Zasady rachunkowości i Podmioty zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych

Podstawowym elementem jest posiadanie przez jednostkę gospodarczą dokumentacji opisującej przyjęte przez nią zasady rachunkowości. W dokumentacji tej powinno się znajdować zakładowy plan kont, wykaz stosowanych ksiąg rachunkowych oraz dokumentacje systemu przetwarzania danych przy użyciu komputera. Jednostki są zobowiązane prowadzić rachunkowość zgodnie z zasadami rachunkowości takimi jak:
Zasada memoriałowa jest to ujęcie w księgach ogółu operacji, wpływający na wynik finansowy roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty czy stopnia uregulowania rachunków. Przeciwieństwem zasady memoriałowej, stosowanej w polskiej rachunkowości, jest zasada kasowa.
Zasada współmierności mówi o tym, iż na wynik finansowy wpływają zrealizowane w danym roku obrotowym przychody i poniesione dla nich koszty.
W zasadzie kontynuacji działalności założeniem jest, że w dającej się przewidzieć przyszłości jednostka będzie prowadzić swoją działalność w tym samym zakresie lub niezmienionym, pod warunkiem, iż nie jest ona nie zgodna z rzeczywistością, albo przepisami prawa.
Zasada realizacji zakłada, iż zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży lub wykonania czynności jej równej.
Wycena aktywów i pasywów jednostki musi być dokonana tak, aby nie został zniekształcony wynik finansowy. Dlatego stosuje się zasadę ostrożnej wyceny. Aktualizacji należy dokonywać, gdy informacje o potrzebie dokonania korekty wartości jednostka otrzymuje między ostatnim dniem roku obrotowego a dniem, w którym następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.
Zasada istotności nakazuje wyodrębnić w ewidencji te operacje gospodarcze, które mają istotne znaczenie dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej, rentowności jednostki i podejmowania decyzji.
Zasada ciągłości (porównywalności) zakłada stałe stosowanie z okresu na okres raz przyjętych zasad i rozwiązań, w celu zapewnienia porównywalności danych.
Działając według zasady indywidualnej wyceny należy wyceniać oddzielnie każdy składnik aktywów i pasywów, przychodów i kosztów.
Zgodnie z zasadą wymierności pieniężnej przedmiotem rachunkowości są te operacje, które można wyrazić w jednostce pieniężnej.
Zasada rozdzielności przedsiębiorstwa od właścicieli mówi, że przedsiębiorstwo oraz jego właściciele są odrębnie traktowani w księgach rachunkowych jednostki.
Zgodnie z zasadą kosztu historycznego, aktywa są ujmowane w księgach rachunkowych według ich wartości początkowej.
Zasada obiektywizmu mówi, że sprawozdania finansowe muszą być oparte na obiektywnych, możliwych do sprawdzenia dowodach księgowych.
Zarówno przepisy ustawy, jak i rozporządzenia stwarzają poszczególnym jednostkom duże możliwości samodzielnego wyboru odpowiadającym im rozwiązań w zakresie zasad prowadzenia rachunkowości. Nie oznacza to jednak, że jednostki mogą prowadzić księgi rachunkowe w sposób dowolny. Przepisy ustawy, rozszerzając uprawnienia, równocześnie uściślają obowiązki w zakresie rachunkowości, a w odniesieniu do jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej określają szczególne zasady rachunkowości. Dostosowując prowadzenie ksiąg rachunkowych do zasad wprowadzonych tymi przepisami należy mieć na uwadze, że przyjęte do stosowania w praktyce rozwiązania muszą zapewnić rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej danej jednostki. Oznacza to, że wszelkie informacje uzyskiwane z ksiąg rachunkowych powinny być pełne i rzetelne, dające rzeczywisty obraz stanu majątkowego i sytuacji finansowej jednostki.
Podstawę prowadzenia rachunkowości stanowi własna dokumentacja przyjęty zasad rachunkowości sporządzona na podstawie ustawy. Taką dokumentację ustala i wprowadza do stosowania kierownik jednostki. Zapisy w księgach rachunkowych stanowią podstawę do sporządzania miesięcznych deklaracji na podatek dochodowy od osób prawnych – w przypadku spółek prawa handlowego, lub na podatek dochodowy od osób fizycznych – w przypadku spółek prawa cywilnego lub osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Wszystkie spółki prawa handlowego i podmioty posiadające osobowość prawną oraz osoby fizyczne i spółki prawa cywilnego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży za rok poprzedni wyniosły co najmniej 400.000 euro mają obowiązek prowadzić księgi rachunkowe zgodnie z ustawą z 29 września 1994 roku o rachunkowości.
Przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zalicza się do nich:
- spółki handlowe ( osobowe i kapitałowe, w tym organizację) oraz spółki cywilne, a także inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
- osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 8000 000 euro,
- jednostki organizacyjne działające na podstawie prawa bankowego, prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,
- gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i funduszy celowych.
- jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej,
- zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne, prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście lub przez osobę upoważnioną, bez względu na wielkość przychodów.