Prawo administracyjne - notatki
PRAWO ADMINISTRACYJNE
ADMINISTRACJA – realizowanie funkcji o charakterze wykonawczym [zarządzanie]; ogol organów zajmujących się administrowaniem.
PRAWO ADMINISTRACYJNE – jest to gałąź prawa regulująca:
1) tworzenie, strukturę organizacyjną, zadania i zasady działania administracji publicznej.
2) strukturę i kompetencję organów administracji państwowej,
3) stosunki prawne powstające w toku wykonawczo-zarządzającej działalności tych organów.
FORMY DZIAŁALNOŚCI ADMINISTRACJI :
- wydawanie decyzji adm. w wypadkach określonych ustawami
- stanowienie norm prawnych
- prowadzenie akt, kartotek itp.
PRAWO ADMINISTRACYJNE MATERIALNE - zawiera normy, które ustanawiają wzajemne uprawnienia i obowiązki pomiędzy organami adm. państwowej a podmiotami z zewn. adm. jako części aparatu państwowego;
Źródła prawa: ustawy
PRAWO ADMINISTRACYJNE FORMALNE [procedura adm.] – jego przepisy normują tryb postępowania przed organami adm.
STOSUNKI ADMINISTRACYJNO-PRAWNE – stosunki regulowane normami prawa adm. Istnieją różne stosunki administracyjno-prawne.
CECHY STOSUNKU ADMINISTRACYJNO-PRAWNEGO:
- nierównorzędność podmiotów [organ adm. Publicznej jest organem władczym]
- przedmiot stosunku administracyjno-prawnego jest regulowany normami prawa administracyjnego
- stosunki adm. są zazwyczaj konsekwencją aktów adm.
3-STOPNIOWY PODZIAL TERYTORIALNY PANSTWA – został wprowadzony 1 stycznia 1999 r. Jednostkami tego podziału są: gminy, powiaty [starosta], województwa. Regionalna wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy danej jednostki terytorialnej.
PODZIAL ORGANOW ADMINISTRACYJNYCH:
A) centralne – dzielą się na centralne i naczelne. Obejmują zasięgiem teren całego kraju [np. Rada Ministrow, ministrowie]
terenowe – zasięgiem obejmują pewien wycinek obszaru państwa [np. teren gminy]. Ich organami są np. wojewodowie
B) pomocnicze - organy, których zadaniem jest podejmowanie inicjatyw, formułowanie wniosków i wydawanie opinii, na podstawie których rozstrzygnięcia wydawane są przez organy decydujące
decydujące – organy uprawnione do rozstrzygania spraw wchodzących w zakres ich kompetencji (np. ministrowie, wojewodowie); to organy, które mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych
C) kolegialne - organy, w których decyzje podejmowane są kolektywnie, zwykle większością głosów (np. Rada Ministrów)
jednoosobowe - minister, wojewoda
D) o kompetencji ogólnej - Rada Ministrów, wojewoda. Sferą ich działalności objęte są wszystkie dziedziny administracji
o kompetencji specjalnej – minister. Działa i może podejmować decyzje tylko w określonej dziedzinie.
RADA MINISTRÓW - kieruje adm. rządową:
- podejmuje decyzje w sprawach polityki państwa, niezastrzeżonych dla innych organów administracji rządowej lub samorządu
- koordynuje i kontroluje pracę wszystkich innych organów administracji rządowej, ponosząc za ich pracę odpowiedzialność przed Sejmem.
Do podstawowych zadań RM należy m.in. sporządzanie projektu budżetu państwa, kierowanie jego wykonaniem.
W skład Rady Ministrów wchodzą: Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie.
Ponadto w skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów.
Rada Ministrów działa kolegialnie.
Prezes Rady Ministrów kieruje jej pracami oraz koordynuje i kontroluje pracę ministrów. Jest on zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników adm. rządowej.
MINISTROWIE - kierują poszczególnymi działami adm. państwowej (resortami). Urzędem kierowanym przez ministra jest ministerstwo (np. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Skarbu Państwa).
URZĘDY CENTRALNE - organ adm. rządowej. Administruje określonymi, wyodrębnionymi działami zarządu państwowego (np. Główny Urząd Statystyczny, Urząd Patentowy).
WOJEWODA – wykonuje adm. rządową na obszarze województwa. Sprawuje władzę adm. ogólnej, wraz z innymi organami adm. działającymi na terenie województwa. Wojewoda jest na terenie województwa przedstawicielem rządu. Należą do niego wszystkie sprawy z zakresu adm. rządowej w województwie, niezastrzeżone dla innych organów.
WOJEWÓDZTWO – ma osobowość prawną. Do jego zakresu działania należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych dla organów adm. rządowej. Są to głównie sprawy z zakresu edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, ochrony środowiska itd. Organami samorządu województwa są: sejmik województwa [radni] oraz zarząd województwa.
POWIAT – ma osobowość prawną. Organami powiatu są: rada powiatu oraz zarząd powiatu. Rada powiatu wybiera starostę oraz na jego wniosek pozostałych członków zarządu powiatu. Zarząd wykonuje uchwały rady i zadania powiatu w szczególności w zakresie wykonywania budżetu powiatu.
GMINA – posiada osobowość prawną i wykonuje w swym terenie zadania publiczne o znaczeniu lokalnym (np. z zakresu gospodarki terenami, ochrony środowiska). Prawa majątkowe przysługujące jednostkom samorządu terytorialnego stanowią mienie komunalne.
Mieszkańcy gminy wybierają radę gminy (jeżeli siedzibą gminy jest miasto — radę miejską). Organem wykonawczym gminy jest wójt albo burmistrz, a w miastach prezydent miasta, którym pomagają w wykonywaniu funkcji zastępcy, sekretarz gminy oraz skarbnik gminy.
AKT ADMINISTRACYJNY – skierowane do oznaczonego adresata władcze oświadczenie woli organu administracji publicznej, zmierzające do wywołania określonego skutku prawnego lub stwierdzające istnienie określonego stanu rzeczy. Wydawany jest z reguły przez organy adm. rządowej, działające w charakterze władczym i wskazuje on adresatowi konkretny sposób postępowania.
AKT WYDANIA AKTU ADMINISTRACYJNEGO – może nastąpić tylko w wypad¬ku istnienia podstawy prawnej, którą stanowi odpowiedni akt normatywny.
KLASYFIKACJA AKTU ADMINISTRACYJNEGO:
A) konstytutywny - akt, który tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne. Skutkiem takiego aktu jest określona zmiana stanu prawnego: ktoś nabywa jakieś prawa lub je traci. Przykład: udzielenie przez organ adm. koncesji na prowadzenie przetwórstwa i obrotu metalami szlachetnymi. Skutkiem takiego aktu jest uzyskanie przez konkretny podmiot prawa prowadzenia określonej działalności, którego przedtem nie miał.
B) deklaratoryjny - stwierdza na tle konkretnej sytuacji istnienie określonych praw i obowiązków. Przykład: poświadczenie obywatelstwa.
C) wewnętrzny - akt skierowany przez organ adm. do innego organu hierarchicznie podporządkowanego, którego działalnością organ wydający akt adm. kieruje.
D) zewnętrzny - akt skierowany przez organ państwowy do innej jednostki niepodlegającej danemu organowi adm., np. do organizacji spółdzielczej lub do obywatela.
E) swobodny [uznanie adm./może ale nie musi] i związany [spelnia wszystkie warunki]
PRZESŁANKI WAŻNOŚCI AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH:
Aby akt administracyjny był prawidłowy musi spełnić pewne warunki:
1. musi być wydany przez uprawniony (kompetentny) organ,
2. musi być wydany w sposób określony prawem,
3. musi być wydany w przewidzianym trybie i we właściwej formie.
AKTY WADLIWE – akt, który nie spełnia przesłanek ważności aktów adm. Rodzaje wad:
- wada nieistotna - w takim wypadku akt administracyjny jest ważny, wymaga jedynie uzupełnienia lub sprostowania.
- wada istotna – w tym wypadku akt zostaje uchylony
UCHYLENIE DECYZJI JAKO NIEWAŻNEJ, następuje gdy:
• została wydana przez organ administracji niewłaściwy ze względu na przedmiot decyzji,
• została wydana bez jakiejkolwiek podstawy prawnej,
• dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
• została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie,
• jest niewątpliwie niewykonalna,
• w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
• zawiera wadę, powodującą jej nieważność z mocy wyraźnego przepisu prawa.
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - tryb, w jakim orga¬ny adm. publicznej rozpoznają indywidualne sprawy wymagające rozstrzygnięcia w drodze decyzji adm.
ZASADY POSTĘPOWANIA:
a) legalności - organy adm. muszą nie tylko same działać zgodnie z przepisami, lecz także czuwać nad przestrzeganiem praworządności przez wszystkich uczestników postępowania
b) prawdy materialnej - zobowiązanie organów wydających decyzje do wykrycia rzeczywistego, prawdziwego stanu faktycznego
c) udziału stron w postępowaniu - organy adm. obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w postępowaniu, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się w sprawach zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań
d) dwuinstancyjności - od decyzji wydanych przez organ administracji przysługuje możność odwołania do organu adm. wyższego szczebla
e) sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych - możności zaskarżania decyzji adm. do sądu adm. z powodu ich niezgodności z prawem
f) stabilności decyzji administracyjnych - decyzje niepodlegające odwołaniu w administracyjnym toku instancji, są ostateczne.
WŁAŚCIWOŚC RZECZOWA – organ adm. rozpoznaje dana sprawę, jeżeli ze względu na jej rodzaj należy ona do zakresu jego działań.
WŁAŚCIWOŚC MIEJSCOWA – organ adm. jest kompetentny do załatwienia danej sprawy pod względem zasięgu swojego działania.
STRONA POSTĘPOWANIA - każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności określonego organu ze względu na swój interes czy obowiązek.
Stronami mogą być osoby fizyczne, prawne, przedsiębiorcy i organizacje społeczne. Strony mogą działać przez pełnomocników, chyba że ich osobiste działanie jest niezbędne ze względu na charakter czynności. Na prawach strony mogą brać udział w postępowaniu adm. prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.
TOK POSTĘPOWANIA - cechuje go szybkość i prostota. Za datę wszczęcia postępowania uważa się dzień doręczenia podania do organu administracji. Podania mogą być wnoszone pisemnie, ustnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu. Podanie powinno wskazywać od kogo pochodzi, oraz określać żądanie, o które chodzi. Organ administracji ma obowiązek umożliwienia stronie w każdym stadium sprawy przeglądania akt, sporządzania notatek i odpisów, chyba że naruszałoby to tajemnicę państwową lub narażało na szwank ważny interes państwowy.
POSTĘPOWANIE WYJAŚNIAJĄCE - przeprowadza się je w sprawach złożonych, których niezwłoczne załatwienie nie jest możliwe. Wyjaśnia się tu okoliczności istotne dla sprawy i ustala fakty. Środkiem dowodowym jest każdy środek, który może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a w szczególności dokumenty, zeznania świadków itp. Strona powinna być powiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzania dowodu. Może ona zadawać świadkom, biegłym i stronom pytania oraz składać wyjaśnienia. Na podstawie całokształtu dowodów organ administracji ocenia, czy uznaje dane fakty za udowodnione, czy nie.
ROZPRAWA - obecne są strony i tu następuje skoncentrowanie wszystkich środków dowodowych. Strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać propozycje, zarzuty, przedstawiać dowody itp.