Pierwsza pomoc

„Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia”

Zespół czynności podejmowanych dla zapewnienia w pierwszej kolejności podstawowych funkcji życiowych ustroju przed natychmiastową , bezprzyrządową diagnostykę stanu ogólnego wg prostego schematu :
1. przytomny - nieprzytomny
2. oddycha – nie oddycha
3. krążenie obecne – krążenia brak
4. śmierć kliniczna – śmierć definitywna
Następnie stosownie do potrzeb :
1. sprawdzenie , utrzymanie lub przywrócenie drożności oddechowej , przywrócenie wymiany gazowej przez sztuczną wentylację płuc .
2. wytworzenie sztucznego krążenia przez tzw. masaż serca
3. zorganizowanie transportu i przekazanie do pełnego postępowania reanimacyjnego i leczenia definitywnego .

„Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach”

Alkoholowe zatrucie : przy osłabieniu oddechu i tętna podać filiżankę mocnej kawy
( jeśli chory jest przytomny) ; wezwać lekarza .
Ciało obce w oku : pilnować , aby poszkodowany nie tarł oka ; po odwinięci powieki ciało odce usunąć rożkiem czystej chusteczki , odłamków tkwiących w rogówce samodzielnie nie wyjmować , oko przewiązać chusteczką i natychmiast zwrócić się do specjalisty .
Drgawki : napadowe kurcze mięśni kończyn i tułowia , często z utratą przytomności , występują w padaczce , w niektórych zakażeniach i zatruciach .
Nie przytrzymywać chorego siłą , lecz ułożyć miękko i wygodnie , aby zapobiec urazom .
Krwawienia : wypływanie krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych .
Czas krwawienia z małego naczynia może się wydłużyć w skazach krwotocznych .
Fizjologiczne krwawienie występuje podczas cyklu miesiączkowego . Do najczęstszych stanów patologicznych będących przyczyną krwawień należą : owrzodzenie przewodu pokarmowego ( choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy ) i żylakowe , zmiany martwicze, nowotwory złośliwe , niedokrwistość , stany pourazowe , śródoperacyjne .
Krwawienia : a) drobne – opatrunek uciskowy
b) większe na kończynach – unieść kończynę , nałożyć opaskę uciskającą powyżej rany i opatrunek jałowy ; wezwać lekarza
c) większe na tułowiu – uciskając palcem tętnicę ( żyłę ) nałożyć opatrunek jałowy ; wezwać lekarza
d) wewnętrzne ( a żołądka , jelit płuc ) – ułożyć chorego spokojnie , zimny okład na brzuch lub klatkę piersiową ; wezwać lekarza
e) z nosa – głowę ułożyć nisko , dać zimny okład na kark , watę do nosa
Krwotok : szybka duża utrata krwi , zagrażająca życiu i wymagająca natychmiastowej aktywnej pomocy . Krwotok pierwotny – bezpośrednio po uszkodzeniu naczynia . Krwotok wtórny – w jakiś czas po uszkodzeniu , np. w kilka dni .
W zależności od rodzaju naczyń wyróżniamy : krwotok tętniczy , krwotok żylny .
Przy uszkodzeniu naczyń włosowatych – krwawienie włosowate . Przy uszkodzeniu narządów miąższowych , np. : wątroby , śledziony , płuc , nerek może wystąpić krwotok miąższowy , trudny do zatamowania , ponieważ naczynia nie zapadają się .
Zależnie od miejsca wylewania się krwi : krwotok zewnętrzny - na zewnątrz ustroju i krwotok wewnętrzny – do tkanek , narządów i jam ciała . Różnica pomiędzy krwawieniem a krwotokiem leży w ilości i szybkości utraconej krwi .
Postępowania :
1. ocenić stan ogólny
2. zatamować krwotok w zależności od rodzaju krwotoku
3. założyć suchy , jałowy opatrunek osłonowy lub uciskowy
4. w celu ograniczenia upływu krwi unieść zranioną kończynę ( część ciała ) powyżej poziomu serca i ucisnąć ranę ręką
5. jeżeli w ranie znajduje się ciało obce , nie należy jej uciskać ; postaraj się zbliżyć brzegi rany NIE WOLNO USÓWAĆ CIAŁA OBCEGO
6. sprawdzić czy opatrunek nie jest zbyt ciasny i nie tamuje dopływu krwi , sprawdź tętno powyżej i poniżej rany
7. obfite krwawienia w obrębie głowy tamujemy uciskając miejsce krwawienia najlepiej zwiniętym materiałem opatrunkowym . Na szyi nie wolno zakładać opatrunku uciskowego . Obrażenia głowy i szyi często wiążą się z utratą przytomności i niedrożnością dróg oddechowych .
8. stale kontroluj czynności życiowe poszkodowanego , bądź przygotowany do podjęcia czynności reanimacyjnych .
9. w przypadku krwotoku wewnętrznego jedynie ograniczamy się do zwalczania skutków krwotoku , to jest wstrząsu
Omdlenie : krótkotrwała utrata przytomności wywołana niedotlenieniem mózgu
związanym ze spadkiem ciśnienia tętniczego krwi ( niedociśnienie ) najczęściej na podłożu reakcji naczynioruchowych .
Zdarza się u niektórych ludzi , np. : pod wpływem długiego stania w bezruchu , w pomieszczeniach gorących i dusznych , pod wpływem emocji . Płaskie ułożenie i uniesienie kończyn dolnych w górę poprawia krążenie mózgowe i przywraca przytomność .
Pod postacią omdlenia mogą jednak ujawniać się poważne procesy chorobowe np. : arytmia, padaczka . Zwiastunami omdlenia mogą być : złe samopoczucie , zawrót głowy , mroczki , szum w uszach . W przypadku omdlenia poszkodowanemu należy rozpiąć ubranie , otworzyć okna , chorego ułożyć w pozycji bezpiecznej , ewentualnie zastosować sztuczne oddychanie ; nieprzytomnemu nie wlewać wody do ust .
Odmrożenie : uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury .
Zależnie od natężenia zmian miejscowych wyróżnia się cztery stopnie odmrożenia :
1 stopień – rumień , obrzęk , swędzenie i pieczenie skóry
2 stopień – martwica części naskórka , wytwarzanie się pęcherzy jak przy oparzeniu
3 stopień – martwica całej skóry , a częściej i głębiej położonych tkanek miękkich
4 stopień – martwica części miękkich i kości
Gojenie się odmrożeń przebiega dużo wolniej niż w oparzeniu .
Odmrożeniu ulegają zwykle obwodowe części ciała : palce u rąk i nóg , nos , uszy .
Pierwsza pomoc przy odmrożeniu – stopniowe ogrzewanie .
Oparzenie : uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury
( oparzenie termiczne np. słoneczne ) , żrących środków chemicznych
( oparzenia chemiczne ) promieniowania jonizujące ( np. oparzenie rentgenowskie ) .
Zależnie od głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie oparzenia :
I stopień - zaczerwienienie , obrzęk i bolesność skóry .
II stopień - na skórze powstają pęcherze wypełnione osoczem .
III stopień - występują martwice skóry i tkanek głębszych .
Skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek . Oparzenie , zwłaszcza
termiczne , sprowadza zmiany ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu wywołanego bólem , utratą osocza, krwi i zatruciem ustroju wchłanianymi produktami rozpadu białka tkankowego .
Natężenie tzw. choroby oparzeniowej jest wprost proporcjonalne do powierzchni oparzonej . Oparzenie ponad 20% powierzchni ciała sprowadza wstrząs , a oparzenie ponad 70% jest przeważnie śmiertelne .
Oparzenie lekkie ( I stopnia ) - obmyć spirytusem , potem przysypać talkiem lub posmarować wazeliną . Oparzenie cięższe ( II stopnia ) - pęcherze . Oparzenie III stopnia
( martwica ) - ostrożnie zdjąć odzież , nałożyć opatrunek jałowy lub okryć poparzone miejsce płatami czystego ( świeżo prasowanego ) płótna , nie zdzierać pęcherzy , nie stosować żadnych okładów , maści ani przysypek ; wezwać lekarza .
Płonące ubranie ( włosy ) gasić przez tłumienie kocem , płaszczem , marynarką .
Opatrywanie ran : ewentualne krwawienie zatamować , rany nie dotykać i nie przemywać ; nałożyć jałowy opatrunek , bandażowanie .
Ość w przełyku : podawać do łykania kawałki chleba lub miękkich kartofli , zwrócić się do lekarza .
Porażenie cieplne i słoneczne : do porażenia słonecznego dochodzi najczęściej podczas długotrwałego przebywania na słońcu . W przypadku kiedy , dochodzi do porażenia cieplnego lub słonecznego natychmiast powinno się podjąć następujących czynności : zdjąć z poszkodowanego odzież , przenieść go w chłodne , przewiewne miejsce , polewać głowę i klatkę piersiową chłodną wodą podać płyny do picia .
Porażenie prądem elektrycznym : groźny skutek działania prądu elektrycznego na żywy ustrój w wyniku przepływania prądu przez ciało włączone bezpośrednio w obwód lun pośredniego wpływu łuku elektrycznego .
Zależnie od rodzaju prądu , napięcia , czasu i drogi przepływu może wywołać w ustroju różne zmiany fizyczne , chemiczne i biologiczne tj. : oparzenia , zaburzenia elektrolitowe i zaburzenia czynności poszczególnych układów . Najgroźniejsze są zaburzenia biologiczne układów decydujących o życiu , objawiające się utratą przytomności , niewydolnością oddechową lub bezdechem , zatrzymaniem krążenia , najczęściej z powodu migotania komór przy rażeniu prądem przemysłowym lub z sieci miejskiej . W celu udzielenia pomocy , poszkodowanego należy usunąć spod działania prądu Prąd wyłączyć lub ostrożnie odsunąć druty suchym , drewnianym kijem ( stojąc na drewnianej desce ) .Po uwolnieniu człowieka od działania prądu elektrycznego postępowanie wg zasad reanimacji . Jedną z postaci prądem elektrycznym jest porażenie piorunem ( przy porażeniu piorunem postępować podobnie ) .
Skręcenie : 1. skręcenie stawu , nagłe , przeważnie jednorazowe , rozciągnięcie elementów więzadłowo-torebkowych stawu , najczęściej stawy skokowe podczas obciążenia stopy niedostatecznie ustalonej no nierównym podłożu . Bardzo silny ból , obrzęk , rozległe wynaczynienie podskórne . Powikłania : wtórna wiotkość stawu .
2. Skręcenie , nieprawidłowy obrót narządu wokół osi , np. : skręt krezki jelita , jądra , odkształcenie jednego z końców kości , kręgosłupa , przez obrócenie wokół osi długiej wskutek :
a) wady wrodzonej , np. przodoskręcenie szyjki kości udowej
b) choroby , np. skręcenie do wewnątrz obwodowej ½ goleni szpotawej ,
c) urazu , np. skręcenie kończyny dolnej na zewnątrz po złamaniu uda
3.Jedna z wad układów optycznych , polega na niekonforemnym
odwzorowanie przedmiotów . Wyróżnia się dystorsję poduszkowatą ( obraz kwadratu ma wklęsłe boki ) oraz dystorsję beczkowatą ( obraz kwadratu ma wypukłe boki ) .
W przypadki kiedy dojdzie do skręcenia stawu lub do stłuczenia , należy zrobić zimny okład , unieruchomić staw , a w okresie późniejszym zastosować ciepłe okłady .
Sztuczne oddychanie : metoda usta-usta ; ułóż chorego na plecach , z lekko uniesionymi barkami , oczyścić jamę ustną oraz gardło chorego i odciągnąć żuchwę ku
górze , jedną ręką odciągnąć głowę chorego ku tyłowi , palcami drugiej ręki trzymając chorego za czoło , zaciskać nozdrza , ratujący wdmuchuje powietrze do ust osoby ratowanej , początkowo szybko ( pierwszych kilkanaście wdechów ) , później wolniej
( 12-15 wdechów na minutę ) .
Ukąszenia przez żmiję : podwiązać kończynę niezbyt mocno powyżej rany , ewentualnie naciąć skórę i wycisnąć krew ; potrzebna pomoc lekarza w celu zastosowania surowicy . Przebywając w okolicach znanych z występowania żmij , należy mieć w pogotowiu surowicę przeciw jadowi .
Ukąszenia przez wściekłego psa : przemyć przegotowaną wodą , nałożyć
opatrunek . Nie wysysać rany !!! Chorego odwieść do szpitala .
Ukąszenia przez pszczoły , osy , itp. : należy wyjąć żądło , posmarować miejsce ukucia amoniakiem , okolice posmarować wazeliną .
Utonięcie : śmierć przez uduszenie w środowisku płynnym . Wypełnienie płynem
( np. wodą ) dróg oddechowych . Śmierć następuje nie tylko z uduszenia , ale także w wyniku zmian we krwi .
Woda słodka bardzo szybko , po przedostaniu się do pęcherzyków płucnych , przenika do krwi , wywołując zwiększenie jej objętości , rozcieńczenie , obniżenie stężenia elektrolitów , z wyjątkiem stężenia jonów potasu .
Woda morska nie przechodzi do naczyń włosowatych ( ze względu na zawartość sodu , który trzyma i ściąga wodę ) , natomiast z krwi przechodzi do światła pęcherzyków , gdzie ulega zamianie na pianę , która wypełnia pęcherzyki i drogi oddechowe . Przechodzenie wody z krwi do pęcherzyków wywołuje zmniejszenie objętości krwi
krążącej , jej zagęszczenie i zwiększenie stężenia elektrolitów .
Topielca rozebrać , oczyścić nos , jamę ustną i gardło z mułu , ułożyć go brzuchem na zagiętym kolanie ratującego w celu usunięcia wody z żołądka i płuc , zastosować sztuczne oddychanie ( wytrwale przez 3-4 godz. ) ; wezwać lekarza ; gdy ratowany odzyska przytomność , okryć go ciepło i podać gorący napój .
Wstrząs mózgu : wywołane przez uraz czaszki częściowe zahamowanie czynności mózgu . Charakteryzuje się krótkotrwałą utratą przytomności , a po jej odzyskaniu utrzymywaniem się niepamięci wstecznej , wymiotami , bólem i zawrotami głowy .
Aby udzielić poszkodowanemu pomocy należy ułożyć go na łóżku , przy zaczerwienieniu twarzy głowę zamieścić wysoko , przy bladości – nisko , na głowę położyć worek z lodem lub zimną wodą ; nie opuszczać chorego ani na chwilę i pilnować aby leżał spokojnie ; wezwać lekarza .
Zaczadzenie : w przypadku kiedy dojdzie do zaczadzenia trzeba wpuścić świeże powietrze , zastosować sztuczne oddychanie ; wezwać lekarza .
Zamarznięcie : zamarzniętego nie nacierać śniegiem , wnieść do zamkniętego pomieszczenia , ostrożnie rozebrać , ogrzewać powoli ; wezwać lekarza .
Zatrucia : ostre lub przewlekłe zaburzenie czynności lub uszkodzenie narządów i tkanek wskutek działania :
a) kwasów - dać do picia rozcieńczoną w zimnej wodzie magnezję paloną , wodę wapienną lub białko z surowych jaj , ewentualnie wodę z mydłem ; nie dawać sody
b) zasad ( ługiem , amoniakiem ) - dać do picia rozcieńczony zimny ocet z wodą , kwas cytrynowy
c) innych trucizn ( fosfor , sublimat , spirytus denaturowany , jodyna , leki )
- wywołać wymioty , dać do picia dużo mleka , letnią wodę , białko z surowych jaj ;
wezwać lekarza
d) gazu świetlnego
e) trujących grzybów - wywołać wymioty , podać żółtka jaj ; wezwać lekarza
Zasypanie : w przypadku zasypania należy poszkodowanemu oczyścić z ziemi ,
lub śniegu nos , oczy oraz jamę ustną ; zastosować sztuczne oddychanie ( uważać na ewentualne złamania żeber lub kończyn )
Złamanie : jeżeli dojdzie di złamania należy choremu rozciąć ubranie , zrobić prowizoryczny opatrunek za pomocą szyny z desek , nart ,lasek , odwieść do szpitala
Zwichnięcie : przemieszczenie jednej powierzchni stawowej w stosunku do drugiej z uszkodzeniem struktur wewnątrzstawowych , z utratą naturalnej czynności stawu . Etiologia :
1. urazowa - nagłe rozerwanie torebki stawowej i struktur około torebkowych pod wpływem urazu ,
2. wrodzona - na tle wrodzonej dysplazji dochodzi do przemieszczenia powierzchni stawowych z powolnym rozciągnięciem torebki stawowej
3. patologiczna - w ostrych ropnych zapaleniach stawu w następstwie zniszczenia końców stawowych kości wraz z elementami torebkowo-więzadłowymi
4. porażenna - na skutek zwiotczenia porażonych mięśni stabilizujących staw
Unieruchomić staw w najdogodniejszej dla chorego pozycji ; nie próbować samemu nastawiania ; odwieść do szpitala .