Transport drogowy Polski
Rozwój transportu drogowego w Polsce nastąpił dopiero po II wojnie światowej, gdyż wcześniej ten typ transportu lądowego był w Polsce zaniedbany ze względu na słaby rozwój gospodarczy kraju.
Polska posiada rozwinięty system transportowy, a transport stał się jednym z ważnych działów gospodarki narodowej. Obsługuje on wewnętrzne potrzeby przewozowe społeczeństwa i gospodarki, a także przewozy międzynarodowe, zwłaszcza tranzyt w kierunkach wschód-zachód oraz północ-południe. Sieć transportowa Polski należy do lepiej rozwiniętych w świecie, choć występują duże różnice jakościowe w porównaniu z najlepiej zagospodarowanymi infrastrukturalnie regionami świata. Obecnie wymaga ona dalszego uzupełnienia(np. szybkie koleje, autostrady) i gruntownej modernizacji.
Podstawową gałęzią transportu lądowego w Polsce jest transport samochodowy. W przewozach towarowych jego zwiększający się systematycznie udział osiągnął około 83% przewozów lądowych oraz 38% wykonywanej przez transport pracy przewozowej. Pojazdy samochodowe wykorzystują gęstą sieć dróg publicznych, służących wszystkim użytkownikom, a także drogi lokalne, dzięki którym można dojechać do prywatnych posesji, gospodarstw rolnych, pól, zbiorników, wodnych.
Najważniejszym elementem sieci drogowej są drogi o twardej nawierzchni, umożliwiających ich całoroczną eksploatację. Gęstość dróg o twardej nawierzchni, wynosząca przeciętnie 78,0 km/100 km , wykazuje jednocześnie znaczne zróżnicowanie regionalne. Najlepiej rozbudowaną siecią takich dróg dysponują duże aglomeracje miejskie wraz z należącymi do nich obszarami podmiejskimi (np. województwo małopolskie, mazowieckie, dolnośląskie). Trzykrotnie rzadszą sieć dróg o twardej nawierzchni posiadają województwa Polski północno-wschodniej. W okresie powojennym znacznie zmniejszono drastyczne różnice w poziomie rozwoju drogownictwa między ziemiami północno-zachodnimi a blokiem województw wschodnich oraz południowo-wschodnich. Obecnie zróżnicowanie gęstości dróg o twardej nawierzchni najwyraźniej zaznacza się między Polską południową, gdzie koncentruje się życie społeczno-gospodarcze, a słabo zaludnionymi województwami północnymi (z wyjątkiem aglomeracji nadmorskich). Dróg kołowych o nawierzchni twardej ulepszonej (głównie asfaltowej i betonowej) jest w Polsce około 196 tys. km . Ich udział w ogólnej długości dróg systematycznie wzrasta, łączą one wszystkie miasta i prawie wszystkie ośrodki gminne. Skupia się na nich ponad 90% ogólnej liczby przewozów osób i ładunków. Również gęstość tego typu dróg jest w Polsce zróżnicowana. Integralną częścią sieci drogowej są mosty. Ponieważ ich liczba jest niewystarczająca, wielkie rzeki – szczególnie Wisła – oraz w ostatnich latach granice państwa stanowią coraz poważniejsze bariery przestrzenne wzrostu ruchliwości komunikacyjnej ludności. Polska ma nieźle rozwiniętą sieć dróg, której oprócz starannej konserwacji brakuje bardzo ważnego uzupełnienia w postaci połączeń autostradowych. Są one niezbędne z uwagi na wzrost ruchu samochodowego oraz integrację z magistralnymi połączeniami autostradowymi Niemiec, Białorusi i w przyszłości, naszych południowych sąsiadów. Obecnie mamy około 240 km autostrad. Dopiero pod koniec 1983 r. ukończono budowę pierwszego odcinka autostrady Kraków-Katowice. Wciągu najbliższych kilkunastu lat przewiduje się w naszym kraju budowę 2,6 tys. km autostrad.
W latach siedemdziesiątych zbudowano szereg odcinków tzw. dróg szybkiego ruchu, różniących się od autostrad brakiem bezkolizyjnych skrzyżowań. Do najważniejszych należą Warszawa-Katowice z przedłużeniem do granicy z Czechami, drogi wylotowe z Warszawy, droga Gdańsk-Gdynia.
Środki transportu samochodowego są głównymi użytkownikami sieci drogowej. Samochody ciężarowe przewożą w zasadzie wszystkie ładunki, wśród których dominuje różnorodna drobnica w obsłudze handlu hurtowego i detalicznego, materiały budowane dla budownictwa, metale i wyroby metalowe, drewno i wyroby z drewna, a także płody rolne. Dużą rolę odgrywają w Polsce autobusowe przewozy pasażerskie. Transport ten, jest dobrze rozwinięty i to zarówno krajowy, jak i międzynarodowy-pod tym względem należymy do czołówki światowej. Międzynarodowe połączenia autobusowe dynamicznie zaczęły się rozwijać po 1989 r., zwłaszcza z krajami Europy Zachodniej. Obecnie główne kierunki połączeń autokarowych to: Polska-Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Austria, Szwecja, Holandia, Hiszpania. Miejska komunikacja autobusowa w Polsce funkcjonuje w ponad 150 miastach.
Systematycznie wzrasta liczba pojazdów samochodowych. W eksploatacji znajdowało się w 1994 r. 7,2 mln samochodów osobowych, 87 tys. autobusów, ponad 1,3 mln samochodów ciężarowych oraz 1 mln motocykli. Oznacza to, że polskie drogi są jeszcze ciągle stosunkowo puste w porównaniu z państwami zachodnioeuropejskimi. Jednak w latach 1995-1999 przybyło po około 500 tys. aut, po 1999 r. około 350 tys. Należy jednak pamiętać, że większość samochodów skupia się w dużych aglomeracjach miejskich i niektóre z nich są już ponad miarę zatłoczone motoryzacyjnie (np. Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław). W ostatnich latach zakupy nowych samochodów osobowych w Polsce wahają się w granicach 300-400 tys. szt. rocznie, co stawia polski rynek motoryzacyjny w rzędzie najdynamiczniej rozwijających się rynków samochodowych w Europie.
Transport drogowy spełnia doniosłą rolę gospodarczą, warunkując kształtowanie i rozwój przestrzennego podziału pracy. Przewóz towarów transportem samochodowym między ośrodkami ich produkcji i konsumpcji umożliwia stały wzrost produkcji, a jednocześnie wiąże regiony i kraje w jeden zintegrowany kompleks gospodarczy. Dlatego też powinno się ciągle ulepszać drogi oraz w nie inwestować.
Bibliografia:
Lijewski T., Geografia transportu Polski, Warszawa 1986
Hornig A., Zarys geografii transportu lądowego, Warszawa 1987
Fierli I., Repetytorium z geografii gospodarczej PWE Warszawa 1997