Wynik negocjacji Polski z Unią Europejską w obszarze polityka transportowa

10 czerwca 2002r., zgodnie z przyjętym przez Rząd harmonogramem - zamknięte zostały negocjacje w obszarze polityka transportowa.
W wyniku zakończonych negocjacji Polska osiągnęła sukces uzyskując okresy przejściowe w najważniejszych obszarach: w transporcie kolejowym i w kwestii dostępności polskiej sieci drogowej dla najcięższych pojazdów. Jednocześnie nasz kraj ustąpił wobec żądania wprowadzenia okresu przejściowego dla dostępności rynków przewozów towarowych w transporcie drogowym dokonywanych w ramach tzw. kabotażu w państwach członkowskich UE, zachowując jednak także ochronę własnego rynku kabotażowego przez ten czas wobec konkurencji ze strony przewoźników państw członkowskich UE, a także nowo przyjmowanych państw obecnie kandydujących do UE.
• Transport drogowy
Polska zgodziła się na nieuniknione zastosowanie okresu przejściowego dla polskich przewoźników samochodowych na wykonywanie przewozów kabotażowych towarów wewnątrz państw członkowskich UE na zasadzie wzajemności zamknięcia tego rynku na okres przejściowy także dla przyszłych nowych państw UE. Okres przejściowy (został zaproponowany i przyjęty wszystkim kandydatom do UE z Europy Środkowo-wschodniej) wynosić będzie trzy lata, licząc od daty członkostwa w UE i może być przedłużony o kolejne dwa lata. Jednakże wynikiem przyjętego rozwiązania nie jest ograniczenie możliwości dokonywania przez polskich przewoźników drogowych przewozów kabotażowych pomiędzy państwami członkowskimi UE (prawo UE nie traktuje tego rodzaju przewozów jako kabotażu wewnątrz wspólnotowego), a ponadto przyjęte rozwiązania rozciągają się także na nowe państwa członkowski, dzięki czemu polski rynek przewozowy będzie chroniony przed konkurencja ze strony tańszych przewoźników, np. z państw bałtyckich.
• Infrastruktura drogowa
Uzyskaliśmy najdłuższy (do końca 2010 r.) z okresów przejściowych zastosowanych wobec negocjujących państw w kwestii dostępu naszej sieci drogowej dla najcięższych pojazdów. Dopuszczalny w dyrektywie UE (96/53) maksymalny nacisk na oś pojazdu wynosi 11,5 tony, tymczasem polska sieć drogowa z trudem wytrzymuje dopuszczalne w Polsce maksymalne naciski w wielkości 10 ton na pojedynczą oś pojazdu. Przyjęte przez UE warunki okresu przejściowego obejmują udostępnienie od momentu członkostwa ściśle określonych tras przejazdów obejmujących podstawowe szlaki komunikacyjne wschód-zachód i północ-południe umożliwiające przejazd dla międzynarodowych przewoźników drogowych przez nasz kraj, obejmujące sieć o długości około 4300 km (spośród ok.18.000 km dróg krajowych). Jednocześnie na sieci tej, stanowiącej w przyszłości rozszerzenie transeuropejskiej drogowej sieci transportowej UE na terenie Polski skoncentrowane będą w wynegocjowanym okresie przejściowym inwestycje infrastrukturalne przy znaczącym wsparciu finansowym UE. Wynegocjowane z UE rozwiązanie dotyczące przejazdów najcięższych pojazdów ciężarowych przez Polskę obejmuje zgodę UE na pobieranie dodatkowej opłaty do końca roku 2008 za przejazdy odcinkami niedostosowanymi w ramach tej sieci do obowiązujących w UE nacisków na oś. Rozwiązania te dotyczyć jednak będą na zasadach równoprawności także polskich przewoźników (z dokonanych analiz wynika, że nie dysponują oni jednak takim taborem ze względu na niższe progi naciskowe obowiązujące w Polsce - tak więc nie zostaną znacząco dotknięci przez przyjęte środki). Począwszy od początku roku 2009 opłaty za przejazd po odcinkach dróg niedostosowanych nie będą pobierane, jednak przez dwa kolejne lata obowiązywać będą w Polsce ograniczenia co do poruszania się ponad gabarytowych pojazdów (przekraczających 10t nacisku na oś) po wyznaczonej sieci drogowej. Okres przejściowy wykorzystany będzie na rozwinięcie programu modernizacji i przebudowy polskiej sieci drogowej, uwzględniając także pełne wykorzystanie środków wspólnotowych pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności.
• Transport kolejowy
Polska uzyskała 3 letni okres przejściowy związany z ograniczeniem dostępu dla wspólnotowych przedsiębiorstw kolejowych do polskiego rynku, o taki właśnie okres występowaliśmy z związku z potrzebą zapewnienia warunków dla dokończenia procesów przekształceniowych w obszarze krajowego kolejnictwa i uzyskaniem zdolności

konkurencyjnej przez polskich przewoźników. W wyniku zakończonych negocjacji - Unia Europejska zaakceptowała przyznanie Polsce okresu przejściowego do końca 2006 roku (to jest przez trzy lata od przewidywanej daty akcesji Polski do UE, określanej na 2004 rok). Wynegocjowany okres przejściowy obejmuje ograniczony dostęp dla licencjonowanych przewoźników kolejowych z UE do Transeuropejskiej Sieci Towarowej (w skrócie: TERFN, obejmującej główne szlaki kolejowe służące międzynarodowym przewozom kolejowym) pozostawiając co najmniej 80% wykorzystania przez ogólnej rocznej zdolności przepustowej polskim przedsiębiorstwom kolejowym. Pełen dostęp do całej sieci TERFN na terenie Polski dla wszystkich wspólnotowych przedsiębiorstw kolejowych zostanie przyznany dopiero po zakończeniu okresu przejściowego, to jest od początku 2007 roku.
Wynegocjowany przez Polskę okres przejściowy pozwoli na dokończenie przemian związanych z restrukturyzacją i procesami przekształceń własnościowych narodowego przewoźnika PKP S.A. oraz na stopniowe przystosowanie polskich przewoźników kolejowych do zaistnienia w warunkach ostrej konkurencji w momencie pełnej liberalizacji przewozów towarowych w UE, przewidzianej z początkiem 2008 roku. W wyniku kompromisu z UE - przyjęte w negocjacjach rozwiązanie zakłada, że Polska przyzna międzynarodowym ugrupowaniom kolejowym (jakie - zgodnie z prawem wspólnotowym mogłyby powstać tylko z udziałem przewoźnika polskiego) oraz przedsiębiorstwom kolejowym wykonującym międzynarodowe przewozy kombinowane dostęp do polskiej sieci kolejowej w celach dokonywania przewozów międzynarodowych i tranzytu - opartych na równoprawnych zasadach wraz z datą członkostwa w UE.
• Transport lotniczy
Polska uzyskała w negocjacjach z UE warunki pozwalające na przyjęcie całości zobowiązań i uprawnień wynikających z przyjęcia wspólnotowego prawa lotniczego wraz z datą członkostwa Polski w UE. Oznacza to, że z datą członkostwa w UE stworzone zostaną przez Polskę pełne warunki prawne i instytucjonalne dla stosowania rozwiązań przewidzianych Rozporządzeniami Rady UE, których zapisy wprowadzają zasadę wzajemności między państwami członkowskimi. Jednocześnie Polska zapewniła UE, że dostosowanie prawne i instytucjonalne do wymogów wspólnotowych osiągnięte zostanie wraz z wejściem w życie ustawy Prawo lotnicze, której projekt znajduje się obecnie w końcowej fazie procedury legislacyjnej w Parlamencie. Planuje się wejście w życie ustawy wraz z aktami wykonawczymi do dnia 31.12.2002 r. Osiągnięty w obszarze lotnictwa wynik negocjacyjny daje polskim przewoźnikom lotniczym korzystne warunki do przygotowania się do czekających ich zaostrzonej konkurencji na rynku UE po dacie członkostwa.