Ochrona środowiska - dostęp do informacji

Dostęp do informacji w ustawie
Ustawa zakłada, że informacje o środowisku są udostępniane w dwóch trybach:
1. Przez ich upowszechnieni (upublicznienie)
2. Na indywidualny wniosek
Ad 1. Obowiązek upowszechnienia, dotyczy określonych informacji, które zostały wskazane enumeratywnie w art. 24ust.1 ustawy. Obowiązek ten obciąża organy administracji publicznej, oraz inne podmioty, jak np. zarządzającego drogą, linia kolejową, powinno się odbywać za pośrednictwem środków teleinformatycznych, głównie przy wykorzystaniu elektronicznych baz danych na stronach biuletynu informacji publicznej. Obowiązkiem udostępnienia na stronach biuletynu ustawa obejmuje też określone dokumenty i bazy danych. Opublikowanie informacji lub dokumentów powinno pozwalać na zapoznanie się z takim dokumentem lub informacją, każdemu bez ograniczeń formy upowszechnienia informacji o środowisku, a głównie o dokumentach gdzie takie informacje są zawarte. Tą formą jest zobowiązanie do prowadzenia publicznie dostępnych wykazów danych takich dokumentów. Ten wykaz, co należy podkreślić obejmuje tylko dane o dokumentach, a nie obejmuje treści tych dokumentów.
Wykaz ma za zadanie ułatwienie orientacji w zakresie dokumentacji będącej w dyspozycji organów.
Dostęp do informacji o środowisku na wniosek – jest podstawową formą dostępu do informacji o środowisku. Wniosek powinien mieć formę pisemną. Natomiast sama ustawa nie stawia żadnych innych wymagań jakie powinien spełniać wniosek. Należy jednak przyjąć, że powinien on spełniać wymogi przewidziane dla podań w trybie KPA. Dalej wniosek powinien zostać rozpatrzony bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca od dnia otrzymania. Oznacza to udostępnienie informacji, ewentualnie wydanie decyzji administracyjnej dostępu do informacji. Termin ten może zostać przedłużony do 2 miesięcy, ze względu na stopień skomplikowania sprawy.
W art. 12 ust. 2 wskazano sytuacje, w których informacje są udostępniane bez pisemnego wniosku. Dotyczy to informacji, które nie wymagają wyszukiwania, których można udzielić w postaci ustnych wyjaśnień. Bez pisemnego wniosku powinny być udzielane informacje, gdzie istotne znaczenie odgrywa szybkość udzielenia takiej informacji, np. stan klęski żywiołowej.
Udostępnienie tego typu informacji powinno nastąpić w dniu, w którym zainteresowany o udostępnienie wystąpił.
Zgodnie z art. 15 udostępnienie informacji o środowisku powinno nastąpić w sposób i formie określonej we wniosku, chyba, że środki techniczne, którymi dysponuje organ administracji na to nie pozwalają.
Odmowa udostępnienia informacji forma prawna odmowy.
Zasada ogólna mówi, – że odmowa udostępnienia informacji jest możliwa tylko wtedy, gdy ustawa z 3 października 2008 wyraźnie na to pozwala, czyli gdy zachodzi sytuacja wskazana w ustawie. Te okoliczności mogą zobowiązywać lub pozwalać na odmowę. Czyli mamy tutaj odmowę o charakterze;
1. Obligatoryjnym – jeżeli przepisy zobowiązują do
2. Fakultatywnym – jeżeli przepisy pozwalająca
Odmowa udzielenia informacji musi mieć charakter decyzji administracyjnej, ponieważ tylko decyzja pozwala na kontrolę takiej odmowy w postępowaniu odwoławczym jak i na drodze skargi administracyjnej. Do skarg rozpatrywanych w postępowaniu o udzielenie informacji o środowisku stosuje się przepisy ustawy z 30.08.2002 r „ prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”
Wyłączenie możliwości odmowy udzielenia informacji o środowisku
Odmowa udzielenia informacji o środowisku ma charakter wyjątkowy. To znaczy jest ona wyjątkiem uzasadniającym niezrealizowanie prawa, które jest gwarantowane w Konstytucji. Z tej przyczyny, przyczyny uzasadniające odmowę nie mogą być stosowane w sposób rozszerzający.
Odmowa obligatoryjna –są to informacje o określonych typach emisji. Ponadto z treści art. 16 ust. 1 wynikają następujące warunki odmowy, jeżeli informacja dotyczy:
1. Danych jednostkowych uzyskiwanych w badaniach statystycznych, chronionych statystyką publiczną
2. Sprawy objęte toczącym się postępowaniem sądowym dyscyplinarnym lub karnym, jeżeli udostępnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania,.
3. Sprawy będące przedmiotem praw autorskich lub praw patentowych
4. Sprawy dotyczące danych osobowych, chronionych na podstawie ustawy „ o ochronie danych osobowych”
5. Sprawy dotyczące dokumentów lub danych dostarczanych przez osoby trzecie, jeżeli osoby te nie maja obowiązku ich dostarczenia i nie mogą być takim obowiązkiem obciążone, a dostarczyły te dokumenty dobrowolnie i złożyły zastrzeżenie o niedostępności.
6. Dokumenty lub dane, których udostępnienie mogłoby spowodować zagrożenie dla środowiska lub bezpieczeństwa ekologicznego kraju
7. Informacje o wartości handlowej, w tym dane technologiczne dostarczane przez osoby trzecie, nieobjęte tajemnica przedsiębiorstwa
8. Informacje dotyczące przedsięwzięć mogące znacząco oddziaływać na środowisko, realizowanych na terenach zamkniętych, co, do których nie prowadzi się postępowania z udziałem społeczeństwa
9. Informacje dotyczące obronności państwa

Odmowa faktyczna art. 17 :
Organ administracji może odmówić udzielenia informacji o środowisku i jego ochronie, jeżeli:
1. Wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania
2. Jeżeli wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się
3. Jeżeli dotyczy to wniosku, który w sposób oczywisty jest niemożliwy do zrealizowania
4. Gdy wniosek jest sformułowany w sposób zbyt ogólny.

Opłaty za dostęp do informacji
Zgodnie z ogólna zasadą dostęp do informacji powinien być bezpłatny. Ustawa stwierdza wyraźnie, że wyszukiwanie i przeglądanie w siedzibie organu administracji dokumentów w dostępnym wykazie jest bezpłatne. Jednakże przepisy dopuszczają pobieranie opłat za dostęp do informacji o środowisku. Ustawa zakłada, że opłata taka powinna być wysokości nieprzekraczającej uzasadnionych kosztów i powinna być pobierana za wyszukiwanie informacji, a także za przekształcanie informacji w formę, która jest w skazana we wniosku. Opłaty pobierane przez organ administracji szczebla rządowego finansów publicznych stanowią dochód budżetu państwa, natomiast opłaty pobierane przez organ samorządowego szczebla finansów publicznych stanowi dochód własny jednostek samorządu terytorialnego. Opłat nie pobiera się, jeżeli wniosek został złożony przez organ administracyjny. Obowiązujące stawki opłat określają przepisy wykonawcze do ustawy.
Udział społeczeństwa
Podstawową formą udziału społeczeństwa jest prawo składania uwag i wniosków dotyczących projektowanych rozstrzygnięć, realizowanych w postępowaniach administracyjnych.
Ustawa wyraźnie stwierdza, że prawo składania uwag i wniosków ma charakter powszechny i przysługuje każdemu. I organ właściwy do podjęcia danego rozstrzygnięcia powinien umożliwić realizację tego prawa przed przyjęciem projektu aktu lub przed wydaniem decyzji. Powszechny charakter uprawnienia oznacza, że nie wolno wprowadzać tutaj jakichkolwiek ograniczeń z punktu widzenia jakiegokolwiek kryterium uwagi i wnioski składane w trybie tej ustawy, SA instytucja inną niż uwagi i wnioski składane w trybie KPA.
Te uwagi i wnioski mogą być wnoszone w formie pisemnej, ustnie do protokołu lub za pomoca środków komunikacji elektronicznej. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek wszystkie złożone uwagi i wnioski rozpatrzeć, ale nie musi ich uwzględniać. Celem tej instytucji jest danie możliwości skierowania do organu informacji, które by inna drogą do niego Noe dotarły.
Obowiązki organów administracyjnych
Z zapewnieniem udziału społeczeństwa wiąże się szereg obaw, które adresowane są do organu prawa. Są to obowiązki o charakterze:
a) Proceduralnym – jest to obowiązek podania i określonych informacji do publicznej wiadomości, oraz obowiązek przyjmowania w wyznaczonych terminach zgłoszonych uwag i wniosków.
b) Materialnym – jest to obowiązek rozpatrzenia zgłoszonych uwag i wniosków i obowiązek zapewnienia wykazania w wymagany sposób, że takie rozpatrzenie nastąpiło.
Obowiązek podania do publicznej wiadomości dotyczą udziału organów społecznych…………

Udział organizacji ekologicznych w postępowaniu z udziałem społeczeństwa
Zgodnie z art. 44 organizacje ekologiczne, które powołują się na swoje cele statutowe zgłoszą chęć uczestnictwa w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, to wtedy uczestniczy on w tym postępowaniu na prawach strony. Pojęcie organizacji ekologicznej zdefiniowane jest w art. 3 pkt. 10 – stwierdza on, że jest to organizacja społeczna, której statutowym celem jest ochrona środowiska. Organizacja ta jest szczególnym rodzajem organizacji społecznej. Włączenie się organizacji do postępowania wymaga jej efektywności, czyli zgłoszenia takiej organizacji jest możliwe praktycznie w każdym momencie. Argumentem jest statutowe zainteresowanie sprawami ochrony środowisk. Organ może odmówić dopuszczenia organizacji do postępowania, ale wymagana jest tutaj forma postanowienia. Na to postanowienie służy zażalenie.
Przyczyną odmowy może być:
1. Nie wykazanie statutowego zainteresowania sprawami ochrony środowiska
2. Uznanie przez organ, że zgłaszający się organ nie ma statusu organizacji ekologicznej.
Ustawa nie wskazuje w sposób wyraźny formy rozstrzygnięcia pozytywnego, czyli dopuszczenia organizacji do postępowania. Ale należy uznać, że powinno to się odbyć w formie postanowienia.
Włączenie organizacji do postępowania pozwala jej na działanie na prawach stron w postępowaniu.
Procedury ocen oddziaływania a środowisko
Przepisy tej ustawy zostały przeniesione z pewnymi zmianami do ustawy z 2008r. przepisy regulą dwie procedury:
1. Oceny strategicznej
2. Procedury oceny indywidualnej
Ad.1. Zakres obowiązywania tej ustawy reguluje art. 46. Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania oceny na środowisko wymaga:
1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, oraz plany zagospodarowania przestrzennego, jak i strategi rozwoju regionalnego
2. Polityki, strategii planów, lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami,
3. Polityki, strategie, plany niewymienione wyżej
Obowiązek przeprowadzanie tej procedury dotyczy dokumentów, które są przyjmowane przez właściwe organy administracji.
Przebieg oceny strategicznej – jest ona pewną procedura, która składa się z pewnych działań wymaganych w ustawie. W trakcie tych działań organ powinien zebrać informacje umożliwiające mu ostateczne ustalenie treści danego dokumentu. Procedury oceny strategicznej przeprowadza organ właściwy do opracowania projektu dokumentów. Obejmuje ona następujące działania:
1. Uzyskanie uzgodnień dotyczących wymaganej treści prognozy oddziaływania na środowisko.
2. Przygotowanie prognozy oddziaływania na środowisko
3. Zapewnienie udziału społeczeństwa w postępowaniu na zasadach określonych w ustawie.
4. Uzyskanie opinii właściwych organów dotyczących zebranej dokumentacji i przygotowanego dokumentu
5. Ewentualne przeprowadzenie oceny strategicznej
6. Przygotowanie ostatecznego projektu dokumentacji
7. Przekazanie właściwym organom przyjętego dokumentu
8. Prowadzenie monitoringu skutków wykonania ustaleń przyjętego dokumentu.
Procedury oceny strategicznej formalnie rozpoczyna uznanie potrzeby jej przeprowadzenia. Organy właściwe do dokonywania uzgodnień i sporządzeniu opinii, podejmują decyzję o jej rozpoczęciu
Ad.2.Procedury oceny indywidualnej
Dotyczy ona skutków związanych z realizacją i funkcjonowaniem konkretnego indywidualnego przedsięwzięcia.
Przedsięwzięcie - jest to zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko, polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu w tym również w wydobywaniu kopalin. Podstawowym typem przedsięwzięcia jest zamierzenie budowlane. To pojęcie jest używane w przepisach „prawo budowlane”, oraz aktach wykonawczych. Przedsięwzięcie dotyczy też jakiejkolwiek ingerencji w środowisko, która jest związana z przekształceniem terenu, lub związana ze zmianą jego wykorzystania.
Ustawa dzieli planowanie przedsięwzięcia na trzy grupy:
1. Mogące znaczące oddziaływać na środowisko
2. Mogące zawsze oddziaływać na środowisko
3. Mogące zawsze potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko
Typy procedur oceny indywidualnej:
1. Decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach odniesieniu do planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
2. Decyzje o pozwoleniu na budowę, lub decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego w odniesieniu do przedsięwzięć, do których była przeprowadzana procedura oceny oddziaływania na środowisko
3. Decyzji wymaganej przed rozpoczęciem przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko
Cele prowadzenie procedur oceny indywidualnej
Procedura oceny indywidualnej ma dać odpowiedź na pytania wynikające z art. 62. Zgodne z nim procedura ma służyć analizie, oraz ocenie:
1. Bezpośredniego i pośredniego wpływu danego przedsięwzięcia na środowisko, zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki, dostępność do złóż kopalin, oraz sposoby zapobiegania negatywnego oddziaływania na środowisko
Decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach
Taka decyzja zgodnie z art. 72 jest aktem administracyjnym, który ustala środowiskowe uwarunkowania związane z realizacją przedsięwzięcia
Kiedy uzyskanie tej decyzji jest wymagane – dla planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Uzyskaną decyzję należy jeszcze dołączyć do wniosku o wydanie decyzji realizowanej…
Właściwość rzeczową i miejscową organów uprawnionych do wydawania decyzji środowiskowej ustala art. 75
Postępowanie w sprawie wydania decyzji
Jest ono wszczynane przez złożenie wniosku. Decyzja jest wydawana tylko w trybie wnioskowym. Postępowanie to jest postępowaniem administracyjnym z pewnymi odniesieniami:
• Dotyczą one udziału organizacji społecznych w postępowaniu
• Po zakończeniu tego postępowania i wydaniu decyzji organ podaje do publicznej wiadomości informacje o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania sę z jej treścią wraz z dokumentacją sprawy.
Procedura oceny podstawowej
Przeprowadzane jest w ramach postępowania związanego z wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Ma charakter obligatoryjny, w sytuacji, gdy przedmiotem postępowania jest wydanie decyzji dla przedsiębiorstwa mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Natomiast w stosunku do przedsiębiorstw mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przeprowadzenie takiej procedury jest fakultatywne.
Obejmuje ono następujące etapy:
2. Złożenie i przyjęcie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko
3. Zapewnienie udziału społeczeństwa w postępowaniu
4. Dokonanie uzgodnienia warunków decyzji środowiska
5. Uzyskanie opinii właściwych organów
Nadzór nad prawidłowością decyzji
Jest on sprawowany na zasadach ogólnych przez instytucję nadzoru instytucyjnego i przepisy KPA. Ustawa przewiduje tutaj dodatkowe specyficzne instytucje nadzorcze. Zwrócić należy uwagę na szerokie uprawnienia organizacji ekologicznych, które są związane z wnoszeniem odwołań i skarg od decyzji wydawanych w postępowaniu z udziałem społeczeństwa, również w trybie tej ustawy.
Raport o oddziaływaniu przedsiębiorstwa na środowisko
Jest on podstawowym dokumentem wykorzystywanym w trakcie indywidualnych procedur oceny oddziaływania na środowisko, lub dla zebrania informacji, która w takiej procedurze powinny być zebrane i wykorzystanie zgodnie z ustawą. Taki raport powinien być traktowany, jako sformalizowany środek dowodowy.
Sformalizowany, – ponieważ ustawa formułuje bardzo rozbudowany zestaw wymagań, jakim powinien odpowiadać. Są to przede wszystkim wymagania o charakterze materialnym dotyczące treści, a także wymagania o charakterze formalnym. Zgodnie z art. 69 wnioskodawca składający wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, może zamiast raportu złożyć kartę informacyjną przedsięwzięcia wraz z wnioskiem o ustalenie zakresu raportu. Organ wtedy określa zakres raportu w formie postanowienia.
Szczegółowe wymagania dotyczące treści raportu zawiera głównie art. 66 – jednym z najważniejszych elementów jest tutaj opis analizowanych wariantów, w tym wariantu proponowanego przez wnioskodawcę, oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, a także wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru.
W raporcie musi się znaleźć określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów i uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko. Raport musi też określać źródło informacji, które stanowią podstawę do jego złożenia. Musi on zostać przedłożony w, trzech egzemlpażach, wraz z zapisem w formie elektronicznej.