Zaburzenia łaknienia i dietetyka.

Zaburzenia łaknienia
Odżywianie się jest jedną z niezbędnych czynności życiowych organizmu ludzkiego. Jednak zaburzenia łaknienia występujące u niektórych ludzi stanowią poważne zagrożenie dla równowagi i podkopują emocjonalne zdrowie jednostki.

Osoba dorosła zjada średnio około 14kg tygodniowo, ale jej waga przez wiele lat prawie nie ulega zmianie. Pokarm zostaje zamieniony na energię i składniki odżywcze, a resztki usunięte z organizmu. Wszyscy musimy się odżywiać w celu zapewnienia sobie energii, dzięki której pracują podstawowe narządy- np. serce i wątroba- oraz dla podtrzymania procesów wzrostu i regeneracji komórek i tkanek. Pokarm zawiera także witaminy i składniki mineralne, substancje niezbędne dla zdrowia.
Ile jeść?
Ilość pokarmu, jakiej potrzebuje indywidualny organizm, nie jest stała. Osoba wykonująca ciężką pracę fizyczną, jak robotnik budowlany czy zawodowy sportowiec, może potrzebować dwa razy więcej energii dziennie niż pracownik biurowy. Noworodek potrzebuje dwa razy więcej energii, proporcjonalnie do masy ciała, od dorosłego człowieka, ponieważ bardzo szybko rośnie. Musi także otrzymywać więcej witamin i składników mineralnych, żeby obronić się przed zagrażającymi życiu infekcjami.
Ludzki organizm jest jak palenisko- paliwo (pokarm) zostaje spalone i wydziela się energia w postaci ciepła. Wartość energetyczna pokarmów mierzy się w kaloriach lud dżulach, czyli jednostkach ciepła. Jeśli dostarczamy organizmowi więcej paliwa niż potrzebujemy, magazynuje on nadmiar energii w postaci tkanki tłuszczowej i wobec tego przybieramy na wadze. Jeśli dostarczamy organizmowi za mało paliwa, spalamy zapasy tłuszczu i zaczynamy tracić na wadze.
Każdy człowiek, który przekracza idealną masę ciała o ponad 20%, jest uważany za otyłego. W krajach rozwiniętych dotyczy to jednego na pięciu mężczyzn i jednej na trzy kobiety. Otyłość może prowadzić do poważnych zaburzeń, takich jak złe krążenie krwi, zawały serca, udary, cukrzyca i zaburzenia pracy nerek. U mężczyzn otyłość skraca przeciętną długość życia o jedną szóstą. Czasem, choć bardzo rzadko przyczyną dużej otyłości są problemy zdrowotne. Niedoczynność gruczołu tarczycy czy nadczynność gruczoły nadnerczy mogą powodować przybranie na wadze, podobnie jak jeszcze rzadziej występujące choroby wrodzone, polegające na zaburzeniach równowagi hormonalnej i wadach urodzeniowych, które negatywnie wpływają na regulację apetytu.

Przejadanie się
W pewnym stopniu otyłość możę występować u kilku pokoleń tej samej rodziny. Przyczyną bywa dziedzictwo genetyczne- niektórzy ludzie są po prostu bardziej podatni na tycie niż inni. Jednak dużo częściej otyłość ma swoje źródło w :dziedziczeniu” złych nawyków żywieniowych kultywowanych w rodzinie- jadanie posiłków bogatych w wysokokaloryczne tłuszcze i cukry, podjadanie między posiłkami ciastek, herbatników , chipsów i czekolady oraz popijanie tego sporą ilością słodkich napojów, czy w przypadku dorosłych, winem i piwem.
Wiadomo, ze w wielu przypadkach czynniki emocjonalne odgrywają równie znaczącą rolę, czasami w stopniu tak wielkim, że prowadzą do zaburzeń odżywiania w postaci okresowego pochłaniania bardzo dużej ilości pokarmu. Każdy człowiek jest w depresji, często pociesza się jedzeniem., wskutek czego je za dużo- i tyje. Otyłość może być kolejną przyczyną depresji i w ten sposób powstaje zamknięte koło.
Każda otyła osoba, która chce zrzucić zbędne kilogramy i pozostać szczupłą, musi podjąć decyzję o całkowitej zmianie nawyków jedzeniowych. Powinno się zasięgnąć porady lekarza w zakresie wyboru właściwej diety dla zmniejszenia wagi bez porzucania rozsądnych i zdrowych sposobów odżywiania się.
Poza odpowiednią zmianą sposobu odżywiania się, otyły człowiek powinien także zwiększyć ilość ruchu, by wzmocnić osłabione mięśnie i splaić nadmiar tkanki tłuszczowej.
Samo jedzenie minimalnej ilości pokarmu czy zastosowanie tzw. Diety cud nie przyniesie pożądanych wyników. Na początku organizm traci wagę tylko na drodze zużywania zmagazynowanych węglowodanów i wody , a nie spalania tkanki tłuszczowej. „Głodzenie się” doprowadza też do poważnego niedoboru podstawowych witamin i składników mineralnych. Badania wykazały, że po błyskawicznym odchudzaniu najczęściej odzyskujemy wszystkie utracone kilogramy, a bardzo często jeszcze kilka dodatkowych.

Anoreksja
Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny często nazywa się „chorobą odchudzających się”, ale wbrew temu potocznemu określeniu, przyczyna choroby jest o wiele bardziej złożona niż proste Pragnienie utraty wagi. Prowadzi także, w odróżnieniu od racjonalnej diety odchudzającej, do bardzo silnego uzależnienia psychicznego.
Anoreksja jest poważnym problemem polegającym na braku łaknienia, dotykającym niemal wyłącznie ludzi między 11 a 30 rokiem życia. Cierpią na nią częściej dziewczęta niż chłopcy. Psychiatrzy są zdania, że w niektórych nastolatkach bardzo głęboko tkwi lęk przed odpowiedzialnością, jaką niesie ze sobą dorosłe życie, i przed seksualnością. Kiedy ich ciała zaczynają odradzać znaki dojrzewania, dziewczęta podświadomie pragną uciec ze świata dorosłych i powrócić do neutralnej, aseksualnej figury dziecka.
Są jednak dziewczęta, które prowadzą drastyczną dietę w celu zwiększenia swojej pewności siebie pod względem seksualnym. Te osoby uparcie trwają przy przekonaniu, że ich krańcowo wyniszczona figura jest piękna, ignorując fakty dowodzące czegoś zupełnie przeciwnego- fakty oczywiste dla otoczenia. Popularność szczuplej sylwetki i urody zewnętrznej promowana przez filmy, reklamy i telewizję może usprawiedliwiać odmawianie sobie pokarmu. Wiele nastolatek skłonnych jest do przesady naśladować modne sylwetki, choć wcale nie mają nadwagi.

Nałogowe odchudzanie
Kiedy normalna, zdrowa osoba zaczyna się odchudzać, może zrezygnować z diety w każdej chwili. Dla większości ludzi uczucie głodu czy wyrzekania się ulubionej potrawy jest tak nieprzyjemne, że problemem jest wytrwanie przy podjętej decyzji. Tymczasem anorektycy są tak silnie skoncentrowani na problemie swej wagi, że nie potrafią przerwać głodówki. Czasem stosują dodatkowo środki farmakologiczne (np. leki czyszczące) i prowokują wymioty. To może doprowadzić do zaburzenia równowagi hormonalnej organizmu i spadku jego odporności oraz wydolności.
Najważniejsze jest rozpoznanie choroby i jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia. Choć w początkowej fazie trudno rozpoznać anoreksję, potem utrata wagi jest tak oczywista, że nie ulega wątpliwości konieczność wizyty u lekarza.
Poza widoczną utratą wagi u anorektyka występują także inne charakterystyczne objawy. W przypadku młodej dziewczyny może dojść do zatrzymania miesiączki, może cierpieć na zmianę: na biegunki i zaparcia. Pogorszy się jej krążenie krwi i w zawiązku z obniżeniem odporności, będzie bardziej podatna na infekcje. Może też nastąpić zmiana w zachowaniu. Może stać się skryta i nietowarzyska, nagle mieć złe wyniki w szkole, może wykazywać nadwrażliwość co do swojego wyglądu. Zdarzyć się nawet może, że zacznie chować jedzenie, udając przed rodziną, że je normalnie.

Metody leczenia
Dbające o zdrowie rodziny zwrócą się o pomoc lekarską na długo przed zaostrzeniem się objawów. Podstawowe zadanie polega na zwiększeniu wagi chorej przynajmniej do poziomu nie zagrażającego życiu, co może wymagać hospitalizacji. Potem następuje trudniejsza część kuracji. Obejmuje ona rozmowy z rodzicami w celu ustalenia natury choroby i jej przyczyn, by na ich podstawie opracować sposoby zaradzenia trudnej sytuacji.
Przede wszystkim ofiara choroby musi zrozumieć, że jadłowstręt psychiczny nie jest jedynie związany z problemem wagi. Pacjentka, przy pomocy terapeuty, musi rozpocząć poszukiwanie własnej tożsamości, a także stawić czoła wewnętrznym lękom i wątpliwościom. Musi także uwierzyć, że jej opinia i samej sobie i swoim wyglądzie była błędna i stopniowo i wypracować wizerunek własnej osoby.

Bulimia
Bulimia to nazwa innej choroby, polegającej na nałogowym pochłanianiu dużych ilości pokarmu w krótkim czasie. Takie napady jedzenia są zwykle oddzielone okresami ścisłej diety. Chorzy na bulimię mogą także uprawiać intensywnie ćwiczenia fizyczne, zdarza się, że wzbudzają u siebie wymioty lub zażywają duże ilości środków przeczyszczających lub odwadniających, usiłując przeciwdziałać skutkom nieopanowanej chęci jedzenia i utrzymać stałą wagę.
Bulimia, czyli wilczy głód, ma wiele wspólnego z anoreksją. W obu chorobach występuje obsesja na punkcie jedzenia i masy ciała. Jednak, chociaż anorektycy miewają od czasu do czasu napady obżarstwa, większość bulimików nie cierpi na anoreksję. Zazwyczaj mają normalną wagę lub lekką nadwagę. Oznacza to, że jeśli twój nałóg jedzenia utrzymują w tajemnicy, a tak najczęściej bywa, może upłynąć dużo czasu, nim wyjdzie na jaw waga problemu.
Zostało już dowiedzione, że bulimia dotyka głównie kobiety, rozpoczyna się zwykle między 15 a 24 rokiem życia, często następując po okresie ścisłej diety. Naukowcy nie są pewni, jakie są dokładne przyczyny tego stanu. Nie wygląda na to, by związana była z jakimś określonym typem osobowości, ale może być poprzedzona bardzo silnym stresem, jak śmierć ukochanej osoby czy zerwanie związku emocjonalnego.
Większość kobiet stwierdza, że przed napadem żarłoczności czują duże napięcie, a nuda lub samotność dodatkowo skłaniają do otwarcia lodówki. Jedzenie skonsumowane podczas jednego typowego napadu może od trzech do trzydziestu razy przekraczać ilość pokarmu zjadaną w normalnych okolicznościach. Wydaje się, że w trakcie jedzenia napięcie i niepokój ustępują, ale po posiłku najczęściej pojawiają się na odwrót.

Metody leczenia
Skuteczne leczenie bulimii zależy od tego czy chorzy uświadomią sobie, że ich sposób odżywiania może zagrozić zdrowiu i równowadze emocjonalnej. Muszą czuć motywację do zmiany nawyków żywieniowych i wiedzieć, że czeka ich później trudny okres przystosowawczy.
Kuracja pod kierunkiem lekarza lub terapeuty powinna skłonić chorych, by przyjęli nowe, bardziej rozsądne podejście do jedzenia i wagi. Muszą współpracować z lekarzem


Funkcjonowanie naszego organizmu zależy w dużym stopniu od tego, jak się odżywiamy. Dietetycy posiadają gruntowną wiedzę na temat wpływu składników pożywienia na funkcje całego organizmu i potrafią je tak zestawiać, aby ustalona dieta odpowiadała nawet ludziom cierpiącym na rozmaite schorzenia.

Produkty żywnościowe typu fast food, np. hamburgery, zapiekanki, tosty, pizze czy frytki są w naszym kraju coraz bardziej popularne. Jednak dietetycy przekonują nas, że codzienne spożywanie tego rodzaju potraw jest szkodliwe dla zdrowia. Dietetyk to specjalista w dziedzinie racjonalnego żywienia, który wie, jakie składniki zawierają poszczególne potrawy, w jaki sposób są one przyswajane przez organizm oraz jaki wpływ wywierają na poszczególne funkcje komórek i narządów.
Dobrze wyważona dieta - sposób żywienia nie tylko pomaga zachować zdrowie, ale może wspomóc leczenie pewnych dolegliwości. Zdrowa dieta powinna zawierać odpowiednie ilości wszystkich potrzebnych organizmowi składników odżywczych - węglowodanów, tłuszczów. Białek, mikroelementów i witamin - a ponadto produkty bogate w błonnik. Fast food zawiera mało wymienionych składników, natomiast odznacza się wysoką zawartością tłuszczów.

Propagowanie racjonalnego odżywiania to bardzo ważne zadanie profilaktyki. która obejmuje zespół środków i działań mających na celu zapobieganie zjawiskom niekorzystnym. między innymi chorobom. Dietetycy pomagają ludziom wybrać taką dietę, jaka najskuteczniej pomoże zachować dobry stan zdrowia i wyjaśniają, które pokarmy będą działały korzystnie na organizm, a których należy unikać.

Kolejnym ważnym zadaniem dietetyków jest opracowywanie specjalnych diet leczniczych, stosowanych jako część terapii w leczeniu pewnych schorzeń albo dolegliwości fizycznych. W Polsce dietetycy zajmują się przede wszystkim tym właśnie zagadnieniem. Na przykład chorzy na cukrzycę powinni stosować dietę z wysoką zawartością błonnika, a niską zawartością tłuszczu, natomiast pacjentom z niektórymi schorzeniami wątroby zaleca się dietę niskobiałkową.
Nie można także zapominać o tym, że każdy pokarm ma określoną wartość energetyczną. Wszystkie przyjmowane przez nas składniki pokarmowe zostają przekształcone w energię i są wykorzystywane przez organizm przy spełnianiu różnorodnych funkcji. Przy wykonywaniu każdej, nawet najbardziej elementarnej czynności, jak chodzenie czy bieganie, organizm zużywa energię. Nieustannie zachodzące w organizmie procesy wzrostu i regeneracji tkanek powodują także stratę energii. Człowiek musi codziennie zjeść tyle pokarmów, by dostarczyć organizmowi energii niezbędnej do wypełnienia wszystkich funkcji. Jeśli jemy za mało, odczuwamy niepokój i zmęczenie. Jeśli jemy za dużo, nadmiar energii zostaje zmagazynowany w postaci tkanki tłuszczowej, co prowadzi do nadwagi. Dietetyk pomaga walczyć z otyłością, opracowując diety niskokaloryczne, których stosowanie ma ograniczyć ilość dostarczanych organizmowi kalorii i doprowadzić do zmniejszenia masy ciała.


Profilaktyka
W ramach działań profilaktycznych dietetyk stara się informować ludzi, na czym polega racjonalne odżywianie się umożliwiające zachowanie zdrowia i sprawności fizycznej. Współpracuje z pielęgniarkami, pracownikami opieki społecznej, położnymi, nauczycielami i lekarzami, dostarczając im najnowszych informacji. W rezultacie praca dietetyków wymaga umiejętności wyjaśniania zależności między sposobem odżywiania się, a ogólną sprawnością organizmu w prosty, zrozumiały sposób. Dietetycy pracują w różnych środowiskach i charakter ich pracy zależy od tego, kto ich zatrudnia i w jakim celu.


Układanie diet
Wielu pacjentów przebywających w szpitalach pozostaje na diecie leczniczej. Dietetyk, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym, zajmuje się planowaniem optymalnej diety i omawia z pracownikami kuchni sposób przygotowania posiłków. Zwykle nie gotuje on samodzielnie, ale wie, jak należy przygotować potrawy, by maksymalnie wykorzystać wszystkie składniki odżywcze w nich zawarte. Doradza też pacjentom, jaką dietę mają stosować po powrocie do domu. Jeśli pacjent jest odżywiany skutecznie, przed dietetykiem stoi odpowiedzialne zadanie kontrolowania, czy płyny podawane choremu zawierają wszystkie podstawowe substancje niezbędne do utrzymania go przy życiu.

Zdarza się, że dietetyk bierze udział w pracy badawczej; najczęściej polega ona na planowaniu eksperymentów żywieniowych i precyzyjnym odmierzaniu ilości podawanych pacjentom składników pokarmowych. Przeprowadzane z wielką dokładnością doświadczenia pozwalają w sposób naukowy ocenić wpływ poszczególnych substancji na ludzki organizm.

Niektórzy dietetycy prowadzą kliniki dla ludzi, którzy nie muszą być hospitalizowani, ale potrzebują specjalistycznej pomocy w zakresie odżywiania, na przykład cierpiący na cukrzycę, choroby jelit czy pewne rodzaje alergii.

Poza szpitalami dietetycy są czasem zatrudniani w stołówkach szkolnych, zakładowych czy sanatoryjnych w domach wczasowych i domach opieki społecznej.

Inne zadania

Dietetyk to osoba zajmująca się popularyzowaniem zdrowego stylu życia i odżywiania., współuczestnicząca w kształceniu kucharzy, farmaceutów, lekarzy i instruktorów opieki społecznej. Niektórzy przedstawiciele tego zawodu piszą artykuły do prasy czy prowadzą programy radiowe lub telewizyjne, by w ten sposób informować jak najwięcej ludzi o zdrowych produktach spożywczych i racjonalnych sposobach odżywiania się.

Przemysł spożywczy zatrudnia dietetyków, podczas procesu powstawania produktów żywnościowych i do badania jakości wyrobów wypuszczanych na rynek. To właśnie specjaliści z dziedziny żywienia ustalają skład chemiczny i Wartość kaloryczną produktów spożywczych sprzedawanych w sklepach.

Sportowcy konsultują z dietetykami swoje różnorodne problemy żywieniowe. Przykładowo bokser czy ciężarowiec musi stosować dietę wysokobiałkową, sprzyjającą przyrostowi masy mięśniowej. Lekkoatletom potrzebna jest inna dieta,: taka, która dostarcza dużo kalorii, ale pozwala zachować szczupłą i zwinną sylwetkę. Większość najlepszych drużyn piłki nożnej, koszykówki i siatkówki, a także zawodowych sportowców innych dyscyplin konsultuje się z "żywieniowcami" w nadziei, że pomogą im utrzymać szczytową formę i zachować zdrowie.

Rynek pracy nie wykazuje zapotrzebowania, na olbrzymią liczbę dietetyków, ale jest to niewątpliwie ważny i interesujący zawód. Profesjonalni dietetycy mają zwykle ukończone studia wyższe, posiadają także szeroką wiedzę z chemii, biologii, matematyki. Dietetyk musi interesować się stylem życia i odżywiania, mieć pozytywny stosunek do innych ludzi, być praktycznym w działaniu i posiadać zdolność sprawnego wyrażania się zarówno werbalnie, jak i na piśmie.


Dieta regulująca
Polecane:
- ciepłe, umiarkowane solidne posiłki;
- masło i tłuszcze
- smaki: kwaśny i słodki
- pożywienie łagodzące i sycące

Wskazówki i pomoce, przy stosowaniu tej diety regulującej:
- Wskazane są łagodzące potrawy: mleko (najlepiej ciepłe), śmietanka, masło, ciepłe zupy i długo duszone potrawy, gorące płatki, świeżo upieczony chleb.
- Pożywne śniadanie ustawi na cały dzień Najlepszy jest ryżowy lub pszeniczny kleik oraz wszystko, co gorące, mleczne i słodkie.