Choroby cywilizacyjne, ich przyczyny oraz mozliwosci walki z nimi.
NERWICE:
Nerwica, często określana jako nadmierna nerwowość, charakteryzuje się obecnością uczucia przejmującego lęku. Uczucie lęku może występować przejściowo i być powodowane strachem przed zbliżającym się istotnym dla danej osoby zdarzeniem, takim jak egzaminy szkolne czy badanie lekarskie. Lęk występujący w takich sytuacjach jest reakcją normalną. Natomiast u chorych z nerwicą uczucie lęku występuje właściwie we wszystkich sytuacjach związanych z pewną dozą niepewności, a nawet bez jakiejkolwiek przyczyny. W skrajnych przypadkach w ciężkiej nerwicy, pacjent doprowadzony jest do całkowitego emocjonalnego wyczerpania i bezsenności. Chorzy ci są również bardziej podatni na występowanie dolegliwości, których przyczyny są związane ze stresem.
Lęk przyjmuje niekiedy postać napadu panicznego lęku. Napad ten charakteryzuje się bardzo silnym lękiem połączonym z obecnością objawów somatycznych, takich jak ból w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu, uczucie zagrażającej śmierci. W ostatnich latach stwierdzono, że napady lękowe często występują rodzinnie i nierzadko rozpoczynają się w okresie dojrzewania. Podczas napadu lęku często występuje hiperwentylacja, to znaczy zwiększona częstotliwość płytkich oddechów. Powoduje to zaburzenie równowagi między stężeniem tlenu i dwutlenku węgla we krwi, co z kolei prowadzi do zawrotów głowy, uczucia bicia serca oraz innych dolegliwości. Objawy te mogą być tak nasilone, że same stają się przyczyną narastania lęku, powodując zwiększenie częstotliwości i nasilenia napadów. Osoby z nerwicą starają się za wszelką cenę unikać sytuacji, które, ich zdaniem, powodują wystąpienie lęku. Niektórzy nawet boją się wychodzić z własnych domów. Określane to jest jako agorafobia.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE:
Niektórzy chorzy cierpiący na nerwicę nie wiążą występujących u nich objawów somatycznych ze stanem emocjonalnym. Osoby te często chodzą do wielu lekarzy, starając się znaleźć przyczynę takich dolegliwości, jak bóle pleców, częste bóle głowy, mięśni i stawów, niestrawność biegunka. Najczęściej u tych chorych badanie lekarskie oraz wykonane badania dodatkowe nie wykazują żadnych nieprawidłowości. W tej sytuacji lekarz może podejrzewać nerwicę i skierować pacjenta do psychiatry lub innego specjalisty w celu postawienia diagnozy i wdrożenia leczenia. Lęki napadowe są łatwiejsze do rozpoznania od lęków uogólnionych. Zazwyczaj występują nagle, nie są powodowane konkretną przyczyną i trwają tylko 5-10 min, chociaż pacjenci mają wrażenie, ze trwają znacznie dłużej. Na przykład według kryteriów przyjętych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne napad lęku można rozpoznać, jeżeli u chorego występują, co najmniej 4 z następujących objawów:
· Uczucie duszności
· Niepewność, zawroty głowy, omdlenia
· Kołatanie serca
· Drżenie
· Obfite poty
· Ból lub uczucie rozpierania w klatce piersiowej
· Nudności, bóle brzucha
· Odbijanie, uczucie dławienia
· Uderzenia ciepła i zimna
· Drętwienie i mrowienie dłoni lub stóp
· Strach przed utratą równowagi
· Uczucie obawy przed śmiercią
LECZENIE:
Zazwyczaj stosuje się łącznie psychoterapię oraz leczenie farmakologiczne.
Leczenie farmakologiczne Tak w leczeniu nerwic, jak i napadów lęku podstawowym lekiem są środki przeciw lękowe i uspokajające. Najczęściej przepisuje się leki należące do grupy benzodiazepin. Należą do nich: chlordiazepoksyd, diazepam, lorazepam oraz alprazolam. Leki te działają poprzez blokowanie przewodzenia impulsów nerwowych, co prowadzi do zmniejszenia uczucia zdenerwowania lub niepokoju. Mogą jednak wywołać też uczucie senności i znacznie potęgują działanie wypitego alkoholu. Niekiedy jednoczesne wypicie alkoholu oraz zażycie środków z tej grupy może spowodować nawet zatrzymanie oddechu, a więc potencjalnie może staś się przyczyną śmierci. U 50% pacjentów z napadami lęku po 3 miesiącach kuracji za pomocą benzodiazepin dolegliwości całkowicie ustępują, a u 90% stwierdza się wyraźną poprawę. Mimo że leki uspokajające są skuteczne w leczeniu nerwicy oraz napadów lęku, nie powinny być stosowane dłuższy czas (zazwyczaj nie dłużej niż 12 tygodni bez przerwy). Może to, bowiem doprowadzić pacjenta do psychicznego uzależnienia od tego typu leków, a w następstwie do ich nadużywania. Należy pamiętać, że osoby, które przyjmują leki uspokajające przez kilka miesięcy, powinny odstawiać je stopniowo, zgodnie z zaleceniami lekarza. Niekiedy w leczeniu nerwic zamiast leków uspokajających podaje się leki, które nie powodują uzależnienia. Przykładem są beta-adrenolityki stosowane zwykle w leczeniu nadciśnienia tętniczego i choroby wieńcowej. Są one skuteczne w leczeniu niektórych rodzajów nerwic, szczególnie tych z przeważającymi napadami lękowymi. Leki te zmniejszają uczucie lęku poprzez hamowanie działania noradrenaliny i adrenaliny, neuroprzekaźnków wydzielanych w reakcji na stres. W przeszłości w leczeniu nerwic stosowano meprobamat, będący lekiem uspokajającym, oraz fenobarbital. Obecnie są one rzadko przepisywane ze względu na ryzyko uzależnienia, jeszcze większe niż w przypadku benzodiazepin.
Psychoterapia Zwykle poza lekami uspokajającymi psychiatrzy zalecają chorym psychoterapię. Stosowane są różne rodzaje terapii, od długotrwałej psychoterapii indywidualnej po krótkotrwałą terapię poznawczą. Podczas tej ostatniej pomaga się pacjentom właściwie oceniać własną osobę i występujące lęki. Przykładem może być osoba z lękiem napadowym, która uczy się, jak sobie radzić z niepokojącymi ją objawami. Innym podejściem terapeutycznym jest włączenie się w terapię grupową.
Inne metody leczenia
Są one często stosowane razem z metodami opisywanymi powyżej. Istotne znaczenie mają różne techniki relaksacyjne, na przykład ćwiczenia oddechowe mogące zapobiec hiperwentylacji lub ją powstrzymać. Stosowane są także liczne metody alternatywne.
Biofeedbeck Pacjent uczy się, jak powstrzymać hiperwentylację i inne objawy, które wywołać lub pogłębić napad lęku. Poszczególne techniki mogą być później stosowane w sytuacjach, które na ogół wywołują lęk.
Ziołolecznictwo Napary z ziół nie zawierających kofeiny pomagają uzyskać spokój. Niektóre zioła zawierają także substancje mogące zwalczać skutki nerwicy. Na przykład bukwica obniża ciśnienie tętnicze, a melisa, mięta i waleriana pomagają w walce z bezsennością. Skuteczna może być kuracja preparatami ziołowymi medycyny tybetańskiej (m.in. Bimala, Sem`Dhe, Agar 35)
Homeopatia Stosowanych jest wiele preparatów dobieranych w zależności od towarzyszących symptomów i okoliczności nasilających objawy. Zaleca się Aconitum D6, Ignatia D12, Argentum nitricum D12.
Hipnoza i wizualizacja Metody te są szczególnie przydatne w leczeniu lęku napadowego. Podczas kilku seansów z hipnotyzerem chory może nauczyć się zwalczać uczucie lęku poprzez połączenie ćwiczeń oddechowych z medytacją lub wizualizacją dotyczącą konkretnego miejsca lub sytuacji. Autohipnozy można także nauczyć się w domu, korzystając ze specjalnie nagranych na taśmę magnetofonową ćwiczeń.
Masaż Jest on bardzo skuteczną metodą walki ze stresem. Może być wykonywany przez masażystę lub osobę bliską choremu. Stosowanie specjalnych olejków eterycznych zwiększa skuteczność terapii.
Muzykoterapia Słuchanie muzyki działa zazwyczaj relaksująco. W celu zmniejszenia lęku terapeuci zalecają łagodną muzykę klasyczną. Dobry wpływ na pacjentów ma także muzyka kojarząca się im z jakimś przyjemnym okresem w ich życiu.
Joga i tai chi Dzięki stosowaniu tych terapii pacjent ma osiągnąć uczucie dobrostanu, do którego prowadzi zrównoważenie energii emocjonalnej i fizycznej. Joga jest szczególnie przydatna, gdyż uczy spokojnego, głębokiego oddychania, co z kolei zapobiega wystąpieniu hiperwentylacji.
Samoleczenie
W przeciwdziałaniu nerwicy bardzo skuteczne jest poświęcenie co najmniej 30 min. dziennie na medytację, ćwiczenia jogi, tai chi i słuchanie muzyki. Konieczne jest także „oderwanie się” na pewien czas od problemów codziennych, co można osiągnąć poprzez interesującą lekturę, ćwiczenia fizyczne lub inne przyjemne zajęcia. Do skutecznych metod samopomocy należą:
Ćwiczenia oddechowe Hiperwentylacje można powstrzymać, oddychając do papierowej lub plastikowej torebki. W ten sposób uzyskuje się podwyższenie stężenia dwutlenku węgla we krwi, które jest obniżane przez częsty i płytki oddech. Należy również ćwiczyć powolny, głęboki oddech. Powietrze powinno być wdychane przez nos, a wydychane ustami.
Ćwiczenia fizyczne Codzienne ćwiczenia są jednym z czynników umożliwiających utrzymanie zarówno zdrowia fizycznego, jak i emocjonalnego. Zaleca się pływanie, jazdę na rowerze, spacer. Niewskazane jest współzawodnictwo.
Leczenie dietą Czasami uczucie lęku występuje po spożyciu określonych potraw. Może to być związane z reakcją alergiczną lub nadmiernym działaniem przypraw i innych dodatków. Należy zatem unikać potraw, które wywołują nieprzyjemne objawy.
Inne przyczyny lęku Uczucie lęku może być wywołane przez nadużywanie alkoholu, kofeiny i stosowanie środków odchudzających. Podobne działanie mają także niekiedy kortykosteroidy i inne leki. U niektórych kobiet lęk jest stałym objawem występującym przed krwawieniem miesięcznym. Nadmierna nerwowość występuje także u osób z nadczynnością tarczycy.
CUKRZYCA:
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, w której ustrój albo nie wytwarza insuliny, albo nie w pełni ją zużytkowuje. Wskutek tego nie może prawidłowo przyswajać węglowodanów, a w mniejszym stopniu również białek i tłuszczów. Stężenie cukru (glukozy) we krwi rośnie i nerki wydalają jego nadmiar z moczem. Pomimo nadwyżki glukozy w organizmie mózg i inne tkanki potrzebujące paliwa nie są w stanie jej zużyć. Następuje więc rozpad białek i tłuszczów, jako zastępczego źródła energii, co w konsekwencji prowadzi do ciężkich zaburzeń biochemicznych. W dalszym przebiegu choroby duże stężenie glukozy we krwi uszkadza tkanki, zwiększając ryzyko wystąpienia takich powikłań, jak: niewydolność serca i nerek, ślepota, udar, zaburzenia neurologiczne. Chociaż istnieją skuteczne metody leczenia, cukrzyca należy do bardzo poważnych chorób (np. w Stanach Zjednoczonych jest jedną z głównych przyczyn zgonów). Rozróżnia się dwa jej rodzaje: typ I, charakteryzujący się całkowitym ustaniem wytwarzania insuliny, oraz typ II, w którym organizm bądź wytwarza niewystarczające ilości tego hormonu, bądź nie w pełni go zużytkowuje. Typ I nazywa się również cukrzycą insulinozależną lub młodzieńczą. Zwykle ujawnia się on w pierwszych 20 latach życia i polega na zniszczeniu komórek tzw. Wysp trzustkowych, wskutek czego zanika możliwość wytwarzania insuliny. Jego objawami są: częste oddawanie moczu, utrata masy ciała, nadmierne pragnienie, osłabienie, senność i zwiększone uczucie głodu. Typ II, zwany także insulinoniezależnym lub cukrzycą dorosłych, ujawnia się głównie u osób otyłych i starszych, chociaż zdarza się również u ludzi szczupłych. Rozwija się znacznie wolniej; u wielu chorych bywa rozpoznany dopiero po upływie lat. Oprócz objawów opisanych w typie I, charakterystyczne dla niego są: częste zakażenia, kurcze i mrowienie, zaburzenia w gojeniu, impotencja u mężczyzn oraz przewlekłe zapalenie pochwy u kobiet. Przyczyna cukrzycy nie jest znana, przypuszcza się jednak, że w trybie I układ odpornościowy niszczy własne komórki wysp trzustkowych wytwarzające insulinę. Fakt iż choroba występuje rodzinnie, może wskazywać także na czynnik genetyczny.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE :
Rozpoznanie opiera się na badaniu poziomu cukru we krwi. Podwyższony jego poziom nie musi bynajmniej oznaczać cukrzycy, wymaga jednak przeprowadzenia dodatkowych badań. Na ogół przyjmuje się, że do rozpoznania cukrzycy upoważnia dwukrotne stwierdzenie glukozy we krwi powyżej 140 mg/100 ml ( mg%). Oba badania muszą być wykonane na czczo, po upływie 8 godzin od ostatniego posiłku. W przypadkach granicznych pomocny bywa test z obciążeniem glukozą. Polega on na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi na czczo, a następnie po wypiciu roztworu cukru.
LECZENIE :
Jak dotychczas, nie ma skutecznego sposobu wyleczenia obu typów cukrzycy, ale chorobę można kontrolować skojarzonym leczeniem. Chorym na cukrzycę typu I trzeba regularnie wstrzykiwać insulinę. Jest również konieczne stosowanie specjalnej diety i ćwiczeń fizycznych. Muszą również sami mierzyć sobie poziom cukru we krwi. W przypadku typu II często wystarczy schudnąć, przestrzegać diety i wykonywać odpowiednie ćwiczenia. Badania wykazały, że w cukrzycy tego typu 80% otyłych chorych samo zmniejszenie masy ciała normalizuje poziom glukozy we krwi. Inni mogą potrzebować doustnych leków przeciwcukrzycowych, które zwiększają wytwarzanie i skuteczność działania własnej insuliny. Do leków takich zalicza się: biguanidy, pochodne sulfonylomocznika, inhibitory glukozydazy. Chorzy z obydwoma typami cukrzycy wymagają szczególnej troski lekarskiej i ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem, którym jest zazwyczaj internista lub endokrynolog. Ponieważ jednak cukrzyca uszkadza układ sercowo-naczyniowy, nerki, oczy oraz układ nerwowy, często niezbędne bywa współdziałanie lekarzy różnych specjalności. Na przykład okulista powinien co 6-12 miesięcy kontrolować dno oka ze względu na możliwość wystąpienia retinopatii cukrzycowej. Jest to zaburzenie, w którym dochodzi do przerostu i pękania naczyń krwionośnych siatkówki. Jeśli niema kontroli takie krwawienie prowadzi do ślepoty. W cukrzycy często występują powikłania sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie tętnicze i choroby tętnic wieńcowych. U wielu chorych dochodzi też do niewydolności nerek, która może wymagać dializy lub przeszczepu nerki. Pogorszenie krążenia krwi w naczyniach kończyn dolnych i stopach wiąże się nieraz z koniecznością operacji naczyniowych, a nawet amputacji.dla 13mln Amerykanów i ok. 1mln Polaków jest jednak pocieszająca wiadomość: 10-letnie badania i obserwacje kliniczne wykazały, że utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi znacznie zwalnia rozwój powikłań. Coraz więcej lekarzy zachęca więc chorych do narzucenia sobie reżimu, pozwalającego na osiąganie poziomu glukozy możliwie najbardziej zbliżonego do wartości prawidłowych. W praktyce oznacza to częste, co najmniej czterokrotne, sprawdzanie poziomu cukru w ciągu dnia i dostosowywanie do niego dawek insuliny lub innych leków. Istotne znaczenie mają też ćwiczenia fizyczne oraz przestrzeganie wskazówek dietetycznych dotyczących rodzaju i częstotliwości spożywanych posiłków. Podawanie insuliny ułatwiają specjalne wstrzykiwacze. Nosi się je w kieszeni lub przytwierdzone do paska. Można je odpowiednio zaprogramować, aby wstrzykiwały niewielkie dawki insuliny w określonym czasie.
INNE METODY LECZENIA :
Leczenie alternatywne jest cennym uzupełnieniem leczenia podstawowego. Ćwiczenia fizyczne pomagają ustrojowi lepiej przyswajać insulinę. Regularnie wykonywane, wpływają zazwyczaj na zmniejszenie wymaganej dawki, a chorym z II typem cukrzycy pozwalają nawet w ogóle wyeliminować doustne preparaty przeciwcukrzycowe. Ćwiczenia fizyczne usprawniają także krążenie i mogą zapobiegać niedokrwieniu kończyn dolnych.
Ziołolecznictwo W tradycyjnym zielarstwie stosowanych jest wiele ziół – najczęściej w postaci mieszanek mogących pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi. Należą do nich m.in. korzeń mniszka, liść czarnej borówki, ziele poziomki lub ziele rutwicy. Podobne działanie wykazują często preparaty z Pau D`arco i Essiak. Pomóc mogą również złożone preparaty ziołowe medycyny chińskiej (np. Liu Wei Di Huang Wan lub Longdan Xieganwan) i tybetańskiej (np. Chiny, Aru 18, Kyuru 6).
Homeopatia Zaleca się preparaty fosforowe, jako ułatwiające przywrócenie stabilizacji poziomu cukru we krwi.
Medytacja, autohipnoza i joga Te oraz inne techniki relaksacyjne pomagają zmniejszyć natężenie stresu, co może zwiększyć poziom glukozy we krwi.
Samoleczenie Każdy chory musi nauczyć się oznaczać poziom cukru we krwi i codziennie korygować stosowany reżim. Dotyczy to diety, ćwiczeń fizycznych i dawek przyjmowanych leków. W wypadku małych dzieci obowiązek ten spoczywa na rodzicach, natomiast pacjenci 9-10 letni mogą już sami mierzyć poziom cukru. Chorzy na cukrzycę, a zwłaszcza dzieci i dorastająca młodzież, potrzebują duchowego wsparcia, cierpliwych wielokrotnych wyjaśnień i edukacji, aby móc sprostać chorobie i pogodzić się z koniecznością codziennej samokontroli. Udział dzieci w obozach letnich, organizowanych przez Towarzystwo Chorych na Cukrzycę, ułatwia małym pacjentom sprostanie tym początkowo tak trudnym do zaakceptowania problemom.
Dieta cukrzyków jest w zasadzie podobna do zalecanej ludziom zdrowym. Zapotrzebowanie kaloryczne powinny w większości pokrywać węglowodany zawarte w jarzynach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, a w znacznie mniejszym stopniu- białko zwierzęce. By zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca, należy unikać cukru rafinowanego i ograniczyć spożywanie tłuszczów oraz pokarmów zawierających cholesterol.
Bezpośrednio po rozpoznaniu cukrzycy należy zwrócić się do specjalisty dietetyka, by opracował program właściwego żywienia, uwzględniający dotychczasowe preferencje smakowe i pozwalający zapoznać się ze wskazówkami Towarzystwa Chorych na Cukrzycę. Wskazówki te zawierają proste zasady, których przestrzeganie umożliwia pokrycie dziennego zapotrzebowania energetycznego i dostarczenie organizmowi potrzebnych składników pokarmowych. Stosowanie tych zasad wcale nie musi być dla chorego uciążliwe. Skrupulatna samokontrola pozwala dostosowywać dawkę insuliny do okolicznościowych odstępstw od diety.
Cukrzycy, ze względu na zaburzenia krążenia, są podatni na owrzodzenia skóry, zwłaszcza nóg i stóp. Przed tworzeniem się nagniotków i obtarć, które mogą być przyczyną ciężkich zakażeń, zabezpiecza wygodne obuwie. Należy też prawidłowo obcinać paznokcie, a w razie trudności korzystać z pomocy pedikiurzysty.
Niezbędne jest stałe noszenie przy sobie karty identyfikacyjnej chorego na cukrzycę. Umożliwia to uzyskanie bezzwłocznej pomocy lekarskiej w razie wypadku lub zaburzeń związanych z hipo- lub hiperglikemią. Szczególnej czujności chorego wymagają objawy przedawkowania insuliny, dlatego zawsze powinno się mieć ze sobą słodycze i w takiej sytuacji natychmiast je spożyć.
Inne przyczyny wysokiego poziomu cukru we krwi
Wzrost poziomu cukru we krwi mogą powodować liczne leki oraz choroby zaburzające czynność trzustki. Ciąża może wywoływać cukrzycę ciążową, występującą zwykle w drugim trymestrze. Rozpoznanie ustala się na podstawie poziomu cukru we krwi.
NADWAGA I OTYŁOŚĆ
Nadwaga jest w wielu krajach najczęstszym, związanym z odżywianiem, problemem zdrowotnym. W Stanach Zjednoczonych np. dotyczy około 50% wszystkich osób dorosłych, przy czym aż 30% z nich cierpi na otyłość, czyli ma wagę wyższą o co najmniej 20% niż waga prawidłowa. Sytuację w Polsce przedstawia poniższa tabelka:
Płeć Wiek Nadwaga Otyłość
Kobiety 20-29 lat60 lat 12,9%47,4% 2,4%21,0%
Mężczyźni 20-29 lat60 lat 26,2%62,9% 3,2%11,4%
Poza problemami natury psychicznej i estetycznej otyłość zwiększa ryzyko zachorowania na niektóre ciężkie choroby, np. na cukrzycę i choroby serca, zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi, macicy, jajników, okrężnicy, gruczołu krokowego i pęcherzyka żółciowego. Nadwaga powoduje też choroby stawów, bóle kręgosłupa i stóp, choroby układu oddechowego. U kobiet otyłość może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania i płodności.
Do niedawna nadwagę uważano za prosty skutek spożywania większej liczby kalorii, niż wynosi spalanie w ciągu codziennej aktywności. Obecnie wiadomo, że przyczyny nadwagi są bardziej złożone, że związane są z czynnikami dziedzicznymi, hormonalnymi, psychicznymi, podłożem etnicznym i kulturowym i innymi. Szczególnie ważne są uwarunkowania dziedziczne.
Walka z otyłością wymaga ogromnej siły woli i dlatego nie zaskakuje fakt, że około 90% osób, które się odchudzały, odzyskuje cała lub większość utraconej wagi w ciągu 5 lat. Nie oznacza to jednak, że próby uzyskania wagi zbliżonej do idealnej są zawsze skazane na niepowodzenie. Najtrwalszy sukces można osiągnąć, stosując długoterminowe programy odchudzające, dające powolny, ale stały skutek.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE:
Masa ciała niekoniecznie świadczy o otyłości; ważne jest, czy występuje nadmiar tkanki tłuszczowej. Aby ocenić czy masz nadmiar tkanki tłuszczowej, lekarz specjalnym cyrklem mierzy grubość fałdu skórnego, czyli warstwy skóry i tkanki podskórnej, które można razem uchwycić. Około 50% tkanki tłuszczowej w ustroju znajduje się tuz pod skórą, dlatego fałd skórny przedramienia lub tuż nad kością biodrową o grubości ponad 2,5 cm wskazuje na nadmiar tłuszczu.
Badania dodatkowe obejmują badanie krwi, moczu i hormonów. Lekarz może tez wypytać o nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną, gdyż ma to znaczenie nie tylko przy poszukiwaniu przyczyny nadwagi, ale także przy odchudzaniu, a następnie zapobieganiu ponownemu przyrostowi masy.
LECZENIE:
Wielu specjalistów uważa otyłość za chorobę przewlekłą, wymagającą długotrwałego leczenia (czasem z użyciem leków) , zmiany stylu życia oraz stosowania terapii alternatywnej.
Otyłość łagodna, kiedy masa ciała przekracza 20-40% masę idealna, często może być leczona samodzielnie lub z pomocą dietetyka i fizykoterapeuty.
Otyłość umiarkowana, zdefiniowana jako przekraczająca o 40-100% wagę należną, wymaga najczęściej stosowania leków zmniejszających łaknienie, diety ustalanej przez dietetyka, a także zmiany zachowań w czym może pomóc psychiatra lub psycholog.
Znaczna otyłość, ponad 100% powyżej wagi należnej, może wymagać leczenia chirurgicznego, ponadto stosowania leków, diety i zmiany zachowań.
Leki
Działanie pigułek odchudzających polega głównie na zmniejszeniu łaknienia i niekiedy na zmniejszeniu chęci na jedzenie pewnych pokarmów wysokokalorycznych.
Większość leków odchudzających ma podobne działania uboczne: nerwowość, wzrost ciśnienia tętniczego, kołatanie serca, bóle i zawroty głowy, bezsenność, zmiany nastroju, biegunka, zaparcia, wysypka.
Podczas stosowania leków odchudzających konieczne jest powstrzymanie się od pici alkoholu oraz ograniczenie kofeiny, która może zwiększyć nerwowość. Leki te nie mogą być przepisywane na okres dłuższy niż 12 tygodni, ponieważ są zaliczone do powodujących uzależnienie. Do leków odchudzających należą:
· Leki stymulujące, do których należy np. deksamfetamina, są najstarszą grupą leków odchudzających; łatwo powodują uzależnienie i ich stosowanie jest obecnie odradzane. Amfetaminy działają przez tłumieni łaknienia.
· Fentermina, podobna chemicznie do amfetaminy, ale o słabszym działaniu uzależniającym
· Fluoksetyna, jeden z najnowszych leków odchudzających, bardziej znany jako lek przeciwdepresyjny. Skutecznie zwiększa stężenie serotoniny w mózgu, przez co zmniejsza łaknienie i poprawia nastrój
· Fenylopropanoalamina, powszechnie dostępny lek o działaniu pobudzającym podobnym do amfetaminy.
Leczenie chirurgiczne
Istnieją różne metody leczenia chirurgicznego ciężkiej, zagrażającej życiu otyłości. Jedne z nich polegają na zmniejszeniu objętości żołądka, co powoduje uczucie sytości po spożyciu niewielkiej ilości pokarmu, inne na usunięciu części jelita cienkiego i zmniejszeniu w ten sposób wchłaniania pożywienia. Zwykle po takich operacjach bardzo szybko zmniejsza się masa ciała ( proces ten zostaje zahamowany po kilku latach ).
Te poważne zabiegi chirurgiczne zalecane są osobom z dużą nadwagą, którym mimo stosowania innych metod nie udało się schudnąć. Po operacji chorzy muszą pozostawać pod stałą opieką lekarską z powodu zwiększonego ryzyka zaburzeń metabolicznych i pooperacyjnych.
Inne metody leczenia:
Wiele alternatywnych metod stosowanych w celu zlikwidowania nadwagi albo nie działa, albo są one niebezpieczne dla zdrowia. Na przykład płynne diety białkowe mogą powodować groźne zaburzenia rytmu serca, które rozwijają się, gdy organizm metabolizuje tkankę beztłuszczową, w tym mięsień sercowy.
Ziołolecznictwo W celu regulacji metabolizmu zaleca się m.in.: morszczyn, koszyczek rumianku, korzeń mniszka, kora kruszyny, kłącze perzu, olej z ogórecznika.
Homeopatia W otyłości stosuje się m.in. preparaty Bryonia alba D6 i Phytolacca decandra D6- przyjmowane razem, a przy otyłości z towarzyszącą nadpobudliwością Kalium bromatum D6.
Ćwiczenia fizyczne Elementem składowym wszystkich skutecznych programów odchudzających są ćwiczenia fizyczne, które regulują łaknienie i stabilizują przemianę materii. Najlepiej jest rozpoczynać od treningów lżejszych, np. krótkich spacerów (około 1 km w ciągu 15 minut) i z czasem zwiększać tempo i dystans (do około 5 km w ciągu 45 minut). Szybki spacer przed posiłkiem dodatkowo zmniejsza apetyt.
Osoby ze znaczną nadwagą przed rozpoczęciem ćwiczeń powinny poradzić się lekarza. Jeżeli człowiek otyły nie choruje na serce i nie ma innych zaburzeń wykluczających wysiłek fizyczny, fizykoterapeuta może mu pomóc ułożyć plan odpowiednich ćwiczeń. Początkowo zalecane są ćwiczenia w wodzie, jako że mniej obciążają stawy. Jeśli nastąpi zmniejszenie masy ciała, można dodać spacery i łagodny aerobik.
Leczenie dietą Dieta jest podstawą wszystkich programów odchudzających. Lekarz dietetyk może pomóc zaplanować zdrową dietę, która umożliwi stopniowe zmniejszanie masy ciała i ułatwi przyzwyczajanie do nowych nawyków żywieniowych. Każda dieta odchudzająca powinna zawierać zróżnicowane pokarmy i dostarczać co najmniej 1000 kalorii dziennie, ale wówczas mogą być potrzebne witaminy w celu zapewnienia właściwego odżywiania.
Należy unikać diet bardzo restrykcyjnych. Każdy plan ograniczający spożywane kalorie prowadzi do zmniejszenia masy ciała, ale gwałtowne jej zmniejszanie jest zwodnicze, ponieważ kiedy liczba kalorii jest nadmiernie ograniczona, organizm obniża procesy metaboliczne w celu oszczędzania energii. I nawet jeśli osiągniesz zamierzoną masę ciała, organizm utrzymuje spowolnienie procesów metabolicznych, co oznacza, że potrzebuje mniej kalorii niż normalnie. A zatem, aby utrzymać osiągniętą masę ciała, musisz nadal ograniczać kalorie.
Zasady dobrego odżywiania:
· Śniadanie i obiad powinny być głównymi posiłkami; zakończ dzień lekką kolacją.
· Ograniczaj spożycie pokarmów zawierających dużo tłuszczu, a zatem takich jak ser, śmietana, krem, majonez, mielonka, masło, lody, orzeszki, ciasta i wszystko co jest smażone.
· Spożywaj niskotłuszczowe lub beztłuszczowe produkty mleczne i chude kawałki mięsa
· Unikaj sztucznych słodzików, które zwiększają łaknienie
· Zwiększ spożycie węglowodanów złożonych, zwłaszcza bogatych w włókna; należą do nich warzywa i chleb pełnoziarnisty
· W czasie posiłków nakładaj sobie niewielkie porcje
· Jako przekąski między posiłkami jedz produkty niskotłuszczowe: twarde precle, marchewkę, krakersy ryżowe, owoce, itp.
UZALEŻNIENIA
Uzależnienie to fizyczna i psychiczna potrzeba przyjmowania pewnych substancji chemicznych mimo ich negatywnego wpływu na stan zdrowia. W szerszym rozumieniu do uzależnień zalicz się też wewnętrzny, nie do opanowania, przymus wykonywania pewnych czynności, takich jak uprawianie gier hazardowych, kradzieże (kleptomania), uprawianie seksu. Wyróżnia się ponad 200 zespołów uzależnień, w których zwalczaniu znajduje zastosowanie 12-stopniowy model terapii opracowany przez grupy Anonimowych Alkoholików.
Na ogół uważa się, iż najczęściej dochodzi do uzależnienia od: nikotyny, alkoholu, kokainy, heroiny oraz amfetaminy i innych leków. Dotychczas nie udało się do końca wyjaśnić, dlaczego niektóre osoby przyjmują te substancje nie popadają w uzależnienie, a u innych dochodzi do nadużywania wspomnianych środków. Badania wskazują że wpływ na to mają m.in.: wrodzone predyspozycje, zaburzenia metabolizmu mózgu, zaburzenia osobowości. Najprawdopodobniej wszystkie te czynniki łącznie przyczyniają się do rozwoju uzależnienia u niektórych osób.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE:
Łatwo stwierdzić fakt wypicia alkoholu lub zażycia środków chemicznych- służą do tego odpowiednie badania krwi i moczu- nie istnieją natomiast badania diagnostyczne mogące wykazać uzależnienie. Lekarz w czasie badania pacjenta podejrzanego o uzależnienie zwraca jedynie uwagę na pewne szczególne zachowania. Aby rozpoznać uzależnienia od środków psychoaktywnych, należy stwierdzić u pacjenta co najmniej 3 z wymienionych niżej cech:
· Środek jest przyjmowany dłużej lub w większej ilości, niż jest to zalecane
· Pacjent odczuwa stałą potrzebę przyjmowania środka, wszelkie próby jego odstawienia są nieskuteczne
· Pacjent poświęca dużo czasu na zdobywanie tego środka lub na leczenie jego nadużywania
· Używanie danego środka wpływa negatywnie na życie osobiste lub zawodowe pacjenta
· Pacjent przyjmuje dany środek, mimo że zdaje sobie sprawę z jego negatywnego wpływu
· Próba zaprzestania przyjmowania danego środka wywołuje objawy odstawienia.
LECZENIE:
Sposób leczenia zależy od rodzaju uzależnienia. Terapia powinna być zatem dobrana indywidualnie. Szansa powodzenia wzrasta, jeżeli wszystkie osoby biorące udział w leczeniu: lekarz, pacjent i członkowie rodziny, rozumieją, że uzależnienie nie jest złym nawykiem lub objawem słabości, ale chorobą powodowaną wpływem czynników fizjologicznych i psychologicznych.
Nikotyna Ta silnie uzależniająca substancja pobudzająca jest zawarta w tytoniu. W ciągu kilku sekund od momentu dostania się do płuc nikotyna dociera, poprzez układ krwionośny, do mózgu. Stąd wysyłany jest sygnał do nadnerczy, które z kolei uwalniają adrenalinę i inne hormony wydzielane zwykle w czasie stresu. Wielu osobom wydaje się, że papierosy uspokajają, w rzeczywistości powodują one wzrost napięcia. Kiedy efekt działania nikotyny słabnie, palacz odczuwa zdenerwowanie i inne objawy abstynencyjne.
Leki zawierające nikotynę, jeżeli są właściwie stosowane, ułatwiają zaprzestanie palenia papierosów, ponieważ łagodzą objawy abstynencyjne: niepokój, bóle głowy, bóle mięśni, nudności, zmęczenie. Występują dwa rodzaje środków zawierających nikotynę: guma do żucia oraz specjalne nasączone lekiem.
Nikotyna zawarta w wymienionych lekach dostaje się do krwiobiegu, zaspokaja zapotrzebowanie organizmu i zapobiega wystąpieniu objawów abstynencyjnych. Przedawkowanie leków może jednak doprowadzić do zatrucia, niekiedy nawet śmiertelnego. Guma do żucia oraz plastry zawierające nikotynę powinny być używane zgodnie z zaleceniami. Aby uniknąć przedawkowania, bezwzględnie konieczne jest niepalenie papierosów w czasie leczenia. Po kilkutygodniowej terapii pacjent powinien odzwyczaić się od palenia. Wówczas można stopniowo odstawiać lek.
Jedynym lekiem, który nie zawiera nikotyny, a bywa stosowany w celu ułatwienia pozbycia się nałogu jest klonidyna. Nie należy ona jednak do leków bardzo skutecznych, ponadto wywołuje liczne objawy niepożądane, a zatem nie jest godna polecenia.
Alkoholizm Leczenie alkoholizmu odbywa się w trzech etapach. W pierwszym odstawia się alkohol i przeprowadza odtrucie oraz uzupełnienie niedoborów żywieniowych. Leczy się także współistniejące choroby. Odtrucie przeprowadza się zazwyczaj w szpitalu lub w specjalnym ośrodku. W drugim etapie rozpoczyna się psychoterapię. W trzecim etapie zwraca się uwagę na długotrwałe utrzymanie abstynencji oraz rehabilitację. Często do procesu leczenia włączani są członkowie rodziny.
Kokaina Po zażyciu kokainy człowiek czuje się ożywiony i pełen energii, narkotyk ten wywołuje także stan euforii. Do objawów działania kokainy należą halucynacje, strach i paranoja. Leczenie kokainizmu przeprowadza się zwykle, podobnie jak w przypadku alkoholizmu, w trzech etapach. Ponieważ jednak gwałtowne odstawienie kokainy może powodować ciężką depresje, często w czasie odtrucia włącza się leki przeciwdepresyjne.
Heroina Działanie heroiny jest bardzo silne, szybko wywołuje tolerancję i silnie uzależnienie. Przedawkowanie może doprowadzić do śmierci, co zdarza się często. Jedną z metod rzucenia nałogu jest zastąpienie heroiny metadonem. Mimo że jest on również środkiem uzależniającym, w porównaniu z heroina jego szkodliwość jest znacznie mniejsza. Pacjenci przyjmujący ten lek zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego terapie mogą pracować i żyć względnie normalnie, co w przypadku heroiny jest niemożliwe. Jest to kontrowersyjny sposób leczenia i może być stosowany tylko przez specjalistyczne ośrodki.
Leki Ponieważ nagłe odstawienie leków uspokajających, przeciwbólowych, amfetaminy i innych może powodować wystąpienie poważnych objawów abstynencyjnych, pacjent powinien pozostawać pod opieka lekarską. Zwykle konieczne jest stopniowe odstawianie leków.
SAMOLECZENIE:
Samoleczenie jest najskuteczniejsza metodą w przypadku nikotynizmu, a 95% palaczy zaprzestało palenia samodzielnie. Często jednak osoby te powracają do nałogu i zwykle, zanim odniosą sukces, podejmują kilka nieudanych prób rzucenia papierosów. W celu zwiększenia szansy na skuteczne wyzwolenie się z nałogu warto przygotować szczegółowy plan, zaczynając od uświadomienia sobie, z jakiego powodu wpadło się w nałóg. Na przykład wiele kobiet nie rzuca palenia z obawy przed przytyciem. W tej sytuacji wskazane byłoby rozpoczęcie ćwiczeń fizycznych, które nie tylko zapobiegają wzrostowi masy ciała, ale także korzystnie wpływają na ogólny stan zdrowia.
Samoleczenie nie należy do metod zalecanych w okresie odtruwania. Natomiast w kolejnych etapach leczenia uzależnień ma ono podstawowe znaczenie. Celem terapii po okresie odtruwania jest bowiem takie wzmocnienie zdolności pacjenta do panowania nad emocjami, aby mógł powstrzymać się od chęci powrotu do nałogu. Nie znaczy to naturalnie, że do tego celu dochodzi się samodzielnie. W jego osiągnięciu pomaga wiele organizacji i grup terapeutycznych.
CHOROBY PSYCHICZNE:
Lekarze od dawna próbują zdefiniować pojęcia „choroby psychicznej” i „zdrowia psychicznego” oraz wytyczyć dzielącą je granicę. Ogólnie zdrowie psychiczne oznacza zdolność do pełnego przeżywania radości i smutków realnego życia oraz umiejętność utrzymywania kontaktów i współpracy z innymi ludźmi. Z choroba psychiczną możemy mieć do czynienia wtedy, gdy reakcje danej osoby zaczynają być niezrównoważone, nie radzi sobie ze zwykłymi problemami codziennego życia- innymi słowy nie zachowuje się całkowicie „normalnie”.
Zdefiniowanie „normalności” nastręcza ciągle poważne problemy. Wszyscy mamy swoje fobie, dziwactwa i małe „odchylenia od normy”. Każdy z nas zna takie sytuacje, z którymi trudno jest mu sobie poradzić i w których reaguje „inaczej niż zwykle”, na przykład bardziej nerwowo. Granica między zachowaniem normalnym i nienormalnym jest więc bardzo trudna do ustalenia.
Najczęściej za choroby psychiczne uznaje się te zaburzenia funkcjonowania naszego umysłu, które wpływają na zdolność do racjonalnego myślenia. Pojęcie „upośledzony umysłowo” lub „niedorozwinięty umysłowo” odnoszą się do braku postępów w rozwoju umysłu i zazwyczaj nie są uznawane za chorobę psychiczną.
Ogólnie choroby psychiczne dzieli się na zaburzenia neurotyczne, zaburzenia psychotyczne i zaburzenia osobowości.
Zaburzenia neurotyczne występują dość często. Pojawiają się wtedy, gdy człowiek przestaje radzić sobie z problemami dnia codziennego: troskami, lękami i rozczarowaniami, jakie niesie ze sobą życie. Chora osoba, próbując ominąć stojące przed nią problemy, ucieka się do form zachowań, które nazywamy zachowaniami zaburzonymi. Często problemom neurotycznym towarzyszą napady rozpaczy i poczucie winy.
Metody leczenia:
Leczenie choroby neurotycznej zwykle polega na zidentyfikowaniu i usunięciu przyczyny problemu. Czasem bywa to bardzo trudne.
Psychoterapeuta to osoba specjalizująca się w „leczeniu rozmową”. Zadaje on pacjentowi pytania dotyczące jego przeszłości, poglądów, lęków, aż do momentu, gdy wyczuje „drażliwe miejsce”, czyli temat na który pacjent zwykle nie ma ochoty rozmawiać i który podświadomie od siebie odpycha.
Psychoterapeuta, w połączeniu ze starannie dobranym i dobrze prowadzonym leczeniem farmakologicznym, jest podstawowym sposobem leczenia wielu chorób psychicznych.
Wyróżniamy wiele typów i stopni zaawansowania zaburzeń neurotycznych, od lekkiego niepokoju do poważnej depresji maniakalnej.
FOBIE:
Fobia to nieracjonalny lęk przed konkretną sytuacją czy przedmiotem, objawiający się gwałtownymi atakami niepokoju. Fobie takie jak na przykład agorafobia (lęk przed otwarta przestrzenią) lub klaustrofobia (lęk przed przestrzeniami zamkniętymi), znacznie ograniczają możliwość normalnego życia.
Ludzie dotknięci nerwicą natręctw nie są w stanie odpowiednio się skoncentrować. Obsesja to myśl lub idea, która przychodzi do głowy i nie znika; kompulsja, czyli natręt na czynność, to konieczność ciągłego powtarzania jednego typu zachowania, pomimo że jest ono niepotrzebne lub bezsensowne. Takie zaburzenia mogą wynikać z tłumionych podświadomych pragnień lub poczucia winy. Hipochondrycy maja podobna obsesje na punkcie swojego organizmu- ciągle wyobrażają sobie, że coś jest z nim nie w porządku.
Nerwica histeryczna często wiąże się z takimi objawami, jak drżenie czy dygotanie, lub poważnymi problemami w rodzaju utraty wzroku lub mowy.
DEPRESJE:
Nerwice depresyjne należą do potencjalnie najgroźniejszych zaburzeń nerwowych. Objawiają się chorobliwym przygnębieniem i zahamowaniem czynności psychicznych. Chory coraz głębiej pogrąża się w smutku, apatii i letargu, aż w końcu nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Opisywany stan może wystąpić po jakimś wstrząsającym przeżyciu lub wyczerpującej chorobie. Czasami nie można ustalić wyraźnych przyczyn zewnętrznych, wtedy depresję nazywamy endogenną (wewnątrzpochodną).
Do objawów depresji należą trudności z zasypianiem i koncentracją, nerwowość i utrata apetytu. W szczególnie ostrych przypadkach przygnębienie może prowadzić do myśli samobójczych.
Lekką depresję często może wyleczyć zmiana stylu życia, np. rozpoczęcie regularnych ćwiczeń fizycznych, lub kilka dni odpoczynku, jednak poważne przypadki mogą wymagać kuracji farmakologicznej połączonej z psychoterapią.
PSYCHOZA:
Tak jak w przypadku nerwicy, u pacjenta cierpiącego na psychozy występuje zaburzone zachowanie. Istotną różnicą jest fakt, że psychotyk traci kontakt z rzeczywistością. Nie zdaje sobie sprawy z tego, że jego zachowanie nie jest normalne i że potrzebuje pomocy lekarza.
Zaburzenia psychotyczne mogą pojawić się wtedy, gdy procesy umysłowe są upośledzone z powodu uszkodzeń mózgu, np. w wyniku rany głowy lub guza. Jeśli nie da się wyraźnie ustalić przyczyny fizycznej, stan ten nazywamy czynnościowym zaburzeniem psychotycznym.
Depresja maniakalna polega na występowaniu okresów zachowania depresyjnego (podobnego do nerwicy depresyjnej) na zmianę z okresami entuzjastycznego, maniakalnego pobudzenia. Te dwie fazy mogą być rozdzielone długimi okresami stabilizacji. Podczas fazy maniakalnej pacjent bywa agresywny i może nie zwracać uwagi na innych ludzi. Często stanom takim towarzyszą urojenia. Podczas fazy depresyjnej pacjentowi może się wydawać, że jest śledzony. Depresja maniakalna może prowadzić do myśli i prób samobójczych.
Osoby z zaburzeniami paranoidalnymi także cierpią na urojenia. Mogą odczuwać nieuzasadnioną zazdrość i bez powodu oskarżać ukochaną osobę o zdradę. Często osoba chora zaczyna wierzyć, że jest kimś znakomitym lub wielkim- nawet Bogiem, albo przeciwnie- przeświadczona jest o swojej niskiej wartości.
Ludzie cierpiący na manie prześladowczą są przekonani, że wszyscy dookoła „knują coś” przeciwko nim. Urojenia są dla pacjenta czymś bardzo realnym. Próby przekonania go, że jest w błędzie, często odnoszą całkiem odwrotny skutek, tylko utwierdzając chorego w jego urojeniach.
Schizofrenia jest czasem opisywana jako „rozdwojenie jaźni”, ale lepszym określeniem jest chyba „rozbicie jaźni”, czyli dezorganizacja procesów myślowych i zachowań. Ta choroba najczęściej postępuje etapami, a pojawia się zwykle we wczesnych fazach dorosłości.
Pacjent ma coraz większe problemy z koncentracją, niewłaściwie reaguje na otaczającą go rzeczywistość. Chory czuje się jakby ktoś zawładnął jego ciałem i duszą, zaczyna słyszeć dziwne głosy i odczuwać dziwne wrażenia. W schizofrenii paranoidalnej opisanym objawom towarzyszy mania prześladowcza.
Schizofrenia jest związana z zaburzeniami w równowadze chemicznej mózgu i często bywa dziedziczna. Pacjent jest zwykle kierowany do szpitala w celu oceny stanu zdrowia i ustalenia sposobu leczenia. Następnie zostaje poddany psychoterapii i rehabilitacji i, jeśli ataki schizofrenii ustąpią, wraca do domu.
W każdym społeczeństwie żyją ludzie dotknięci chorobami psychicznymi. Charakter i przyczyny tych chorób często są trudne do rozpoznania nie tylko dla pacjentów, ich znajomych i krewnych, lecz także dla lekarzy. Dlatego tak skomplikowane jest leczenie zaburzeń umysłowych.
CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA:
Miażdżyca tętnic
Stwardnienie tętnic jest powszechnym określeniem arteriosklerozy, w której ściany tętnic grubieją i tracą elastyczność. Do pewnego stopnia wynika to z procesu starzenia. Często jednak stwardnienie jest związane z miażdżycą, czyli odkładaniem się substancji tłuszczowych na wewnętrznej powierzchni ściany tętnicy.
Chociaż miażdżyca może się pojawić w każdej tętnicy organizmu, najczęściej powstaje w tętnicach wieńcowych serca i tętnicach szyjnych zaopatrujących mózg w krew. Odkładające się złogi substancji tłuszczowych w tych najważniejszych dla organizmu naczyniach krwionośnych mogą być przyczyną zawału serca lub udaru.
Chociaż objawy miażdżycy pojawiają się w późniejszym okresie życia to badania dowodzą, że proces może rozpoczynać się już w okresie młodzieńczym lub nawet dzieciństwie. Odkładające się złogi cholesterolu, wapnia i innych substancji wzdłuż ścian tętnicy powodują narastające zwężenie światła naczynia i ograniczenie przepływu krwi.
Prawie każda osoba w średnim lub starszym wieku ma do pewnego stopnia stwardniałe i zwężone tętnice. W trakcie rutynowych badań lekarz może stwierdzić objawy miażdżycy osłuchując tętnice szyjne w celu wykrycia ewentualnych szmerów oraz wyczuć osłabienie pulsu na stopach i ich oziębienie.
Większość ekspertów uważa miażdżycę za chorobę nieuleczalną, mimo to postępująca miażdżyca i jej objawy powinny być leczone różnymi lekami oraz innymi formami terapii.
Osobom z wysokim poziomem cholesterolu w surowicy krwi, w przypadku których leczenie dietą i zmiana stylu życia nie przyniosły rezultatów, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne.
Pacjentom z podwyższonym ciśnieniem krwi lekarz przepisze leki obniżające ciśnienie. Istotna jest również kontrola cukrzycy i innych chorób towarzyszących. W razie nieskuteczności działania leków konieczne jest leczenie chirurgiczne.
Styl życia odgrywa główną rolę w zapobieganiu wczesnemu rozwojowi stwardnienia tętnic i miażdżycy. Zmniejszenie masy ciała, zrezygnowanie z palenia, regularne ćwiczenia fizyczne i rozważna dieta- to najlepszy sposób zapobiegania i samoleczenia w stwardnieniu tętnic
Ćwiczenia fizyczne w postaci spacerów lub innych ćwiczeń dynamicznych, wykonywane przez 15-20 minut 3-4 razy w tygodniu, pozwalają na utrzymanie dobrej kondycji fizycznej oraz sprzyjają lepszemu krążeniu krwi.
Zawał serca
Fachowa nazwa ataku serca brzmi: zawał mięśnia sercowego Jest to martwica komórek powstała na skutek znacznego zmniejszenia lub nawet całkowitego zatrzymania dopływu krwi do określonych części mięśnia sercowego.
Większość ataków serca jest wynikiem zamknięcia jednej z tętnic wieńcowych, naczyń, które otaczają serce i którymi dostarczany jest tlen oraz inne składniki odżywcze do mięśnia sercowego.
Często zawał serca jest pierwszym objawem choroby wieńcowej. Niektóre zawały przebiegają bezbólowo i są wykrywane dopiero w przypadkowo wykonywanych badaniach elektrokardiograficznych.
Najważniejszym objawem ataku serca jest silny, ściskający ból zlokalizowany w klatce piersiowej (najczęściej w okolicy zamostkowej) trwający od około pół godziny do godziny. Inne objawy to pogorszenie samopoczucia, uczucie ucisku, gniecenia w środku klatki piersiowej, ból promieniujący do ramion, szyi, rąk, żuchwy i pleców, zawroty głowy, utrata przytomności, pocenie, nudności, wymioty, spłycenie oddechu. Nie wszystkie te objawy występują jednocześnie. Czasami dolegliwości zmniejszają się i znów nawracają.
Atak serca jest stanem nagłym, wymagającym natychmiastowej opieki medycznej.
Osoby zagrożone zawałem serca powinny zastosować się do zaleceń lekarza. Oznacza to zmianę dotychczasowego stylu życia, czyli rezygnację z niezdrowej diety oraz prowadzenie bardziej aktywnego trybu życia. Palacze papierosów powinni natychmiast zerwać z nałogiem, a chorzy na cukrzycę nie tylko przestrzegać diety, ale także regularnie przyjmować leki i kontrolować poziom cukru. Osobom z nadwagą zalecane jest odchudzenie, ponieważ nadciśnienie tętnicze jest często związane z otyłością.
Dieta ograniczająca tłuszcze, cukier, sól, oraz bogata w świeże owoce i warzywa pomaga zapobiegać chorobom serca. Do zalecanych przez lekarzy składników odżywczych należą także sole mineralne i mikroelementy, a zwłaszcza magnez, który pomaga uregulować puls.
Nauka technik relaksacyjnych łagodzących stres oraz regularne ćwiczenia fizyczne to warunki zachowania naszego układu krążenia w dobrej kondycji przez długie lata.
Choroba wieńcowa
Chorobą wieńcową charakteryzują nawracające bóle w klatce piersiowej, zlokalizowane za mostkiem, promieniujące do szyi, żuchwy, ramion i pleców. Charakter bólu bywa różny, ale najczęściej opisywany jest jako uczucie gniecenia, ciasnoty, ciężaru, duszenia, często towarzyszy mu przyspieszenie i spłycenie oddechu. Ból pojawia się wtedy, gdy miesień sercowy nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu. Najpowszechniejszą przyczyną choroby wieńcowej jest miażdżyca.
Ostry napad choroby wieńcowej może wywołać ciężkostrawny posiłek lub ekspozycja na zimno, ponieważ wtedy krew z naczyń wieńcowych przemieszcza się do innych części organizmu. Niektórzy ludzie odczuwają bóle podczas odpoczynku lub snu. Często ten rodzaj choroby wieńcowej określany jest jako niestabilna choroba wieńcowa, która jest ostrzegającym sygnałem bezpośredniego zagrożenia zawałem mięśnia sercowego.
Nie istnieją specyficzne objawy choroby wieńcowej. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wieńcowej zwiększają takie czynniki jak palenie papierosów, wystąpienie zawałów mięśnia sercowego w rodzinie, podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, podwyższony poziom cholesterolu, cukrzyca, itd.
Istnieje wiele skutecznych sposobów leczenia choroby wieńcowej, od treningu fizycznego poczynając do leczenia farmakologicznego i chirurgicznego. Zależy to od nasilenia objawów i stopnia zajęcia naczyń wieńcowych. W pierwszej kolejności zalecana jest zmiana stylu życia i leki. Metody chirurgiczne rezerwuje się dla przypadków, które nie poddają się leczeniu zachowawczemu.
W celu powstrzymania rozwoju choroby wieńcowej używa się trzech głównych rodzajów leków. Pierwszą grupę stanowią leki przeciwdusznicowe, jak nitraty, beta blokery i blokery kanałow wapniowych, które w rozmaity sposób redukują obciążenie , jakiemu poddawany jest mięsień sercowy. W drugiej grupie znajdują się leki, które zmniejszają ryzyko zakrzepicy. Sklejanie się ze sobą (agregacja) płytek krwi stanowi jeden z pierwszych etapów procesu powstawania zakrzepów. Jednakże zjawisku sklejania można zapobiegać lub je eliminować, stosując leki antykoagulacyjne. Leki z tej grupy zapobiegają tworzeniu się białkowego komponentu zakrzepów krwi. Leki rozpuszczające ten komponent nazywamy lekami trombolitycznymi.
Choroba nadciśnieniowa
Wysokie ciśnienie tętnicze krwi (nadciśnienie) pojawia się wtedy, gdy siła pochodząca z czynności skurczowej mięśnia sercowego działa na ściany tętnic o obniżonej elastyczności. Początkowo przebiega podstępnie i nie daje objawów aż do chwili osiągnięcia bardzo zaawansowanego i niebezpiecznego poziomu. Wtedy może powodować bóle głowy, zaburzenia świadomości, dzwonienie w uszach i przyspieszenie czynności serca. Jeżeli nie jest właściwie kontrolowane, może prowadzić do zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu lub niewydolności nerek. Wywołuje również uszkodzenie wzroku i innych narządów.
Znane są niektóre czynniki predysponujące do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Należą do nich: otyłość, rodzinne występowanie nadciśnienia lub udaru mózgu w młodzieńczym wieku. Dieta bogata w sód może przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia u osób z predyspozycją dziedziczną
Nadciśnienie jest najczęściej stwierdzane dopiero podczas rutynowego badania lekarskiego lub w czasie wykonywania specjalnych badań przesiewowych.
Ciśnienie tętnicze jest zazwyczaj niższe w czasie snu, a najwyższe we wczesnych godzinach porannych. Gniew i stres podwyższają ciśnienie tętnicze, podobnie jak kofeina, nikotyna i alkohol.
Leczenie zależy od przebiegu choroby i obecności powikłań. Łagodne i umiarkowane nadciśnienie- wartości mieszczą się w przedziale 140-149/90-104- jest początkowo leczone poprzez zmianę stylu życia. Gdy to nie wystarcza lub gdy nadciśnienie ma charakter ciężki lub umiarkowany z wartościami powyżej 160/105, zalecane są leki hipotensyjne.
W leczeniu nadciśnienia tętniczego bardzo ważne są regularne kontrole lekarskie i przyjmowanie leków.
Nadciśnienie łagodne i umiarkowane można opanować dietą. Należy wyeliminować, bądź znacznie ograniczyć spożycie soli. Wskazane jest zwiększenie spożycia warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych oraz ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i innych tłustych pokarmów.
Zmiany w diecie powinny być połączone z innymi zmianami w stylu życia: niepalenie papierosów i unikanie biernego palenia, zmniejszenia nadwagi, unikanie napojów alkoholowych.
Wady serca
Wiele niemowląt rodzi się z wadami serca, spowodowanymi zwykle nieprawidłową budową jednej z zastawek. Wadę tę można skorygować operacyjnie. Jednakże u małych dzieci występują jeszcze inne problemy z sercem, u niektórych wykształcają się otwory, przez które krew może przepłynąć z jednej części serca do drugiej. W takim przypadku odtlenowana krew przepływa przez serce, omijając płuca i powtórnie zostaje skierowana do pozostałych narządów. Stan chorego często ulega samoistnej poprawie po upływie kilku lat, jeśli jednak to nie następuje, taki ubytek musi wypełnić chirurg.
Czasami dzieci rodzą się ze zwężeniem lub blokadą w tętnicach wieńcowych, które utrudniają dopływ krwi do samego serca. Skutkiem tego rodzaju wad jest zadyszka u dziecka, a w niektórych przypadkach niedobór energii.
Ponad 75 procent wrodzonych wad serca można z powodzeniem leczyć chirurgicznie, a w większości innych przypadków poprawa następuje samoistnie.
Zapalenie mięśnia sercowego jest choroba spowodowaną stanem zapalnym w różnych częściach serca. Zapalenie osierdzia jest zapaleniem błony otaczającej serce. W wyniku choroby pod błoną gromadzi się płyn. Przyczyną schorzenia mogą być różne infekcje, choroba nerek lub zapalenie stawów. Gromadzący się pod błona płyn trzeba odciągać chirurgicznie, w przeciwnym razie życie pacjenta jest zagrożone. Zapalenie tkanki mięśniowej serca może spowodować trwałe, często nieodwracalne uszkodzenie komórek mięśniowych. Jedynym wyjściem w takim przypadku bywa często przeszczep serca.
Kolejna chorobą serca jest kardiomopatia. Mięsień sercowy może być osłabiony albo nieprawidłowo rosnąć, przez co narząd przestaje wydajnie pracować. W większości przypadków przegroda międzykomorowa grubieje. W chorobie tej ulgę przynoszą leki zmniejszające napięcie ścian serca, ale wyleczyć ją można tylko poprzez zabieg chirurgiczny, a lekarze doradzają przeszczepienie nowego serca.
Niedokrwistość
Niedokrwistość sierpowata to wrodzona, uwarunkowana dziedzicznie choroba. Charakteryzuje się ona występowaniem we krwi nieprawidłowej hemoglobiny (hemoglobiny S- HbS), barwnika krwinek czerwonych, który zawiera żelazo i jest odpowiedzialny za przenoszenie tlenu do wszystkich komórek organizmu. Nazwa choroby pochodzi od nieprawidłowego, półksiężycowatego (sierpowatego) kształtu tych krwinek.
Nasilenie anemii sierpowatej może być zróżnicowane, ale zawsze występuje niedokrwistość z towarzyszącymi jej objawami- zmęczeniem, skróceniem oddechu, szybkim biciem serca i opóźnieniem wzrostu. Pod wpływem niedotlenienia, kwasicy, po zażyciu niektórych leków, wypiciu alkoholu może wystąpić tzw. przełom hemolityczny, kiedy to we krwi krąży znaczna liczba sierpowatych krwinek, które zatykają małe naczynia krwionośne i w ten sposób blokują dopływ krwi do istotnych życiowo narządów.
Po pewnym czasie nerki, płuca, serce i stawy ulegają trwałemu uszkodzeniu. W ciężkich przypadkach chorzy umierają już w młodym wieku z powodu niewydolności nerek, niewydolności oddechowej czy udaru.
Niedokrwistość sierpowata najbardziej rozpowszechniona jest wśród ludzi rasy czarnej. W Polsce jest właściwie niespotykana, mogą zdarzać się pojedyncze przypadki.
Na niedokrwistość chorują dzieci, które od obojga rodziców odziedziczyły geny niosące tę chorobę. Te dzieci które odziedziczyły jeden gen, są jego nosicielami i przekazują go następnemu pokoleniu.
Osoba u której rozpoznano niedokrwistość sierpowatą, powinna pozostawać pod opieką specjalisty zajmującego się chorobami dziedzicznymi, a w Polsce- hematologa.
W chwili obecnej podstawą leczenia jest zapobieganie wystąpieniu zakażeń. W tym celu lekarze specjaliści zalecają profilaktyczne podawanie antybiotyków wszystkim dzieciom z niedokrwistością sierpowatą.
Istotne znaczenie mają także szczepienia. Oprócz szczepień rutynowych należy także stosować szczepienia przeciw zapaleniu płuc, grypie oraz wirusowemu zapaleniu wątroby.
Białaczka
Nazwa białaczka- leukemia, pochodzi od greckich słów „biała krew”- określa grupę złośliwych nowotworów układu krwiotwórczego i odnosi się do białawego zabarwienia krwi chorego, które powstaje na skutek obecności dużej liczby nieprawidłowych leukocytów (krwinek białych) w krążeniu. Białaczki można podzielić następująco:
Ostra białaczka limfoblastyczna , najczęściej spotykana u dzieci, charakteryzuje się gwałtownym wzrostem liczby nieprawidłowych limfocytów i ich prekursorów;
Ostra białaczka mieloblastyczna ( szpikowa ), rzadsza u dzieci, najczęściej występuje u dorosłych, przebiega gwałtownie i w czasie jej trwania obserwuje się nadmierna liczbę niedojrzałych i nieprawidłowych granulocytów lub monocytów, komórek odpowiedzialnych za zwalczanie zakażenia.;
Przewlekła białaczka szpikowa, o powolnym przebiegu, chorują na nią zwykle osoby w średnim wieku
Przewlekła białaczka limfatyczna, charakteryzuje się powolnym przebiegiem, obecnością dużej liczby nieprawidłowych limfocytów, występuje u ludzi starszych.
Najcięższymi chorobami są ostre białaczki, które pojawiają się nagle i powodują gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia. Najczęściej spotykane objawy białaczki to: łatwe siniaczenie, krwawienia, zmęczenie, bladość skóry, zawroty głowy, gorączka, skrócenie oddechu, bóle stawów, bolesność uciskowa brzucha i płyn w jamie brzusznej. Gdy choroba nie jest rozpoznana i leczona może dochodzić do jej zaostrzenia, pojawiają się wówczas inne objawy i przebieg jest gwałtowniejszy.
Ostre białaczki leczone są zwykle skojarzona chemioterapią, tj. przez podanie różnych kombinacji leków przeciwnowotworowych. Stosować także można radioterapię, zwłaszcza wtedy gdy podejrzewa się zajęcie ośrodkowego układu nerwowego. Ponieważ chorzy na białaczkę są szczególnie podatni na ciężkie infekcje, w czasie leczenia powinni przebywać niemal w sterylnych pomieszczeniach.
W niektórych przypadkach bierze się pod uwagę przeszczep szpiku kostnego- jest to obecnie najskuteczniejsza metoda leczenia.
Odpowiednie leki w połączeniu z innymi metodami leczenia pozwalają przez szereg lat utrzymać kontrolę nad białaczką.