Ochrona własności intelektualnej

Dobra niematerialne to dobra występujące w obrocie cywilnoprawnym, nieposiadające postaci materialnej. Są one wynikiem twórczości artystycznej, naukowe, wynalazczej. Korzystanie z nich może wymagać istnienia materialnych nośników w postaci rzeczy. Katalog dóbr niematerialnych: Za dobra niematerialne uznaje się: -dobra osobiste, przedmioty własności intelektualnej,
pieniądze, - papiery wartościowe, -różne postacie energii.
Zakres ochrony DOBRA OBJĘTE PRAWEM AUTORSKIM chronione są począwszy od momentu ich powstania, bez konieczności dokonywania ich rejestracji. Ochrona ta jest co do zasady powszechna - na podstawie umów międzynarodowych obejmuje prawie wszystkie kraje świata.
DOBRA OBJĘTE PRAWEM WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ aby były objęte ochroną - w większości przypadków - muszą zostać zarejestrowane w Urzędzie Patentowy RP, który na podstawie zgłoszenia (wniosku) wydaje decyzje w sprawie udzielenia patentu, praw ochronnych lub praw z rejestracji.
Zakres tej ochrony jest w istotny sposób ograniczony. Ochrona obejmuje bowiem wyłącznie teren RP. Jej ewentualne rozszerzenie wymaga zgłoszeń w urzędach patentowych krajów, posiadających regulacje dotyczące takiej ochrony i - utworzone na podstawie tych regulacji - odpowiednie organy rejestracyjne.
Regulacje prawne dotyczące praw na dobrach niematerialnych
Regulacje prawne odnoszące się do dóbr niematerialnych ujęte są w przepisach różnych gałęzi prawa np.: -prawa cywilnego, -prawa administracyjnego, prawo karne
Prawa na dobrach niematerialnych to cywilne prawa podmiotowe bezwzględne, czyli skuteczne względem wszystkich chroniące interesy osobiste majątkowe.
Cechy roszczeń wynikających z praw podmiotowych bezwzględnych:
Powstają z chwilą naruszenia prawa, a nie z chwilą jego powstania, czy z chwilą wymagalności roszczenia (jak w przypadku praw podmiotowych względnych)
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
-wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
-plastyczne, -fotograficzne, -lutnicze, -wzornictwa przemysłowego,- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, -muzyczne i słowno-muzyczne,
sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
audiowizualne (w tym filmowe).
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończona.
WYŁĄCZENIA: Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej Ustawa normuje:
1)stosunki w zakresie:- wynalazków, - wzorów użytkowych, - wzorów przemysłowych,
- znaków towarowych, - oznaczeń geograficznych - topografii układów scalonych,
zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie wynagradzać ich twórców, zadania i organizację Urzędu Patentowego RP
Na warunkach określonych w ustawie udzielane są: O patenty na wynalazki,
O prawa ochronne na wzory użytkowe i znaki towarowe, O prawa z rejestracji na wzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia geograficzne
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych Bazy danych podlegają ochronie określonej w ustawie niezależnie od ochrony przyznanej na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych bazom danych spełniającym cechy utworu.
W rozumieniu ustawy baza danych oznacza:
- zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości,
WYŁĄCZENIA:-
-Wypożyczenie baz danych nie stanowi pobierania danych lub wtórnego ich wykorzystania.
-Ochrona przyznana bazom danych nie obejmuje programów komputerowych użytych do sporządzenia baz danych lub korzystania z nich.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach - w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów, a zwłaszcza konsumentów.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Są to w szczególności: -wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,
-fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług,
-wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, -naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, -nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,
-naśladownictwo produktów, -pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
-utrudnianie dostępu do rynku, -przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
-nieuczciwa lub zakazana reklama, -organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
Narzędzia ochrony własności intelektualnej
Najczęściej stosowane formy ochrony własności intelektualnej to:
-możliwość powołania się na prawo autorskie celem zabezpieczenia interesów producenta, -utrzymanie w tajemnicy (nieudostępnianie informacji o przedmiocie ochrony) , -udostępnianie kontrolowane (np. za pobraniem opłaty licencyjnej, po dokonaniu rejestracji użytkownika), -zakaz kopiowania i rozpowszechniania utworu, wynalazku, -zakaz czerpania korzyści z utworu lub wynalazku, do którego danemu podmiotowi nie przysługują prawa autorskie lub pokrewne, - prawo do kontroli nad produkcją utworów zależnych
Ochronie na podstawie prawa autorskiego podlegają wszelkiego rodzaju utwory, a w
szczególności programy komputerowe, utwory literackie, filmowe zdjęcia, rzeźby, a także mapy, utwory sztuki przemysłowej lub utwory architektoniczne.
W przypadku oprogramowania komputerowego kod oprogramowania chroniony jest w sposób analogiczny do tekstu literackiego.
Tytuły ochronne własności intelektualnej za granicą
Własność intelektualną można chronić poza RP w następujący sposób:
1 Patenty, wzory użytkowe:
- zgłoszenie międzynarodowe w krajowym Urzędzie Patentowym,
- zgłoszenie europejskie w Europejskim Urzędzie Patentowym w Monachium,
- zgłoszenie w systemie międzynarodowym PCT Międzynarodowy Związek Współpracy Patentowej - układ waszyngtoński,
- Międzynarodowe Biuro PCT w Genewie )
2 Wzory przemysłowe Wspólnoty i Wspólnotowe znaki towarowe : O prawo wyłączne w krajach Unii Europejskiej poprzez rejestrację w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) Alicante Hiszpania
3 Ochrona Znaków Towarowych w systemie madryckim (WIPO) Oznaczenia geograficzne (Komisja Europejska Bruksela)
Międzynarodowy Związek Ochrony własności Przemysłowej
- utworzony na podstawie Konwencji Paryskiej z 1883 r. ochronie własności przemysłowej
CEL: Związek Paryski jest korporacją posiadającą osobowość prawną, której głównym zadaniem jest ujednolicenie regulacji odnoszących się do własności przemysłowej
OCHRONA:- Wg Konwencji paryskiej przedmiotem ochrony własności przemysłowej są: - patenty na wynalazki - wzory użytkowe, -wzory przemysłowe, -znaki towarowe i usługowe oraz nazwy handlowe, -oznaczenia pochodzenie oraz nazwy pochodzenia
-zwalczanie nieuczciwej konkurencji
Zasady ochrony wg Konwencji paryskiej
ZASADA ASYMILACJI Każdy kraj będący członkiem konwencji musi udzielić obywatelom innych krajów członkowskich, bądź osobom zamieszkałym lub posiadającym rzeczywiste i poważne przedsiębiorstwo przemysłowe na terytorium jednego z państw związkowych, takiej samej ochrony prawnej, jaką udziela swoim obywatelom
ZASADA MINIMUM KONWENCYJNEGO Określony przepisami konwencji standard ochrony (minimum ochrony konwencyjnej)
obowiązuje nawet gdy prawo krajowe go nie przewiduje Normy ustanawiające minimalny zakres ochrony to normy autowykonalne - podmioty
państw związkowych mogą się na nie powoływać , a sądy lub organy administracji
tych państw mogą je stosować bezpośrednio, nawet gdy prawo krajowe nie
przewiduje ich odpowiednika
ZASADA PIERWSZEŃSTWA KONWENCYJNEGO
Przy dokonaniu zgłoszeń w różnych krajach związku, za datę rozstrzygającą o
pierwszeństwie uważana będzie data pierwszego prawidłowego zgłoszenia w jednym z krajów związku
WIPO Światowa Organizacja Własności Intelektualnej : - WIPO została utworzona na mocy konwencji podpisanej w Sztokholmie w 1967 r., która weszła w życie w 1970 (Konwencja sztokholmska) - W 1974 r. stała się jedną z 16 organizacji wyspecjalizowanych ONZ siedzibą w Genewie. - Polska przystąpiła do WIPO w 1975 r.
ZAKRES DZIAŁANIA: - Zajmuje się koordynacją i tworzeniem regulacji dotyczących systemu ochrony własności intelektualnej, a także świadczeniem pomocy prawnej i technologicznej. CELE WIPO: Celem organizacji jest: - pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw własności intelektualnej na arenie -międzynarodowej; -zapewnianie współpracy administracyjnej w zakresie egzekwowania praw -własności intelektualnej oraz praw autorskich; -czuwanie nad przestrzeganiem umów międzynarodowych pod kątem przeciwdziałania -naruszeniom tych praw własności intelektualnej; -prowadzenie różnego rodzaju akcji edukacyjnych; -wdrażanie programów pomocowych. WIPO finansuje się prawie całkowicie z środków własnych:
- ma budżet wysokości ok. 531 mln franków szwajcarskich, pozyskiwanych w 90% za rejestrowanie projektów, znaków handlowych i wydawanie patentów, a w 10% - z usług mediacyjnych i arbitrażowych. Zrzesza 184 państwa członkowskie w tym także RP.
Własność intelektualna wg WIPO Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej stwierdza, że "własność intelektualna" oznacza prawa odnoszące się do:-dzieł literackich, artystycznych i naukowych, -interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonań artystów wykonawców, -do fonogramów i do programów radiowych i telewizyjnych, -wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, -odkryć naukowych, -wzorów przemysłowych, -znaków towarowych i usługowych, -nazw handlowych i oznaczeń handlowych, -ochrony przed nieuczciwą konkurencją, -oraz wszelkie inne prawa dotyczące działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej i artystycznej.
WTO Światowa Organizacja Handlu -WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), -Została powołana w 1994 w Marrakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT. -WTO rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej siedzibą jest Genewa.- Polska była jednym z państw założycielskich - stosowne porozumienie ratyfikowała w 1995 roku. -Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Główne zadania Światowej Organizacji Handlu: - liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, - prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel,
-rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, -przestrzegania praw własności intelektualnej. Własność intelektualna wg WTO Wedle Światowej Organizacji Handlu prawa własności intelektualnej są to: - prawa nadawane osobom na wytwory ich umysłów. Zazwyczaj przysługują one twórcom jako prawa wyłączne na stosowanie tych wytworów przez pewien określony okres czasu.
Podział zaś zwyczajowy polega na wskazaniu praw autorskich wraz z prawami pokrewnymi obok własności przemysłowej.
(TRIPS) Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej W ramach współpracy WIPO i WTO w 1994 r. powstało porozumienie TRIPS, dotyczące handlowych aspektów praw własności intelektualnej oraz ich ochrony, dochodzenia i egzekwowania. Formalnie stanowi ono załącznik do porozumienia w sprawie utworzenia Światowej Organizacji Handlu (WTO).
ZAKRES PODMIOTOWY: -Porozumienie przewiduje stosowanie zasady równego traktowania podmiotów wszystkich krajów członkowskich TRIPS, w zakresie ochrony własności intelektualnej (podmioty innych krajów członkowskich mają być traktowane nie mniej korzystnie niż własne podmioty). -Jakakolwiek korzyść, udogodnienie, przywilej lub zwolnienie, przyznane przez kraj członkowski TRIPS podmiotom innego kraju, będzie przyznane niezwłocznie i bezwarunkowo podmiotom wszystkich krajów - członków Porozumienia.
- Polska przystąpiła do porozumienia TRIPS w 2000 r. (ratyfikowane w 1996 r.)
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych spełnia wymogi porozumienia
ZASTOSOWANIE TRIPS, PRZEDMIOT REGULACJI: Porozumienie TRIPS reguluje wszystkie obszary własności intelektualnej, tj. ochronę dla praw autorskich i praw pokrewnych, w tym ochronę programów komputerowych i zbiorów danych oraz ochronę wykonawców, producentów fonogramów (nagrań dźwiękowych) i organizacji nadawczych, patentów, praw do wzorów przemysłowych, znaków towarowych, geograficznych oznaczeń pochodzenia towarów, ukłądów scalonych, a także ochronę poufnego know-how oraz kontrolę praktyk antykonkurencyjnych w licencjach umownych. CELE TRIPS: Celem Porozumienia TRIPS jest ochrona oraz dochodzenie i egzekwowanie praw własności intelektualnej, co powinno przyczynić się do promocji innowacji technicznych oraz transferu i upowszechniania technologii, ze wzajemną korzyścią dla producentów i użytkowników wiedzy technicznej, w sposób sprzyjający zrównoważeniu praw i obowiązków. Własność intelektualna wg TRIPS Dla potrzeb Porozumienia TRIPS pojęcie "własność intelektualna" odnosi się do wszystkich kategorii własności intelektualnej, stanowiących przedmiot uregulowań drugiej części tego porozumienia. Wskazano tam:, -prawa autorskie i pokrewne, -znaki towarowe -oznaczenia geograficzne -Wzory przemysłowe ?patenty -topografie układów scalonych (wzory masek),-ochronę informacji nie ujawnionej". Chodzi o to, że pod pewnymi warunkami, na mocy porozumienia TRIPS: osoby fizyczne i prawne "mają możliwość zapobiegania temu, aby informacje pozostające w sposób zgodny z prawem pod ich kontrolą nie zostały ujawnione, nabyte lub użyte bez ich zgody przez innych, w sposób sprzeczny z uczciwymi praktykami handlowymi".
Rodzaje praw autorskich, Prawo autorskie
1.Osobiste (niezbywalne); -do autorstwa utwory, -do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, -do udostępnienia utworu anonimowo -do nienaruszalności treści i formy utworu, -do rzetelnego wykorzystania utworu
-do decydowania o pierwszym udostępnieniu publicznym utworu -do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu 2. Majątkowe (zbywalne):
-do korzystania z utworu, -do rozporządzania utworu
Przedmiot prawa autorskiego -Prawo autorskie chroni utwory:
-wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe) - w tym opracowanie cudzego utworu (tłumaczenie, przeróbka, adaptacja), zbiory, antologie,
-wybory, bazy danych -spełniające cechy utworu (twórczy charakter)
-plastyczne, -fotograficzne, -lutnicze, -wzornictwa przemysłowego,
-architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
-muzyczne i słowno-muzyczne, -sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, -audiowizualne (w tym filmowe).
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: -akty normatywne lub ich urzędowe projekty -urzędowe dokumenty, materiały znaki i symbole -opublikowane opisy patentowe lub ochronne -proste informacje prasowe -odkrycia, -idee, -procedury, -metody i zasady działania -koncepcje matematyczne.
Podmioty praw autorskich 1 podmioty wyłącznie uprawione z tytułu autorskich praw osobistych i majątkowych -twórcy ?współtwórcy 2 podmioty wyłącznie uprawnione z tytułu autorskich praw majątkowych a)pracodawcy zatrudniający twórców i współtwórców -instytucje naukowe ?wydawcy ?producenci -pozostali pracodawcy
b) producenci i wydawcy nie będący pracodawcami twórców współtwórców
Podmioty praw pokrewnych Podmioty wyłącznie uprawnione z tytułu praw pokrewnych 1 podmioty praw do artystycznych wykonań -artyści, wykonawcy
2 producenci fonogramów lub wideogramów 3 organizacje radiowe lub telewizyjne
4 wydawcy: -pierwszych wydań -wydań naukowych lub krytycznych
Podział utworów ze względu na zasady ochrony 1 chronione na zasadach szczególnych: -utwory audiowizualne -Programy komputerowe -utwory architektoniczne i ar.-urbanistyczne -bazy danych o cechach utworu 2 chronione na zasadach ogólnych
-wszystkie pozostałe kategorie i podkategorie utworów o których mowa w art.1ust.2PrAut(np. utwory literackie -pozostałe utwory nie wymienione art.1ust.2PrAut(np. tzw wykład autorski)
Podział utworów ze względu na kryterium samoistności
Utwory: 1 samoistne -w pełni samoistne -inspirowane
2 niesamoistne(opracowania) -tłumaczenia ?przeróbki ?adaptacje-inne opracowania
Dozwolony użytek utworu Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje: -korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Nie upoważnia to jednak do: -budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego -korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba, że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym
Dozwolony użytek - zasady ogólne -Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia twórcy i źródła. -Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. -Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.
Dozwolone rozpowszechnianie za pomocą anten zbiorowych lub sieci
1.Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez inną organizację radiową lub telewizyjną drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli: -następuje to w ramach równoczesnego, integralnego i nieodpłatnego rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych -przeznaczone jest do oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w jednym budynku lub w domach jednorodzinnych obejmujących do 50 gospodarstw domowych. 2.Posiadacze urządzeń służących do odbioru dźwięku lub dźwięku i obrazu mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.
Dozwolone rozpowszechnianie informacji 1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji: A już rozpowszechnione: -sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, -aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione, - aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie, B krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a) i b),C przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych, D mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby, E krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów. 2. Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b) i c), twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
3. Rozpowszechnianie utworów na podstawie ust. 1 jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.
Przytoczenia i cytaty: 1.Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość: -urywki rozpowszechnionych utworów -drobne utwory w całości,
w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. 2.Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać: rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w: - podręcznikach ? wypisach - antologiach W przypadkach, o których mowa w pkt. 2, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Dozwolone publiczne wykonywanie utworu Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie opublikowane utwory literackie, muzyczne i słowno-muzyczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.
Dotyczy to w szczególności okazjonalnego wykonywania na żywo, związanego ze:
-sprawowaniem kultu religijnego, -uroczystościami państwowymi, -uroczystościami szkolnymi, -obchodami i imprezami powszechnie dostępnymi,
!!! z wyłączeniem jednak imprez reklamowych, promocyjnych i wyborczych.
Wolno rozpowszechniać: 1. utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, - jednakże nie do tego samego użytku,
2.utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, -lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, -jednakże w granicach uzasadnionych celem informacii,
3.w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne,
-o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.
Inne przypadki dozwolonego korzystania (nowe regulacje)
1.Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełno-sprawnych, - jeżeli odnosi się to korzystnie bezpośrednio do ich upośledzenia, -nie ma zarobkowego charakteru, -jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia. 2.Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych
oraz sprawozdań z tych postępowań. 3.Wolno w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów korzystać z egzemplarzy utworów już rozpowszechnionych, w zakresie uzasadnionym promocją wystawy lub sprzedaży, z wyłączeniem innego handlowego wykorzystania. 4.Wolno korzystać z utworów w związku z prezentacją lub naprawą sprzętu. 5.Wolno korzystać z utworu w postaci obiektu budowlanego, jego rysunku, planu lub innego ustalenia, w celu budowy lub remontu obiektu budowlane
Przejście autorskich praw majątkowych Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:
1) autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby: -w drodze dziedziczenia lub -na podstawie umowy, 2) nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej. 3)Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej "licencją", obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. 4)Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości. 5)Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
Sposób korzystania z utworu
Jeżeli w umowie nie określono sposobu korzystania z utworu, powinien on być:
- zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu -zgodny z przyjętymi zwyczajami.
Następca prawny, choćby nabył całość autorskich praw majątkowych: - nie może, bez zgody twórcy, czynić zmian w utworze, chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić.
Dotyczy to odpowiednio utworów, których czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął.
Umowa licencyjna Istnieje domniemanie, że twórca udzielił licencji -w przypadku braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu: -w okresie pięciu lat - na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.
Po upływie tego terminu, prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa.
URZĄD PATENTOWY RP Powstał 28 grudnia 1918 r. Zakres zadań Urzędu Patentowego RP: ?udzielanie ochrony prawnej na przedmioty własności przemysłowej, ?gromadzenie i udostępnianie dokumentacji i literatury patentowej ?współtworzenie i popularyzowanie zasady ochrony własności przemysłowej. Podstawowe zadania Urzędu dotyczące udzielania i utrzymywania ochrony prawnej sa realizowane w oparciu o: ?ustawodawstwo krajowe dla zgłoszeń wnoszonych bezpośrednio do Urzędu
Patentowego RP; ?porozumienia międzynarodowe: ?dla zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych w trybie Układu o współpracy patentowej (PCT),
?dla zgłoszeń wynalazków w trybie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich,
?dla zgłoszeń znaków towarowych w trybie Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków i Protokołu do tego Porozumienia.
WYNALAZEK -To nowe rozwiązanie techniczne, najczęściej poprzedzone przez pomysł, idee. Stanowi unikalne rozwiązanie techniczne, poddające się ścisłej definicji prawno-technicznej, dotychczas nie opatentowane. ODKRYCIA NAUKOWE
-Podobne do wynalazków ODKRYCIA NAUKOWE (czyli: obserwacja nieznanego dotąd zjawisk występujących naturalnie w przyrodzie) nie podlegaj ą ochronie patentowej - uważa się, że należą one do tzw. domeny dóbr publicznych i są własnością całej ludzkości. UWAGA: - Ochrona patentowa może dotyczyć nowej technologii, która przyczyniła się do odkrycia.
Formalne kryteria zdolności patentowej wynalazku
1/ KRYTERIUM NOWOŚCI Wynalazek jest uważany za nowy, jeżeli przed datą jego pierwszego zgłoszenia w urzędzie patentowym (bądź wystawienia na uznanej wystawie) informacje o nim nie były nigdzie potencjalnie dostępne dla każdego.
2/ KRYTERIUM PRZEMYSŁOWEJ STOSOWALNOŚCI (CHARAKTERU TECHNICZNEGO) Oznacza, że wytwór lub sposób będący wynalazkiem może być faktycznie uzyskany lub technicznie realizowany w sposób powtarzalny. Wynalazek nie musi być efektywny czy użyteczny. 3/ KRYTERIUM POZIOMU WYNALAZCZEGO (NIEOCZYWISTOŚCI) Oznacza, że wynalazek nie wynika w sposób oczywisty z aktualnego stanu wiedzy.
Wynalazek spełnia KRYTERIUM POZIOMU WYNALAZCZEGO (3/), gdy, np.:
?stanowi element zaskoczenia dla znawcy, ?jest rozwiązaniem problemu dotąd bezskutecznie podejmowanego, ?zaspokaja nową (nieuświadomioną) potrzebę społeczną , ?umożliwia zwiększenie efektywności, ?umożliwia osiągnięcie szczególnego, nieoczekiwanego efektu, etc. - jżeli wynalazek nie cechuje się poziomem wynalazczym, a należy do kategorii urządzeń (patrz niżej) może uzyskać ochronę w formie prawa ochronnego na wzór użytkowy.
4/ KRYTERIUM DOSTATECZNEGO UJAWNIENIA -MOŻLIWOŚCI TECHNICZNEJ REALIZACJI WYNALAZKU NA PODSTAWIE INFORMACJI ZAWARTYCH W JEGO OPISIE I NA RYSUNKU BEZ DODATKOWEGO WYSIŁKU TWÓRCZEGO.
Formalne kategorie wynalazków 1/ SPOSÓB rozwiązanie określone jako ciąg etapów przebiegających w uporządkowanej kolejności wraz z warunkami, w których one przebiegają. 2/ URZĄDZENIE rozwiązanie określone wzajemnym usytuowaniem i połączeniem poszczególnych elementów tworzących łącznie przestrzenną całość.
3/ PRODUKT (wytwór) rozwiązanie określone zestawem składników o odpowiednio określonych własnościach fizykochemicznych i zawartości ilościowej.
4/ NOWE ZASTOSOWANIE ZNANEJ SUBSTANCJI
PATENT To prawo wydane osobie fizycznej lub prawnej do zabronienia innym osobom fizycznym lub prawnym zarobkowego bądź zawodowego korzystania z danego wynalazku bądź wynalazków (będących przedmiotem patentu). Wyraża go dokument wydawany przez Urząd Patentowy RP lub Europejski Urząd Patentowy (jeżeli w zgłoszeniu patentu europejskiego wskazana została RP).
Patent jest ważny: -tylko w państwie, w którym zgłoszono wynalazek do ochrony
- pod warunkiem terminowego uiszczania odpowiednich opłat okresowych, których wysokość rośnie zwykle wykładniczo z czasem - maksymalnie przez 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku, po czym wygasa, a wynalazek przechodzi do tzw. domeny publicznej. Zbiór patentów na ten sam wynalazek udzielonych prze różne urzędy patentowe tworzy tzw. RODZINĘ PATENTÓW
Ograniczenia ochrony patentowej Uprawniony z patentu nie może zabronić:
- korzystania z wynalazku, który znajduje się w kraju ochrony przejściowo (tzw. przywilej komunikacyjny) ? -korzystania z wynalazku z uwagi na ważny interes państwowy (za wynagrodzeniem) - korzystania z wynalazku dla celów badawczych i doświadczalnych -wykonania leku (który stanowi wynalazek) w aptece na podstawie recepty --korzystania z wynalazku osobie, która w dobrej wierze korzystała z wynalazku, w dacie jego pierwszeństwa - może ona z niego nadal bezpłatnie korzystać w swoim przedsiębiorstwie w tym samym zakresie, - w jakim korzystała do tej pory (tzw. prawo uprzednio używającego), - korzystania z wynalazku we własnym zakresie (w celach niezarobkowych). Dokument patentowy Po przyznaniu patentu zostaje on wpisany do (jawnego) rejestru patentowego prowadzonego przez URZĄD PATENTOWY. Zgłoszenie patentowe publikowane jest przez urząd patentowy po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu (a więc, od pierwszego zgłoszenia tego wynalazku w jednym z urzędów
Zgłoszenie obejmuje następujące elementy: - stronę tytułową - zawiera dane bibliograficzne i skrót opisu, - opis wynalazku i rysunek (jeżeli jest konieczny) - przedstawia szczegółowo wynalazek wraz z przykładami jego wykonania i stanowi wykładnię dla zastrzeżeń patentowych, - zastrzeżenia patentowe - wyznaczaj ą zakres przedmiotowy patentu i umożliwiają prawne ściganie osób, które wykorzystują wynalazek bez zgody jego właściciela
WZÓR UŻYKOWY -To nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy i zestawienia przedmiotu o trwałej postaci, przy czym użyteczność takiego rozwiązania wyraża się możliwością osiągnięcia celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobu o cechach wzoru użytkowego. - W odróżnieniu od wynalazku, od wzoru użytkowego wymaga się jedynie aby w dacie pierwszeństwa był nowy i cechował się charakterem technicznym (może być on więc rozwiązaniem wynikającym w sposób oczywisty ze stanu techniki).
- Na wzór użytkowy udzielane jest prawo ochronne, które upoważnia właściciela do wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze kraju. Czas trwania prawa ochronnego na wzór użytkowy jest znacznie krótszy od czasu trwania patentu i wynosi 6 lub 10 (w Polsce) lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.
WZÓR PRZEMYSŁOWY - To nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. - Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.
- Za wytwór uważa się także: ?przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (, np. puzzle), ?część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego, pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania (nie dotyczy to np. naprawy wytworu), ?część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu (np. zamek do drzwi).
WYŁĄCZENIENIE OCHRONY: - Ochrona wzoru przemysłowego nie obejmuje cech wytworu: ?wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej (np. kształt ładowarki o indywidualnym kształcie), ?które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem (np. kształt wtyczki o indywidualnym kształcie),
OCHRONA: - Rejestracją i udzielaniem praw do wzorów przemysłowych zajmuje się w Polsce Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. - ohrona prawna wzoru przemysłowego w Polsce może maksymalnie trwać przez 25 lat (dzielone na pięć 5-letnich okresów ochronnych). - Urząd wydaje uprawnionemu dokument w postaci Świadectwa Rejestracji na Prawo z Rejestracji wzoru przemysłowego.
- Ochroną wzorów przemysłowych wspólnoty europejskiej (ang. community design) zajmuje się Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (ang.OHIM).
Znaki towarowe może być: - każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny (w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy), - jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
Na znaki towarowe udzielane są prawa ochronne. Urząd Patentowy RP:
- przyjmuje i bada zgłoszenia dotyczące znaków towarowych, - orzeka w sprawach udzielania praw ochronnych, -prowadzi rejestr znaków towarowych.
Prawo ochronne na znak towarowy, wspólny znak towarowy bądź wspólny znak towarowy gwarancyjny albo wspólne prawo ochronne na znak towarowy trwa dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczpospolitej Polskiej.
Prawo ochronne na znak towarowy może zostać, na wniosek uprawnionego, przedłużone dla wszystkich lub części towarów , na kolejne okresy dziesięcioletnie, przy czym wniosek powinien być złożony przed końcem upływającego okresu ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Wniosek może zostać złożony, za dodatkową opłatą, również w ciągu sześciu miesięcy po upływie okresu ochrony. Termin ten nie podlega przywróceniu.
BAZA DANYCH to zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości. 1)Bazy danych podlegają ochronie określonej w ustawie o ochronie baz danych, niezależnie od ochrony przyznanej na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
2) Ustawę o ochronie baz danych stosuje się także do baz danych istniejących w dniu jej wejścia w życie w odniesieniu do korzystania z nich po tej dacie -Ochrona przyznana bazom danych nie obejmuje programów komputerowych użytych do sporządzenia baz danych lub korzystania z nich.
POBIERANIE DANYCH - to stałe lub czasowe przejęcie lub przeniesienie . całości lub istotnej, co do jakości lub ilości, części zawartości bazy danych na inny nośnik, bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub przeniesienia, z zastrzeżeniem art. 3 ustawy WTÓRNE WYKORZYSTANIE - to publiczne udostępnienie bazy danych w dowolnej formie, a w szczególności poprzez rozpowszechnianie, bezpośrednie przekazywanie lub najem, z zastrzeżeniem art. 3, - Wypożyczenie baz danych nie stanowi pobierania danych lub wtórnego ich wykorzystania. PRODUCENTEM BAZY DANYCH jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ponosi ryzyko nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy danych oraz następca prawny takiego podmiotu. Uprawnienia producenta Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej części, co do jakości lub ilości.
Domniemanie co do osoby producenta: producentem jest osoba, której nazwisko lub firmę (nazwę) w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach bazy danych lub której nazwisko lub firmę (nazwę) podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem bazy danych. Producent bazy danych udostępnionej publicznie w jakikolwiek sposób nie może zabronić użytkownikowi korzystającemu zgodnie z prawem z takiej bazy danych, pobierania lub wtórnego wykorzystania w jakimkolwiek celu nieistotnej, co do jakości lub ilości, części jej zawartości. Korzystanie z baz danych Korzystanie z baz danych nie może naruszać normalnego korzystania z baz danych lub godzić w słuszne interesy producenta baz danych. Postanowienia umowne sprzeczne z ww. zasadą są nieważne. Wolno korzystać z istotnej, co do jakości lub ilości, części rozpowszechnionej bazy danych:
-do własnego użytku osobistego, ale tylko z zawartości nie elektronicznej bazy danych,
-w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem, dla którego wykorzystano bazę, -do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postępowania sądowego lub administracyjnego. Nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta. Okres ochrony bazy danych Czas trwania ochrony bazy danych liczy się od jej sporządzenia przez okres piętnastu lat następujących po roku, w którym baza danych została sporządzona.
Jeżeli w okresie ochrony baza danych została w jakikolwiek sposób udostępniona publicznie, okres jej ochrony wygasa z upływem piętnastu lat następujących po roku, w którym doszło do jej udostępnienia po raz pierwszy. W przypadku jakiejkolwiek istotnej zmiany treści bazy danych, co do jakości lub ilości, w tym jej uzupełnienia, zmiany lub usunięcia jej części, mających znamiona nowego istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu, okres jej ochrony liczy się odrębnie
Nieuczciwa konkurencji: działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczci-wej konkurencji są w szczególności: -wprowadzające w błąd oznaczenie przedsię-biorstwa,- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług -wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług -naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa -nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy -naślado-wnictwo produktów -pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie
-utrudnianie dostępu do rynku -przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
-nieuczciwa lub zakazana reklama -organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
Fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług (art. 8 i 9). Czynem nieuczciwej konkurencji jest: - opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo -używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach. Jeżeli towar lub usługa w miejscu pochodzenia korzysta z ochrony, a z pochodzeniem z określonego regionu lub miejscowości związane są szczególne cechy lub właściwości, czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie takich geograficznych oznaczeń regionalnych, nawet z dodatkiem: -"rodzaj", -"typ", -"metoda" -albo równoznacznym
KARALNOŚĆ NARUSZENIA TAJEMNICY PRZEDSIĘBIORSTWA:
Czyn taki podlega odpowiedzialności karnej w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo kary pozbawienia wolności do lat 2. Tej samej karze podlega również osoba, która uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej.
Informacja może być uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli spełnia łącznie trzy przesłanki: -dotyczy danych technicznych, technologicznych, handlowych lub organizacyjnych, -nie została ujawniona przez przedsiębiorcę do wiadomości publicznej, -przedsiębiorca podjął w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania poufności (art. 11, pkt. 4).
Obrót urządzeniami niedozwolonymi Czynem nieuczciwej konkurencji jest:
-wytwarzanie, import, dystrybucja, sprzedaż, najem lub oddawanie do używania pod innym tytułem prawnym oraz -posiadanie, w celach zarobkowych, urządzeń niedozwolonych, w rozumieniu przepisów o ochronie niektórych usług świadczonych drogą elektroniczną opartych lub polegających na dostępie warunkowym.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest także: -instalacja, serwis lub wymiana urządzeń niedozwolonych, w celach zarobkowych, oraz -wykorzystywanie przekazu informacji handlowej do promocji tych urządzeń lub związanych z nimi usług.
Przysługujące roszczenia:
Przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony czynem nieuczciwej konkurencji może , zgodnie z art. 18 ustawy żądać: - zaniechania niedozwolonych działań, - usunięcia skutków niedozwolonych działań,
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
-naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych,
-wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych,
-zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego --jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji - w szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.
Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat (art. 20).