Zasady prowadzenia przedsiębiorstwa
ZASADY PROWADZENIA PRZEDSIĘBIORSTWA
Nowoczesna gospodarka rynkowa opiera się m.in. na zasadzie wolności gospodarczej.
W myśl tej zasady podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej dozwolone każdemu na równych prawach, ale z zachowaniem warunków określonych w przepisach prawa. Z zasadą wolności gospodarczej jest związana zasada równości gospodarczej. Oznacza ona, że podmioty prowadzące działalność gospodarczą, niezależnie od typu własności, na równych warunkach płacą podatki, korzystają z kredytów bankowych i zaopatrują się w środki produkcji.
Wspomniane powyżej zasady zostały przyjęte w obowiązujących aktach prawnych, z Konstytucją na czele. Ponadto w obowiązujących przepisach ustanowiono różne formy prawne dla prowadzenia działalności gospodarczej. W przewidzianych przez prawo formach przedsiębiorcy (firmy) mogą prowadzić swoją działalność.
Pojęcia przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej zostały zdefiniowane w ustawie z dnia 23 grudnia 1988 roku o działalności gospodarczej, określanej dalej jako ustawa o dz. gosp.
Przedsiębiorca to osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, której przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza to działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek przedsiębiorcy.
Zgodnie z powyższą definicją dana działalność może być uznana za działalność gospodarczą, jeżeli są spełnione łącznie dwa warunki.
a).podmiot dąży do uzyskania dodatniego wyniku finansowego, czyli zysku z danej działalności,
b).podmiot podejmuje pełne ryzyko finansowe prowadzonej działalności.
W ramach obowiązujących przepisów możemy wyróżnić następujące prawne formy prowadzenia działalności gospodarczej:
- osoba fizyczna lub spółka cywilna działająca na podstawie wpisu do ewidencji,
- spółka prawa handlowego (spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna),
- spółdzielnia,
przedsiębiorstwo państwowe.
Wybór przez dany podmiot formy prawnej, w której zamierza on prowadzić swoją działalność gospodarczą jest w zasadzie dowolny. Należy jednak dodać, że pewne rodzaje działalności gospodarczej (np. bankowość, ubezpieczenia, działalność gospodarcza podmiotów zagranicznych) mogą być prowadzone tylko w ściśle określonej formie prawnej (np. w formie spółki akcyjnej).
Na wybór odpowiedniej prawnej formy prowadzenia działalności gospodarczej istotny wpływ mają także m.in. takie czynniki jak: ryzyko podejmowanych działań, posiadany kapitał, przewidywana struktura firmy oraz sposób opodatkowania. Właściwa decyzja podjęta w tej kwestii może zasadniczo przyczynić się do tego, że dane przedsięwzięcie gospodarcze odniesie sukces na rynku.
WPIS DO EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:
Zgodnie z ustawą o dz. gosp. Osoba fizyczna lub spółka cywilna musi zgłosić podjęcie działalności gospodarczej do ewidencji działalności gospodarczej. Zgłoszeniu do ewidencji nie podlega jednak
* uboczne dodatkowe zajęcie zarobkowe, np. wytwarzanie przedmiotów użytku osobistego, drobne naprawy i konserwacja tych przedmiotów oraz sprzedaż nie przetworzonych produktów rolnych, ogrodniczych lub sadowniczych:
* podjecie działalności wytwórczej w rolnictwie:
* podjęcie działalności gospodarczej, która na podstawie innych przepisów wymaga uzyskania koncesji lub zezwolenia.
Ewidencja działalności gospodarczej jest prowadzona przez urzędy gmin. Wpis do ewidencji jest dokonywany na podstawie zgłoszenia, które powinno zawierać:
* oznaczenie podmiotu, tzn. nazwę (w przypadku osoby fizycznej wystarczy imię i nazwisko) wraz z jego siedzibą (w przypadku osoby fizycznej – adres zamieszkania):
* imiona i nazwiska pełnomocników, jeżeli zostali oni ustanowieni:
* określenie przedmiotu działalności gospodarczej:
* wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej:
* wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
W przypadku zgłoszenia wpisu do ewidencji spółki cywilnej należy ponadto przedłożyć umowę spółki.
W umowie spółki cywilnej wspólnej zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w określony sposób, a w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony, ale wymaga formy pisemnej.
Skład osobowy spółki cywilnej jest nieznany i opiera się na wzajemnym zaufaniu wspólników. Przyjęcie nowego lub wystąpienie starego wspólnika jest możliwe tylko poprzez zmianę umowy spółki.
Podstawowym obowiązkiem wspólników spółki cywilnej jest wniesienie wkładów. Wkładem mogą być pieniądze, określone rzeczy albo świadczenie usług przez wspólnika. Jeżeli umowa tego nie określa, to przyjmuje się, że wkłady mają jednakową wartość.
Wniesione przez wspólników wkłady stanowią wyodrębniony majątek, który pozwala spółce cywilnej prowadzić działalność gospodarczą. Ten majątek nie jest jednak własnością spółki, która nie posiada przecież osobowości prawnej, ale stanowi wspólny majątek wspólników. Każdy ze wspólników posiada swój udział w tym majątku. Ten udział nie jest jednak oznaczony ułamkiem, ponieważ majątek jest tzw. współwłasnością łączną wspólników. Dlatego też w czasie trwania spółki żaden ze wspólników nie może sprzedać swojego udziału w spółce cywilnej.
Każdy ze wspólników jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki cywilnej. Umowa spółki lub uchwała wspólników może jednak przewidywać inne rozwiązania, np. powierzenie tych obowiązków tylko jednemu wspólnikowi, a nawet osobie trzeciej. Od prowadzenia wewnętrznych spraw spółki należy odróżnić jej reprezentowanie na zewnątrz. W razie braku odmiennych postanowień umowy lub uchwały wspólników, każdy wspólnik jest uprawniony do reprezentowania spółki.
Każdy wspólnik spółki cywilnej jest uprawniony do równego udziału w jej zyskach i stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Umowa spółki może jednak przewidywać inny udział w zyskach i stratach.
Na podstawie otrzymanego zgłoszenia urząd gminy dokonuje wpisu do ewidencji, a następnie w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia doręcza podmiotowi zaświadczenie o wpisie do ewidencji. Kopię tego zaświadczenia urząd gminy przesyła do właściwego urzędu skarbowego.
W przypadkach ściśle określonych w ustawie – urząd gminy odmawia wpisu do ewidencji. Wpisany już do ewidencji podmiot ma obowiązek zgłosić w ciągu 14 dni zmiany dotyczące danych zawartych w zgłoszeniu.
Wykreślenie wpisu osoby fizycznej lub spółki cywilnej z ewidencji będzie oznaczało zakończenie działalności gospodarczej. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej podlega wykreśleniu w następujących przypadkach:
* zawiadomienie o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej:
* prawomocne orzeczenie sądu zakazujące osobie fizycznej prowadzenie działalności gospodarczej objętej wpisem:
* dokonanie wpisu przez urząd gminy z naruszeniem prawa.
Formalności związane z podjęciem działalności gospodarczej:
Niezależnie od prawnej formy podmioty rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej są zobowiązane wypełnić szereg określonych obowiązków. Po dokonaniu wpisu do ewidencji lub odpowiedniego rejestru, przedsiębiorca musi więc jeszcze załatwić następujące formalności:
* uzyskanie numeru statystycznego REGON,
* wykonanie pieczątki firmowej,
* przesłanie informacji do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
* założenie rachunku bankowego,
* rejestrację w urzędzie skarbowym i uzyskanie numeru NIP,
* obowiązki związane z zatrudnieniem pracowników.
Numer REGON musi posiadać każdy przedsiębiorca. Numer ten jest nadawany na podstawie wniosku złożonego do urzędu statystycznego, właściwego dla siedziby firmy. Formularz wniosku można uzyskać w urzędzie statystycznym. Składając wniosek o uzyskanie numeru REGON należy:
* złożyć kserokopię dokumentu stwierdzającego wpis danego przedsiębiorcy do ewidencji lub rejestru,
* uiścić opłatę skarbową.
W terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty złożenia wniosku urząd statystyczny przekazuje przedsiębiorcy informację o nadaniu określonego numeru statystycznego REGON.
Pieczątka firmowa jest konieczna do załatwienia spraw związanych z podjęciem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Pieczątka powinna zawierać podstawowe dane dotyczące przedsiębiorcy, a więc nazwę, siedzibę, numer telefonu oraz numer REGON.
w terminie 10 dni od daty wpisu do ewidencji lub rejestru przedsiębiorca powinien przesłać odpowiednie informacje do ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH. Zgłoszenie do ubezpieczenia składa się na specjalnym formularzu w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Na podstawie przedstawionych danych ZUS stwierdza, czy istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego przedsiębiorcy i osób z nim współpracujących.
Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej jest posiadanie przez przedsiębiorcę rachunku bankowego, za pośrednictwem którego są gromadzone i wydatkowane jego środki pieniężne. Obowiązek ten istnieje, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jej wartość przekracza równowartość 3000 ECU albo też równowartość 1000 ECU, jeżeli suma transakcji w poprzednim miejscu przekracza 10 000 ECU. W sytuacji, gdy dany przedsiębiorca posiada już kilka rachunków bankowych, powinien on wskazać bankowi i urzędowi skarbowemu jeden z nich jako tzn. rachunek podstawowy.
Rachunek bankowy bardzo ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej i warto go otworzyć nawet wtedy, kiedy przedsiębiorca nie ma takiego obowiązku. Dzięki temu można szybciej inkasować należności od odbiorców i dokonywać płatności z tytułu zobowiązań, podatków lub ubezpieczenia społecznego. Rachunek można założyć w każdym banku, który obsługuje podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Przy wyborze banku należy uwzględnić zakres jego usług związanych z prowadzeniem rachunku. Szczegółowe informacje na ten temat zawiera regulamin, który można otrzymać w banku.
Na przedsiębiorcy ciąży także obowiązek rejestracji podatkowej i wybór odpowiedniej formy opodatkowania we właściwym urzędzie skarbowym. Urząd nadaje przedsiębiorcy numer identyfikacji podatkowej – NIP. Rejestracji należy dokonać przed uzyskaniem pierwszego przychodu, podając uzyskany wcześniej numer REGON oraz numer rachunku bankowego wraz z adresem i nazwą banku.
Podjęcie działalności gospodarczej oznacza zazwyczaj zatrudnienie pracowników przez dany podmiot. W związku z tym przedsiębiorca jest zobowiązany do:
* pisemnego zawiadomienia właściwego inspektora pracy (Państwowa Inspekcja Pracy) oraz właściwego państwowego inspektora sanitarnego (Państwowa Inspekcja Sanitarna) o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników:
* zgłoszenia pracowników do ubezpieczenia społecznego w ZUS:
* założenia dokumentacji osobowej pracowników.
Finansowanie działalności gospodarczej:
Podstawowym warunkiem rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej jest posiadanie przez podmiot (firmę, przedsiębiorstwo) określonego majątku, a więc takich środków rzeczowych i finansowych, które umożliwiają produkcję towarów lub świadczenia usług. Jeśli majątek danego przedsiębiorstwa nie wystarcza do podjęcia określonej działalności, to może ono skorzystać z zewnętrznych źródeł finansowania. Takie możliwości dają np. kredyty i pożyczki bankowe, leasing oraz franchising.