Ochrona własności przemysłowej

Przystąpienie Polski do Światowej Organizacji Handlu
(WTO – World Trade Organisation) pociąga za sobą liczne konsekwencje prawne. Załącznikami do Porozumienia Ustanawiającego WTO są liczne „porozumienia szczegółowe”, wśród których znajduje się Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS – Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, Including Trade in Counterfeit Goods). Wyznacza ono wspólny standard ochrony tych praw we wszystkich Krajach Członkowskich WTO.
Uchwalona 30 czerwca 2000r. ustawa reguluje cały obszar ochrony własności intelektualnej.
W ustawie tej własność przemysłowa zaliczana jest do własności intelektualnej, traktowana jest na równi z prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Nie znajdziemy legalnej, tj. zawartej w ustawie czy innym akcie prawnym, definicji własności przemysłowej. Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z 20 marca 1883 r, będąca podstawowym aktem prawa międzynarodowego w in-teresującej nas dziedzinie, również nie zawie-ra definicji wprost. Powiada natomiast w ar-tykule 1, że przedmiotem ochrony własności przemysłowej są patenty na wynalazki, wzo-ry użytkowe, znaki towarowe, znaki usługo-we, nazwa handlowa i oznaczenia pochodze-nia lub nazwy pochodzenia, a także zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Konwencja mó-wi także, że własność przemysłową należy rozumieć jak najszerzej, tj. odnosić ja nie tyl-ko
do przemysłu i handlu w ścisłym znacze-niu, ale także do rolnictwa
i przemysłu wydo-bywczego oraz do wszystkich produktów wytworzonych lub naturalnych, np. win, nasion, liści tytoniu, owoców, zwierząt, minerałów, wód mineralnych, piwa, kwiatów i mąki.
Jeszcze niedawno niejasna była relacja po-jęć „własność przemysłowa"
i „własność in-telektualna". Własność intelektualna była odnoszona raczej do przedmiotów prawa au-torskiego. tj. dziel artystycznych i nauko-wych, a także praw pokrewnych (prawa wykonawców, producentów etc.).
Przez wła-sność przemysłową rozumiano to. co odnosi-ło się do twórczości z zakresu techniki (wy-nalazki. wzory użytkowe) i estetyki
(wzory przemysłowe - w Polsce wzory zdobnicze) oraz oznaczeń używanych w obrocie towarowo - usługowym, tj. znaków towarowych i oznaczeń geograficznych (oznaczeń po-chodzenia geograficznego towarów).
Traktat rzymski (Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzony w Rzy-mie 25 marca 1957 r.) wprowadził, trudno tego nie zauważyć, terminologiczne zamie-szanie. Nie definiując ich, używa pojęć: wła-sność intelektualna, przemysłowa i handlo-wa. Dopiero Porozumienie o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektu-alnej z 1967 r. oraz Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności inte-lektualnej, stanowiące załącznik do Porozu-mienia ustanawiającego Światową Organiza-cję Handlu, sporządzonego w Marakeszu 15 kwietnia 1994 r, uporządkowały tę kwestie.
Można na ich podstawie przyjąć, że prawo autorskie i prawa pokrewne oraz własność przemysłowa (prawo własności przemysłowej) tworzą łącznie pojęcie „własność intelektualna" Prawo własności przemysłowej wprowadza nowy przedmiot ochrony w postaci wzoru przemysłowego zamiast dotychczasowego wzoru zdobniczego.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił 30 czerwca tego roku ustawę Prawo własności przemysłowej.
Prace nad nią rozpoczęto jeszcze w 1994 r. Projektodawcy starali się zrealizować dwa zasadnicze cele. Pierwszym z nich było wy-konanie zobowiązań wynikających Z Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Pol-ską a Wspólnotami Europejskimi (Układ Europejski). Zobowiązania te polegać miały na zharmonizowaniu norm prawa polskiego z prawem Unii Europejskiej. Drugim celem było stworzenie jednolitego prawa, adekwat-nego do dynamicznie rozwijającej się
gospo-darki rynkowej.
Ustawa Prawo własności przemysłowej stanowi, przedmiotowo, jednolity akt praw-ny w tym sensie, że reguluje cały obszar ochrony własności przemysłowej (z wyłącze-niem zwalczania nieuczciwej konkurencji).
W chwili obecnej regulowany odrębnymi ak-tami prawnymi.
Są to zwłaszcza: ustawa z 19 października 1972 r. o wynalazczości,
usta-wa z 31 stycznia 1985 r. o znakach towaro-wych, ustawa
z 30 października 1992 r. O ochronie topografii układów scalonych.

Ponadto nowa ustawa „inkorporuje" regulacje ustrojowe dotyczące
Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, będącego tym centralnym organem administracji rządowej, który jest właściwy do realizacji zadań pań-stwa w sprawach związanych, najogólniej mówiąc, z udzielaniem ochrony przedmio-tom własności przemysłowej (aktualnie usta-wa z 11 maja 1962 r. o Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej).
Ustawa normuje stosunki w zakresie wy-nalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, ozna-czeń geograficznych i topografii układów scalonych, a także zasady, na Jakich przedsię-biorcy mogą przyjmować projekty racjonali-zatorskie i wynagradzać ich twórców. Ustawa określa też zadania i organizację Urzędu Pa-tentowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Najistotniejszymi nowymi rozwiązaniami ustawy Prawo własności przemysłowej są:
wprowadzenie nowego przedmiotu ochrony w postaci wzoru przemysłowego (zamiast dotychczasowego wzoru zdobniczego),
ochrona oznaczeń geograficznych przez re-jestrację. odmienności dotyczące postępowa-nia przed Urzędem Patentowym i postępo-wania odwoławczego, wprowadzenie instytu-cji sprzeciwu do wydanej już decyzji o udzie-leniu prawa wyłącznego, regulacje dotyczące wyczerpania prawa wyłącznego, sądowa kon-trola decyzji Urzędu Patentowego, ustanowienie procedury zatrzymania na granicy
to-warów co do których istnieje podejrzenie,
że są oznaczone podrobionym znakiem towaro-wym. Nowym elementem jest również okre-ślenie swoistego, bo innego niż w pozosta-łych urzędach centralnych, statusu eksper-tów zatrudnionych
w Urzędzie Patentowym.
Polska jest m.in. sygnatariuszem następujących porozumień międzynarodowych dotyczących zasad funkcjonowania ochro-ny własności przemysłowej:
• Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie mię-dzy Rzeczypospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi – podpisanego 16 grudnia 1991 r.,
•Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw wła-sności intelektualnej (TRIPS), będącego załącznikiem do Poro-zumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, spo-rządzonego
15 kwietnia 1994 r, które weszło w życie w Polsce 1 lipca 1995 r.,
• Układu o współpracy patentowej sporządzonego w Waszyng-tonie
19 czerwca 1970 r. który wszedł w życie w Polsce 25 grud-nia 1990 r.,
•Traktatu budapeszteńskiego o międzynarodowym uznawa-niu depozytu drobnoustrojów dla celów postępowania paten-towego, przyjętego
w Budapeszcie 28 kwietnia 1977 r., który wszedł w życie w Polsce
22 września 1993 r.
• Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji zna-ków
z 14 kwietnia 1981 r., które weszło w życie w Polsce
18 mar-ca 1991 r.,
•Protokołu do Porozumienia madryckiego dotyczącego mię-dzynarodowej rejestracji znaków, przyjętego w Madrycie 27 czerwca 1989 r, który wszedł w życie w Polsce 4 marca 1997 r,
•Porozumienia strasburskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji patentowej z 24 marca 1971 r, które weszło w życie w Polsce 4 grudnia 1997 r,
•Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej kla-syfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z 14 lipca 1967 r.,
które weszło w życie w Polsce 4 marca 1997 r,
•Porozumienia wiedeńskiego ustanawiającego międzynarodową klasyfikację elementów graficznych i znaków, sporządzonego w Wiedniu 12 czerwca 1973 r. i zmienionego 1 października 1985 r., które weszło w życie w Polsce 4 marca 1997 r.
W ujęciu podmiotowym ustawa odnosi się do „osób" uczestniczących
w procedurach uzyskiwania praw wyłącznych i korzystają-cych z tych praw, a także do organizacji po-wołanych do udzielania ochrony (Urząd Pa-tentowy) i organów sądowych sprawują-cych kontrolę nad udzielaniem praw (Sąd Patentowy i Naczelny Sąd Administracyjny) oraz rozstrzygających spory powstające związku z korzystaniem z tych praw (sądy powszechne).
Za osobę uważa się zarówno osobę fizycz-ną, jak i prawną, a więc osoby mające zdol-ność prawną (podmioty). Tylko takie osoby mogą uzyskać prawa wyłączne, będące przecież prawami podmiotowymi.

W wy-padku osób nie mających osobowości praw-nej (oddział, zakład, filia itp.) prawa wyłącz-ne mogą być udzielone tylko na rzecz oso-by prawnej, w skład której wchodzi ta jed-nostka organizacyjna, bądź na rzecz osoby (osób) fizycznej prowadzącej działalność na własny rachunek (np. spółka cywilna). Ure-gulowano też sytuację, w której prawa przy-sługują Skarbowi Państwa. Wykonuje je w imieniu Skarbu Państwa upoważniona jed-nostka organizacyjna.
Osobę, która prowadzi w celach zarobko-wych działalność gospodarczą, ustawa okre-śla mianem „przedsiębiorcy". Do osób pro-wadzących działalność gospodarczą przepisy ustawy mają zastosowanie wprost.
Nato-miast należy je odpowiednio stosować do osób prowadzących działalność inna niż go-spodarcza oraz do osób (jednostek) nie ma-jących osobowości prawnej. Pojęcie „przed-siębiorcy" przyjęto w miejsce dotychczas uży-wanego określenia "podmiot gospodarczy".
Ustawa „Prawo własności przemysłowe)" wprowadza nowe rozwiązania w zakresie ochrony własności przemysłowej. Dotyczą one ochrony wzorów przemysłowych i ozna-czeń geograficznych w trybie rejestracji, ba-dań nazw handlowych (oznaczeń przedsię-biorców), ustanowienia kontroli sądowej nad postępowaniem przed Urzędem Paten-towym (likwidacja Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym i przekazanie odwo-łań i zażaleń w sprawach administracyjnych do Naczelnego Sadu Administracyjnego,
a sprawach spornych do nowo utworzonego Sadu Patentowego). Dotyczą też wielu szcze-gółowych zagadnień związanych z:
kryteriami oceny zdolności ochronnej; postępowa-nia przy udzielaniu ochrony prawnej w tym np. publikacji zgłoszeń i sporządzania rapor-tów ze stanu techniki; możliwości wnosze-nia sprzeciwu w stosunku do udzielonych praw; organizacji Urzędu Patentowego: sta-tusu rzeczników patentowych.
Po wejściu w życie "Prawa własności przemy-słowej" potrzeba będzie przeprowadzić wielu zmian w funkcjonowaniu instytucji za-angażowanych w ochronę własności przemysłowej. Utworzony zostanie Sąd Paten-towy w Sądzie Okręgowym w Warszawie, który będzie orzekał w sprawach spornych w drugiej instancji. Rozszerzeniu ulegną za-dania Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozpatrywanie odwołań i zażaleń od de-cyzji i na postanowienia Urzędu Patento-wego RP. W Urzędzie Patentowym utwo-rzony zostanie Wydział Spraw Spornych, składający się z członków kolegiów orze-kających w sprawach spornych oraz Izba Odwoławcza do rozpatrywania wniosków zaskarżających decyzje i postanowienia Urzędu. Konieczne będzie wprowadzenie zmian do procedury administracyjnej
w po-stępowaniach przed Urzędem.