Pierwsza pomoc (krwotoki, złamania, zwichnięcia, zatrzymanie akcji serca, brak oddechu,oparzenia)

Pierwsza pomoc przy krwotokach
Krwotokiem nazywamy wylew krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego. Jeżeli krew wypływa na zewnątrz ciała mówimy o krwotokach zewnętrznych, a przy przedostawaniu się krwi do jam ciała (jama brzuszna, jama opłucna, jama czaszki, światło żołądka)- o krwotokach wewnętrznych. Rozróżniamy poza tym krwotoki tętnicze i żylne, miąższowe i mieszane, w zależności od rodzaju uszkodzonego naczynia krwionośnego.
Szybka, w ciągu kilkunastu minut do kilku godzin, utrata 1,5- 2 litrów krwi, co stanowi około 40% ogólnej ilości krwi, może być niebezpieczna dla życia rannego. Nie dochodzi do zgonu przy utracie nawet 60% krwi, jeżeli krwawienie jest powolne (24 i więcej godzin).
Groźne dla życia krwotoki występują przy uszkodzeniu dużych naczyń tętniczych lub żylnych, takich jak szyjne, udowe, ramieniowe czy pachowe.
Pierwsza Pomoc w przypadku krwotoku jest więc najważniejszym działaniem w ratownictwie.

Do tamowania krwotoku przystępujemy szybko, lecz spokojnie i bez paniki, gdyż udziela się ona rannemu oraz otoczeniu i utrudnia działanie ratownika.
Upływ krwi zatrzymujemy doraźnie przez:
- ucisk palcami krwawiącego naczynia,
- założenie opatrunku uciskowego,
- w wyjątkowych wypadkach założenie opaski uciskowej.
Pierwsza pomoc przy krwotokach wewnętrznych:
-ochłodzić miejsce krwotoku (obłożyć lodem)
a) jama czaszkowa: pozycja na plecach z podłożeniem pod głowę
b) klatka piersiowa: pozycja siedząca z podłożeniem pod plecy
c) do jamy brzusznej: pozycja leżąca (na plecach) z ugiętymi kolanami
-okryć poszkodowanego
(zapewnienie pomocy lekarskiej, obserwacja poszkodowanego, kontrola tętna i oddechu itp.)
Krwotoki zewnętrzne:
-miąższowe-zakładamy na ranę opatrunek jałowy
-żylne-założenie na ranę grubego opatrunku z gazy i silne umocowanie bandaża
-tętnicze: ręczne uciskanie tętnicy powyżej rany (między sercem a raną) jeżeli tętnica przebiega między dwiema kośćmi tętnicę dociskamy w stawach.
Ułożyć poszkodowanego z częścią krwawiącą uniesioną do góry. Założyć opatrunek uciskowy: gruba gaza, pierwszy bandaż na ranę i okolicę, cieńsza gaza, drugi bandaż uciskowy na ranę.
Przez zgięcie kończyny w stawie.

Pierwsza pomoc przy złamaniach
Złamaniem nazywamy przerwanie ciągłości kości. Złamania dzielimy na otwarte i zamknięte. W otwartych następuje przerwanie skóry, przy zamkniętych nie ma przerwania skóry. Złamania dzielimy także na złamania z przemieszczeniem i bez przemieszczenia. Z przemieszczeniem- kiedy odłamy kostne ulegają przesunięciu względem siebie, bez przemieszczenia- gdy odłamy kostne zostają na miejscu. Biorąc pod uwagę linię złamania możemy je podzielić na poprzeczne, skośne i spiralne. Objawy złamania różnią się w zależności od umiejscowienia i czynności danej kości, siły przyczepiających się do niej mięśni, typu złamania oraz rozległości szkód w tkankach miękkich. Natychmiast po złamaniu pojawia się silny ból, który może nie ustępować i nasilać się przy próbach ruchu oraz przy ucisku miejsca urazu. Innym charakterystycznym objawem jest utrata czynności kończyny, kręgosłupa, itp. Przy znacznym przemieszczeniu odłamów rzuca się w oczy zniekształcenie miejsca złamania. Ogólną zasadą przy unieruchomieniach kończyn jest unieruchomienie dwóch sąsiadujących stawów.

Pod żadnym pozorem nie wolno poruszać kończyną. Najważniejszą zasadą jest unieruchomienie uszkodzonego odcinka przed poruszaniem chorego. W celu osłabienia szybkości narastania obrzęku w miejscu złamania należy kończynę położyć nieco ponad poziomem serca. W celu zmniejszenia obrzęku można okładać unieruchomioną kończynę
workami z lodem.

Kończynę górną unieruchomić można najprościej poprzez podwieszenie jej na chuście trójkątnej lub zawieszeniu na szyi za pomocą bandaża lub opatrunku Dessaulta, czyli przymocowaniu zranionej kończyny do klatki. W przypadku złamania kości przedramienia wystarczy unieruchomienie w krótkiej szynie sięgającej od stawu łokciowego do palców.

W przypadku uszkodzenia kości udowej unieruchamiamy kończynę od biodra do kostki. W przypadku złamania kości goleni od powyżej kolana do pięty. Szynę obwiązujemy zwykłymi opaskami gazowymi lub elastycznymi.

Pierwsza pomoc przy zwichnięciach
Zwichnięcie jest to przemieszczenie powierzchni stawowych kości wskutek działania urazu mechanicznego, upadku na ziemię z niewielkiej nawet wysokości itp. Rozejście się powierzchni stawowych może być całkowite lub częściowe. Oprócz przemieszczenia powierzchni stawowych dochodzi w zwichnięciach do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł. Czasem zwichnięciom towarzyszą złamania. Zwichnięcia mogą być urazowe, nawykowe lub wrodzone. O nawykowych mówimy wówczas, gdy powstają wielokrotnie w tym samych stawie przy stosunkowo niewielkim urazie.

Osobą udzielająca pierwszej pomocy powinna przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw, a następnie unieruchomić go za pomocą szyny i opaski, najlepiej elastycznej lub trójkątnej chusty. Czynność tę powinny wykonywać dwie osoby.
Unieruchamiać należy kończynę w takiej pozycji, jaką przybiera sam chory i która sprawia mu najmniejszy ból.
Można podawać środki przeciw bólowe. Następnie chorego trzeba przewieźć do lekarza, zawsze w pozycji leżącej przy zwichnięciach stawów kolanowego, biodrowego i skokowego.


Pierwsza pomoc przy zatrzymaniu akcji serca

POŚREDNI MASAŻ SERCA
Jest zabiegiem wykonywanym jednocześnie ze sztucznym oddychaniem i obie te czynności muszą być ze sobą zsynchronizowane.
Kolejne czynności przy wykonywaniu masażu serca:
- ratowany spoczywa w pozycji leżącej na wznak na twardym podłożu, tak jak przy prowadzeniu sztucznego oddychania,
- prowadzący masaż serca klęka z prawej strony poszkodowanego,
- dłonie ułożone jedna na drugiej kładziemy na 1/3 dolnej części mostka, mając wyprostowane przedramiona w obu stawach łokciowych,
- ucisk wykonujemy dynamicznie, przenosząc ciężar tułowia na wyprostowane przedramiona,
- warunkiem skuteczności masażu serca jest obniżenie się poziomu mostka o około 4 cm oraz pojawienie się tętna na obwodzie, tzn. na tętnicach szyjnych lub udowych,
- masaż wykonywany jest z częstotliwością około 60 razy na minutę.

Jeżeli akcję reanimacyjną prowadzi jedna osoba, to po każdych dwóch wdechach reanimujący wykonuje ucisk na mostek około 10-12 razy, tak aby w ciągu minuty stosunek oddechów i uciśnięć wynosił ok. 12 : 60. Jeżeli akcja reanimacyjna prowadzona jest przez dwie osoby, to jedna prowadzi sztuczne oddychanie, a druga wykonuje masaż serca według schematu: 1 oddech - 5 uciśnięć.
Należy zaznaczyć, że akcję reanimacyjną należy prowadzić do czasu pojawienia się pomocy lekarskiej.

Resuscytacja krążeniowo – oddechowa – to zespół czynności ratunkowych okresowo zastępujących czynność serca i płuc, gdy nastąpiło nagłe zatrzymanie ich funkcji.
Czynności życiowe (ABC pierwszej pomocy)
-A -AIRWAY (drożność)
-B -BREATHING (oddech)
-C -CIRKULATION (krążenie)

Pierwsza pomoc przy braku oddechu
SZTUCZNE ODDYCHANIE METODĄ USTA-USTA
Pierwszą czynnością jest zapewnienie drożności dróg oddechowych poprzez ułożenie poszkodowanego w pozycji na plecach na twardym podłożu oraz odchylenie głowy ku tyłowi. Kontrolujemy, czy w jamie ustnej nie ma przedmiotów zaburzających drożność dróg oddechowych, na przykład: proteza, inne obce ciała.

1. Prowadzący sztuczne oddychanie klęka za głową poszkodowanego po lewej stronie.
2. Żuchwę wraz z głową odchyla ku górze i ku tyłowi
- wyjąć ciała obce z jamy ustnej,
-odchylić głowę do tyłu (język).
3. Wdmuchiwanie powietrza do ust chorego każdorazowo poprzedzone jest głębokim wdechem ratownika. Prawidłowa objętość wdmuchiwanego powietrza do płuc sygnalizowana jest uniesieniem się klatki piersiowej poszkodowanego.
4. Przy każdorazowym wdmuchiwaniu powietrza do ust chorego należy zatykać mu nos palcami wolnej ręki.
5. Po odjęciu ust od ust chorego klatka piersiowa na skutek sprężystości jej ścian opada i wysłuchuje się szmer biernego wydechu poszkodowanego.
6. Częstotliwość sztucznego oddychania wynosi około 12 razy na minutę.
U noworodków 40 razy na min. Co min. kontrolujemy oddech. (sposób bezpośredni oddychania i ręczny).

Pierwsza pomoc przy oparzeniach

O P a r z e n i a - to uszkodzenia tkanek miękkich (skóry, błon śluzowych, a w oparzeniach głębszych także tkanki podskórnej i mięśni) spowodowane działaniem energii:
- cieplnej (wysoka temperatura);
- chemicznej (żrące, parzące związki chemiczne);
- elektrycznej (działanie prądu elektrycznego);
- promieniowania (promieniowanie podczerwone, elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości, laserowe, jonizacyjne).

Ciężkość oparzenia zależna jest od:
- stopnia oparzenia,
- umiejscowienia,
- wielkości powierzchni oparzonej.

Ze względu na głębokość uszkodzenia skóry lub tkanki podskórnej wyróżnia się 4 stopnie oparzeń:
- I s t o p i e ń - pojawienie się na skórze zaczerwienienia z towarzyszącym piekącym bólem;
- I I s t o p i e ń - pojawienie się na podłożu rumieńcowym pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym oraz silnego bólu;
- III s t o p i e ń - oparzenie dotyczy także tkanki podskórnej, skóra przybiera barwę białą, szarą lub ciemnobrązową;
- I V s t o p i e ń - zwęglenie tkanek i daleko posunięta martwica.

Pierwsza pomoc:
- przerwać kontakt z czynnikami parzącymi;
- zmniejszyć występujący ból przez polewanie czystą zimną wodą przez kilkanaście minut (oprócz zmniejszenia bólu woda zapobiega powstawaniu głębokich oparzeń) oraz przez podawanie środków przeciwbólowych. W przypadku oparzenia związkami chemicznymi należy je zmyć pod silnym strumieniem zimnej wody;
-ochłodzenie oparzonej powierzchni zimną bieżącą wodą przez 10-15min;
-w przyp. oparzeń chemicznych, przed ochłodzeniem: poparzenia kwasem zneutralizować roztworem zasadowym; poparzenia zasadą roztworem kwasu;
- zabezpieczyć oparzoną powierzchnię przed zakażeniem poprzez opatrunki (jałowa gaza) przy oparzeniach I, II i III stopnia małych powierzchni ciała oraz przykrycie czystymi prześcieradłami, serwetami, rozwiniętymi płatami gazy - przy oparzeniach dużych powierzchni ciała;
- zapewnić poszkodowanemu możliwie szybko opiekę lekarską;
-podać lekko osoloną wodę do picia pod warunkiem, że poszkodowany jest przytomny.