Etyka w biznesie
Etyka biznesu jako nauka zrodziła się w latach 70-tych i wywodzi się z kilku dziedzin: bioetyki, medycyny, ekonomi, filozofii i nauk humanistycznych. Obecnie etyka biznesu stała się dyscypliną akademicką poprzez instytucjonalizację, badania naukowe, dorobek teoretyczny i metodologiczny.
Etyka biznesu określana jest jako zespół wartości i norm wyznaczających zakres zarządzania ludźmi stanowiących świat biznesu, czyli jest to etyka zarządzania organizacjami gospodarczymi. Tworzy ona zasady moralne, wskazuje na rozwiązania w oparciu o wartości etyczne, uwrażliwia ludzi biznesu na problemy i potrzeby pracownicze. Etyka biznesu pozostaje w komplementarnych zależnościach z innymi działami filozofii jak: etyka normatywna, stosowana oraz meta etyka.
Etyka normatywna konstruuje zasady moralne dotyczące ludzkiego postępowania, formułuje systemy etyczne zmierzające do kodeksu.
Etyka stosowana poszukuje narzędzi wdrażania etyczności w życie gospodarcze.
Meta etyka zajmuje się ocenami zasad etycznych i powinnościami moralnymi, które można wyprowadzić z konkretnej rzeczywistości. Etyka biznesu występuje na dwu poziomach: w skali makro i mikro. W skali makro przedmiotem etyki jest opis zjawisk ekonomicznych z punktu widzenia wartości etycznych w skali całego systemu gospodarczego. Poziom mikro obejmuje etykę przedsiębiorstwa. Są to stosunki między pracodawcą a pracownikami, relacje pomiędzy organizacją a podmiotem w jej otoczeniu. W poziom mikro zalicza się także etykę osoby uczestniczącej w działalności gospodarczej. Są to menedżerowie, właściciele, konsumenci i dostawcy.
Konflikty na obszarze gospodarczym wynikają ze zderzenia się wartości ekonomicznych z etycznymi, a więc wartości utylitarnych, instrumentalnych i materialistycznych z wartościami sprawiedliwości, uczciwości i przyzwoitości. Ograniczanie działań do zysku i interesu właścicieli przyczyniło się do negatywnego oceniania biznesu w postaci amoralizmu. Pogląd ten oznacza brak skrupułów moralnych w postępowaniu ludzi biznesu, wyrażający się w skrajnym egoizmie, oszustwie, aferach, korupcji, niosące krzywdę pracownikom a nawet całej gospodarce. Odmianą amoralizmu jest immoralizm, który występuje w dwu postaciach: świadomego odrzucania zasad etycznych i drugi nieświadomego przekraczania etyczności poprzez wypełnianie obowiązków formalnych.
Najbardziej rozpowszechnioną postacią jest relatywizm etyczny ? osoby, historyczny, społeczny i kulturowy. Jest to stanowisko respektowania norm etycznych w zależności od sytuacji, często kategorie etyczne utożsamiane są z nieetycznymi. Etycy uważają, że wartości etyczne są niezależne od sytuacji, czy zmieniających się warunków. Istnieją bowiem absolutne zasady moralne, niezbywalne i niezmienne, wykraczające poza narodowe, historyczne i społeczne oraz ekonomiczne uwarunkowania. Jest to tzw. absolutyzm etyczny (uniwersalizm).
Podstawami teoretycznymi etyki biznesu są:
- etyka gospodarowania Arystotelesa,
- personalizm chrześcijański św. Tomasza z Akwinu,
- gospodarcza etyka protestancka Maksa Webera,
- współczesne nurty etyki biznesu ? trzy społeczne filozofie biznesu,
a. filozofia unitariańska
b. filozofia separatystyczna
c. filozofia integracyjna
- teologiczne podejście do etyki biznesu ? E. Sternberg.
Obecnie dyskusje etyczne prowadzone są w następujących obszarach:
- ustalenie ogólnych zasad, co jest jednak o tyle niebezpieczne, że pod zbyt abstrakcyjnymi zasadami można przemycić pewne zgoła nie etyczne cele,
- zapewnienie przez państwo warunków do uczciwej konkurencji. Działanie zgodne z etyką może się bowiem przyczynić do niepowodzenia firmy w walce z konkurentem nie stosującym się do zasad etycznych,
- umiędzynarodowienie i globalizacji rozwiązań etycznych, np. ochrona środowiska.
- przekonanie firm, że obecnie kryterium jest optymalizacja, a nie maksymalizacja zysku,
- obecnie etyka coraz bardziej nabiera na wartości, a to za sprawą osiągnięcia zaspokojenia pierwszych potrzeb.
Choć etyka biznesu jest młodą dziedziną, liczy sobie bowiem zaledwie kilkadziesiąt lat, większość czołowych firm ze Stanów Zjednoczonych i co trzecia duża firma brytyjska opracowały własne kodeksy postępowania etycznego. Również w Polsce coraz więcej firm ma i stosuje takie kodeksy. Aby bowiem firma mogła się rozwijać, potrzebuje nie tylko dobrych produktów i profesjonalnego zarządzania, ale i zaufania społecznego. Etyczne postępowanie jest najlepszą drogą, by to zaufanie zdobyć.
(DOKŁADNIE WSZYSTKO NAPISALE JEST W ZAŁĄCZNIKU)