Zagadnienia z prawa karnego gospodarczego i skarbowego
PRAWO KARNE GOSPODARCZE: (materialne) zespół norm określających przestępstwa gospodarcze (godzące w podstawy prawidłowego obrotu gospodarczego); kary grożące za popełnienie tych przestępstw oraz zasady odpowiedzialności karnej za te przestępstwa
ŹRÓDŁA - rozproszone w różnych aktach prawnych; przepisy KK oraz przepisy karne ustaw dodatkowych (pozakodeksowe); większość z przepisów definiujących przestępstwa gospodarcze ma charakter blankietowy
ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ? normy części ogólnej KK(dla pozakodeksowego prawa karnego ? na podstawie art. 116 KK)
Brak jednolitej definicji pojęcia ?przestępstwo gospodarcze? (główny powód - ogromna różnorodność patologii ekonomicznych)
PRZESTĘPSTWO GOSPODARCZE ? każdy typ przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; tj. przeciwko regułom prawidłowego obrotu gospodarczego; (rodzajowy przedmiot ochrony; ?pierwszoplanowy? ? podstawy prawidłowego obrotu gospodarczego)
OBRÓT GOSPODARCZY (definicja formalna, ścisła) ? całokształt faktycznych i formalnych stosunków gospodarczych, tj. opartych na ustawowej działalności gospodarczej (prowadzonej legalnie przez przedsiębiorców).
Przedmiot i podmiot przestępstw gospodarczych
PODMIOT (Sprawcy przestępstw gospodarczych):
- osoba fizyczna ? uczestnik obrotu gospodarczego (legalny albo nielegalny)
- działająca w pojedynkę i na własną rzecz = klasyczna odpowiedzialność karna;
- działająca w cudzym imieniu i interesie = odpowiedzialność zastępcza (sprawca faktyczny odpowiada w zastępstwie podmiotu reprezentowanego); warunek formalny ? stosowna podstawa prawna, tzw. klauzula odpowiedzialności zastępczej; alternatywa ? przestępstwa indywidualne
- podmioty nietypowe - nieformalne, nielegalnie prowadzące działalność gospodarczą (odpowiedzialność oparta na formach zjawiskowych)
( UWAGA! - podmiot zbiorowy ? ponosi odpowiedzialność następczą ?za? czyn zabroniony jako przestępstwo)
PRZEDMIOT
Rodzajowy - uczciwość, rzetelność w obrocie gospodarczym
Indywidualny - interes gospodarczy indywidualnego uczestnika obrotu, tj. przedsiębiorcy lub konsumenta (konkretyzowany w treści poszczególnych przepisów definiujących przestępstwa gospodarcze)
Podziały przestępstw gospodarczych
MOŻLIWE RÓŻNE PODZIAŁY PRZESTĘPSTW GOSPODARCZYCH ? ZALEŻNIE OD KRYTERIUM (podmiot -uczestnicy; przedmiot ?charakter działalności gospodarczej; mieszane ? podmiotowo-przedmiotowe) Brak szans na idealną typologię z uwagi na złożony i dynamiczny charakter obrotu gospodarczego. Walor typologii ? porządkowy, poglądowy.
Typologia wg pokrzywdzonego: przeciwko interesom przedsiębiorców (art. 296 KK; art.585 KSH); przeciwko interesom wierzycieli (art.300 KK; art. 302 1 KK); przeciwko interesom konsumentów (art.304 KK; art. 24a UZNK); przeciwko interesom instytucji finansowych (art. 297 KK; art. 171 ust. 1 Prawa bankowego); przeciwko interesom emitentów papierów wartościowych (art. 39 ust. 1 ustawy o obligacjach)
Typologia wg przedmiotu: przeciwko obrotowi papierami wartościowymi; przeciwko obrotowi giełdowemu; przeciwko obrotowi bankowemu; przeciwko obrotowi funduszowemu; przeciwko obrotowi ubezpieczeniowemu; przeciwko obrotowi dokumentacji gospodarczej; przeciwko obrotowi konsumenckiemu; przeciwko obrotowi monopolowemu Skarbu Państwa
ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO GOSPODARCZEGO
PRAWO KARNE GOSPODARCZE jest rozproszone w różnych aktach prawnych ? przestępstwa gospodarcze zostały zdefiniowane w przepisach rozdz. XXXVI i XXXVII części szczególnej KK; większość przestępstw gospodarczych zdefiniowana w obrębie pozakodeksowego prawa karnego ? w przepisach karnych ustaw dodatkowych.
Wybrane źródła prawa karnego gospodarczego:
KODEKS KARNY ? ROZDZ. XXXVI ?PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO OBROTOWI GOSPODARCZEMU? (ART. 296 ? 309); ROZDZ. XXXVII ?PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO OBROTOWI PIENIĘDZMI I PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI? (ART. 310 ? 316)
KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH ? ART. 585 ? 592
USTAWA O OBROCIE INSTRUMENTAMI FINANSOWYMI ? ART. 179 ?183
PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ (ART. 305)
?PRAWO KARNE SKARBOWE? ? POJĘCIE, SPECYFIKA, ŹRÓDŁA
PRAWO KARNE SKARBOWE: (materialne) zespół norm określających przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (godzące w interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, Wspólnot Europejskich); kary grożące za ich popełnienie, zasady odpowiedzialności karnej skarbowej
Dziedzina prawa na pograniczu prawa karnego i prawa finansowego
Podwójna specjalizacja prawa karnego skarbowego
- w stosunku do prawa karnego powszechnego
- w stosunku do prawa karnego gospodarczego
JEDYNE ŹRÓDŁO - KODEKS KARNY SKARBOWY z 10 września1999r. (t.j. Dz. U. Nr 111 z 2007 r., poz. 265, ze zm.); obowiązuje od 17 października 1999r. (uwaga: przepisy prawa finansowego ? podatkowe, celne, dewizowe, regulujące państwowy monopol loteryjny - uzupełniają blankietowe dyspozycje stosowane przez ustawodawcę w KKS)
KODEKS KARNY SKARBOWY (KKS)
kodyfikacja zupełna - definiuje wszystkie przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
kodyfikacja kompleksowa - materia proces egzekucja
RELACJA POMIĘDZY PRAWEM KARNYM SKARBOWYM A PRAWEM KARNYM POWSZECHNYM
MATERIA ? KKS posiada własną część ogólną (Tytuł I Dział I KKS) i szczególną (Tytuł I Dział II KKS);
- przepisy części ogólnej KK w zasadzie nie mają zastosowania do KKS, w drodze wyjątku - wskazane enumeratywnie w KKS przepisy części ogólnej KK stosuje się odpowiednio do przestępstw skarbowych (art. 20 KKS)
- przepisy części ogólnej KW nie mają zastosowania do wykroczeń skarbowych; jedyny wyjątek określa art. 186 5 KKS
PROCEDURA ? w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe w zasadzie stosuje się odpowiednio (tzn. bez zmian, z koniecznymi zmianami albo brak zastosowania) przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli ? wyjątkowo ? przepisy KKS nie stanowią inaczej (art. 113 1 KKS);
Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ? Tytuł II KKS
EGZEKUCJA ? do wykonywania orzeczeń w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio (zasada) przepisy Kodeksu karnego wykonawczego, jeżeli przepisy KKS nie stanowią inaczej (wyjątek). (art. 178 1 KKS)
Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ? Tytuł III KKS
ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRZESTĘPSTWA SKARBOWE I WYKROCZENIA SKARBOWE
Warunki konieczne odpowiedzialności karnej skarbowej określają przepisy art. 1 KKS
?Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.? (art. 1 1 KKS) (nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori)
?Nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.? (art. 1 2 KKS)
?Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie popełnienia czynu.? (art. 1 3 KKS)
Art. 9 3 KKS (SPRAWSTWO ROZSZERZONE;odpowiedzialność zastępcza)
Za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie:
- przepisu prawa (KSH ? zarząd s-ki z o.o.),
- decyzji właściwego organu (np. rady nadzorczej s-ki akcyjnej; z o.o.);
- umowy (np. o pracę, zlecenia) lub faktycznego wykonywania (nieformalnie)
zajmuje się sprawami gospodarczymi (związanymi z działalnością gospodarczą; organizacja wymiana dóbr i usług), w szczególności finansowymi (księgowa; doradca podatkowy; kierownik biura rachunkowego) osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (np. KSH ? s-ka jawna, partnerska, komandytowa)
POJĘCIE ?PRZESTĘPSTWA SKARBOWEGO? I ?WYKROCZENIA SKARBOWEGO?
Czyn zabroniony ? zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.
Określenie czynu zabronionego może nastąpić tylko w KKS (art. 53 1 KKS)
PRZESTĘPSTWO SKARBOWE ? czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. (art. 53 2 KKS)
WYKROCZENIE SKARBOWE
Czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. (tzw. ?ustawowy próg?; na rok 2008 wartość: 5 x 1126 zł) (art. 53 3 KKS)
Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi. (art. 53 3 KKS)
W rozumieniu kodeksu wypadek mniejszej wagi to wykroczenie skarbowe zawierające niski stopień społecznej szkodliwości. (art. 53 8 KKS)
Sposób definiowania wykroczeń skarbowych:
samodzielne typy czynów zabronionych; np. art. 57 1 KKS, art. 79 KKS, art. 106e KKS (sankcja ? ?podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe?)
typy czynów zabronionych subsydiarne wobec przestępstw skarbowych albo innych wykroczeń skarbowych; art. 84 KKS, art. 96 KKS, art. 106ł KKS, art. 111 KKS (schemat - 1 ? typ wykroczenia, 2 ? klauzula subsydiarności)
przepołowione typy czynów zabronionych (częściowo wykroczenie skarbowe, częściowo przestępstwo skarbowe); kryterium przepoławiające:
rzeczowe ? ?ustawowy próg?; np. art. 54 3 KKS;
ocenne ? ?wypadek mniejszej wagi?; np. art. 85 4 KKS
Kary w KKS
Za wykroczenie skarbowe (art. 48 KKS): grzywna kwotowa od 1/10 minimalnego wynagrodzenia do 20 x minimalnego wynagrodzenia
Za przestępstwa skarbowe (art. 23, 26, 27 KKS):
Grzywna od 10 d0 720 stawek (nadzwyczajnie obostrzona ? 1080 stawek); wartość stawki ? min. 1/30 minimalnego wynagrodzenia; max. 400 x 1/30 minimalnego wynagrodzenia
Ograniczenie wolności ? możliwe do wymierzenia zawsze gdy przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności (z wyłączeniem przypadków nadzwyczajnego obostrzenia) oraz z sankcji (jeden przypadek ? art. 110 KKS nielegalna sprzedaż losu)
Pozbawienie wolności od 5 dni do 5 lat; wymierzane w dniach, miesiącach i latach (nadzwyczajnie obostrzona ? do 10 lat; w warunkach kary łącznej ? do 15 lat)
Kara aresztu wojskowego ? najkrócej 5 dni, najdłużej 2 lata
Czynny żal karnoskarbowy (ART. 16 KKS)
Instytucja degresji karania; dotyczy każdego wykroczenia skarbowego i przestępstwa skarbowego, bez względu na jego ciężar
Sprawca wykroczenia skarbowego albo przestępstwa skarbowego, który przejawi czynny żal?, ?nie podlega karze?, co oznacza, że nie wszczyna się i nie prowadzi postępowania karnego skarbowego.
PRZESŁANKI:
Pozytywne (art. 16 1 ? 3 KKS):
Zawiadomienie (ustnie lub do protokołu) przez sprawcę organu powołanego do ścigania o popełnionym przestępstwie skarbowym lub wykroczeniu skarbowym i ujawnienie istotnych okoliczności tego czynu, w szczególności osób współdziałających w jego popełnieniu;
Uiszczenie w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego w całości wymagalnej należności publicznoprawnej uszczuplonej popełnionym czynem zabronionym, a jeśli czyn nie polega na uszczupleniu - złożenie przedmiotów objętych obligatoryjnym przepadkiem przedmiotów, a w razie niemożności ich złożenia ? uiszczenie ich równowartości (nie dotyczy przedmiotów zakazanych)
Negatywne:
Bezskuteczność zawiadomienia, gdy zostało złożone (art. 16 5 KKS):
Kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
Po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba, że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Wyłączenia podmiotowe (art. 16 6 KKS) :
Sprawca kierowniczy
Sprawca polecający
Organizator grupy lub związku mającego na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, chyba że zawiadomienia dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku
Prowokator.
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności(ART. 17-18 ROZDZ. 16 KKS)
Instytucja degresji karania; dotyczy wykroczeń skarbowych i przestępstw skarbowych.
ISTOTA: Sprawca sam występuje do finansowego organu postępowania przygotowawczego z wnioskiem o określone skazanie i ustala z tym organem wysokość kary grzywny i rodzaj środków karnych podlegających przepadkowi.
Instytucja o charakterze mieszanym ? częściowo materialnoprawna (uznana za ?środek karny?, uregulowana w rozdziale zatytułowanym ?Zaniechanie ukarania sprawcy?), częściowo proceduralna
Materia ? art. 17 ? 18 KKS
Procedura ? art. 142 ? 149 KKS
PRZESŁANKI:
Wina sprawcy i okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości
Uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeśli nastąpiło uszczuplenie
Sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za popełniony przez niego czyn
Sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie w jakim jest on obligatoryjny; w razie niemożności złożenia tych przedmiotów ? uiścił ich równowartość pieniężną (w stosunku do przedmiotów zakazanych (art. 29 pkt. 4 KKS), przysposobionych do popełnienia tego czynu zabronionego albo gdy uiszczona należność publicznoprawna dotycząca przedmiotów objętych przepadkiem była niewspółmiernie niska w stosunku do kwoty równowartości przepadku ? nie można orzec uiszczenia równowartości przepadku; sprawca musi się zgodzić na przepadek, nawet, gdy nie może złożyć przedmiotów)
Uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania (wykroczenie skarbowe - 1/12 min. wynagrodzenia; przestępstwo skarbowe ? 1/10 min. wynagrodzenia)
WYŁĄCZENIA:
Przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności
Przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary (art. 37 1 lub art. 38 2 KKS)
Zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu (przeszkoda ? bo interwencja powoduje bezskuteczność zgody sprawcy na przepadek przedmiotów; istotą interwencji jest roszczenie do przedmiotów podlegających przepadkowi)
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialnościWyrok
Dwie fazy proceduralne: negocjacje prowadzone obligatoryjnie przez finansowy organ postępowania przygotowawczego (art. 142 ? 147 KKS) oraz faza decyzji sądu (art. 148 ? 149 KKS)
Sąd udzielając zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności orzeka wyrokiem:
Tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę (maksymalnie do wysokości połowy górnej granicy ustawowego zagrożenia z popełniony przez sprawcę czyn)
Przepadek przedmiotów tylko w granicach w jakich sprawca się zgodził, a w razie niemożności ich złożenia ? uiścił ich równowartość pieniężną
Uiszczenie określonej kwoty tytułem grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej
Prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego
Nadzwyczajne obostrzenie kary (ART. 37-38 KKS)
Instytucja progresji karania; możliwa w przypadku popełnienia przestępstwa skarbowego
OBLlGATORYJNA GDY SPEŁNIONE PRZESŁANKI:
uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo duża wartość przedmiotu (większa niż 500 minimalnych wynagrodzeń); ( wyjątek z art. 37 2 KKS)
stałe źródło dochodu;
ciąg przestępstw skarbowych; ( wyjątek z art. 37 2 KKS)
recydywa skarbowa;
struktury zorganizowane; ( wyjątek z art. 37 3 KKS)
przemoc lub groźba użycia przemocy;
nadużycie stosunku zależności lub wyzyskanie krytycznego położenia innej osoby;
SZCZEGÓLNE ? wielka wartość uszczuplenia ( większa niż 1000 minimalnych wynagrodzeń) popełnienie któregoś z enumeratywnie wskazanych w art. 38 2 KKS przestępstw skarbowych
ZASADY WYNIARU KARY OBOSTRZONEJ:
Sąd wymierza karę pozbawienia wolności:
do 6 miesięcy albo ograniczenie wolności ? przy sankcji: grzywna do 360 stawek ( fakultatywna grzywna)
do 1 roku albo ograniczenie wolności ? przy sankcji: grzywna powyżej 360 stawek ( fakultatywna grzywna)
przewidzianą za popełnione przestępstwo w wysokości od 1 miesiąca do górnej granicy zagrożenia (GG) GG ( fakultatywna grzywna do GG GG)
SZCZEGÓLNE ? pozbawienie wolności od 3 miesięcy go 2 x GG fakultatywna grzywna do GG GG
Odpowiedzialność posiłkowa(ART.24-25 ART.53 40; 124-125; 155 5; 184 KKS)
ISTOTA: Osobista odpowiedzialność majątkowa osoby trzeciej za grzywnę wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego (nie dotyczy wykroczeń skarbowych!) oraz za ściągnięcie równowartości ?przepadku przedmiotów? (przedmiotów objętych przepadkiem) (art. 24 1 i 2 KKS)
W przypadku kilku podmiotów odpowiedzialnych posiłkowo ? odpowiedzialność solidarna (art. 24 4 KKS)
ART. 24 KKS określa materialnoprawne przesłanki:
odpowiedzialności posiłkowej za grzywnę wymierzoną sprawcy przestępstwa oraz za równowartość przedmiotów objętych przepadkiem
zwrotu przez podmiot odpowiedzialny posiłkowo korzyści majątkowej (w całości lub w części) uzyskanej z przestępstwa skarbowego (zwrot na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego)
Obligatoryjnie czyni się osobę trzecią - osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej - odpowiedzialnym posiłkowo - w całości lub w części - za grzywnę wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego oraz za orzeczony środek kary w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, gdy:
Sprawca przestępstwa skarbowego jest zastępcą ww. podmiotu prowadzącym jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze (REPREZENTANT);
Zastępowany podmiot odniósł lub mógł odnieść z popełnionego przestępstwa jakąkolwiek korzyść majątkową.
WYŁĄCZENIE PODMIOTOWE (art. 25 1 KKS) ? nie dotyczy państwowych jednostek budżetowych (jednostki sektora finansów publicznych ? jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze)
Odpowiedzialność posiłkowa - egzekucja
Następuje jedynie wówczas, gdy skazany nie zapłaci grzywny w terminie i zostanie stwierdzone, że nie jest możliwe jej ściągnięcie w drodze egzekucji (art. 184 KKS)
Odpowiedzialność posiłkowa nie obciąża spadku.
Odpowiedzialność posiłkowa nie wygasa:
W razie śmierci skazanego (sprawcy) po uprawomocnieniu się orzeczenia o nałożeniu odpowiedzialności posiłkowej;
Jeżeli kary grzywny lub środka karnego w postaci ściągnięcia równowartości przepadku przedmiotów nie wykonano wobec skazanego z powodu jego nieobecności w kraju.
***************************************************************************
OBOWIĄZEK ZWROTU KORZYŚCI
Nakładany niezależnie od odpowiedzialności posiłkowej na podmiot, który uzyskał korzyść z popełnionego przez swojego reprezentanta przestępstwa skarbowego (nawet, gdy nie miał świadomości, że korzyść pochodzi z przestępstwa.
Może być nałożony na podmiot odpowiedzialny posiłkowo (albo na kilka takich podmiotów) ? obok tej odpowiedzialności ? w przypadku uzyskania przez ten podmiot korzyści majątkowej z popełnionego przestępstwa
CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA KKS
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji (rozdz. 6 KKS; art. 54 ? 84 KKS)
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami (rozdz. 7 KKS; art. 85 ? 96 KKS)
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu (rozdz. 8 KKS; art. 97 ? 106ł KKS)
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych (rozdz. 9 KKS; art. 107 ? 111 KKS)
Specyfika typizacji czynów skarbowych:
-strona podmiotowa ? umyślność; nieumyślność - jedynie wyjątkowo;
większość ? formalne; materialne ? skutek polega na uszczupleniu albo narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej;
około ? typów czynów zabronionych w KKS stanowią czyny zabronione przepołowione
SPECYFIKA POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA SKARBOWE I WYKROCZENIA SKARBOWE
JEDNOLITE REGUŁY POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA SKARBOWE I WYKROCZENIA SKARBOWE (art. 113 1 KKS)
POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE: w sprawach o wykroczenia skarbowe skarbowe prowadzi się dochodzenie (art. 152 KKS); w sprawach o przestępstwa skarbowe ? z reguły dochodzenie, wyjątkowo ? śledztwo (art. 151a KKS)
POSTĘPOWANIE SĄDOWE:
w sprawach o wykroczenia skarbowe orzeka się wyłącznie w postępowaniu: w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności; nakazowym, uproszczonym, w stosunku do nieobecnych;
w sprawach o przestępstwa skarbowe możliwe także postępowanie zwyczajne, jeżeli prowadzono śledztwo.
W sprawach o wykroczenie skarbowe możliwy mandat karny (maksymalna grzywna nakładana w drodze mandatu karnego ? 2x minimalnego wynagrodzenia).
ORGANY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
Organy postępowania przygotowawczego (art. 118 KKS):
- finansowe: urząd skarbowy, inspektor kontroli skarbowej, urząd celny (nadrzędne ? izba skarbowa, izba celna, Minister Finansów)
- niefinansowe: Straż Graniczna, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa, Centralne Biuro Antykorupcyjne (nadrzędne ? prokurator; prokurator wojskowy) (art. 53 37 ? 39 KKS)
Przeważnie postępowanie przygotowawcze prowadzą finansowe organy postępowania (art. 133 KKS). W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe żołnierzy ? zawsze Żandarmeria Wojskowa. Pozostałe niefinansowe organy postępowania przygotowawczego (brak regulacji co do CBA!) mogą przekazać wszczętą sprawę właściwemu organowi finansowemu (art. 134 2 KKS)
Odpowiedzialność ?karna? podmiotu zbiorowego
Podmiot zbiorowy ponosi odpowiedzialność za czyn zabroniony jako przestępstwo albo przestępstwo skarbowe - wymienione w zamkniętym katalogu (art. 16 uopz); ich popełnienie może generować następczą odpowiedzialność podmiotu zbiorowego
[ art. 16 ust. 1 uopz ? typy przestępstw (pospolitych i gospodarczych; zdefiniowanych w KK oraz w przepisach karnych ustaw dodatkowych); art. 16 ust. 2 uopz - typy przestępstw skarbowych ]
DEFINICJA ?PODMIOTU ZBIOROWEGO? (art. 2 uopz):
osoba prawna (np. spółka akcyjna, spółka z o.o., partie polityczne, fundacje, stowarzyszenia) oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (np. spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka akcyjna w organizacji) z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i związków jednostek samorządu terytorialnego;
także: spółka handlowa z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek; spółka kapitałowa w organizacji; podmiot w stanie likwidacji; przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną, a także zagraniczna jednostka organizacyjna (np. oddział czy przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego)
Definicja przez wyliczenie, pojęcia o ustalonym zakresie
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI :
Czyn osoby fizycznej (art. 3 uopz)
Stwierdzony prawomocnym orzeczeniem (art.4 uopz) - przesłanka formalna
Korzyść dla podmiotu zbiorowego (art. 3uopz in fine )- przesłanka obiektywna
Wina podmiotu zbiorowego (art. 5 uopz) - przesłanka subiektywna
ŚRODKI KARNE STOSOWANE WOBEC PODMIOTÓW ZBIOROWYCH
ŚRODEK ZASADNICZY - kara pieniężna w wysokości od 1.000 do 20.000.000 złotych, nie więcej niż 10 % przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (art.7 uopz)
ŚRODKI ?DODATKOWE?:
orzekany obligatoryjnie przepadek: przedmiotów oraz korzyści majątkowej uzyskanej chociażby pośrednio z popełnienia czynu zabronionego; gdy brak przedmiotów/korzyści majątkowej ? przepadek równowartości przedmiotów/korzyści majątkowej (art.8 uopz)
orzekane fakultatywnie: podanie wyroku do publicznej wiadomości oraz zakazy: promocji lub reklamy prowadzonej działalności, wytwarzanych lub sprzedawanych wyrobów, świadczonych usług lub udzielanych świadczeń; korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia środkami publicznymi; korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych, których RP jest członkiem; ubiegania się o zamówienia publiczne; prowadzenia orzekane w określonej działalności podstawowej lub uboczne (zakazy latach, na okres od 1 roku do 5 lat) (art. 9 uopz)