Opracowane zagadnienia z międzynarodowych stosunków gospodarczych

CO TO SĄ CENY WZGLĘDNE

Ceny względne (relatywne) – wyrażają wartość jednego wyrobu w kategoriach drugiego wyrobu. Jeżeli np. : cena 1 tony węgla kamiennego wynosi 100 zł, a cena 1 tony węgla brunatnego wynosi 40 zł, to względna (relatywna) cena węgla brunatnego mierzona ceną węgla kamiennego wyniesie 0,4.

CO TO JEST LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO I TERMS OF TRADE

Linia ograniczenia budżetowego – jest zbiorem koszyków konsumpcyjnych, które kosztują dokładnie tyle ile konsument ma pieniędzy do wydania. Są to koszyki dóbr, które dokładnie wyczerpują dochód konsumenta.

Terms of trade – (warunki wymiany) – zmieniające się w czasie relacje między ceną towarów eksportowych, a ceną towarów importowanych przez dany kraj. Jeśli ceny w eksporcie rosną szybciej lub spadają wolniej niż ceny w imporcie, to wskaźnik terms of trade jest korzystny.

OMÓW PODSTAWOWE CECHY KRZYWYCH OBOJĘTNOŚCI

1) Mają nachylenie ujemne – negatywne nachylenie krzywej obojętności miedzy dwoma dobrami oznacza, że pomiędzy tymi dobrami istnieje stosunek substytucyjności, zwiększenie konsumpcji jednego dobra oznacza zmniejszenie konsumpcji drugiego.
2) Nie mogą się przecinać – ta ich cecha wynika z tego, że preferencje konsumenta są przechodnie. Konsument dokonuje uporządkowania swoich preferencji. Przechodność preferencji oznacza, że konsument zachowuje pewien logiczny porządek w swoich decyzjach w danym okresie. I te krzywe nieprzecinające się odzwierciedlają wyższy stopień satysfakcji, większą ilość konsumowanych dóbr (im wyżej tym większa satysfakcja)
3) Są wypukłe w stosunku do współrzędnej 0,0 – to że krzywa obojętności jest wypukła w stosunku do początku układu współrzędnych oznacza, że jej nachylenie w stosunku do 0,0 maleje w miarę przesuwania się w prawo w dół. Jest to równoznaczne ze zmianą proporcji zastępowania dóbr jednych na drugie.
4) Jest ich nieskończenie wiele – dla wszystkich punktów oznaczających określoną kombinację czyli proporcję wymienionych dwóch dóbr leżące poza krzywą obojętności można narysować nowe krzywe, które będą obrazowały inną użyteczność.

NA CZYM POLEGA RÓWNOWAGA W WARUNKACH WOLNEGO HANDLU

Przykład prowadzenia wymiany przy wspólnym stosunku cen pozwala na osiąganie korzyści przez obydwu partnerów. Jest on również podstawą do określenia równowagi w warunkach wolnego handlu.
Równowagę na rynku światowym rozpatrzymy na przykładzie dwóch bardzo istotnych dla handlu światowego produktów: ropy naftowej i żywności. Kraje eksporterzy ropy naftowej eksportują ropę naftową, natomiast kraje rozwinięte importują ropę naftową i eksportują żywność. Równowagę światową pokazuje światowa krzywa popytu na ropę naftową D0 + D0* (suma popytu na ropę krajów naftowych D0 i krajów rozwiniętych D0*) oraz krzywą podaży ropy naftowej krajów eksporterów ropy naftowej S0 i krajów rozwiniętych S0* .
Punktem równowagi jest punkt na przecięciu krzywej światowej podaży i popytu. Ceny relatywne ropy naftowej i żywności po podjęciu wymiany ustalą się pomiędzy wysokimi relatywnymi cenami (ropa naftowa) żywności w krajach rozwiniętych i niskimi cenami relatywnymi, ropa naftowa, żywność w krajach eksporterach ropy naftowej.
Równowagę światową możemy również pokazać na przykładzie pojedynczego podmiotu gospodarczego. W tym przypadku należy przedstawić relację konsumentów i producentów danego podmiotu gospodarczego zestawiając krzywą popytu na import z zagraniczną podażą eksportową.
Korzyści z wymiany odnoszą obie strony. Kraje eksporterzy ropy naftowej mogą ulokować za granicą bardzo duże nadwyżki ropy naftowej i uzyskać określone dochody. Natomiast USA mogą uzyskać ropę naftową po niższych cenach w porównaniu z kosztami pozyskania tego surowca z własnych złóż.
Przegranymi są właściciele pól naftowych i przedsiębiorstwa eksploatacji ropy naftowej w USA, którzy gdyby nie import ropy z krajów arabskich, który obniża ceny tego surowca, mogliby wydobywać po wyższej cenie ropę krajową w porównaniu z ceną ropy importowej. Ci przegrani w branżach konkurujących z importem stanowią grupy nacisku, które domagają się ochrony rynku wewnętrznego poprzez ograniczenia wolnego handlu różnymi narzędziami polityki handlowej.

JAK PRZEWAGA KOMPARATYWNA WPŁYWA NA KIERUNKI WYMIANY TOWAROWEJ

Przewaga komparatywna (przewaga względna) przewaga uzyskana poprzez zdolność do produkowania wyrobu po niższym koszcie, niż jest w stanie robić to konkurent. To samo dotyczy gospodarki światowej. Każdy kraj powinien produkować i eksportować te dobra, które wytwarza najbardziej efektywnie w porównaniu z innymi krajami. Specjalizacja i handel zależne są od przewagi komparatywnej a nie absolutnej.
Przewaga komparatywna – względnie niższy koszt produkcji lub zdolność do produkowania wyrobu po niższym koszcie, niż jest w stanie robić to konkurent, w sensie ilości dóbr, z wytworzenia których trzeba zrezygnować.
Przewaga komparatywna – wysokie wyposażenie w unikalne zasoby lub środki trwałe i technologie, ma decydujące znaczenie dla rozwoju wymiany międzynarodowej.

Przykładowo rozpatrzmy dwa podmioty gospodarcze. Arabia Saudyjska i USA. Arabia Saudyjska posiada duże zasoby ropy naftowej. USA posiada duże potencjalne możliwości produkcji i eksportu żywności.
Korzyści Arabii Saudyjskiej z handlu polegają na możliwości eksportu ropy naftowej i zwiększeniu produkcji tego surowca; w rezultacie pozwala to na wzrost dochodu.
Ceny żywności na skutek popytu zagranicy (w tym przypadku Arabii Saudyjskiej) zwiększają się, natomiast ceny ropy w USA zmniejszają się na skutek możliwości importu ropy.
Oba kraje odnoszą korzyści z handlu, które polegają na:
o Możliwości zwiększenia produkcji dla eksportu (kraj naftowy ropy naftowej, kraj wysoko rozwinięty żywności) co pozwala na zwiększenie dochodu u każdego z nich, a w rezultacie konsumpcji przy korzystniejszych relacjach cen u każdego z nich
o Lepszego dostosowania struktury konsumpcji do popytu konsumentów w każdym z krajów uczestniczących w wymianie.
Na strukturę wymiany (w tych przypadku ropa naftowa/żywność) duże znaczenie mogą mieć również gusta konsumentów, a nie tylko różnice w strukturze wyposażenia potencjalnych partnerów handlowych.
Pomimo, że występują tak duże różnice w wyposażeniu i produkcji, różnice w gustach mogą być większe. Kraj bardzo dobrze wyposażony w żywność – importuje ją.

OMÓW PODSTAWOWE CECHY MODELU RICARDIAŃSKIEGO

W ricardiańskim modelu handlu:
1. kierunkach wymiany decyduje poziom stosowanej techniki
2. miernikiem poziomu stosowanej techniki produkcji jest wydajność pracy. Inaczej produktywność czynnika pracy jedynego w tym modelu czynnika produkcji w odniesieniu do poszczególnych produktów. Czym mniejsze zużycie pracy mierzonej w godzinach na jednostkę produktu, tym wyższy poziom techniki. Kraje mające różny poziom techniki w odniesieniu do wytwarzania poszczególnych produktów mogą odnosić korzyści po podjęciu wymiany.
3. Możliwości podażowe w tym modelu (struktura podaży np. odzież/żywność) zależą od stosunku (relacji) jednostkowych nakładów pracy niezbędnych do wyprodukowania jednostki odzieży i żywności. Relatywna krzywa podaży jest linią poziomą.
4. o kierunkach produkcji będą decydować różnice w kosztach zależne od jednostkowych pracochłonności. Dlatego też zgodnie z nierównością, że:


aLc / al.f al.* / aL*f kraj będzie producentem odzieży a
zagranica żywności

aLc – liczba godzin pracy niezbędna do wyprodukowania jednostki odzieży w
w kraju

al.f liczba godzin pracy niezbędnych do wyprodukowania jednostki żywności
w kraju
L* zasoby czynnika pracy za granicą

CO TO JEST MODEL Z NIEMOBILNYMI CZYNNIKAMI PRODUKCJI

Jest to model, w którym czynniki produkcji są ściśle związane z daną dziedziną wytwórczości

JAK KSZTAŁTUJĄ SIĘ RELATYWNE CENY I STRUKTURA WYMIANY W MODELU Z NIEMOBILNYMI CZYNNIKAMI PRODUKCJI

Analizę przeprowadzamy posługując się modelem, który składa się z dwu podmiotów gospodarczych kraju i zagranicy. Kraj posiada większy sektor odzieżowy i dużą podaż czynnika pracy w tym sektorze. Zagranica zaś dysponuje większym sektorem żywnościowym, ponieważ wydajność pracy w odniesieniu do tych samych sektorów produkcji (odzież, żywność) w obu podmiotach gospodarczych jest taka sama, różnica między nimi dotyczy wyposażenia w czynniki pracy zaangażowane w różnych sektorach (odzieżowym, żywnościowym).
W kraju relatywne ceny odzież/żywność ze względu na wysoką podaż pracy w sektorze odzieżowym są niskie. Odwrotnie za granicą. Duży sektor żywnościowy z dużą podażą pracy w tym sektorze, w warunkach braku wymiany sprawia, że relatywne ceny odzieży i żywności są wysokie.
Po podjęciu wymiany relatywne ceny odzież/żywność w kraju wzrosną. Natomiast za granicą relatywne ceny odzież/żywność obniżą się, kraj będzie eksportował odzież a zagranica żywność.
Po rozpoczęciu wymiany w kraju wzrosną relatywne ceny odzieży, co nie spowoduje wzrostu zamożności producentów odzieży w przeliczeniu na odzież. Natomiast wzrost cen odzieży w kraju spowoduje spadek płacy realnej producentów żywności w przeliczeniu na odzież.
Odwrotnie, spadek relatywnych cen żywności w kraju po rozpoczęciu wymiany nie wpłynie na wynagrodzenie producentów żywności w kraju w przeliczeniu na żywność. Spowoduje jednak spadek wynagrodzeń producentów żywności w przeliczeniu na odzież, której relatywne ceny po podjęciu wymiany w kraju wzrosły.
Za granicą, po rozpoczęciu wymiany, wzrost relatywnych cen żywności nie zmieni wynagrodzeń producentów żywności w przeliczeniu na żywność. Jednak wzrost relatywnych cen żywności za granicą spowoduje spadek płacy realnej producentów odzieży w przeliczeniu na żywność.
Natomiast za granicą po rozpoczęciu wymiany, spadek relatywnych cen odzieży nie pogorszy płac realnych producentów odzieży w przeliczeniu na odzież. Poprawi natomiast wynagrodzenie realne producentów żywności w przeliczeniu na odzież.
Po rozpoczęciu wymiany, zarówno kraj, jak i zagranica, zyskują. Poprawia się terms of trade każdego z nich. Polega to na tym że w kraju wzrastają relatywne ceny odzieży, którą kraj eksportuje, a za granicą wzrastają relatywne ceny żywności, którą zagranica eksportuje.
Są także przegrani. Są nimi producenci żywności w kraju, którzy konkurują z importowaną odzieżą z zagranicy, której relatywne ceny w kraju spadły. Przegranymi są również producenci odzieży za granicą, którzy konkurują z importem odzieży, której relatywne ceny za granicą spadły.

SCHARAKTERYZUJ WZAJEMNE ZALEŻNOŚCI CEN CZYNNIKÓW PRODUKCJI I CEN PRODUKTÓW W MODELU HEKCCHERA-OHLINA

Wg Hekcchera-Ohlina różnice w relatywnym (obfitości czy żadkości) wypozażeniu czynników produkcji decydują o specjalizacji i wymianie międzynarodowej. Jak mamy dużą obfitość jakiegoś czynnika to jego cena będzie relatywnie niska i odwrotnie (odwrotnie proporcjonalna do ceny, wpływa na strukturę kosztów wytwarzania). Kraje eksportują te po niższych cenach gdzie czynnik w danym kraju jest obfity. Natomiast będzie importował produkt, w którym będzie duży udział czynnika relatywnie rzadkiego w danym kraju.
Twierdzenie Hekcchera-ohlina – mówi o zrównywaniu się cen czynników produkcji.
Wraz ze specjalizacją produkcji określonego dobra następuje wzrost popytu na ten czynnik produkcji używany do produkcji tego dobra, a co za tym idzie wzrost ceny tego czynnika.
Specjalizacja w danym kraju warunkuje zmniejszenie produkcji dobra, do którego wytwarzania zużywa się relatywnie dużo czynnika produkcji w tym kraju rzadkiego, to z kolei prowadzi do spadku popytu na ten czynnik a tym samym spadku jego ceny.

CO TO JEST POLITYKA HANDLOWA I JAKIE SĄ JEJ NARZĘDZIA

Polityka handlowa jest częścią polityki ekonomicznej poszczególnych państw i rządów, której celem nadrzędnym jest dobrobyt obywateli.
Przez zagraniczną politykę handlową rozumiemy działalność państwa w zakresie obrotu zagranicznego. Ma ona na celu bądź osiągnięcie określonych efektów w zakresie obrotu zagranicznego (np. poprawę bilansu handlowego ), bądź też oddziaływanie poprzez takie czy inne zmiany w obrocie zagranicznym na całokształt sytuacji gospodarczej kraju (np. ożywienie jego działalności gospodarczej i przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego, poprawę konkurencyjności gospodarki itp.).
Zagraniczna polityka handlowa jest zawsze bardzo ściśle związana z ogólną polityką ekonomiczną danego państwa. Środki polityki ekonomicznej stosowane w zasadzie wyłącznie dla osiągnięcia skutków zewnętrznych mają zawsze także określone skutki wewnętrzne. I odwrotnie, środki wewnętrznej polityki ekonomicznej mają także określone skutki na zewnątrz. Np. polityka zmierzająca do przyspieszenia rozwoju gospodarczego kraju może pośrednio wywołać trudności utrzymania równowagi bilansu handlowego i płatniczego w związku z dużym zapotrzebowaniem na import i trudnością mobilizowania dostatecznej podaży na eksport.
Narzędzia polityki handlowej:
1) Cła
2) Subsydia eksportowe
3) Kwoty importowe
4) Dobrowolne ograniczenia importu
5) Wymagania dotyczące lokalnego udziału w produkcji


JAK WPŁYWA CŁO NA POPYT I PODAŻ W WYMIANIE MIĘDZYNARODOWEJ / JAK CŁO WPŁYWA NA PRODUKCJĘ, IMPORT I DOCHÓD

Cło powoduje podwyższenie ceny dobra zagranicznego dla krajowego konsumenta w związku z czym cena w kraju podnosi się, natomiast cena za granicą może się obniżyć. Dzieje się tak, jeżeli w wyniku wprowadzenia cła następuje znaczny spadek popytu na to dobro.
Wpływ na to ma jedynie duży kraj, gdy kraj jest mały cena nie zmienia się. Spadek popytu w tym kraju (w wyniku wprowadzenia cła) nie powoduje większej zmiany na rynku.
Wprowadzenie cła powoduje również wzrost produkcji krajowej danego dobra. Przy wyższej cenie spada bowiem popyt na import. W praktyce eksporter może obniżyć cenę, jeżeli ma takie możliwości. Wtedy spadek popytu nie występuje, nie zwiększa się również produkcja krajowa. Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem tzw. incydencji ceł. W zależności od występowania tego zjawiska produkcja zagraniczna spada lub pozostaje na nie zmienionym poziomie (kiedy obniżka cen w pełni równoważy prawdopodobny spadek popytu).
Wpływ wprowadzenia cła na dobro X na krajowy popyt na to dobro i jego podaż.
Wprowadzenie cła podnosi cenę z Po do P1. Przy wyższej cenie spada popyt krajowy (DD). Równocześnie wzrasta podaż krajowa danego dobra (SS).
Import, który przed wprowadzeniem cła wynosił QS1-QD!, zmniejszył się do QS2-QD2. Zmiany wielkości produkcji krajowej i wielkości importu będą zależeć od elastyczności popytu i podaży. Im elastyczności te będą wyższe, tym większe będą zmiany produkcji krajowej i importu. Na wykresie przedstawia to nachylenie krzywych DD i SS (większa elastyczność – większe nachylenie, mniejsza elastyczność-mniejsze nachylenie).
Cła powodują określone koszty i korzyści. Jak widać, zyskują producenci krajowi (zwiększają produkcję i rozmiary zysków), natomiast tracą konsumenci (płacą wyższą cenę).
Ponadto zyskuje rząd, który zwiększa wpływy do budżetu. Koszty netto cła można więc zapisać jako stratę konsumenta minus korzyści producenta i dochód rządu. Wynik tego równania będzie zerowy. Można powiedzieć, że cła prowadzą do redystrybucji dochodów.
Ma miejsce transfer dochodów od konsumentów do prywatnych producentów i do budżetu.
Cła prowadzą do określonych strat społecznych. Są to: nadprodukcja towarów droższych (krajowych) oraz nadkonsumpcja społeczeństwa. Straty te są wymierne. Na rys. przedstawia je odpowiednio odcinek QS1-QS2 oraz QD2-QD1. Cła mają więc deformujący wpływ na rozmiary produkcji i konsumpcji. Powodują, że produkcja wzrasta u mniej efektywnych producentów, nie przyczyniają się także do wzrostu konkurencyjności, innowacyjności, rozwoju postępu naukowo-technicznego itd.
OMÓW KOSZTY I KORZYŚCI Z ZASTOSOWANIA CŁA
Cła powodują określone koszty i korzyści. Zyskują producenci krajowi (zwiększają produkcję i rozmiary zysków), natomiast tracą konsumenci (płacą wyższą cenę).
Ponadto zyskuje rząd, który zwiększa wpływy do budżetu. Koszty netto cła można więc zapisać jako stratę konsumenta minus korzyści producenta i dochód rządu. Wynik tego równania będzie zerowy. Można powiedzieć, że cła prowadzą do redystrybucji dochodów.
Ma miejsce transfer dochodów od konsumentów do prywatnych producentów i do budżetu.
Cła prowadzą do określonych strat społecznych. Są to: nadprodukcja towarów droższych (krajowych) oraz nadkonsumpcja społeczeństwa. Straty te są wymierne. Na rys. przedstawia je odpowiednio odcinek QS1-QS2 oraz QD2-QD1. Cła mają więc deformujący wpływ na rozmiary produkcji i konsumpcji. Powodują, że produkcja wzrasta u mniej efektywnych producentów, nie przyczyniają się także do wzrostu konkurencyjności, innowacyjności, rozwoju postępu naukowo-technicznego itd
Jeżeli chodzi o korzyści z ceł, to najczęściej wymienia się wzrost dochodów państwa. Cło traktowane jest jako sposób na zwiększenie dochodów do budżetu państwa. Trzeba jednak pamiętać, że możliwości te nie są nieograniczone. Dochody budżetowe wzrastają wraz ze zwiększaniem rozmiarów cła (ad valorem) do pewnego poziomu. Po jego przekroczeniu maleją, spada bowiem radykalnie popyt na coraz droższe towary importowane.
OMÓW SKUTKI STOSOWANIA SUBSYDIÓW EKSPORTOWYCH DLA KRAJU, KTÓRY JE STOSUJE I DLA IMPORTERA
Subwencje (subsydia) eksportowe są to wszelkie ulgi dla producentów krajowych udzielane przez państwo w celu zachęcenia ich do zwiększenia eksportu. Powodują one zwiększenie ich konkurencyjności na rynkach zagranicznych (bez ograniczania ich zysku). Jest to jednak element nielojalnej konkurencji. Subwencje eksportowe - w odróżnieniu od wielu innych barier pozataryfowych- nie ograniczają, lecz zwiększają obroty towarowe (eksport).
Subwencje mogą mieć charakter bezpośredni i pośredni. Pierwsze z nich są wypłacane bezpośrednio eksporterom przez państwo w różnych formach. Mogą to być : określona suma w zależności od wielkości eksportu (ilości lub wartości), zwrot eksporterowi różnicy między ceną krajową (wyższą) a światową (niższą) lub zwrot wydatków na sfinansowanie niektórych przedsięwzięć związanych z eksportem (np. koszty badań rynku, transportu itp.). Subwencje pośrednie udzielane są w formie różnych ulg, które obniżają koszty produkcji eksportera i zwiększają jego zyski. Często mają one bardzo ukryty charakter. Do nich zaliczmy: ulgi o charakterze fiskalnym(np. niższe podatki od zysków, płac, odliczanie niektórych wydatków od zysku brutto, przyspieszona amortyzacja, zwrot cła za niezbędny import itp.), ulgi o charakterze fiskalno-kredytowym (np. niskooprocentowane kredyty na produkcję eksportową, udzielanie gwarancji kredytowych itd.), stosowanie przesunięć umożliwiających osiągnięcie eksporterowi zysków w innych dziedzinach (np. możliwość podnoszenia cen na rynku wewnętrznym), wydatki państwa na zbieranie i rozpowszechnianie informacji o rynkach zagranicznych, utrzymywanie za granicą ośrodków informacji handlowej.
Skutki wprowadzenia subwencji na popyt i podaż oraz poziom cen.
W wyniku wprowadzenia subwencji cena w kraju eksportera wzrasta, a w kraju importera spada. Wzrost ceny z Po do P1 powoduje spadek popytu na rynku wewnętrznym z QD1 do QD2, natomiast podaż wzrasta z QS1 do QS2. Eksport, który przed wprowadzeniem subwencji wynosił QD1-QS1 zwiększa się do QD2-QS2. W kraju eksportera tracą więc konsumenci, a zyskują producenci. Traci również rząd, który ponosi określone wydatki z budżetu. Następuje przepływ dochodów od konsumentów i państwa do prywatnych producentów. Społeczne koszty wzrostu produkcji o kosztach krańcowych wyższych od ceny światowej to nadprodukcja drogich towarów oraz ograniczenie konsumpcji na rynku krajowym. Subwencje powodują również pogorszenie się wskaźnika terms of trade, ponieważ spadają ceny towarów eksportowanych.
Występują różnorodne przyczyny subwencjonowania (ma ono miejsce wtedy, gdy państwo jest zainteresowane wzrostem eksportu, a jest on mało konkurencyjny). Najczęściej wynikają z dążenia państwa do:
- upłynnienia nadwyżek produkcji (nadprodukcja towarów na rynku krajowym),
- większego stopnia wykorzystania czynników wytwórczych (np. występuje duże bezrobocie),
- zwiększenia skali produkcji (w celu poprawy jej efektywności),
- poprawy sytuacji w bilansie płatniczym (duży deficyt).
Czasem państwo subwencjonuje, bo inne państwa również udzielają subwencji eksportowych.
Subwencje eksportowe są efektywne (ich stosowanie jest skuteczne), jeżeli są spełnione określone warunki. Po pierwsze, państwa do których eksport jest kierowany nie stosują środków neutralizujących, np. opłat wyrównawczych, które uniemożliwią sprzedaż towaru po niższej cenie. Po drugie, musi być wysoka elastyczność podaży krajowej oraz popytu zagranicznego. Jeżeli te warunki nie są spełnione, to mamy do czynienia jedynie z przeniesieniem dochodu narodowego za granicę (finansowanie tańszej konsumpcji za granicą) oraz pogorszeniem się sytuacji w bilansie płatniczym (spada terms of trade).
Bez względu na to, czy subwencje są skuteczne czy nie wywołują negatywne skutki. Są to:
- wzrost inflacji (stymulując eksport państwo działa proinflacyjnie),
- niekorzystna redystrybucja dochodu narodowego (na rzecz producentów krajowych, a także – w przypadku ich nieskuteczności- zagranicy),
- osłabienie skłonności do innowacyjności, przedsiębiorczości, rozwoju postępu naukowo-technicznego itp.,
- wzrost wydatków z budżetu państwa, które można by przeznaczyć na inne cele (może dojść do powiększenia deficytu budżetowego).
OMÓW PRZYCZYNY ZAŁAMANIA SIĘ SYSTEMU WALUTOWEGO Z BRETTON WOODS I PRZEJŚCIA NA PŁYNNY KURS WALUTOWY
Formalnym kresem systemu walutowego z Bretton Woods było zdeklarowanie w dniu 11 sierpnia 1971 r. przez amerykańskiego prezydenta R. Nixona, zawieszenie jedynej wymienialnej na złoto waluty - wymienialności dolara na złoto. Nie było to jednak wydarzenie nieoczekiwane, poprzedziło je bowiem kilka gwałtownych spekulacji na osłabienie dolara, wykorzystujących spadek zaufania do amerykańskiej waluty.
Ów spadek zaufania miał swoje ekonomiczne przyczyny, które uznaje się za przyczyny rozpadu systemu z Bretton Woods i ujmuje w następujących tezach:
1. System opierał się na stałych kursach i wymienialności walut bez jednoczesnego zobowiązania jego członków do skoordynowanej wewnętrznej polityki gospodarczej i koniunkturalnej celem ich rozwoju gospodarczego. System taki wykazuje stałą tendencję do nierównowagi w bilansach płatniczych. Zachwianie równowagi bilansu płatniczego występuje w praktyce wielu krajów i jest spowodowane zróżnicowaną stopą inflacji, nieprawidłowo ustalonymi parytetami walut i zniekształceniami międzynarodowych przepływów towarowych. To z kolei wpływa destabilizująco na międzynarodowe przepływy pieniężne.
2. Dominująca pozycja gospodarcza USA i wymienialność dolara na złoto uczyniły z tej waluty międzynarodową walutę rezerwową, interwencyjną, wyrównawczą i transakcyjną. Coraz częściej pojawiały się deficyty bilansu handlowego Stanów Zjednoczonych, a te z kolei prowadziły do odpływu kapitału, deficytu bilansu płatniczego i spadku zaufania do dolara. To spowodowało olbrzymie straty w amerykańskich rezerwach walutowych, zwłaszcza w zasobach złota. Jednocześnie wzrosło znaczenie innych silnych walut świata, przede wszystkim marki, jena, franka szwajcarskiego i francuskiego, a także bloku walutowego EWG (o którym w dalszej części podrozdziału).
3. Szczególna rola dolara jako międzynarodowej waluty rezerwowej umożliwiała USA uprawianie polityki finansowania z deficytu, polegającej na kreacji pieniądza dolarowego w celu pokrycia własnego deficytu bilansu płatniczego. W ten sposób emisja pieniądza pozwalała Stanom Zjednoczonym pokrywać zobowiązania płatnicze wobec zagranicy bez zakłócania wewnętrznego obiegu pieniężnego. Potrzeba takiej polityki była spotęgowana tzw. regulacją Q, utrzymującą na sztucznym poziomie oprocentowanie wkładów pieniężnych i kapitałowych, co z kolei pobudzało eksport pieniądza i kapitału tego kraju. Powodowało to wzrost płynności międzynarodowej i zasiliło rozwój europejskich i azjatyckich rynków pieniężnych i kapitałowych. Sam tylko rynek europieniądza osiągnął w 1972 r. rozmiary około 70 mld USD.
4. Za fiasko tego systemu odpowiedzialne były w końcu także jego wady konstrukcyjne. Należy do nich zaliczyć choćby przyznanie złotu roli pierwotnej rezerwy walutowej i miernika wartości. Złoto mogło jednak wypełniać te funkcje tylko tak długo, jak długo jego podaż była wystarczająca i jak długo utrzymywała się wymienialność dolara na złoto po stałym parytecie. Artykuły nie zdefiniowały również pojęcia "fundamentalnego zachwiania równowagi bilansu płatniczego". Stąd też nie było możliwe jednoznaczne określenie, czy jakieś kraje osiągnęły właśnie taki stan. Brakowało również kryteriów, na których mogłyby się oprzeć instrukcje dotyczące dyscyplinowania wewnętrznej polityki gospodarczej kraju, przeżywającego wspomniane "fundamentalne zachwianie równowagi bilansu płatniczego. Z drugiej strony, kraje, które taki chroniczny deficyt bilansu płatniczego wykazywały w długim okresie, uzyskiwały środki na jego pokrycie od innych krajów wierzycielskich poprzez MFW lub bezpośrednio.
Wreszcie - interwencje na rynku dewizowym, których celem była stabilizacja kursów walutowych, realizowane były asymetrycznie. Obowiązek interwencji obciążał tylko kraje deficytowe, które musiały sprzedawać na rynku dewizowym dolary dla wsparcia własnej waluty. Kraje nadwyżkowe nie miały takiego obowiązku. Same Stany Zjednoczone uprawiały przyzwalającą politykę "dobrotliwego zaniechania" (bening neglect), rezygnując z interwencji na rynkach dewizowych dla stabilizacji kursu dolara.
Dlatego właśnie stabilizacja stałych kursów walutowych w ramach przedziału dopuszczalnych odchyleń wyznaczonego parytetami była zadaniem obciążającym pozostałe kraje. Kontrolowane przez MFW prawa ciągnienia i ułatwienia kredytowe stanowiły jedynie niewielką część międzynarodowej płynności i międzynarodowej działalności kredytowej.
Bezpośrednim następstwem rozpadu systemu z Bretton Woods było przede wszystkim odejście od kursów stałych i wprowadzenie przez większość krajów ograniczonych kursów płynnych. Początkowo odbywało się to w sposób nazwijmy to żywiołowy. Jednocześnie trwały prace nad stworzeniem instytucjonalnych podstaw nowego międzynarodowego systemu walutowego, z nowymi zasadami dotyczącymi funkcjonowania systemu kursów walutowych.
Na mocy dwóch porozumień jamajskich, które wniosły istotne zmiany do umowy o MFW (1972-1978):
· została zniesiona zasada stałych kursów walut; kraje członkowskie uzyskały swobodę wyboru reguł kursowych, które określają je ze swoimi interesami w zależności od konkretnych warunków gospodarczych; konieczne stało się jedynie prowadzenie polityki kursowej zgodnie z celami MFW, który został upoważniony do nadzorowania zgodności reguł wybranych przez kraje z tymi celami;
· przyjęto zasadę, że raz wybrane reguły kursowe i noszące nazwę systemu kursowego danego kraju powinny być przestrzegane, a ich ewentualna zmiana wymaga uzgodnień z MFW;
· została zniesiona zasada ustalania parytetów walut w złocie i urzędowej ceny złota; wprowadzono wręcz zakaz jakiegokolwiek odnoszenia walut narodowych do złota; głównym składnikiem rezerw walutowych powinny być specjalne prawa ciągnienia w MFW.
Jednym z następstw przyjęcia przez MFW wymienionych wyżej zasad i na podstawie doświadczenia, że prawdopodobnie nie ma jakiegoś jednego systemu kursowego odpowiedniego dla wszystkich krajów w danym czasie lub nawet systemu odpowiedniego dla jednego kraju w każdym czasie było wykształcenie się i stosowanie przez poszczególne kraje jednego z trzech podstawowych systemów kursowych:
1. kursu (niegraniczenie) płynnego;
2. kierowanego kursu (ograniczenie) płynnego;
3. kursu centralnego.
Kurs płynny kształtuje się bez interwencji władz monetarnych, a kurs kierowany płynny takim interwencjom podlega. Kurs centralny zaś wymaga od władz monetarnych utrzymania kursów rynkowych waluty krajowej w stosunku do wybranej waluty zagranicznej lub koszyka takich walut na stałym poziomie. Dokonywanie interwencji na rynku walutowym i transakcji wyrównawczych jest w tym systemie bardzo częste, gdyż dopuszczalne wahania kursu są z reguły ustalane w bardzo wąskim przedziale.

CO TO SĄ INNOWACJE FINANSOWE I JAKIE BYŁO ICH ZNACZENIE W UMIĘDZYNARODOWIENIU RYNKÓW FINANSOWYCH

Innowacje finansowe to nowe narzędzia finansowe, których dawniej nie było lub nowa operacja finansowa, która dawniej nie występowała.
Do umiędzynarodowienia rynków finansowych przyczyniły się taki innowacje finansowe jak:
1) fundusze lokacyjne rynku pieniężnego
2) możliwość uzyskiwania informacji na temat sytuacji przedsiębiorstw podejmujących emisję papierów wartościowych (na skutek postępu technicznego i zaawansowanej technologii telekomunikacyjnej)
3) rozwój rynku weksli handlowych
4) możliwość przekształcenia wierzytelności hipotecznych banków w zbywalne papiery wartościowe

CO TO SĄ EURORYNKI I JAKIE BYŁO ICH ZNACZENIE W UMIĘDZYNARODOWIENIU RYNKÓW FINANSOWYCH

Podstawową motywacją tworzenia tak zwanych eurorynków, w tym rynku eurodolarowego dla banków, była chęć uniknięcia regulacji prawnych jakie obowiązywały w kraju pochodzenia waluty. W szczególności dotyczyło to ograniczenia wysokości naliczonych odsetek od depozytów (czekowych i terminowych), a także obowiązku rezerwy obowiązkowej. Deponowanie środków w bankach poza krajem pochodzenia waluty pozwalało uniknąć tych regulacji, a w rezultacie uzyskiwać dogodniejsze warunki pozyskiwania funduszy i zmniejszenia kosztów poprzez unikniecie kosztów banku będących konsekwencją rezerwy obowiązkowej. W rezultacie banki, działające na eurorynkach, były uprzywilejowane, tak co do możliwości oferowania korzystniejszych warunków przyjmowania depozytów, co było warunkiem uzyskania funduszy wobec zastosowanych innowacji finansowych, jak i mniejszych kosztów udzielonych kredytów w związku z możliwością uniknięcia rezerwy obowiązkowej.
Rozwój eurorynków miał istotne znaczenie w umiędzynarodowieniu rynków finansowych i przyczynił się do zwiększenia mobilności kapitału. Wyrazem osiągnięcia znaczącej mobilności kapitału już w roku 1980 było zrównanie się stóp procentowych walut kluczowych w kraju pochodzenia waluty i na eurorynkach. Inaczej to ujmując, stopa procentowa od kredytów w jenach w Japonii była bardzo zbliżona do stopy procentowej kredytów w jenach w banku w Londynie. Dotyczyło to także dolara amerykańskiego i marki niemieckiej.

OMÓW PRZYCZYNY, DLA KTÓRYCH ZNOSZONO OGRANICZENIA W PRZEPŁYWIE KAPITAŁÓW I PODJĘTO DEREGULACJE KRAJOWYCH RYNKÓW FINANSOWYCH

We wczesnych latach 70-tych ubiegłego wieku niektóre kraje (Niemcy, Japonia) ograniczały napływ kapitału. Polegało to na obowiązywaniu szeregu ograniczeń dla obcokrajowców w dokonywaniu operacji finansowych na krajowym rynku finansowym. I tak np. w Niemczech obcokrajowcom zabroniono nabywania obligacji niemieckich. Obłożono również podatkiem kredyty udzielane niemieckim bankom przez cudzoziemców. Również Japonia broniła się w tym czasie przed napływem kapitału. Dlatego też obowiązywał zakaz nabywania japońskich aktywów cudzoziemcom.
Motywem ograniczenia napływu kapitału do tych krajów była obawa o stabilność kursu walutowego. Obawiano się, że napływ kapitału spowoduje aprecjację waluty krajowej, co pogorszyłoby konkurencyjność towarów niemieckich i japońskich na rynku amerykańskim.
Po przejściu w 1973 roku na płynny kurs walutowy zmieniło się podejście władz monetarnych do przepływu kapitału. Kraje kontrolujące napływ kapitału wycofywały się ze stosowanych ograniczeń. Rezultatem było wyrównywanie się stóp procentowych w roku 1980 dla poszczególnych walut kluczowych na rynku krajowym i na eurorynkach.
Do umiędzynarodowienia krajowych rynków finansowych i mobilności kapitału przyczyniły się działania rządów i parlamentów polegające na deregulacji krajowych rynków finansowych. I tak np. w USA zniesiono ograniczenia dotyczące:
1. naliczania odsetek od depozytów czekowych
2. prowadzenia rachunków czekowych tylko przez banki handlowe
3. pułapów stóp procentowych od innych depozytów jak czekowe.
Zniesiono również ograniczenie prowadzenia przez ten sam bank działalności handlowej (przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów) od działalności w zakresie papierów wartościowych (obrót i emisja papierami wartościowymi).

SCHARAKTERYZUJ KRÓTKO RYNEK WALUTOWY I RYNKI PIENIĘŻNE PO ROKU 1980

Po roku 1980 system płynnych kursów walutowych amortyzował większe zmiany popytu i podaży walut na rynku walutowym jako pierwszy. Dzięki płynnym kursom walutowym, stopy procentowe ulegały mniejszym zmianom i były rzadsze. Natomiast innowacje finansowe przyczyniły się do zwiększenia stopy zwrotu uzyskiwanego przez inwestorów bezpośrednich i zwiększenia płynności aktywów.
Po ukształtowaniu się aktualnego stanu rynków finansowych i światowego rynku dewizowego istotne były dwie daty: 1973 – świat przeszedł na system płynnych kursów walutowych i 1980 – zakończył się proces deregulacji krajowych rynków finansowych.

OMÓW SKUTKI MOBILNOŚCI KAPITAŁU DLA BILANSU PŁATNICZEGO I RÓWNOWAGI GOSPODARCZEJ

W warunkach płynnego kursu walutowego:
1) wzrost różnicy stóp procentowych w kraju i za granicą dodatnio wpływa na napływ kapitału. Saldo rachunku kapitałowego i finansowego zwiększa się. Poprawia to bilans płatniczy
2) wysoka stopa procentowa zwiększa napływ kapitału dzięki wysokiej stopie zwrotu, natomiast powoduje aprecjację waluty krajowej w warunkach płynnego kursu walutowego, co może poprawić opłacalność importu i pogarszać rentowność eksportu. Bilans handlowy pogarsza się
3) wysoka stopa procentowa negatywnie wpływa na inwestycje produkcyjne. Spadek inwestycji powoduje dwa skutki:
o zmniejsza wydatki na inwestycje, a w rezultacie popyt zagregowany
o w dłuższym okresie czasu, ze względu na spadek inwestycji, pogarsza się konkurencyjność gospodarki wobec zagranicy, co pogarsza bilans płatniczy.

1 Omów strukturę bilansu płatniczego i sposób księgowania transakcji w bilansie płatniczym.

Bilans płatniczy składa się z trzech części.

I. Rachunek obrotów bieżących (CA) – zestawienie wartościowe transakcji przedstawiających obrót towarami i usługami.
II Rachunek obrotów kapitałowych (KA)- rejestrowane tu są tranzakcie aktywami ( ziemią, środkami trwałymi, papierami wartościowymi)
III Transakcje rezerwami oficjalnymi (ORT)- obejmują one obrót aktywami, który dokonuje bank centralny danego kraju.

Sposób księgowania operacji w bilansie płatniczym.

W rachunku bilansu płatniczego stosowana jest zasada podwójnego księgowania. Każda tranzakcja ma swoja stronę kredytową i debetową. Zawsze jeśli cos wpływa do kraju, oznaczone jest znakiem minus (debet).
Jeżeli coś opuszcza kraj to tranzakcie rejestruje się ze znakiem dodatnim (kredyt).

Pyt. 2 Jakie tranzakcje składają się na rachunek obrotów bieżących

. Rachunek obrotów bieżących (CA) – zestawienie wartościowe transakcji przedstawiających obrót towarami i usługami.
Składa się z :
- obroty towarowe – eksport i import dóbr przenoszalnych;
- obrót z zagranicą usługami
- dochody z polskich inwestycji za granicą i dochód zapłacony od inwestycji zagranicznych w kraju;
- transfery jednostronne

Pyt 3 Wymień najważniejsze tranzakcje wchodzące w skład rachunku finansowego.

Rachunek obrotów kapitałowych (KA)- rejestrowane tu są tranzakcie aktywami ( ziemią, środkami trwałymi, papierami wartościowymi)
Składa się z dwóch części:
1. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Zalicza się do nich te tranzakcie w których przedsiębiorstwa jednego kraju uzyskują kontrole nad przedsiębiorstwem znajdującym się w innym kraju.
2. Inwestycje portfelowe
– długoterminowe zalicza się zakup aktywów finansowych o czasie wykupu dłuższym niż rok ( zakup lub sprzedaż akcji o obligacji)
- krótkoterminowe certyfikaty depozytowe i bony skarbowe.

Pyt 4 Co to są tranzakcje rezerwami oficjalnymi

Transakcje rezerwami oficjalnymi (ORT)- obejmują one obrót aktywami, który dokonuje bank centralny danego kraju.
- Na rachunku ORT rejestruje się tranzakcie dokonywane przez BC rezerwowymi aktywami zagranicznymi ( zagraniczne obligacje długoterminowe, kredyty udzielane przez MFW)

Pyt 5 Co to jest kurs walutowy i jakie są systemy kursów walutowych

Kurs walutowy – cena waluty zagranicznej wyrażona w walucie krajowej

System kursów walutowych:
1. Kurs walutowy sztywny/stały
-decyduje o nim bank centralny w porozumieniu z rządem
-jeżeli BC przyjmie, wyznaczy system sztywnego kursu walutowego to równocześnie zobowiązuje się do wymiany waluty krajowej na zagraniczna po wyznaczonym przez siebie kursie
2. Kurs walutowy płynny
- nie jest ustalany przez bank centralny danego kraju
- kształtowany jest w zależności od popytu i podaży na dana walutę
- w systemie kursu płynnego w rozliczeniach między bankami centralnymi kursem danej waluty jest kurs dnia

Pyt 6 Jak zmiany kursu walutowego wpływają na ceny towarów zagranicznych

Jeżeli waluta krajowa ulega aprecjacji co wyraża się zmniejszeniem się ilości złotówek przypadających na 1 USD towary zagraniczne dla importera krajowego ( posiadającego złotówki ) tanieją.
Deprecjacja waluty krajowej, polegająca na zwiększeniu się ilości złotówek przypadających na 1USD, spada popyt importerów dysponujących złotówkami na towary zagraniczne.
Pyt. 7 Co to jest rynek walutowy i co jest przedmiotem obrotu na tym rynku.
Rynek walutowy można określić jaką luźną siec banków na świecie połączonych miedzy sobą komputerowo i telefonicznie oraz innych instytucji finansowych, które sprzedają i kupują waluty i papiery wartościowe.
Przedmiotem obrotu na rynku walutowym są waluty kluczowe ( dolar amerykański, euro, jen japoński, funt szterling) i obligacje, akcje i inne papiery wartościowe zwane aktywami.

Pyt 8 Jakie czynniki decydują o popycie na aktywa będące przedmiotem na rynku walutowym.

Popycie na aktywa decydują następujące czynniki:
- zamożność gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i innych uczestników rynku dewizowego
- oczekiwana stopa zysku
- płynność danego rodzaju aktywu
- ryzyko, jakie wiąże się z nabyciem danego rodzaju aktywu.
Pyt. 9 Kiedy występuje równowaga na rynku walutowym i co to jest parytet stóp procentowych
Równowaga na rynku walutowym jest kształtowana przez zmianę stóp procentowych charakteryzujących poszczególne waluty i zmiany kursów tych walut. Równowagę rynku walutowego określa popyt i podaż aktywów.
Parytet stóp procentowych:
Równanie parytetu stóp procentowych , które określa, że dochodowość z depozytów w złotych w przeliczeniu na dolary jest funkcją zagranicznej stopy procentowej i deprecjacji lub aprecjacji waluty krajowej w stosunku do zagranicznej.




Pyt. 10 Omów wzajemne relacje dochodu narodowego i bilansu handlowego

Dochód narodowy i bilans płatniczy oddziaływują na siebie wzajemnie. Wzrost dochodu powoduje wzrost importu. O wzroście importu przy danym poziomie dochodu narodowego decyduje skłonność do importu.

Pyt 11 Co to jest mnożnik w gospodarce otwartej.

Mnożnik informuje, o ile zmieni się globalny popyt, a co za tym idzie – poziom produkcji, w wyniku zmiany autonomicznego(niezależny od dochodu) składnika popytu globalnego (konsumpcji autonomicznej, inwestycji, wydatków państwa, eksportu ) o jednostkę.

Mnożnik=

s – skłonność do oszczędzania
m – skłonność do importu





Pyt 12 Omów zależności pomiędzy inwestycjami krajowymi oszczędnościami prywatnymi i rządowymi oraz bilansem handlowym

Krajowe inwestycje zależą od całkowitych oszczędności krajowych, na które składają się oszczędności prywatne i oszczędności rządowe stanowiące różnicę podatków i wydatków rządowych oraz bilansu handlowego ( część inwestycji jest finansowana poprzez pożyczenia za granicą)
Tak, więc inwestycje krajowe są finansowane z oszczędności prywatnych, oszczędności rządowych ( o ile wynik budżetu jest dodatni) i środków pożyczonych z zagranicy ( import większy od eksportu). Gdy oszczędności krajowe spadają, a wynik budżetu jest ujemny poziom inwestycji może być utrzymany w drodze zwiększenia różnicy eksportu pomniejszonego o import.

Pyt.1 Omów wzajemne zależności podaży pieniądza, stopy procentowej i kursu walutowego.

Wzrost lub spadek bazy monetarnej zwiększa lub zmniejsza podaż pieniądza. Zmiany podaży pieniądza oddziaływują na stopę procentową stosowaną przez banki handlowe. Z kolei stopa procentowa, określająca stopę zwrotu z danego rodzaju aktywu, oddziaływują na rynek dewizowy.
Jeżeli podaż pieniądz spadnie na skutek zmniejszenia bazy monetarnej i ceny nie ulegną zmianie, zmniejszy się realna podaż pieniądza, co spowoduje wzrost stopy procentowej złotowej. Na rynku walutowym zmieni się również kurs walutowy. Złotówka ulegnie aprecjacji w stosunku do dolara. Cena dolara w złotówkach spadnie.

Pyt. 2 Omów skutki zmian podaży pieniądza i kursu walutowego w okresie długim.

W długim okresie o kształtowaniu kursów walutowych decyduje przede wszystkim relatywny poziom cen ( w kraju i zagranicą), poziom stosowanych ceł oraz kontyngentów i limitów importowych. Działania te (narzędzia polityki handlowej)zwiększają popyt na towary krajowe w porównaniu z dobrami zagranicznymi prowadzą do aprecjacji waluty krajowe, ponieważ sprzedaż towarów krajowych sztucznie za pomocą ceł i kontyngentów importowych jest utrzymywane na wysokim poziomie. Przeciwne działanie zmierza do zwiększania popytu na dobra zagraniczne, w porównaniu z popytem na dobra krajowe, prowadzi da spadku cen krajowych na skutek wolnego dostępu do rynku światowego.
W dłuższym okresie czasu zmiany podaży pieniądza w ujęciu nominalnym są w wyniku inflacji korygowane na wartości realne. W rezultacie realny dochód i realna stopa procentowa zależy nie tylko od podaży pieniądza, ale również od inflacji.
Pyt. 3 Co to są oczekiwania inflacyjne i jakie są zależności pomiędzy stopą procentową a kursem walutowym?

Stopa procentowa oddziaływują na rynek walutowy za pośrednictwem równania parytetu stóp procentowych.
Jeżeli krajowa stopa procentowa spadnie to kurs walutowy musi ulec zwiększeniu, czyli wzrosła ilość zł na 1 USD- deprecjacja.
Jeżeli krajowa stopa procentowa wzrośnie to kurs walutowy musi ulec zmniejszeniu, czyli zmalała ilość zł na 1 USD - aprecjacja

Pyt. 4 Co to jest efekt Fishera?

EFEKT FISHERA - zjawisko zwiększania się nominalnych stóp procentowych w okresach inflacji; nominalna (rynkowa) stopa proc. równa się sumie realnej stopy proc. i oczekiwanej stopy inflacji.
Nominalna stopa procentowa R jest równa :

W okresie, w którym inflacja rośnie realna stopa procentowa maleje.
Natomiast gdy inflacja maleje realna stopa procentowa rośnie.

Pyt. 5 Co to jest prawo jednej cenny

Głosi że towary identyczne sprzedawane na rynkach konkurencyjnych są sprzedawane po tej samej cenie o ile cena jest wyrażona w tej samej walucie.

Pyt. 6 Kiedy występuje parytet siły nabywczej.

Teoria parytetu siły nabywczej głosi, że kurs wymienny miedzy 2 walutami E Np. zł - USD jest równy stosunkowi poziomu cen wyrażonych w tych walutach.

Parytet siły nabywczej występuje wtedy gdy zmiany kursów walutowych pomiędzy dwoma walutami odpowiadają na ogół poziomowi cen wyrażonych w walutach narodowych.

Pyt. 7 Co to jest realny kurs walutowy

Realny kurs walutowy – jest iloczynem nominalnego kursu walutowego E i relacji cen zagranicznych do cen krajowych ( przy pozostałych warunkach bez zmian)

E – nominalny kurs walutowy
P* - poziom cen zagranicznych
P- poziom cen krajowych

Pyt. 8 Jak narzędzia polityki wpływają na kształtowanie się realnego kursu walutowego.

Krajowy poziom cen – wzrost tych cen powoduje spadek realnego kursu walutowego
Zagraniczny poziom cen – wzrost cen zagranicznych przy pozostałych warunkach bez zmian powoduje wzrost realnego kursu walutowego.
Cła, kontyngenty importowe i inne narzędzia polityki handlowej ograniczające import – czynniki te powodują spadek realnego kursu walutowego
Krajowa stopa procentowa banku centralnego – wzrost krajowej stopy procentowe banku centralnego przy pozostałych warunkach bez zmian powoduje aprecjację waluty krajowej, a więc spadek nominalnego kursu walutowego, co powoduje spadek realnego kursu walutowego q.
Pyt. 1 Omów determinanty popytu zagregowanego w gospodarce otwartej, ze szczególnym uwzględnieniem rachunku obrotów bieżących
1) Wydatki konsumpcyjne – zakupy dokonywane przez gospodarstwa domowe mają największy udział w transakcjach zawieranych na rynkach produktów. O wielkości wydatków konsumpcyjnych decyduje wiele czynników: styl życia, prognozy na przyszłość, dostępność kredytów itd. Najważniejszym jednak czynnikiem jest poziom dochodu narodowego. Wydatki konsumpcyjne rosną i maleją wraz ze wzrostem i zmniejszaniem się dochodu narodowego. Jeśli dochody gospodarstw domowych zwiększają się to konsumpcja również rośnie, ale nie o tyle, o ile zwiększyły się dochody. Ta zależność między dochodem a wydatkami konsumpcyjnymi, zależnie od swej postaci nosi nazwę:
o krańcowej skłonności do konsumpcji - stanowi tę część dodatkowego dochodu, która jest konsumowana czyli MPC = zmiana konsumpcji / zmiana dochodów
o przeciętnej skłonności do konsumpcji – pokazuje udział konsumpcji w dochodach gospodarstwa domowego czyli APC = całkowita konsumpcja / całkowite dochody
Sposób w jaki ludzie dostosowują swoją konsumpcję do zmian otrzymywanych dochodów, zależy od tego czy zmiany dochodów traktowane są jako czasowe, krótkotrwałe czy też stałe. Przy krótkotrwałym polepszeniu się sytuacji, ludzie minimalnie zwiększają swoją konsumpcję, a prawie cały przyrost dochodu przeznaczają na oszczędności. Jeśli natomiast poprawa sytuacji materialnej ma charakter stały, to gospodarstwo domowe prawie cały przyrost dochodów wydaje na dodatkową konsumpcję, zwiększając oszczędności w znikomym stopniu.
2) Wydatki inwestycyjne – ta część zagregowanego popytu jest bardzo ważna, gdyż dokonywanie inwestycji przez firmy prowadzi do zwiększenia mocy produkcyjnych w przyszłości. Wydatki inwestycyjne określają tempo wzrostu gospodarczego, umożliwiają większą produkcję, czyli i konsumpcję w przyszłości, a jednocześnie umożliwiają powstanie nowych miejsc pracy. Do czynników wpływających na wielkość inwestycji należą: postęp naukowo-techniczny, wysokość stopy procentowej. Wydatki inwestycyjne zmieniają się z roku na rok i są tym elementem zagregowanego popytu który najtrudniej przewidzieć.
3) Wydatki rządowe – mają silny wpływ na zagregowany popyt, zarówno bezpośrednio poprzez zakupy dokonywane przez rząd, jak i pośrednio poprzez opodatkowanie gospodarstw domowych i firm.
4) Eksport netto – czyli wielkość eksportu pomniejszona o wielkość importu, jest jedną z części składowych zagregowanego popytu. Jeśli eksport netto jest dodatni to przyczynia się do wzrostu wydatków ponoszonych w gospodarce, jeśli jest natomiast ujemny to ogranicza te wydatki.
Pyt. 2 Jak zmiany w realnym kursie walutowym wpływają na rachunek obrotów bieżących?
Popyt na towary i usługi zagraniczne kraju definiujemy jako popyt wynikający z rachunku obrotów bieżącego.
Spadek realnego kursu walutowego, niezależnie od tego czy spada nominalny kurs walutowy czy zwiększają się ceny krajowe, zwiększa popyt kraju na towary zagraniczne.
Odwrotnie, wzrost realnego kursu walutowego, niezależnie od tego czy wzrasta nominalny kurs walutowy czy też poziom cen zagranicznych zwiększa popyt zagranicy na towary kraju i zmniejsza popyt kraju na towary zagraniczne.

Pyt. 3 Omów zależności pomiędzy realnym kursem walutowym a popytem zagregowanym.

Spadek realnego kursu walutowego powoduje przesunięcie krzywej popytu zagregowanego na prawo w dół oraz zmniejszenie popytu zagregowanego.
Wzrost realnego kursu walutowego powoduje przesunięcie krzywej popytu zagregowanego na lewo w górę oraz wzrost popytu zagregowanego.

Pyt. 6 Co to jest polityka fiskalna i jak wpływa na równowagę gospodarczą?

Polityka fiskalna- jest to polityka, o której kształcie decyduje rząd. Dysponując możliwością zmniejszania lub zwiększania podatków rząd pośrednio może wpływać na wydatki gospodarstw domowych według zasady – mniejsze podatki, wyższe wydatki i odwrotnie. Wyższe stawki podatkowe pośrednio zmniejszają dochody gospodarstwa domowych, a w rezultacie następuje spadek konsumpcji. Rząd może również oddziaływać na popyt zagregowany poprzez kształtowanie wydatków rządowych. Ekspansywną politykę fiskalna cechuje wzrost wydatków rządowych lub spadek podatków.
Krzywa IS przedstawia politykę fiskalna, którą prowadzi rząd.
Krzywa IS ( oszczędności – inwestycje) wyznacz zbiór punktów w układzie dochód stopa procentowa, w których całkowita ilość dóbr wytwarzanych znajduje na nie zapotrzebowanie. Rynek dóbr w punktach wyznaczonych przez krzywą IS znajduje się w równowadze.

Pyt.7 Omów czynniki wpływające na przemieszczania się krzywych IS-LM

Konsumpcja – wzrost wielkości konsumpcji krzywa IS przesuwa się w prawo w górę.
Inwestycje – wzrost wielkości inwestycji krzywa IS przesuwa się w prawo w górę.
Wydatki rządowe – wzrost wydatków rządowych krzywa IS przesuwa się w prawo w górę.
Podatki – obniżenie podatków krzywa IS przesuwa się w prawo w górę.
Eksport netto – wzrost eksportu krzywa IS przesuwa się w prawo w górę.
Popyt na pieniądz – spadek popytu krzywa LM przesuwa się w prawo w dół.
Podaż pieniądza – wzrost podaży pieniądza krzywa LM przesuwa się na prawo w dół.