Państwo

1. Po co ludziom państwo?
Państwo to określone, oddzielone granicami terytorium zamieszkiwane przez trwałą wspólnotę ludzi, która podlega niezależnej władzy państwowej.
Państwo unitarne jest całością, obowiązuje tam takie same prawo. Kraj ten podzielony jest na regiony, które podlegają władzy centralnej. Natomiast państwo federacyjne- składa się z wielu części, które w przeszłości mogły być osobnymi państwami. Może obowiązywać tam odrębny język, lokalna władza, prawo, waluta lub religia.

PAŃSTWO
unitarne
Polska
Francja
Hiszpania
Czechy
Słowacja
Ukraina
Dania
federacyjne
Stany Zjednoczone
Niemcy
Wielka Brytania
Rosja
Austria
Szwajcaria
Belgia

Każde państwo ma własne terytorium, podlegające władzy. Charakteryzującą cechą jest suwerenność (niezależność). Jego cechą jest także przymusowość. Oznacza ona stosowanie środków prawnych, które skłaniają obywateli do podporządkowania się istniejącym przepisom.
Obywatelstwo potwierdza przynależność człowieka do określonego państwa i podporządkowanie obowiązującemu w nim prawom.

Żeby cudzoziemiec mógł w Polsce uzyskać obywatelstwo musi spełniać następujące warunki:
Posiada znajomość języka polskiego, mieszka w Polsce od kilku lat, nie stanowi zagrożenia dla obronności i bezpieczeństwa państwa, ma zapewnione mieszkanie i stabilne źródło dochodu.
Obywatelstwa polskiego nie można zostać pozbawionym przez żadna władzę ale każda osoba ma prawo zrzec się go. Musi ona wówcza złożyć wniosek który rozpatruje prezydent.

Secesja- to odłączenie się, wystąpienie z federacji i utworzenie nowego państwa

władza państwowa- osoby, organy lub instytucje mające prawo kierowania państwem
Cechy państwa:
*posiadanie przez daną zbiorowość własnego terytorium-(terytorium- część powierzchni ziemi, na której dane państwo sprawuje wyłączną kontrolę) lub (obszar ten tworzy: wyznaczona granica lądowa, powietrzna oraz wybrzeże wody terytorialne.)
*niezależność czyli suwerenność- (zdolność do samodzielnego funkcjonowania, bez ingerencji nikogo z zewnątrz)
*przymusowość ( oznacza, że obywatele są z nim powiązani prawnie, podlegają prawom, zasadą w nim ustalonym.
Repatriacja- powrót na stałe do ojczyzny osób które z różnych przyczyn, np. w wyniku wojny, znalazły się poza granicami kraju

2. Ustroje polityczne
Wyodrębnia się trzy podstawowe ustroje polityczne: demokrację, autorytaryzm i totalitaryzm.
Demokracja- obywatele mają duży wpływ na funkcjonowanie państw ( system, w którym władzę sprawują obywatele państwa)
Autorytaryzm-udział obywateli w życiu publicznym jest poddawany stałej kontroli i ograniczany przez rządzących ( system w którym władza skupiona jest w rękach przywódcy i jego najbliższego środowiska)
Totalitaryzm- system rządów w którym władca kraju ma pełną kontrolę nad społeczeństwem, a lud nie ma głosu
Cechy charakteryzujące ustrój totalitarny i autorytarny
TOTALITARNY:
• Wszechobecna cenzura.
• Władza skupiona w rękach jednej parti.
• Pełna kontrola państwa nad obywatelami.
• Zakaz krytykowania rządzących.
• Obywatel nie ma żadnych praw.
• Brak wolności słowa
AUTORYTARNY:
• Zachowane elementy demokracji np. wybory.
• Własność prywatna nie jest ograniczona.
• Gospodarka nie jest centralnie sterowana.
• Obywatel ma ograniczone prawa i jest kontrolowane przez władzę
Wyróżnia się dwa podstawowe sposoby sprawowania władzy w państwie:
• Monarchia – z dożywotnim władcą jako głowa państwa
• Republika- najwyższe organy władzy- prezydent i parlament- wybierane są przez społeczeństwo
Kadencja- okres czasu pełnienia danej funkcji, zadania przez urzędnika lub organ które są wyłaniane w wyborach
Pucz – to zbrojny zamach stanu , którego uczestnicy dążą do obalenia dotychczasowej władzy.


W republikach wyróżniamy 2 formy rządów
• Prezydencki (większość władzy skupiona jest w rękach prezydenta)
Parlamentarny (władza należy do sejmu i rządu)
Ideologia- idee i poglądy grupy osób dotyczące przekształcenia istniejącego świata oraz życia społecznego

3. Demokracja
Demokracja to ustrój polityczny, który gwarantuje obywatelom wolność oraz zakres praw przysługujących każdemu człowiekowi.
(Prawa człowieka: prawo do życia, wolności i własności- przysługuje te prawa każdemu człowiekowi bez względu na pochodzenie, rasę, płeć czy narodowość i nie można z nich zrezygnować ani nikt nie może nam ich odebrać)
Demokracja bezpośrednia- władzę sprawuje lud, decyzje podejmowane są przez głosowanie ludowe ( plebiscyt i referendum). Stosuje się ją w najważniejszych sprawach np. gdy państwo jest zagrożone lub w niebezpieczeństwie.
Demokracja pośrednia- obywatele uczestniczą w wyborach, a decyzje podejmują za nich przedstawiciele wybrani w powszechnym głosowaniu- są to radni i posłowie. (decydują oni m.in. o wysokości podatków)
Opozycja- partie niewspierające istniejącego rządu

4. Zalety i wady demokracji
ZALETY DEMOKRACJI:
 Gwarancja udziału pełnoletnich obywateli w życiu społecznym i politycznym
 Zapewniona wolność słowa
 Wolność osobista
 Równość wobec prawa
 Prawo do wyrażania własnych opinii
 Prawo do tworzenia organizacji politycznych skupiających ludzi o podobnych celach i poglądach
Politolog- osoba zajmująca się naukowo problemami dotyczącymi polityki
Na demokracje mówi się że jest „dyktaturą większości” ponieważ decyzje podejmowane są zgodnie z wolą większej liczby ludności.
Demokracja konstytucyjna- to ustrój polityczny, w którym władza stanowi wolę większości obywateli.
Eutanazja- spowodowanie śmierci osoby nieuleczalnie chorej i bardzo cierpiącej na jej prośbę.
Nepotyzm- to obsadzanie stanowisk członkami rodziny np. gdy prezydent powoła kogoś z rodziny do rządu.
Koalicja- to sojusz państw zawarty w celu przeprowadzenia wspólnego rządzenia lub startowania w wyborach,

5. Społeczeństwo obywatelskie
Społeczeństwo obywatelskie angażuje się w sprawy wspólnoty, mieszkańcy podejmują działania mające na celu wspólne dobro, np. petycja o budowę placu zabaw
Inicjatywami obywatelskimi na rzecz społeczności lokalnej są np. starania o wprowadzenie ograniczenia prędkości w najbliższej okolicy, budowa placu
zabaw czy ścieżek rowerowych.

Obywatelskie nieposłuszeństwo polega na świadomym naruszeniu prawa, celowe działanie łamiące przepisy. Dana osoba godzi się jednocześnie na poniesienie konsekwencji swojego czynu
DOBRY OBYWATEL:
• uczestniczy w głosowaniach i jest członkiem organizacji, dzięki czemu ma wpływ na decyzje władz
• orientuje się w bieżących problemach regionu i państwa
• dba o dobro całego społeczeństwa
• zna swoje prawa i obowiązki
• angażuje się w sprawy regionu i kraju
„pro publico bono”- z łacińskiego oznacza dla dobra społecznego, jest to bezinteresowne i bezpłatne działanie dla interesu społeczeństwa
„weto ludowe”- stosowana jest przeciwko uchwalonemu aktowi prawnemu i oznacza że określona prawnie liczba obywateli chce uchwalenia tego prawa.
Formy społecznego protestu:
• Strajki
• Wiece
• Obywatelskie nieposłuszeństwo

6. Organizacje pozarządowe
Organizacje pozarządowe (organizacje obywatelskie)- są to fundacje i stowarzyszenia. Powołuje się je aby rozwiązać określony problem lub dążyć do wspólnego celu.


ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
FUNDACJA
* może ją założyć 1 osoba
* realizuje wyznaczony
przez założyciela
(fundatora) cel społeczny

WOLONTARIUSZE
Wolontariuszami nazywamy ludzi działających bezinteresownie (bez wynagrodzenia) na rzecz osób potrzebujących pomocy. Biorą oni udział np.
w przedsięwzięciach podejmowanych przez fundacje i stowarzyszenia.

STOWARZYSZENIE
* do założenia potrzeba
przynajmniej 15 osób
* jego członkowie sami
określają cel swojego
działania

Organizacje non profit – to organizacja nie nastawiona na zysk, uzyskuje ona niezbędne środki finansowe z różnych budżetów publicznych

7. Patologie w państwie demokratycznym
Państwo demokratyczne nie jest wolne od wad. Występują w nim różne patologie. Zalicza się do nich korupcję, biurokratyzację oraz centralizację.
Korupcja polega na wykorzystywaniu posiadanej władzy do uzyskiwania prywatnych korzyści. Takie metody mogą być również stosowane przez firmy,
które chcą np. zapewnić sobie wygraną w przetargu. Korupcji dopuszczają się także obywatele, gdy np. wręczają pieniądze, aby uniknąć mandatu.
Biurokratyzacja oznacza nadmierne zwiększanie liczby urzędników i ich kompetencji oraz wprowadzanie zbyt wielu procedur prawnych.
Jako centralizację określa się proces przejmowania przez najwyższe władze uprawnień do podejmowania decyzji i jednoczesne odbieranie kompetencji władzom lokalnym. W wyniku tego obywatele nie mają wpływu na przyjmowane rozwiązania.

Patologia- pojawia się gdy instytucje państwowe przez długi czas funkcjonują w sprzeczności z obowiązującymi zasadami.

Demagogia-to wpływanie na opinię publiczna przez kłamanie na rzecz wygranej w wyborach, składnaie obietnic kórych nie ma zamiaru się spełnić i schlebianie wyborcom.
Populizm- to głoszenie poglądów, które są najbardziej popularne w określonej grupie społecznej, w celu zdobycia popularności

Patent- to osoba ubiegająca się o załatwienie danej sprawy w urzędzie