć charakter:
· niebezpieczeństw osobistych – skierowane na osobę np. groźba pobicia, groźba morderstwa
· niebezpieczeństw majątkowych – skierowane na majątek osoby np. groźba kradzieży.
PRZEDAWNIENIEŃ ROSZCZEŃ
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEN – jest jedną z czterech instytucji, które oparte są na elementach upływu czasu i określonych wspólną nazwą DAWNOŚĆ
Na DAWNOŚĆ (przedawnienie roszczeń sensu stricto)składają się:
· przedawnienie roszczeń
· zasiedzenie
· przemilczenie
· terminy zawite
PRZEDMIOTEM PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ są cywilno – prawne roszczenia majątkowe (art. 117)
SKUTKIEM PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ jest nie możność dochodzenia istniejącego roszczenia
TERMIN PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ
· długi – 10 letni (art. 118)
· krótki 3 letni (art. 118)
ZAWIESZENIE TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ polega na tym, iż pewnego okresu czasu (okresu zawieszenia) nie wlicza się do terminu przedawnienia natomiast okres z przed zawieszenia wlicza się do terminu przedawnienia
ZAWIESZENIE BIEGU TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ następuje w sytuacjach wymienionych w art. 121 K.C.
SPOSOBY UWZGLĘDNIANIA TERMINU PRZEDAWNIENIA ROSZCZEŃ uwzględnia się na zarzut nigdy z urzędu
Przepisy prawne wprowadzające termin przedawnienia roszczeń mają charakter bezwzględnie obowiązujący.