Zagadnienia elastyczności popytu w stosunku do zmiany cen

Zależność między zmianą podaży, popytu i ceny polega na tym, że rozmiary popytu na rynku światowym zmieniają się na ogół w kierunku odwrotnym niż cena. Natomiast ilości towarów dostarczane na rynek, czyli podaż zmieniają się na ogół w tym samym kierunku co cena. Popyt zazwyczaj rośnie ze spadkiem cen i spada ze wzrostem cen, natomiast podaż rośnie ze wzrostem cen i spada ze spadkiem cen. Popyt jest zazwyczaj malejącą funkcją ceny (krzywa opada na wykresie na prawo), natomiast podaż jest rosnącą funkcją ceny (krzywa podnosi się). Punkt przecięcia się krzywych popytu (D) i podaży (S) wyznacza cena równowagi na rynku.
Reakcje popytu i podaży na zmianę cen nie muszą być i zazwyczaj nie są proporcjonalne do zmian cen. Zmiana ceny wynosząca 5% może spowodować większą lub mniejszą procentową zmianę popytu i analogicznie większą lub mniejszą procentową zmianę podaży. Zjawisko to określa się mianem elastyczności popytu i elastyczności podaży w stosunku do zmian cen.
Elastyczność popytu w stosunku do zmian cen :
Procentowa zmiana wielkości popytu E = Procentowa zmiana ceny
E > 1 popyt elastyczny
E = 1 popyt proporcjonalny
E < 1 popyt mało elastyczny
Przedsiębiorstwa powinny zdawać sobie sprawę z elastyczności funkcji popytu na swoje wyroby, gdy ustalają ich ceny.
Kierunek zmiany popytu na dany produkt zależy między innymi od kształtowania się cen substytutów i dóbr komplementarnych. Do określenia czy dany produkt jest substytutem, czy dobrem komplementarnym służy krzyżowa elastyczność popytu; korzystając z niej mierzymy wrażliwość konsumenta kupującego jedno dobro (X) na zmianę ceny innego dobra (Y). Formuła tej elastyczności jest
następująca :
Procentowa zmiana wielkości popytu na dobro x
Exy = Procentowa zmiana ceny dobra y
Jeśli krzyżowa elastyczność popytu jest pozytywna tzn., że zmiana ceny dobra (Y) powoduje zmianę wielkości popytu w tym samym kierunku na dobra (X), wówczas oba dobra są wzajemnie substytutami np. wzrost ceny masła (Y) powoduje, że konsumenci będą kupowali więcej margaryny (X). Masło i margaryna są więc substytutami. Im wyższy jest pozytywny stopień krzyżowej elastyczności popytu, tym bliższymi substytutami są oba produkty. Natomiast, gdy krzyżowa elastyczność popytu jest
negatywna, wtedy oba produkty są dobrami komplementarnymi. Im wyższy jest negatywny stopień krzyżowej elastyczności popytu, tym większa jest komplementarność między obu produktami.