Istota i rodzaje Rynków

Istotą rynku jest zależność między : popytem , podażą , ceną.
.Rynek - ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów i usług w wyniku których określone zostają ceny oraz ilość nabywanych i sprzedawanych towarów. Sprzedający oferując swoje dobra tworzy podaż nabywcy zaś chcąc je kupić reprezentują popyt na te dobra wyniku negocjacji między sprzedającymi a kupującymi kształtują

Podział rynku:
a)kryterium podziału zasięg terytorialny:
- lokalny
- regionalny
- krajowy
- zagraniczny
- międzynarodowy
- światowy

b)kryterium podziału przedmiot transakcji:
- rynek dóbr
- rynek usług
- rynek pracy
- rynek środków produkcji
- rynek finansowy (papiery wartościowe,akcje,obligacje,walutowy,)

c)kryterium podziału skala wielkość transakcji:
- rynek detaliczny
- rynek hurtów

d)kryterium podziału stopień zaspokojenia potrzeb:
- rynek konsumenta - rynek na którym popyt na dany towar jest mniejszy od jego podaży (konsument dyktuje cenę)
- rynek producenta - rynek na którym popyt na dany towar jest większy od jego podaży producent
Kryteria wyodrębniania rynków:
1. Kryterium przedmiotu wymiany
2. Kryterium podmiotu wymiany
3. Kryterium przestrzenne (geograficzne)
Wg kryterium przedmiotowego wyróżniamy:
· rynek produktów
· rynek usług
· rynek pracy
· rynek pieniądza
Każdy przedmiot wymiany może być dezagregowany, co pozwala na zastopowanie dodatkowego kryterium i wyodrębniania kolejnych rodzajów rynków , np., rynek produktów przy zastosowaniu kryterium przeznaczenia dóbr może zostać podzielony na:
· rynek dóbr konsumpcyjnych
· rynek środków produkcji (dóbr zaopatrzeniowo-inwestycyjnych)
Rynek dóbr konsumpcyjnych – zespół transakcji dobrami i usługami, które służą zaspakajaniu potrzeb indywidualnych konsumentów i ich gospodarstw domowych. Konsument dokonuje zakupów na podstawie istniejącego w danym momencie systemu cen oraz posiadanych dochodów, którymi rozporządza. Uczestnicy to producenci różnych dóbr i usług oraz konsumenci indywidualni.
Rynek dóbr przemysłowych – zespół transakcji dobrami służącymi do produkcji. Przedmiot transakcji to surowce, maszyny, narzędzia, akcesoria używane w produkcji, części zamienne, komponenty produktów, usługi do tworzenia nowych produktów. Podmiotami są jednostki i organizacje, które kupują lub sprzedają dobra do dalszej produkcji lub materiały konieczne do funkcjonowania instytucji.
Cechy rynku przemysłowego (różnice między rynkiem przemysłowym a konsumpcyjnym):
rozmiary i wartość pojedynczych transakcji są wyższe niż na rynku dóbr konsumpcyjnych
· uczestnicy są specjalistami w danej branży
· indywidualna wartość użytkowa produktu decyduje o cenie
· popyt jest pochodny w stosunku do popytu na rynku dóbr konsumpcyjnych
· wielkość obrotu jest większa niż na rynku dóbr konsumpcyjnych
· mniejsza liczba nabywców, którzy są skoncentrowani geograficznie
· mniejsza elastyczność cenowa popytu
· zakupy mają charakter bezpośredni
· negocjacje i zakupy mają charakter bardziej profesjonalny i kompleksowy
· istnieje szeroka współpraca między przedsiębiorstwami

Wg kryterium podmiotowego wyróżniamy:
wg rodzaju podmiotu
· rynek zbytu
· rynek skupu
· rynek hurtowy
· rynek detaliczny
wg liczby podmiotów po stronie podaży i popytu można wyodrębnić rodzaje rynków charakteryzujące się różnym stopniem zmonopolizowania
Podmiot rynku – określona forma organizacji, która podejmuje samodzielne decyzje, kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem
· gospodarstwo domowe
· gospodarstwo rolne
· przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe
· instytucje finansowe (banki, giełda)
· państwo
Mogą występować po stronie podażowej i popytowej.
Wg kryterium geograficznego wyróżniamy:
· rynek lokalny: miejski i wiejski
· rynek regionalny
· rynek krajowy (wewnętrzny)
· rynek zagraniczny
· rynek światowy (globalny)
Rynek lokalny – jest przykładem najwyższego stopnia koncentracji przestrzennej sprzedawców i nabywców. Cechą rynku lokalnego (miasta lub wsi) jest koncentryczna budowa – na mniejsze rynki lokalne jednych branż nakładają się nieco większe rynki lokalne innych branż, powodując powstanie określonych zależności między rynkami mniejszymi. Wykazuje on tendencję do przekształcania się w rynki regionalne.
Rynek regionalny – (większe miasto, województwo, region kraju). To kompleks przyrodniczo-produkcyjny o wykształconych funkcjach i profilu społeczno-ekonomicznym. Zasięg rynku regionalnego zależy od lokalizacji i struktury sieci handlowej, struktury i stanu sieci komunikacyjnej, kultury i zwyczajów, warunków naturalnych i przyrodniczych. W Polsce są to rynki wojewódzkie. Znajomość liczby i struktury konsumentów zaopatrujących się na danym rynku regionalnym jest podstawą poznania popytu i zaproponowania właściwej oferty towarowej i usługowej (a więc podaży towarów i usług).
Rynek krajowy – terytorium kraju. O jego rozmiarach decyduje ogół stosunków między kupującymi a sprzedającymi funkcjonujących na terenie danego kraju. Globalny popyt, podaż przy określonym poziomie cen wyrażony jest w walucie danego kraju.
Rynek zagraniczny – otoczenie handlowe danego kraju, które obejmuje kraje wchodzące w powiązania eksportowo – importowe z tym krajem. Jest kombinacją rynków eksportowych i importowych.
Rynek światowy (globalny) – zunifikowany obszar obejmujący trwałe stosunki wymiany pomiędzy producentami dóbr standardowych, a ich masowymi odbiorcami. Cechą charakterystyczną tego rynku są duże wymagania co do jakości i cen, które mają odpowiadać ogólnym tendencjom światowym. Przedmiotem obrotu są głównie surowce i materiały o nieznacznych różnicach technologicznych i łatwo jest ustalić standardy jakościowe oraz ceny światowe.
Podział rynków według kryterium braku równowagi rynkowej:
Rynek sprzedawcy – występuje, gdy utrzymuje się trwała przewaga popytu nad podażą, w uprzywilejowanej sytuacji znajduje się sprzedawca – może dyktować warunki na rynku (sytuacja „ssania” na rynku)
Rynek nabywcy – trwała przewaga podaży nad popytem, w uprzywilejowanej sytuacji jest kupujący (sytuacja „ciśnienia” na rynku)