Samozatrudnienie

Samozatrudnienie w ujęciu teoretycznym

1.1. Istota samozatrudnienia

W najpowszechniejszym ujęciu ujęciu samozatrudnienie rozumiane jest jako praca na własny rachunek .
J. Jończyk proponuje, aby tę formę zatrudnienia określać mianem ,,sięzatrudnienie” bądź ,,sięzatrudniony” w nawiązaniu do angielskiego terminu self – employment .
W polskim prawie samozatrudniony to osoba fizyczna, która jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej . W opinii I. Boruty osoby fizyczne, które działają w warunkach samozatrudnienia powinny wykazywać się ,,osobistą aktywnością” przy pracy, którą wykonują dla podmiotu zamawiającego .
W Unii Europejskiej od dawna podejmowane były wysiłki, aby opracować jednolitą definicję, która umożliwiałaby dokonanie rozróżnienie między pracownikami najemnymi a osobami samozatrudnionymi na podstawie szeregu kryteriów. Status samozatrudnienia jest różnie interpretowany w poszczególnych państwach UE [Rys.1.].

Rysunek 1. Samozatrudnienie w wybranych państwach Unii Europejskiej
Źródło: opracowanie własne na podstawie P. Kaczorowski, Samozatrudnienie jako forma rozwoju przedsiębiorczości, Warszawa 2016, s. 14.
Samozatrudnienie stanowi taki rodzaj działalności, w którym przedstawiciele ponoszą odpowiedzialność za decyzje operacyjne [Rys.2.].

Rysunek 2.. Samozatrudnienie
Polska ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zakłada, że osoba samozatrudniona musi spełnić szereg jasno określonych warunków [Rys.3.].

Rysunek 3. Samozatrudnienie w Polsce
Samozatrudnienie stanowi zatem praktykę współpracy między podmiotami gospodarczymi, w ramach której jeden z partnerów to osoba fizyczna, która prowadzi firmę jednoosobową i która osobiście wykonuje zadania (usługi) wyłącznie na rzecz drugiego partnera .
Od 2013 roku samozatrudnieni to przede wszystkim osoby, które podjęły decyzję o tym, aby pracę na etacie, podejmować działania we własnym imieniu, na własny rachunek oraz własne ryzyko .
W literaturze przedmiotu podkreśla się brak istnienia jednoznacznej definicji ustawodawczej pojęcia samozatrudnienie oraz istnienie wielu rozbieżności interpretacyjnych. Niektórzy badacze uważają, że samozatrudnienie powinno się zaliczać do sektora MŚP, a jednostki tworzące nawet najmniejsze firmy za przedsiębiorców .
Zgodnie z definicją zawartą w art. 43 KC przedsiębiorcą jest ,,osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna, która nie jest osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą bądź zawodową” .
Można zatem uznać, że przedsiębiorca to człowiek, który prowadzi nastawioną na zysk działalność gospodarczą oraz ponoszący z tego tytułu ryzyko i pełną odpowiedzialność za osiągnięte efekty. Podjęcie działalności gospodarczej stanowi odpowiedź przedsiębiorcy na zidentyfikowaną w najbliższym otoczeniu rynkowym okazję. Jest on innowatorem, organizatorem oraz koordynatorem działalności gospodarczej .
Za przedsiębiorców uznaje się ponadto wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej . Oznacza to, że przedsiębiorcami mogą być także spółki handlowe. Nie są natomiast przedsiębiorcami spółki cywilne. Nie może być przedsiębiorcą osoba niepełnoletnia, gdyż nie ma ona możliwości wykonywania działalności we własnym imieniu. Przedsiębiorców klasyfikuje się zazwyczaj ze względu na ich wielkość [Tab.1.].
Tabela 4. Klasyfikacja przedsiębiorców

Kryterium Przedsiębiorca
mikro mały średni
Mniej niż
Średnioroczne zatrudnienie (liczba pracowników w przeliczeniu na pełne etaty) 10 50 250
Roczny obrót netto (mln euro) 2 10 50
Suma bilansowa (mln euro) 2 10 43
Źródło: Art. 104 - 106 ust. 2 z dn. 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zmianami).

K. B. Marusiak twierdzi, że przedsiębiorca pełni w procesach gospodarczych określone funkcje:
 organizuje oraz kieruje przedsiębiorstwem,
 podejmuje decyzje o wykorzystywaniu i koordynowaniu dostępnych zasobów,
 tworzy lub odkrywa nowe możliwości i okazje o charakterze rynkowym, inwestycyjnym,
 potrafi skalkulować ryzyko,
 działa w warunkach niepewności,
 implementuje innowacje .
W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przedsiębiorcy obciążeni są wieloma obowiązkami:
 muszą spełniać określone prawem warunki wykonywania działalności (ochrona przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego oraz moralności publicznej a także ochrona środowiska),
 muszą zapewniać wykonywanie czynności w ramach działalności bezpośrednio przez osoby legitymujące się posiadaniem uprawnień zawodowych, niezbędnych przy wykonywaniu danej kategorii działalności,
 oznaczanie towarów wprowadzanych do obrotu tzn. zamieszczanie na nich, ich opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku polskim, zawierających co najmniej firmę i adres przedsiębiorcy oraz nazwę towaru,
 podawanie w ofercie co najmniej firmy, numeru NIP, siedziby oraz adresu przedsiębiorcy w przypadku oferowania przezeń towarów i usług w sprzedaży bezpośredniej bądź w sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych .
Przedsiębiorców uznaje się za podmioty prawa gospodarczego, które obejmuje prawo prywatne oraz publiczne. W ramach prawa prywatnego, regulującego proces nawiązywania między indywidualnymi podmiotami relacji społecznych o charakterze zwykle umownym (obrót gospodarczy), przedsiębiorcy mają możliwość kształtowania treści stosunków prawnych, uwzględniając własne interesy gospodarcze w sposób autonomiczny .
W ramach prawa publicznego pojawiają się natomiast organy władzy administracyjnej, powołane do realizacji interesu ogólnego, wspólnego dla określonej społeczności. Przysługują im ustawowe kompetencje jednostronnego (władczego) kształtowania prawnej sytuacji (ustroju) przedsiębiorców. Państwo, działając poprzez swoje instytucje publiczne, z jednej strony zapewnia, z drugiej zaś wprowadza określone ograniczenia (ramy) swobody działalności gospodarczej w formie reguł, obowiązków oraz ciężarów. Ich respektowanie podlega kontroli ze strony państwa, a wszelkie naruszenia zagrożone są sankcjami .
Zjawisko samozatrudnienia jest charakterystyczne przede wszystkim dla państw wysokorozwiniętych. W krajach Unii Europejskiej w oparciu o tę formę produkcji pracuje obecnie około 12% . Rozwój samozatrudnienia w UE związany był z kilkoma czynnikami [Rys.4.].

Rysunek 4. Czynniki wpływająca na rozwój samozatrudnienia w Unii Europejskiej
W ciągu ostatnich lat niezwykle popularne stało się zlecanie działalności w pewnym obszarze firmom zewnętrznym. Działania takie miały na celu walkę z bezrobociem w krajach UE, niską efektywnością programów tworzenia zatrudnienia oraz postępującym procesem uelastyczniania się rynku pracy. Obecnie, samozatrudnienie w krajach wysokorozwiniętych jest traktowane jako przejaw przedsiębiorczości indywidualnej nakierowanej na działalność gospodarczą, która zapewnia jednostce pracę przynoszącą dochód .
W Polsce ekspansja samozatrudnienia w pierwszych latach po przełomie 1989 roku była rezultatem odblokowania hamulców rozwoju przedsiębiorczości. Z czasem charakter samozatrudnienia zaczął się zmieniać. Wśród barier rozwoju tej formy zatrudnienia wymienia się przede wszystkim:
 brak kapitału,
 brak merytorycznego przygotowania,
 brak umiejętności przygotowania oraz prowadzenia własnej działalności,
 brak informacji o pomocy i zobowiązaniach, które z tego wynikają .
1.2. Samozatrudnienie, outsourcing, freelancing

Outsourcing to koncepcja zarządzania sprowadzająca się do zawężania zakresu zadań realizowanych bezpośrednio przez dane przedsiębiorstwo (tzw. firmę macierzystą) . Zadania te powierza się do realizacji innym podmiotom gospodarczym (tzw. firmy usługowe). W outsourcingu zakłada się, że dla praktycznie każdej funkcji, obszaru, procesu, które można by realizować w ramach klasycznej struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa możliwe jest znalezienie alternatywy w postaci usług, które oferują zewnętrzni, wyspecjalizowani dostawcy (partnerzy). W literaturze przedmiotu dominuje pogląd, że jest to metoda stałej obsługi zewnętrznej wykonywanej przez wyspecjalizowane do tego podmioty (zewnętrzne zarządzania, eksternalizacja, dezintegracja działalności przedsiębiorstwa) .
Podstawą wykorzystania outsourcingu jest ustalenie jakie obszary są kluczowe dla budowania konkurencyjnej pozycji firmy macierzystej (produkcja, badania, rozwój, wdrażanie innowacji, marketing, dystrybucja, logistyka, obsługa klienta, zarządzanie jakością). Zależą one przede wszystkim od tego w jakiej branży działa podmiot. Poza tym istotne są decyzje podejmowane przez kierownictwo. Po wyznaczeniu tych obszarów – inne, dodatkowe mogą być przekazywane do realizacji przez podmioty zewnętrzne. Proces taki sprawia, że przebudowie ulega wewnętrzna struktura firmy [Tab.2.].
Tabela 2. Wybrane definicje outsourcingu

M. Trocki przedsięwzięcie polegające na wydzieleniu ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa macierzystego realizowanych przez nie funkcji i przekazanie ich do realizacji innym podmiotom gospodarczym
T. Kopczyński przekazanie jednostce zewnętrznej w użytkowanie zasobów organizacji gospodarczej, co wiąże się z długookresową współpracą z zewnętrznym przedsiębiorstwem
M. Pankowska oddelegowanie całości lub części zasobów materialnych, zasobów ludzkich i odpowiedzialności zarządczej do dyspozycji zewnętrznego dostawcy na podstawie umowy kontraktowej
M. F. Greaver przekazaniu zewnętrznym usługodawcom, według postanowień zwartych w warunkach umowy (kontraktu), wewnętrznych zadań organizacji i związanych z ich realizacją: pracowników, maszyn, urządzeń, wyposażenia, technologii czy pozostałych zasobów oraz kompetencji decyzyjnych odnośnie ich wykorzystania

Czasopismo Harvard Business Review uznało outsourcing za jedną z najważniejszych koncepcji zarządzania, które powstały w XX wieku. Najszybciej outsourcing rozwija się w następujących dziedzinach:
 zarządzanie zasobami ludzkimi,
 zarządzania środkami masowego przekazu,
 technologie informacyjne,
 obsługa klientów,
 marketing [Tab.3.].
Tabela 3. Cele outsourcingu wg M. F. Greavera

Organizacyjne  zwiększenie efektywności,
 elastyczność działania w zmieniające się rzeczywistości,
 transformacja organizacji,
 doskonalenie produkowanych wyrobów oraz świadczonych usług,
 zwiększenie satysfakcji klientów,
 wzrost wartości dla interesariuszy

Rozwojowe  rozwój działalności operacyjnej w różnych obszarach,
 pozyskanie ekspertów, technologii oraz umiejętności z zewnątrz,
 poprawa jakości zarządzania oraz kontroli,
 dostęp do innowacji,
 uwiarygodnienie pozycji firmy,
 budowanie marki

Finansowe  zmniejszenie inwestycji,
 zwiększenie ilości środków przeznaczanych na realizację głównej działalności
Dochodowe  zdobycie nowych rynków, zwiększenie możliwości biznesowych dzięki dostawcy,
 zwiększenie intensywności rozwoju organizacji,
 zwiększenie produkcji i sprzedaży w czasie deficytu środków finansowych,
 komercyjne wykorzystywanie kluczowych umiejętności

Kosztowe  mniejsze koszty prowadzenia działalności ubocznej oraz pomocniczej,
 zmiana struktury kosztów,
 poprawa ekonomicznych wyników działalności
Pracownicze (motywacyjne)  wzrost zaangażowania pracowników,
 uproszczenie ścieżki kariery pracowników
Źródło: opracowanie własne na podstawie M.F. Greaver, Strategic Outsourcing. A Structural Approach to Outsourcing Decisions and Initiatives, Amacom, New York 1999, s. 4-5.

Podstawowy cel outsourcingu stanowi poprawe funkcjonowania organizacji, która może skoncentrować się na swojej podstawowej działalności. Prowadzi to do zwiększenia skuteczności oraz uzyskania przewagi konkurencyjnej.
W literaturze przedmiotu dominuje przekonanie, że zastosowanie outsourcingu jest opłacalne w dziedzinach wymagających dużych nakładów finansowych:
 outsourcing procesów biznesowych – wybranymi procesami biznesowymi przedsiębiorstwa zajmują się wyspecjalizowane firmy zewnętrzne, kreuje się w ten sposób wartość strategiczną,
 outsoursing CRM – polega na zarządzaniu relacjami z klientami (nawiązywanie oraz utrzymywanie kontaktu z klientami w imieniu organizacji),
 outsourcing IT – zlecenia polegające na wdrożeniu oraz obsłudze nowoczesnych technologii w organizacji, zarządzanie infrastrukturą informatyczną przez firmę zewnętrzną (rozwój aplikacji oraz stały dostęp do oprogramowania i pomocy profesjonalistów),
 outsourcing w zarządzaniu i przetwarzaniu informacji – przyjmowanie, przetwarzanie, magazynowanie oraz przekazywanie informacji, powstaje system dystrybucji oraz udostępniania informacji, który umożliwia natychmiastowy dostęp do nich,
 outsourcing w Internecie – dostęp do wspólnej sieci komputerowej wielu organizacji, zarządzanie systemami i sieciami komputerowymi, kreowanie oraz aktualizowanie stron internetowych,
 outsourcing e – commerce – dostarczanie całościowych rozwiązań e – biznesowych (bazy danych, zarządzanie informacjami, ochrona i przetwarzanie danych),
 outsourcing funkcjo kadrowych – administrowanie funkcjami kadrowymi, rekrutacja, organizacja szkoleń,
 outsourcing płac – obsługa firmowej listy płac usprawniająca procesy administracyjne, dająca możliwość korzystania z fachowej wiedzy specjalistów związanych z prawem pracy oraz ubezpieczeniami,
 leasing pracowniczy – firma zewnętrzna oddelegowuje swoich pracowników do pracy na rzecz klienta, jeśli zachodzi taka potrzeba [Rys.3.].

Rysunek 5. Outsourcing w zarządzaniu organizacją
W literaturze przedmiotu wyróżnia się dwa podstawowe typy outsourcingu:
 kapitałowy,
 kontraktowy [Rys.5.].

Rysunek 6. Typy outsourcingu
W literaturze przedmiotu wyodrębnia się siedem podstawowych etapów wdrażania outsourcingu w organizacji:
 zbadanie strategicznych skutków wprowadzenia takiego sposobu zarządzania,
 analiza kosztów,
 wybór partnera zewnętrznego,
 negocjacje dotyczące warunków współpracy,
 przeniesienie zasobów,
 wdrożenie koncepcji,
 zarządzanie procesem outsourcingu .
Freelancer (ang. wolny strzelec) to osoba, która nie wiąże się z jednym pracodawcą, ale realizuje projekty na zlecenie wielu podmiotów. Są to najczęściej przedstawiciele tzw. wolnych zawodów:
 artyści,
 dziennikarze,
 aktorzy,
 konsultanci,
 graficy,
 informatycy,
 programiści.
Mowa tu przede wszystkim o specjalistach w swojej dziedzinie, wykonujących pracę twórczą, nie chcących wiązać się na stałe umową. Świadczą oni pracę na podstawie umów (umowa o dzieło) .
W literaturze przedmiotu wymienia się szereg zalet i wad takiego typu zatrudnienia [Tab.5.].
Tabela 4. Zalety i wady freelancingu
Zalety Wady
 wolność,
 możliwość pracy zdalnej (dowolne miejsce i czas),
 możliwość podejmowania współpracy z różnymi partnerami,
 możliwość dokonywania wyboru projektów,
 elastyczność  brak świadczeń socjalnych,
 zdanie ,,na łaskę i niełaskę” klientów,
 brak finansowej stabilności,
 wymagana samodyscyplina

1.3. Samozatrudnienie a umowa o pracę

Samozatrudnienie pojmowane jako praca na własny rachunek jest aktywnością, w której osoba decydująca się na prowadzenie własnej działalności gospodarczej ponosi wszelkie majątkowe konsekwencje oraz ekonomiczne ryzyko wiążące się z wykonywanej tejże działalności . Najczęściej jest to jednoosobowa działalności gospodarcza, którą prowadzi się na własne ryzyko oraz rachunek oraz na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej .
Jej właścicielem oraz twórcą jest osoba fizyczna – przedsiębiorca. Działalność gospodarcza, którą może wykonywać samozatrudniony została określona w art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 roku . Jest to działalność o charakterze zarobkowym:
 usługowym,
 handlowym,
 wytwórczym,
 budowlanym,
 polegająca na wyszukiwaniu, rozpoznawaniu oraz wyodrębnianiu kopalin ze złóż,
 pobieraniu pożytków z rzeczy oraz wartości niematerialnych oraz prawnych .
Działalność tego typu prowadzi się w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, bez względu na jej efekty.
Osoby fizyczne prowadzące działalność na własny rachunek zobowiązane są do prowadzenia rozliczeń finansowych za pośrednictwem rachunku bankowego (art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) .
W zatrudnieniu pracowniczym wyróżnia się natomiast kilka elementów [Rys.6.].

Rysunek 7. Zatrudnienie pracownicze
W Kodeksie pracy wymienia się następujące typy umów o pracę:
 umowa na okres próbny,
 umowa na czas określony,
 umowa na czas nieokreślony .
W przypadku umów cywilnoprawnych – prace najczęściej wykonuje się na podstawie umów zleceń oraz umów o dzieło. Różnice pomiędzy umowami cywilnoprawnymi a umową o pracę związane są przede wszystkim z takimi elementami jak:
 charakter świadczonej pracy,
 podporządkowanie,
 konieczność osobistego wykonywania pracy,
 wynagrodzenie za pracę,
 ryzyko w zakresie wykonywania swoich obowiązków,
 możliwość rozwiązania umowy,
 gwarancje wynagrodzenia,
 składki ZUS .
Zatrudnienie pracownicze definiowane jest jako ,,świadczenie pracy na podstawie stosunku pracy, do którego stosowane są przepisy Kodeksu pracy oraz inne przepisy wynikające z prawa pracy” .
Nawiązując stosunek pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy oraz pod jego kierownictwem, w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, za wynagrodzenie. Stosunek pracy tworzony jest przez pracownika i pracodawcę [Rys.7.].

Rysunek 8. Stosunek pracy
Pracownikami nie można zatem nazwać:
 osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych,
 osób prowadzących działalność gospodarczą,
 osób wykonujących pracę nakładczą [Rys.8.].

Rysunek 9. Podstawowe cechy stosunku pracy
Kierownictwo pracodawcy rozumie się jako konieczność wykonywania przez pracownika jego poleceń, pod warunkiem, że nie okazują się one sprzeczne z umową oraz prawem .
Pracownik za wykonywaną przez siebie pracę otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie, którego nie może się zrzec ani przenieść na inną osobę. Obowiązek osobistego świadczenia pracy rozumie się jako niemożność powierzenia przez pracownika osobom trzecim realizacji czynności, które wynikają z umowy o pracę. To pracodawca ponosi główne ryzyko związane z pracą pracownika [Rys.9.].
Pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę gwarantuje się minimalne wynagrodzenie (2 000 złotych brutto w 2017 roku). W skład wynagrodzenia mogą wchodzić różne składniki, takie jak:
 pensja zasadnicza,
 pensja regulaminowa,
 dodatek stażowy.

Rysunek 10. Ryzyko ponoszone przez pracodawcę
Do wynagrodzenia pracownika nie można natomiast zaliczyć:
 nagród jubileuszowych,
 odprawy pieniężnej, która przysługuje pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę bądź rentę z tytułu niezdolności do pracy,
 wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
 dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.
Wypłata wynagrodzenia powinna być dokonywana w stałym i ustalonym z góry terminie .
1.3.1. Cechy charakteryzujące samozatrudnienie i umowę o pracę (cechy łączące i wykluczające)

W literaturze przedmiotu wymienia się wiele różnic występujących między samozatrudnieniem a umową o pracę [Tab.5.].
Samozatrudnienie Umowa o pracę
 Całkowita dowolność co do wyboru miejsca oraz godzin pracy (może to oznaczać więcej godzin pracy niż przewiduje Kodeks Pracy),
 Prawo pracy nie gwarantuje takiej osobie minimalnej płacy (sposoby i termin zapłaty ustalane są indywidualnie),
 Samozatrudniony współpracuje ze swoimi kontrahentami na podstawie umów cywilnoprawnych,
 Samozatrudniony sam ponosi ryzyko,
 Umowy o pracę opierają się w dużym stopniu na dowolności (poufność, zakaz konkurencji),
 Samozatrudnionych obowiązują niższe stawki ZUS (minimum 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek),
 Bazę wymiaru składek u samozatrudnionych na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota (nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia),
 Mała stabilność zatrudnienia,
 Konieczność samodzielnego prowadzenia księgowości, uiszczania składek ubezpieczeniowych oraz podatków,
 Nie przysługuje prawo do urlopu,
 Odpowiedzialność samozatrudnionego może zostać ograniczona do określonej kwoty (kary umowne bez możliwości dochodzenia pełnego odszkodowania),
 Możliwość rozwiązania umowy w każdej chwili,
 Osoby samozatrudnione nie mogą liczyć na ochronę ze strony związków zawodowych  Pracownik zobowiązany jest do wykonania określonych przez pracodawcę w miejscu oraz czasie, które także zostały przez niego określone
 Pracownik otrzymuje określone wynagrodzenie,
 Do stosunku pracy odnoszą się przepisy prawa pracy ,
 Wszelkie ryzyko wynikające ze stosunku pracy leży po stronie pracodawcy,
 Wszelkie składki opłaca w imieniu pracownika pracodawca,
 Większa stabilność zatrudnienia,
 Prowadzenie księgowości leży w gestii pracodawcy,
 Przysługuje prawo do urlopu,
 Odpowiedzialność pracownika zatrudnionego na etat została określona w Kodeksie pracy,
 Pracodawca nie może zwolnić pracownika chronionego prawem w dowolnej chwili,
 Ochrona ze strony związków zawodowych

W przypadku samozatrudnienia należy pamiętać o wielu barierach jego rozwoju. Niewielkim firmom brakować może kwalifikacji oraz kompetencji ze strony samego przedsiębiorcy. Poza tym występują braki wiedzy z zakresu:
 zarządzania,
 marketingu,
 technologii,
 prawa .
W przypadku dużych przedsiębiorstw – specjaliści są po prostu zatrudniani przez kierownictwo bądź właściciela.
Samozatrudnienie wiąże się często także z niedostatkiem kapitału, co sprawia, że wszelkie niewielkie nawet zmiany na rynku mogą zachwiać stabilnością prowadzonego biznesu . Dostęp do kredytów bankowych często jest w takich sytuacjach ograniczony, gdyż dostępne są one zwykle dla dużych firm. Małe biznesy bazują na własnych środkach.
Problemem staje się wreszcie dla samozatrudnionych niejednokrotnie biurokratyzacja. Wielość wymogów dotyczących prowadzenia działalności sprawia, że właściciel musi poświęcać im wiele czasu, co niekorzystnie odbija się na sytuacji firmy.
Wszystko to przekłada się na to, że liczba upadków niewielkich firm jest wciąż relatywnie duża a ludzie wolą zostać zatrudnieni na etat, który daje im poczucie stabilności.
1.4. Wady i zalety samozatrudnienia

Samozatrudnienie jak każdy typ pracy związane jest zarówno z pozytywnymi jak i negatywnymi aspektami. Niewątpliwie do pozytywów zaliczyć należy:
 możliwość samodzielnej organizacji pracy – samozatrudniony decyduje o czasie oraz miejscu realizacji zleceń, intensywności pracy, urlopach, związane jest to z umiejętnością zarządzania własnym czasem,
 możliwość zawierania umów z wieloma zleceniodawcami – nie istnieją ograniczenia rozwoju działalności przedsiębiorstwa osoby fizycznej, strategia rozwoju firmy uzależniona jest w dużej mierze od warunków panujących na rynku oraz możliwości jakie on stwarza,
 oszczędności podatkowe, oszczędności z ubezpieczeń społecznych – wliczanie w koszta działalności określonych wydatków (paliwo, dokształcanie, amortyzacja sprzętu), odliczanie VATu, obniżenie składek ZUS (dla osób, które rozpoczynają prowadzenie własnej działalności),
 możliwość prowadzenia działalności na terenie całej Unii Europejskiej,
 możliwość realizowania własnych ambicji,
 nieograniczone możliwości rozwoju .
Wśród negatywnych stron samozatrudnienia warto zawrócić uwagę na takie aspekty jak:
 konieczność opłacania stałych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej (składki na ubezpieczenie społeczne, koszty obsługi księgowej, opłaty za media, podatki) – zdarza się, że przychody uzyskiwane przez samozatrudnionego nie są w stanie pokryć tych zobowiązań,
 konieczność prowadzenia księgowości – samodzielnie, wynajęcie biura rachunkowego bądź zatrudnienie księgowego,
 konieczność podejmowania ryzyka – każde podejmowana działalność niesie ze sobą ryzyko niepowodzenia, pracownik – właściciel jest na rynku podmiotem gospodarczym i musi radzić sobie z konkurencją (negocjacja warunków, zabezpieczanie swoich praw),
 utrata uprawnień oraz przywilejów, które wynikają z Prawa pracy – samozatrudnionego nie obejmują regulacje wynikające z prawa pracy – nie jest chroniony w zakresie bezpieczeństwa zatrudnienia.
Należy z całą stanowczością powtórzyć, że każdy typ pracy i podejmowanej działalności generuje zarówno pozytywne jak i negatywne skutki. Obecnie, wraz ze wzrostem świadomości, coraz lepszymi warunkami życia – wielu, szczególnie młodych ludzi decyduje się na samozatrudnienie. Daje im ono poczucie wolności, pozwala tak dysponować swoim czasem, aby mieć go i na pracę przynoszącą zyski i na przyjemności. Praca na etacie jest bezpieczna, daje pewność minimalnego wynagrodzenia, ale ogranicza i uzależnia od kierownictwa.