Ochrona środowiska

1. Konstytucyjne podstawy o ochronie środowiska
W systemie krajowym podstawowym aktem jest Konstytucja. W art. 5 zawarte jest prawo ustrojowe dotyczące ochrony środowiska. Konstytucja należy do aktów rzadko zmienianych. II rozdział dotyczy praw i wolności gospodarczych. Konstytucję stosujemy bezpośrednio ale często jest odesłanie do przepisów szczegółowych. Obowiązki władz publicznych wynikające z art. 74: >prowadzenie polityki zapewniające bezpieczeństwa ekologicznego obcemu i przyszłemu pokoleniu (przepis ukierunkowany na działania polityczne a nie ustawodawcze)
>Obowiązkiem władz publicznych jest ochrona środowiska >obowiązkiem władz publicznych jest wsparcie działań obywateli w zakresie ochrony środowiska Art. 68 dotyczy ochrony zdrowia (obowiązkiem władzy publicznej jest negatywnym dla zdrowia skutkom ze skażenia środowiska. 1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. 2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. 3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. 5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Art. 31 odnosi się do praw i wolności (z powodu ochrony środowiska jest możliwe ograniczenie praw) np. nie można zrobić ze swoim lasem tego, co się chce. 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 86 wprowadza powszechny obowiązek dbałości o środowiska a zarazem odpowiedzialność za pogorszenie stanu środowiska. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie, Zasady tej odpowiedzialności określa ustawie Ustawa z 27. 04. 2001 Prawo ochrony środowiska ( pierwsza była 28. 01. 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska). Znaczenie prawa ochrony środowiska dla całego systemu prawnego. Reguluje: >podstawowe pojęcia, >zasady ogólne, >przepisy o dostępie do informacji, >przepisy o polityce ochrony środowiska, >przepisy o oddziaływaniu na środowisko, > przepisy o odpowiedzialności za stan ochrony środowiska, >reguluje jakość środowiska, > ochronę powietrza, >ochronę przed hałasem, > ochronę przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona Ziemi częściowa. W zakresie praw emisyjnego uregulowano. W Ustawie tej zdefiniowano pojęcie środowisko- jest to ogół elementów przyrodniczych w tym przekształcone przez człowieka. Elementy przyrodnicze to powierzchnia ziemi, kopaliny, woda, powietrze, zwierzęta. Ochrona środowiska: 1. Aspekt gospodarczy- racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska 2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom ( aspekt sanitarny)- ochrona wód przed zanieczyszczeniami. 3. Rekultywacja środowiska (przywrócenie środowiska do stanu właściwego zgodnego z normami). To integracja działań politycznych, społecznych, gospodarczych zgodnymi z wymogami ochrony środowiska.

2. Zasady ogólne
1. Zasada kompleksowości- nakazująca ochronę całego środowiska (nie tylko jednego elementu) 2. Zasada prewencji- jeśli powstaje negatywne oddziaływanie na środowisko to trzeba mu przeciwdziałać. 3. Zasada przezorności ? stosujemy środki ochronne bo wiemy dokładnie jaki będzie wpływ na środowisko danej działalności. 4. Zanieczyszczający płaci. 5. Zasada integracji- wszelkie programy mają uwzględniać ochronę środowiska. 6. Zasada informacji o środowisku. 7. Zasada partycypacji społecznej. 8. Zasada legalności- decyzja administracyjna wydana z naruszeniem prawa ochrony środowiska jest nieważne. 9. Zasada porównywalności wyników badań ( metodyka referencyjna). Poza zasadami ogólnymi są trzy sposoby korzystania ze środowiska: > korzystanie zwykłe > korzystanie powszechne > korzystanie szczegółowe. Korzystanie powszechne służy zaspakajaniu potrzeb osobistych dla potrzeb osobistych lub gospodarstwa domowego. Instalacja- stacjonarne urządzenie techniczne lub stacjonarne urządzenia techniczne powiązanych technologicznie. Instalacja to też budowla nie będąca budynkiem. Korzystanie zwykłe- korzystanie ze środków przez inne osoby niż osoby fizyczne o ile nie muszą uzyskać specjalnego zezwolenia. Korzystanie szczegółowe- wzmagające uzyskania pozwolenia Prowadzenie polityki ekologicznej- przygotowuje ją minister środowiska określając: cele, harmonogram działań, określenie środków prawnych i finansowych. Przygotowuje się ją na okres 4 lat z perspektywą 8. Uchwala ją Rada Ministrów, a potem Sejm składa sprawozdanie co 2 lata.

3. Obowiązkiem udostępnienia informacji mają wszystkie organy administracji i inne podmioty, które na podstawie porozumień wykonują zadania w zakresie ochrony środowisk (dotyczy to informacji również tych, które organy mają obowiązek posiadać). Każda osoba fizyczna, prawna, cudzoziemcy- dostęp do tych info jest powszechny. Wyjątki obligatoryjne- Enumeratywne wymienione w prawie ochrony środowiska przesłanki wyłączenia z powszechnego dostępu do info: 1.ochrona info niejawnych (tajemnica państwowa, służbowa) 2.dane jednostki zbierane dla celów statycznych 3.info objęte ochroną przez prawa autorskie i patentowe (o ile ujawnienie ich naruszy te prawa) 4.info, które mogą spowodować zagrożenie środowiska 5.info przedstawionych dobrowolnie przez osobę trzecia o ile złoży zastrzeżenie by tych info nie ujawniać Wyjątki: fakultatywne można odmówić udzielania info o ile wniosek o udzielenie info jest zbyt ogólny. Wg. Nowej dyrektywy- organ wystąpi do wnioskodawcy by sprecyzował swe żądania, ewentualnie wskazać bazę danych. Mogą być wyłączone info, które są w trakcie opracowywania Na wniosek przekazującego info o ile są to info o handlowej wartości i ich ujawnienie pogorszy jego konkurencyjną pozycję (przy czym wszystko związane z emisją jest jawne) Udostępnienie info: w terminie jednego miesiąca a jeśli sprawa skomplikowana to 2 miesiące i jest to czynność materialna. Odmowa udzielania info jest decyzją administracyjną (żeby była zastosowania środków odwoławczych. Udostępnienie info jest zasadniczo płatne: 1.opłata za wyszukanie info (do 10 dokumentów- 5zł, za każdy następny 0,5zł) 2.opłata za kopie i ksero- 0,30zł chyba, że dla celów oświatowych to połowa stawki 3.opłata za przesłanie info- opłata poczty polskiej 2zł. Przed udostępnieniem info wnosi tę opłatę- tak jest dziś, ale nowa dyrektywa tego zabrania i będzie opłata po udostępnieniu info.

4. Pozwolenie zintegrowane
Bardzo szczególnym typem pozwolenia jest pozwolenie zintegrowane. Jego geneza wiąże się z prawem wspólnotowym- z dyrektywą 96/61/WE z dnia 24 września 1996 w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń (DzUrzWEL 1996r.257.26). Jesto to jeden z najważniejszych aktów prawnych dotyczącej kompleksowej ochrony środowiska we Wspólnocie. Celem dyrektywy jest uzyskanie zintegrowanego sposobu zapobiegania i konroli zanieczyszczeń środowiska naturalnego w stosunku do określonych rodzajów działalności. W akcie tym określono środki mające na celu zapobieganie oraz, w przypadku braku takiej możliwości, zmniejszenie emisji do powietrza, środowiska wodnego i gleby, łącznie ze środkami dotyczącymi odpadów, w celu osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego jako całości. Podstawowym założeniem było zastąpienie sektorowego, indywidualnego podejścia do zanieczyszczenia pojedynczych komponentów środowiska przez podejście kompleksowe, odnoszące się do całokształtu środowiska. Podstawowym instrumentem administracyjno-prawnym przewidzianym w dyrektywie jest pozwolenie na eksploatację instalacji. Zintegrowane podejście do wydawania pozwoleń polega bądź na udzielaniu tylko jednego pozwolenia na całokształt oddziaływania instalacji na środowisko, bądź na obowiązku zapewnienia współdziałania władz przy wydawaniu pozwoleń sektorowych celem kompleksowego uwzględniania wszelkich możliwych środowiskowych oddziaływań. Pozwolenie to musi zagwarantować przestrzeganie istniejących standardów emisyjnych i jakości środowiska, ale ponadto ma zapewnić stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT- ang. Best Available Techniques). Pojęcie najlepszych dostępnych technik zdefiniowano jako najbardziej efektywny i zaawansowany etap rozwoju i metod prowadzenia danej działalności, który wskazuje możliwe wykorzystanie poszczególnych technik jako podstawy dla dopuszczalnych wartości emisji mający na celu zapobieganie powstawaniu, a jeżeli nie jest to możliwe, ogólne ograniczenie emisji i oddziaływania na środowisko naturalne jako całość.
Wzmagania te zostały do ustawy Prawo ochrony środowiska, przy czym przyjęliśmy model jednego pozwolenia- zintegrowanego na prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. Rodzaje tych instalacji określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw środowiska.
5. Opłaty za korzystanie ze środowiska
Opłata za korzystanie ze środowiska według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska jest ponoszona za:
1. wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza
2. wprowadzenie ścieków do wód lub ziemi
3. pobór wód
4. składowanie odpadów
Opłaty te mają istotne znaczenie bodźcowe w gospodarczym systemie wolnorynkowym i związane są z działaniami legalnymi, czyli zgodnymi z prawem. Ich zadaniem jest ekonomiczna stymulacja przedsięwzięć ekologicznych.
Natomiast administracyjna kara pieniężna jest ponoszona za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w zakresie określonym wyżej, a także w zakresie magazynowania odpadów i emitowania hałasu do środowiska. Ponadto przepisy ustaw: o ochronie przyrody i Prawo geologiczne i górnicze określają odrębne przypadki i zasady ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych.
Do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych są obowiązane podmioty korzystające ze środowiska oraz osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami w ograniczonym zakresie, w jakim korzystanie przez te osoby wymaga pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy- Prawo wodne.
Podmiot korzystający ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia lub innej decyzji ponosi opłatę podwyższoną za korzystanie ze środowiska. W razie korzystania ze środowiska z przekroczeniem lub naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu lub innej decyzji podmiot korzystający ze środowiska ponosi, oprócz opłaty, administracyjną karę pieniężną.
Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należytej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Podmiot ten wnosi opłatę do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału. Ponadto podmiot przedkłada marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane wykorzystane do ustalania wysokości opłat. Nie wnosi się opłat z tytułu tych rodzajów korzystania ze środowiska, których kwartalna wysokość nie przekracza 200zł.
Marszałek wykonuje w zakresie opłat uprawnienia kontrolne. W razie nieziszczenia przez podmiot korzystający ze środowiska opłaty albo uiszczenia opłaty w wysokości nasuwającej zastrzeżenia wymierza opłatę w drodze decyzji, na podstawie własnych ustaleń lub kontroli oraz wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Szczegółowe jednostkowe stawki opłat i kar ustala Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
Administracyjne kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska za:
1. przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych w powietrze
2. przekroczenie dozwolonych ilości, stanu lub składu ścieków
3. przekroczenie określonej w pozwoleniach ilości pobranej wody
4. naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych przepisami ustawy o odpadach, co do rodzaju i sposobów składowania lub magazynowania odpadów
5. przekroczenie określonych w pozwoleniach poziomów hałasu
Wojewódzki inspektor stwierdza przekroczenie lub naruszenie na podstawie:
1. kontroli, a w szczególności dokonywanych w ich trakcie pomiarów albo innych ustaleń
2. pomiarów prowadzonych przez podmiot korzystający ze środowiska, obowiązany do dokonania takich pomiarów
Karę wymiezra się w wysokości 10-krotnej wielkośći jednostkowej stawki opłat:
1. za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
2. za pobór wód
Natomiast za składowanie odpadów z naruszeniem warunków dotyczących rodzaju i sposobów składowania odpadów, określonych w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska, lub magazynowania odpadów wymierza się karę w wysokości 0,1 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania.
Istnieje możliwość odroczenia, zmniejszenia lub umorzenia podwyższonej opłatyza korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych. Organem właściwym w sprawach odraczania, zmniejszania czy umarzania płatności jest marszałek wojewódzki, a w sprawach administracyjnych kar pieniężnych- wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Celem tych instytucji prawnych jest zachęcenie do inwestowania, tak aby usunąć te rodzaje działalności niezgodnej z prawem, które powodują degradację środowiska.
Termin płatności opłaty za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnej kary pieniężnej odracza się na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska obowiązanego do ich uiszczenia, jeżeli realizuje on terminowo przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat albo kar w okresie nie dłuższym niż 5 lat od dnia złożenia wniosku, W przypadku gdy terminowe zrealizowanie przedsięwzięcia będącego podstawą odroczenia płatności usunęło przyczyny ponoszenia opłat i kat, właściwy organ, w dordze decyzji, orzeka o zmniejszeniu odroczonych opłat albo kar o sumę środków własnych wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia, jeżeli odroczenie dotyczy przedsięwzięcia służącego realizacji zadań własnych gminy, do środków własnych wlicza się także środki pochodzące z budżetu gminy.
Korzystanie z wód:
Powszechne- przysługuje każdemu, polega na korzystaniu z wód publicznych do celów gospodarstwa domowego nie uwzględniające korzystania dzięki urządzeniom specjalnym. Rada powiatu może rozszerzyć korzystanie na własności prywatne.
Zwykłe- korzystanie właściciela ze swojej własnej wody ( to korzystanie służy zaspokojeniu potrzeb własnych właściciela wód, nie może wydobywać więcej niż 5 m? na dobę.
Szczególne- jest to wykraczające poza korzystanie powszechne i zwykłe, (odprowadzanie ścieków, wydobycie piasków i żwiru). Na to korzystanie potrzebne jest pozwolenie ogólno prawne. Na odłów ryb we własnym akwenie wodnym nie potrzeba zezwolenia. Pozwolenie wydawane jest na 10 lat. Przy odprowadzaniu ścieków pozwolenie wydawane jest na 4 lata jeżeli zagrażają one środowisku. Ustawa nakłada obowiązek chronienia wód i jest to obowiązek powszechny. Dwie grupy nakazów: >ścieków >??? > zakazane jest odprowadzanie ścieków do wód podziemnych. >Zakazane jest wprowadzanie ścieków do stojących (obejmuje jeziora, jeżeli czas odpływu ścieków jest krótszy niż 1 doba) > Zakaz wprowadzania odpadów do wód > Zakaz spławiania śniegu > Zakaz mycia pojazdów nad wodami >Zakaz mycia opryskiwaczy > Ochrona przed wprowadzeniem do użytku budynków i urządzeń, które nie mają rozwiązanych spraw związanych z ochroną środowiska.
Nałożono na gminę obowiązek budowy oczyszczalni ścieków jeżeli jest 2 tys. mieszkańców.
(równoważna liczba mieszkańców). Gmina musi być podłączona do własnej oczyszczalni lub innej. Dopuszcza się indywidualną budowę oczyszczalni jeżeli zabudowa jest rozproszona.

6. Gospodarka odpadami komunalnymi
Pięć ustaw reguluje te zagadnienia. Ogólny charakter ma ustawa z 27. 07. 2001r. o odpadach. Ukierunkowana jest na odpady przemysłowe. Odpady są to przedmioty lub substancje, których posiadacz chce się pozbyć, zamierza się pozbyć lub musi się pozbyć.
Odpady
>Niebezpieczne- to takie, które spełniają odpowiednie kryteria np. łatwopalne (wszystko co jest na liście odpadów niebezpiecznych jest niebezpieczne. Lista jest płynna) > komunalne- powstają w gospodarstwie domowym lub inne powstające w podobnym do gospodarstwa domowego warunkach. Jeżeli inne podobnym do gospodarstwa domowego zawierają substancje niebezpieczne to są wtedy zaliczane do odpadów niebezpiecznych. (Niebezpieczne nie są komunalnymi a komunalne mogą być niebezpieczne). Zasady zapobiegania: > zasada zapobiegania powstawania odpadów > zasada ograniczenia powstawania odpadów > zasada odzysku > zasada unieszkodliwienia w sposób zgodny z wymogami ochrony środowiska. Zagadnienia odpadów oparte jest na planach gospodarki odpadami, które reguluje Ustawa z 13. 09. 1990r. o utrzymaniu czystości w gminach. Ustawa ta określa zadania gminy: 1. materialno techniczne 2. uchwałodawcze 3. administracyjne jeżeli chodzi o wywóz odpadów Ad. 1. zapewnienie wywozu odpadów z terenów gminy. Selektywna zbiórka odpadów przez gminę. Składowiska odpadów- gmina ma obowiązek prowadzić sama lub wspólnie z innymi gminami. Ad. 2. Uchwałodawcze określa się między innymi: >rodzaje pojemników dla których gmina zapewnia wywóz > innymi zagadnieniami tak jak zachowanie osób posiadających zwierzęta domowe >deratyzację. Za odpady odpowiada wytwórca tak długo dopóki ich nie sprzeda temu kto ma zezwolenie na przerób.