Prawo administracyjne

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z PRAWA ADMINISTRACYJNEGO



1. POJĘCIE ADMINISTRACJI
Występuje w trzech znaczeniach:
1. Administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych
2. To działalność o specjalnych cechach podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym
3. To ludzie zatrudnieni( powołani, nominowani, wybierani, przyjęci w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w 1 znaczeniu.
Ponadto można ją rozpatrywać:
- z obszaru definicji negatywno-przedmiotowej- administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa( i związków publicznoprawnych) poza ustawodawstwem i sądownictwem
- z obszaru definicji negatywno-podmiotowej- administracja jest to działalność tych organów publicznych( państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi
- z obszaru definicji przedmiotowej pozytywnej- administracja to działalność( celowa, praktyczna, rzeczywista, konkretna, planowa, bezpośrednia, władcza, ciągła, regulująca, twórcza, kontrolowana, oparta na prawie, trwała, organizatorska, kierownicza, swoista) mająca na celu realizację zadań publicznych
- z obszaru definicji pozytywnej podmiotowej- administracja to działalność organów administracyjnych
2. POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
Prawo administracyjne to zbiór norm prawnych regulujących administrację publiczną( działalność publiczną). Drugi z podstawowych sposobów definiowania prawa administracyjnego opiera się na uwzględnieniu szczególnej cechy tego prawa tj. władztwa. Cecha ta umożliwia jednostronne rozstrzyganie sytuacji indywidualnych, które jest trwałe i obowiązujące wszystkie podmioty prawne w państwie oraz zabezpieczone przymusem państwowym, w razie gdy treścią rozstrzygnięcia jest nałożenie obowiązku. Czyli, prawem administracyjnym jest prawo, które zawiera element władztwa.
4. PRAWO ADMINISTRACYJNE A PRAWO CYWILNE
W pawie cywilnym występuje formalna równość podmiotów, natomiast w prawie administracyjnym występuje władztwo administracyjne. Władztwo to polega na tym, że podmiot administracji działający na podstawie normy prawnej władczo( jednostronnie) rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. W wypadku gdyby adresat decyzji uchylał się od realizacji nałożonego obowiązku to organ administracji może zastosować przymus państwowy.
6.WEWNĘTRZNE PRAWO ADMINISTRACYJNE
Terminem wewnętrzne prawo administracyjne określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się( nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej.
Układ kierownictwa określić można jako hierarchiczne powiązanie organów administracyjnych: kierującego( nadrzędnego)- podporządkowanego oraz przełożonego- podwładnego w strukturze organu.
Ogólną cechą dyrektyw wewnętrznego prawa administracyjnego jest ich ograniczony zasięg obowiązywania. Wydawane są one na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami. Ponadto cechuje je zróżnicowanie postaci, zmienność i dowolność nazw, pod jakimi występują w praktyce, a także brak generalnego obowiązku publikowania aktów. Różni je to od prawa powszechnie obowiązującego. można powiedzieć, że akty prawa wew. Mają złożoną naturę z punktu widzenia ich treści: mogą być aktami ogólnymi i indywidualnymi a także abstrakcyjnymi i konkretnymi.
Akty kierownictwa wewnętrznego:
- wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe
- ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty- czy organy jednoosobowe- monokratyczne(np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe- kolegialne( np. RM)
- muszą być zgodne z ustawą
- regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej
-wytyczne, instrukcje, okólniki to interpretacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub aktów kierownictwa wewnętrznego sporządzane przez organ centralny dla użytku wewnętrznego; podają zasady organizacji i funkcjonowania, sposoby działania organów, wyjaśniają struktury organizacyjne
7. POJĘCIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Administracja publiczna to:
· wyodrębnione w państwie struktury organizacyjne, mające na celu realizację zadań o charakterze publicznym
· wszelkie działania, mające na celu realizację zadań o charakterze publicznym
· ludzie, urzędnicy zatrudnieni w tych strukturach organizacyjnych
· przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy państwa( sejm, senat) oraz organy samorządu terytorialnego
zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.
8. FUNKCJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Administracja publiczna musi wypełniać następujące funkcje na rzecz interesu publicznego:
· klasyczna administracja porządkowo- reglamentacyjna to klasyczne funkcje policyjne państwa związane z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Stosowane są tu instrumenty władcze: nakazy, zakazy policyjne, zezwolenia adm. Powinna być wykonywana jak najbliżej podmiotu prawa czy miejsca którego dotyczy. Ma dużo wspólnego z działalnością orzeczniczą sądów- polega na wydawaniu aktów stosowania przepisów prawa. Główną zasadą tu jest zasada iż: jednostka ma przestrzegać obowiązujące prawo a władza może ją do tego przymusić
· administracja świadcząca to funkcje organizacyjno- prestacyjne, chodzi tu o przejęcie odpowiedzialności za rosnący zakres usług( oświata, ochrona zdrowia, kultura- usługi typu społecznego oraz wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie miast, światło i energetyka cieplna- usługi typu technicznego). Usługi świadczone są za pośrednictwem instytucji. Bierze udział w organizowaniu badań naukowych. Zarządza rozbudowaną infrastrukturą i zatrudnia dużą liczbę pracowników. Powinna być prowadzona przez samorząd różnych szczebli. Jej problemem jest wielka liczba odbiorców usług.
· administracja właściciel wykonuje uprawnienia właścicielskie państwa w odniesieniu do majątku publicznego i gospodarczego. Wiąże się z funkcją inwestorską gdyż nabywa nieruchomości, modernizuje i wnosi budynki i budowle.

9. NORMY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
normy prawa ustrojowego regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji. Dotyczą tworzenia i obsadzania organów adm. i ich urzędów, budowy wewnętrznej oraz wzajemnych relacji poszczególnych struktur organizacji. Usunięcie tych norm poza granice prawa adm. nie jest możliwe, ponieważ określone nieprawidłowości w toku stosowania tych właśnie norm mają bezpośrednie i podstawowe znaczenie dla prawidłowości realizacji norm prawa materialnego
normy prawa materialnego określają:
1.gdy realizacja prawa następuje przez wydanie decyzji- organy właściwe do jej wydania, a także określają treść decyzji co do praw i obowiązków przydawanych lub nakładanych
1. gdy stosunki prawne( praw i obowiązki) powstają z mocy samego prawa- ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa
normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego, zarówno wtedy, gdy regulują wydanie i kontrolowanie decyzji adm., jak i wtedy, gdy regulują tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych.

10. ADMINISTRACJA RZĄDOWA A ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA
Do elementów wspólnych administracji rządowej i samorządowej należą;
funkcjonują w ramach państwa
funkcjonują i działają na podstawach prawa
powołane są dopełniania zadań publicznych( funkcja służebna)
działają w ramach władzy wykonawczej
mogą korzystać z władczości( podporządkowanie, nadrzędność).
Do elementów różniących administrację rządową od samorządowej należą:
v adm. rządowa ma charakter schierarchizowany ( pionowy układ- wertykalny), scentralizowany( organy najwyższe podejmują decyzje i są na samej górze)
adm. samorządowa ma charakter zdecentralizowany, istnienie samorządu terytorialnego, działanie na podstawie ustaw samodzielnie
PŁASZCZYZNY DZIAŁANIA SAMODZIELNOŚCI:
-sama kreuje swoje organy( wybory )
-samodzielne tworzenie prawa na podstawie ustaw
-władza należy do wspólnoty mieszkańców
-samodzielność finansowa
-swoboda prowadzenia działalności gospodarczej( zbywanie, nabywanie)
v adm. rządowa sprawuje nadzór nad adm. samorządową(nadzór weryfikacyjny na podstawie prawa pod kątem zgodności działań określonej struktury)- nadzór sprawuje Prezes RM, wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa
v adm. rządowa może zmieniać treść ustaw

11. PODMIOTY ADMINISTRUJĄCE
Organ administrujący to każdy podmiot, który uczestniczy w realizacji funkcji administracji( zadań administracyjnych) bez względu na charakter podstawy prawnej uprawniającej do podejmowania takiego działania. Musi być to podstawa prawna zgodna z prawem, określająca charakter kompetencji i ich zakres, muszą to być kompetencje z zakresu adm., publ. Podstawami są; Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, porozumienia i umowy publiczno- prawne, akty o charakterze wewnętrznym.
RODZAJE PODMIOTÓW ADMINISTRUJĄCYCH:
1.organy administracji państwowej- to organy adm. rządowej i samorządowej( uznane przez normy prawa ustrojowego z odpowiednimi kompetencjami)
2. związki samorządów
3. przedsiębiorstwa państwowe
4. organizacje społeczne, społeczno- zawodowe i zawodowe( ustawowe określenie zakresu kompetencji)- LOK, Związek Wędkarski
5. osoby prawne prawa prywatnego- sp. Zo.o, sp. Akcyjna- oraz tworzone przez samorządy terytorialne dla realizacji zadań własnych ST – np. wodociągi, oczyszczalnie, cmentarze
6. osoby fizyczne umocowane do realizacji zadań z zakresu administracji
7. organy jednostek organizacyjnych( pomocnych) np. ST- rada osiedla, sołtys, rada dzielnicy
8. kierownicy osób prawnych prawa publicznego- rektor uczelni wyższej
9. kierownicy jednostek organizacyjnych wyodrębnione przez organ administracji- dyrektor szkoły
12. RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
Do źródeł prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego należą:
KONSTYTUCJA
USTAWY
RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE
ROZPORZĄDZENIA
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Powszechnie obowiązujące źródło prawa adm. musi zawierać choć 1 normę abstrakcyjną i generalną. Jest to katalog zamknięty- numerus clausus .

KONSTYTUCJA statuuje porządek prawny. Jest w hierarchii źródeł prawa adm. aktem normatywnym najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno- gospodarczego państwa, strukturę i kompetencje naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami a państwem. Pozostałe normy wydawane w zgodzie z Konstytucją muszą tworzyć spójny system prawa.

USTAWA jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament. W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji, co oznacza, że pod względem mocy prawnej konstytucji ustępuje. Ustawa nie może być sprzeczne z konstytucją. Pewne materie z zakresu adm. publicznej mogą być regulowane wyłącznie ustawami np. :
q Ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolności
q Zasady organizacji i tryb pracy Rady Ministrów
q Zakres działania oraz tryb powoływania i odwoływania wojewodów
q Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych
q Zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego
Sprawy objęte materią ustawową nie mogą być regulowane aktami normatywnymi niższego rzędu niż ustawa, zatem nie mogą być regulowane także rozporządzeniami.
Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie. Urzędowe ogłoszenie ustawy następuje przez jej publikację w Dzienniku Ustaw RP.
(13) W demokratycznym państwie prawa, konstytucja oraz ustawy mają zasadnicze znaczenie dla adm. publicznej, gdyż tworzą dla tej adm. podstawy działania i ustalają granice działania.

RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE przejawiają się one najczęściej w formach traktatów, umów, porozumień. Zawarcie umowy międzynarodowej oznacza ustalenie przez państwa wzajemnych praw i zobowiązań.
Umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu. Ratyfikacja oznacza, że państwo przyjmuje obowiązek przestrzegania umowy. Dokonywana jest przez Prezydenta RP, za uprzednią zgodą Sejmu, wyrażoną w ustawie. Zgoda Sejmu na ratyfikacje nie jest wymagana wobec wszystkich umów międzynarodowych, lecz wobec tych które dotyczą:
1. pokoju, sojuszu, układów politycznych lub układów wojskowych
2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji
3. członkostwa RP w organizacji międzynarodowej
4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym
5. spraw uregulowanych w ustawie, lub w których Konstytucja wymaga ustawy
Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego porządku i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy.
W szczególnych sytuacjach ratyfikowana umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą. Ma to miejsce w wypadku umowy międzynarodowej ratyfikowanej za uprzednią zgodą Sejmu, wyrażoną w ustawie, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

ROZPORZĄDZENIA są to akty wykonawcze do ustaw, które szczegółowo regulują różne kwestie. Do wydania r. niezbędna jest podstawa prawna zawarta w ustawie- delegacja ustawowa, która musi być:
· szczegółowa podmiotowo- wyraźne określenie organu państwowego uprawnionego lub zobligowanego do wydania tego aktu; zakaz subdelegacji- zakaz przenoszenia tych kompetencji na inny nieupoważniony organ
· szczegółowa przedmiotowo- określa charakter spraw, które mają być poddane regulacji
· szczegółowa treściowo- wytyczne co do treści aktu, dotyczące głównie kierunków przyszłych rozwiązań
Jeżeli nie będzie choć 1 z wyżej wymienionego elementu to upoważnienie ustawowe jest nieważne.
Rozporządzenie wydaje: minister, wojewoda(są one o mniejszym zasięgu), premier, RM, prezydent, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, przewodniczący Komitetu Badań Naukowych- obecnie Minister Nauk.
ROZPORZĄDZENIE Z MOCĄ USTAWY to akt wyjątkowy wydawany:
· w chwili gdy zostanie ogłoszony stan wojenny
· gdy Sejm nie może zebrać się na obrady
· z wnioskiem RM
Może być uchylone na pierwszym zebraniu Sejmu.

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO to przepisy wykonawcze do ustaw wydawane:
v w gminie przez Radę Gminy
v w powiecie przez Radę Powiatu
v w województwie samorządowym przez Sejmik Wojewódzki
v w województwie rządowym przez wojewodę
W sprawach nie cierpiących zwłoki Zarząd Gminy, Powiatu, Województwa.
Na prawo miejscowe składają się też przepisy porządkowe. W gminie akty prawa miejscowego ogłaszane są poprzez np. rozplakatowanie, powszechną prasę. Reszta( powiat, woj.) musi być opublikowane w Wojewódzkim Dzienniku Ustawowym.

Do źródeł prawa wewnętrznego należą:
o zarządzenia
o statuty
o regulaminy
o okólniki
Obowiązują tylko wewnątrz danej struktury organizacyjnej. Zwyczaj nie jest źródłem prawa, a orzeczenie sądów nie jest powszechnie obowiązujące.
Akty kierownictwa wewnętrznego:
- wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe
- ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty- czy organy jednoosobowe- monokratyczne(np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe- kolegialne( np. RM)
- muszą być zgodne z ustawą
- regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej
- wytyczne, instrukcje, okólniki to interpretacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub aktów kierownictwa wewnętrznego sporządzane przez organ centralny dla użytku wewnętrznego; podają zasady organizacji i funkcjonowania, sposoby działania organów, wyjaśniają struktury organizacyjne.

15. ZASADA SUBSYDIARNOŚCI A ORGANIZACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Zasada ta sprowadza się do uznania, że państwo i jego organy administracyjne mogą podejmować się realizacji określonych zadań publicznych dopiero i tylko wtedy, gdy jednostka lub wspólnota jednostek nie jest w stanie temu zadaniu podołać. Zasada subsydiarności to zasada pomocniczości.





24. POJĘCIE ORGANU

ORGAN – jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osobowo-rzeczowy działający na podstawie i w granicach prawa utworzonych w celu realizacji określonych zadań państwowych, dysponujący w zakresie swojego działania władztwem i możliwością stosowania środków przymusu.

25. RODZAJE ORGANÓW

Klasyfikacja organów (uniwersalna)
I kryterium wg liczby piastunów
· monokratyczne –jednoosobowe Wojewoda, Minister
· kolegialne – wieloosobowa Rada Ministra, Zarząd
Postanowienia podjęcia decyzji:
~metoda uzgodnień,
~głosowanie
zarządzenie, postanowienie – jednoosobowe;
uchwała – akt przez organy kolegialne wydawany.
II ze względu na kryterium powołania piastuna
· organy pochodzące z wyboru;
· organy pochodzące z mianowania.
III ze względu na kryterium kompetencji i wzajemny stosunek możemy wyróżnić:
· organy pomocnicze – kompetencje ograniczają się do zbierania dowodów, wykonują decyzję
· organy stanowiące (decyzyjne) –będą ponosiły odpowiedzialność za realizacje zadań publiczno-prawnych.
IV ze względu na czas pełnomocnictw, które zostały udzielone organowi
· kadencyjne – Prezydent, określa się czas na jaki dany organ zostaje powołany;
· organy, których działanie oparte jest na zasadzie kadencyjności
· organy działające przez czas nieokreślony – Izba Skarbowa
V kryterium zakresu terytorialnego działania
· organy centralne tzn. terytorium działania obejmuje całe państwo, inne organy będą im podlegały
· organy lokalne (terenowe) – dla samorządu terytorialnego Rada Powiatu, Gminy, Województwa.
VI Charakter struktury organu
· organy proste- samodzielne, organizacyjne są w stanie realizować kompetencje np. Rada Ministrów
· organy złożone – struktura organizacyjna wymaga wspólnego współdziałania kilku ogniw – Parlament
VII ze względu na charakter i sposób powołania piastunów możemy wyróżnić:
· organy przedstawicielskie – jeżeli pochodzą z wyborów
· organy poza przedstawicielskie
VIII Ze względu na konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy
· organy władzy wykonawczej
· organy władzy ustawodawczej
· organy władzy sądowniczej

Centralny konstytucyjny organ państwa, a organ centralny
Centralny organ konstytucyjny ma następujące cechy:
· jest bezpośrednio nazwany w treści konstytucji;
· określenie podstawowych kompetencji i zakresu działania
· zakres (terytorium całego kraju) i charakter (nadrzędna pozycja nad pozostałymi organami im podległymi) ich działania;
· będą mogły podejmować rozstrzygnięcia wywołujące skutki w sferze tworzenia i działania centralnych organów państwa np. powołanie komendantów
· te organy między którymi powstał spór kompetencyjny rozstrzygany będzie przez Trybunał Konstytucyjny
Centralne organy jeżeli nie spełnia organ w/w punktów to od razu jest organem centralnym;
· tworzone są i powoływane przez centralne konstytucyjne organy;
· centralne konstytuujące mogą w drodze prawa powszechnie obowiązującego narzucać zakres działania.
Element wspólny- zakres terytorialny obejmuje terytorium całego kraju.

26. URZĄD, A ORGAN

1) pod pojęciem URZĘDU rozumie się zwspół wyodrębnionych kompetencji tj. praw i obowiązków, których realizacja pozostawiona zostaje do dyspozycji jednostek organizacyjnych;
2) to organ (w potocznym rozumieniu) np. Urząd Skarbowy, Izba Skarbowa
3) jest to zespół środków i prób przydatny określonemu organowi dla jego obsługi np. Urząd Wojewódzki, Ministerstwo
ORGAN Wojewoda będzie miał charakter następczy. Organ jest powołany w drodze wyboru lub powoływania.
URZĄD może funkcjonować bez organu np. Urząd Wojewódzki funkcjonuje bez wojewody. Organ również będzie posiadał kompetencje.
Zależność między organem, a urzędem
URZĄD będzie uczestniczył w wykonywaniu kompetencji organu, wzajemna zależność:
~ regulowane są na gruncie ustawy
~uzupełniane w drodze konkretyzacji na płaszczyźnie działań o charakterze dekoncentracji wewnętrznej – Wojewoda będzie dekoncentrował kompetencje na kierowników organów.
Funkcjonowanie URZĘDU będzie polegało na zapewnieniu obsługi:
a) merytorycznej – w ramach dekoncentracji odpowiednie komórki będą władne do podejmowania decyzji w imieniu Wojewody na podstawie upoważnienia
b) technicznej – gromadzenie różnego rodzaju danych, przygotowywaniu spraw do rozstrzygnięcia, prowadzenie działań organizatorskich;
c) administracyjnej – funkcjonowanie samego urzędu – trybem pracy, czasem, procedurą, zasadami obsługi petentów.
URZĄD jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ORGANU. Podstawą tego działania jest ustawa. ORGAN będzie miał wpływ na funkcjonowanie URZĘDU. URZĄD zapewnia ciągłość działania administracji. URZĘDY mają charakter wieloosobowy i jest złożony organizacyjnie.

27.CENTRALIZACJA

Jest to proces lub tendencja zmierzająca do skupienia uprawnień w zakresie podejmowania decyzji w zasadniczych dziedzinach życia państwowego w centralnych organizacjach władzy.
Cechy centralizmu:
· hierarchiczność;
· podporządkowanie;
· istnienie w wielostopniowej strukturze organizacyjnej tylko jednego organu uprawnionego do podejmowania decyzji pozostałe, podległe, zobowiązane są do jej realizacji, pełnią one funkcje pomocnicze, typowo wykonawcze;
· odpowiedzialność spoczywa na organie decyzyjnym, centralnym;
· organy pomocnicze będą mogły działać na podstawie pierwotnego rozstrzygnięcia przez organ centralny.
ZALETY:
* jednolitość rozstrzygania;
* jednolitość działania w całym systemie pełne i merytoryczne określenie podstaw.
WADY:
· sformalizowanie;
· nieekonomiczny sposób podejmowania decyzji (wydłuża czas);
· oderwanie ośrodka decyzyjnego od tego, który działa na stopniu podstawowym;
· brak odpowiedzialności na stopniu podstawowym na działania.

28.DECENTRALIZACJA

Jest zjawiskiem ciągłym polegającym na przenoszeniu kompetencji i odpowiedzialności za ich realizację na określone organy przejmujące wykonywanie zadań publicznych.

29. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY PAŃSTWA

Zasadniczy podział terytorialny państwa dokonany z myślą o stworzenie odpowiedniej organizacji (aparatu) powołanej do realizacji zadań należących do właściwości administracji państwa (zadania wykonawcze). Podział najrzadszy to 2 szczeble organizacyjne, najczęstsze 3 lub 4 szczeblowe. Szczeble są określane na podstawie:
· regiony;
· mniejsze jednostki
· podstawowe (gmina).
W Polsce nie było tylko 4-szczeblowego podziału. Jest on związany z wykonywaniem zadań o charakterze rządowym.
W większości krajów podział administracyjny pokrywa się na podział jednostek samorządu terytorialnego, ale nie zawsze gdyż podział administracyjny może być większy.
W Polsce podział administracyjny pokrywa się z podziałem samorządowym:
~ gmina;
~powiat (suma gmin w sensie granic):
· ziemski;
· grocki – (byłe miasta wojewódzkie powyżej 100 000 mieszk.)
~województwa.
Województwo i powiat – powiązanie wykonywania zadań o charakterze rządowym.

31.UZNANIE ADMINISTRACYJNE

Istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybrać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy gdy norma prawa nie determinuje w sposób jednoznaczny konsekwencji (skutku) prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracyjnemu. Inaczej mówiąc ustawa pozwala na wybór następstwa prawnego, przy czym można dokonywać wyboru między dwiema lub więcej możliwościami. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać.

32.POJĘCIE KOMPETENCJI

Jest to właściwość, wskazanie w jakim zakresie określony organ jest umocowany i zobligowany do podjęcia działania;
· kompetencja o charakterze osobowym czyli jakie osoby (piastuni organu) są właściwi do podejmowania działań;
· kompetencja o charakterze rzeczowym – rodzaj spraw jakie mogą być z zakresu administracji realizowane przez organ;
· kompetencje o charakterze terytorialnym – obejmujące terytorium całego kraju lub określoną jednostkę jego podziału terytorialnego;
· kompetencje o charakterze instancyjnym jaki organ, w jakim stadium postępowania kompetentny jest do rozstrzygnięcia sprawy.
KOMPETENCJA ma charakter:
· zewnętrzny- czynności podejmowane przez określony organ wywołuje skutki w sferze praw i obowiązków podmiotów pochodzących spoza struktury organizacyjnej organizacji;
· wewnętrzny – dotyczy tego wszystkiego co konkretyzować się będzie w ustroju i działaniu określonej struktury administracyjnej np. resortu.

33.ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

Odpowiedzialność to konsekwencje działania lub nie działania administracji wynikające z obowiązku realizacji kompetencji.
Wyróżniamy:
· odpowiedzialność polityczna- odpowiedzialność ponoszona przed Sejmem, a w praktyce większością sejmową za realizację przyjętej polityki rządowej. Ponoszą ją tylko pewne kategorie piastunów organów. Ponoszą ją- Prezes Rady Ministrów i Rada Ministrów. Odpowiedzialność polityczną realizuje się w postaci INSTYTUCJI KONSTRUKCYJNEGO WOTUM NIEUFNOŚCI:
~Ustala Sejm;
~z wnioskiem o uchwalenie występuje grupa przynajmniej 46 posłów;
~wniosek musi być podpisany przez tych posłów;
~musi zawierać uzasadnienie dlaczego chce się uchwalić ten wniosek, do
wniosku dołącza się kandydaturę Prezesa RM odwołując RM
automatycznie powołuje się nową RM;
~trzeba uzyskać bezwzględna liczbę głosów;
~jeżeli nie uda się uchwalić takiej uchwały to z ponownym wnioskiem można zwrócić się po upływie 3m.-cy, chyba że wystąpi grupa 115 posłów. Jeżeli uchwala się wotum RM podaje się do dymisji, Prezydent musi tą dymisję przyjąć i powołuje się nową. Wraz z Radą odchodzą członkowie gabinetów politycznych, wojewodowie i wicewojewodowie. Politycznie wojewodowie będą odpowiedzialni politycznie przed Prezesem Rady Ministrów. Prezes RM może odwołać wojewodę, który nie realizuje swoich zadań.
INDYWIDUALNE WOTUM NIEUFNOŚCI –dotyczy poszczególnego członka RM i nie prowadzi do odwołania całej RM. Jej uchwalenie nie prowadzi do dymisji całej RM. Żeby zwrócić się z wnioskiem musi wystąpić grupa 69 posłów.
Odpowiedzialności politycznej nie ponosi PREZYDENT.
· odpowiedzialność majątkowa – jest to odpowiedzialność za szkody wyrządzone działaniem (brakiem działania) określonego urzędnika administracji. Szkoda obejmuje pojęcie rzeczywiste, uszczerbek, utrata spożywanych korzyści. Odpowiedzialność dotyczy urzędnika, który będzie wykonywał zadania.
· odpowiedzialność karna- za popełnienie przestępstwa ściganego na gruncie prawa karnego. Odpowiedzialność jest zaostrzona szczególnie:
~wykorzystywanie stanowiska służbowego, osobiste wykorzystywanie podległości służbowej. Każdy kto uczestniczy w funkcjonowaniu administacji podlega szczególnym zaostrzeniom.
· odpowiedzialność dyscyplinarna i służbowa – działanie wbrew regulaminowi, łamaniu zasad działania w określonej służbie.
· odpowiedzialność za wykroczenia –właściwe do rozpatrywania są Sądy Grockie.
· odpowiedzialność konstytucyjna –za popełnienie deliktu konstytucyjnego. Delikt konstytucyjny – jest to takie działanie przyjmujące postać czynną lub bierną, który polega na nadużyciu kompetencji przysługującej organowi, lub niedopełnienie obowiązków ciążacych na nim. To nie jest przestępstwo prawne. Trybunał Stanu jest organem właściwym do rozstrzygania deliktu. Trybunał jest organem wyłącznie uprawnionym nie tylko do orzekania odpowiedzialności konstytucyjnej, ale również karnej w stosunku do Prezydenta. Prezydent będzie realizował kompetencje z zakresu administracji.
Odpowiedzialność konstytutywną ponoszą:
~Prezes RM;
~Ministrowie;
~Prezes NBP i NIK;
~Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych;
~inne osoby którym Premier powieżył kierowanie ministerstwem;
~członków Krajowej Rady radiofonii i TV.
Z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności w stosunku do Prezydenta musi się zgłosić grupa 140 członków Zgromadzenia Narodowego, a uchwała musi zapaść większością kwalifikowaną 2/3 głosów. W przypadku pozostałych wniosek 115 posłów lub Prezydenta.
Orzeczenie o tym, że delikt został popełniony stosujemy SANKCJĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI:
- zakaz zajmowania stanowisk do lat 10, a za tym utrata biernego prawa wyborczego;
- zakaz odebrania orderów i odznaczeń;
- pozbawienie dotychczasowych uposażeń, które wynikały z funkcji.



35.PREZYDENTA JAKO ORGAN ADMINISRACJI PAŃSTWOWEJ

· powołuje i odwołuje RM (przyjmuje dymisję) może odmówić przyjęcia dymisji Premiera tylko wtedy gdy jest wyrazem woli członka RM;
· jest organem władzy wykonawczej
· jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych;
· reprezentuje państwo;
· jest wybierany w wyborach powszechnych;
· sam sprawuje swoje kompetencje;
· jest organem kadencyjnym;
· jest gwarantem bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego
· może zwoływać Radę Gabinetową i jest ich przewodniczącym. Polska Rada Gabinetowa ma cechy szczególne:
- Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta, ale nie posiadająca jakichkolwiek kompetencji przyznanych konstytucyjnie Radzie Ministrów.
· Komitet Obrony Kraju;
· Rada Bezpieczeństwa Narodowego;
· W sferze stosunków zagranicznych ma on zwierzchnią pozycję w zakresie najwyższego przedstawicielstwa Rzeczypospolitej;
· Może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy;
· Zapewnia konstytucyjną możliwość wydawania rozporządzeń;
· Zarządzeniami prezydenta nie można regulować praw i obowiązków obywatelskich, a także wszystkich innych podmiotów znajdujących się poza strukturami administracyjnymi

36. SKŁAD I KOMPETENCJE RADY MINISTRÓW

SKŁAD RM
· organy obligatoryjne – Prezes RM, Ministrowie stojący na czele administacji państwowej (resortowi);
· organy fakultatywne obecność nie jest potrzebna do ich istnienia)- Ministrowie bez teki, wiceprezesi RM ,Przewodniczący Komitetów Stałych – Komitet Badań Naukowych, Komitet Integracji Europejskiej.
Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia określa merytorycznie zakres działania Ministra zarówno resortowego i bez teki.
KOMPETENCJE RM
· działalność prawotwórcza RM – jest to organ wykonawczy i nie ma kompetencji tworzenia prawa w formie ustawy. Wykonują delegację ustawową. RM wydaje:
~rozporządzenia powszechnie obowiązujące
~akty wewnętrznie obowiązujące –UCHWAŁA
RM może podejmować wytyczne i ogólniki i będą miały charakter wewnętrznie obowiązujący.
· bezpieczeństwa państwa i porządek publiczny- np. przez funkcjonowanie Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Funkcjonowanie służb:
~wojsko;
~policja;
~inspekcje;
~kontrole;
~służby celne, leśne, morskie, drogowe, kolejowe.
W ramach BEZPIECZEŃSTWA WEWNETRZNEGO
a) w drodze rozporządzenia RM może wprowadzać stan klęski żywiołowej;
b) przeprowadzanie mobilizacji powszechnej lub częściowej
c) polityka zagraniczna – RM posiada kompetencje do zawierania umów międzynarodowych, RM jest odpowiedzialna za prowadzenie polityki zagranicznej;
d) wykonywanie budżetu-RM jest organem wyłącznie upoważnionym do opracowania projektu ustawy i jego wniesienie do Sejmu. RM jest odpowiedzialna za jej wykonywanie. RM jest obowiązana do wykonywania sprawozdania z wykonywania budżetu, a także ustawy około budżetowej i związanych z finansami państwa;
e) koordynacja organów administracji rządowej- RM koordynuje pracę wszystkich organów w każdym zapewnienie spójnej polityki państwa, jednolitość struktur i działań administracji. Cele koordynacji – zapewnienie spoistości i jednolitości działań podległej RM administracji Rządowej zarówno w aspekcie zewnętrznym jak i wewnętrznym;
f) kontroluje organy administracji rządowej
· kontrola- badanie stanu rzeczywistego ze stanem modelowym;
· nadzór- badanie stanu rzeczywistego ze stanem modelowym z możliwością ingerencji.
Kontrola może być wiązana z nadzorem. RM może uchylić ustawę.
g) organ kierowniczy – kieruje. RM ponosi odpowiedzialność za działania przed Sejmem.
h) Określenie obywateli powołanych do czynnej służby wojskowej – realizacja
i) Chroni interesy Skarbu Państwa – ekonomiczna strona administracji.
RM jest właściwa dla realizacji każdego zadania o charakterze publicznym o ile nie jest ono zastrzeżone dla innego organu lub samorządu terytorialnego – DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI KOMPETENCJI RM.

37. POZYCJA USTROJOWA I KOMPETENCJE MINISTRA STOJĄCEGO NA CZELE DZIAŁU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

MINISTROWIE:
· centralny konstytucyjny organ państwa, ale konstytucja nie wymienia ich imiennie są ministrowie resortowi;
· związani są z Prezesem RM;
· sprawuje kompetencje nadzorcze i kontrolne w sferze personalnej i służbowej;
· można mu uchwalić wotum nieufności – pociągnąć go do odpowiedzialności politycznej;
· kieruje działem administracji rządowej;
· podlega Prezesowi RM;
· jest organem jednoosobowym bo kieruje działem, ale z drugiej strony jest organem kolegialnym ponieważ wchodzi w skład RM;
· wykonuje rozporządzenia i zarządzenia;
· wydaje decyzje.

40. PREZES RADY MINISTRÓW- zgodnie z art. 148 Konstytucji Prezes kieruje pracami Rady Ministrów, reprezentuję Radę Ministrów, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wydanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji ustawach. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:
1. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej: Prezes Rady Ministrów między innymi wnioskuje powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów, powołuje sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów (wicewojewodów), także członków niektórych organów doradczych.
2. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej: m. in. ustala zakres działania wicepremierów, kieruje i organizuje pracę Rady Ministrów, koordynuje i kontroluje prace ministrów, organizuje i kieruje pracą komitetów doradczych, których jest przewodniczącym, a także może przewodniczyć nawet temu komitetowi, którego nie jest członkiem, udziela upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie sekretarzowi lub podsekretarzowi stanu, nadzoruje terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Realizuje tę zwierzchność przez wydawanie zarządzeń wewnętrznych, wytycznych, poleceń służbowych, nadawanie statutów, podejmowanie innych czynności o charakterze wewnętrznym.
3. W grupie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi: (samodzielnymi, zdecentralizowanymi) podejmuje czynności nadzorcze przewidziane ustawami (np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny).
4. W grupie kompetencji normotwórczych: Prezes Rady Ministrów wydaje rozporządzenia (w stanie wojennym zarządzenia porządkowe), a także nie stanowiące powszechnych norm prawa zarządzenia.
5. W grupie kompetencji organizacyjno- porządkowych: Prezes Rady Ministrów może np. tworzyć rady zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo- doradcze, podpisywać protokoły ustaleń sporządzonych z posiedzenia Rady, czy np. zezwalać zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu.
41 CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ- Konstytucja nie reguluje sytuacji centralnych organów administracji rządowej (państwowej), a nawet nie widać w jej postanowieniach, iż takie organy istnieją. Tymczasem wyróżnia, choć nie kwalifikuje, dwie nowe kategorie organów centralnych: centralne organy państwowe i centralne konstytucyjne organy państwa. Żadne z nich nie są centralnymi organami administracji państwowej. Oznacza to, że dotychczasowe ustalenia doktryny w tym względzie pozostają nienaruszone.
Centralne organy administracji nie wchodzą w skład Rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Na przykład na mocy prawa wchodzi w skład Rządu członek Komitetu Obrony Kraju- Minister Obrony Narodowej. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju. centralne organy administracji państwowej są tworzone w drodze aktów rangi ustawy, wyjątkowo aktem niższego rzędu. Tworzenie i znoszenie jest procesem ciągłym, toteż lista tych organów nie jest stała. Organy te noszą niekiedy nazwy sugerujące kolegialny skład tych organów, jednak zazwyczaj są organami monokratycznymi. Jeśli nazwa zawiera określenie urząd, mamy do czynienia z organem jednoosobowym (np. Wyższy Urząd Górniczy). Jest nim szef urzędu zwany prezesem lub dyrektorem; cały zaś urząd jest zespołem osób, danych mu do pomocy w wykonywaniu zadań. Jeśli organ nosi nazwę komitetu czy komisji, mamy do czynienia z organem kolegialnym. Przysługujące mu funkcje prawotwórcze oraz inne funkcje jednoosobowe pełni najczęściej jego przewodniczący. Centralne organy powoływane są najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów, ale np. członkowie Komitetu Obrony Kraju powoływani są przez Prezydenta. Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie; im też przysługują uprawnienia nadzorcze. Zgodnie z ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. minister, do którego zakresu działania należy sprawowania nadzoru nad określonym urzędem centralnym, przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów. Minister ten jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej:
1. składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu,
2. składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego,
3. powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego,
4. wykonuje w stosunku do urzędu centralnego funkcje kontrolne.
Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, wraz z którymi tworzą tzw. quasi- resorty (w sensie organizacyjnym). Organy w terenie to zazwyczaj organy rządowej administracji specjalnej 9np. urzędy celne) lub też (rzadko) terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Tak samo jako organy naczelne organy centralne mogą mieć swoje organy opiniodawczo- doradcze. Oto wykaz większości centralnych organów:
.
42. WOJEWODA JAKO PRZEDSTAWICIEL RADY MINISTRÓW- wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wojewoda jest:
1. przedstawicielem Rady Ministrów w województwie- z tego tytułu odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa, co między innymi polega na:
· kontrolowaniu wykonywania przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów,
· kontrolowaniu wykonywania przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej,
· zapewnianiu współdziałania wszystkich podmiotów administrujących działających na obszarze województwa i kierowaniu ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w ustawach,
· reprezentowaniu Rady Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych,
· wydawaniu poleceń, o których mowa w art. 16 ustawy o administracji rządowej w województwie,
· partycypacji w powoływaniu i odwoływaniu organów administracji nie zespolonej,
· kontrolowaniu organów administracji nie zespolonej działających na obszarze województwa,
2. zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej- i w tym zakresie:
· kieruje nią i koordynuje jej działalność,
· zapewnia warunki do skutecznego jej działania,
· ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.
3. jest na zasadach określonych w ustawach- organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,
4. jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,
5. reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, co polega na:
· reprezentowaniu Skarbu Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań,
· wykonywaniu innych uprawnień wynikających z reprezentowania Skarbu Państwa,
· wykonywaniu uprawnień i obowiązków organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów.
43. WOJEWÓDZKA ADMINISTRACJA ZESPOLONA- zespolenie jest nową konstrukcją wprowadzoną powtórnie w Polsce w ramach wielkiej reformy administracji z 1998 roku. Na stopniu wojewódzkim wyraża się w nazwie :zespolona (wojewódzka) administracja rządowa, a na stopniu powiatowym w nazwie: powiatowa administracja zespolona, co jest reminiscencją faktu, iż na stopniu powiatowym nie mamy wyodrębnionej organizacyjnie administracji rządowej. Zwierzchnikiem wojewódzkiej rządowej administracji zespolonej jest wojewoda, który wykonuje zadania głównie przy pomocy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich. Zwierzchnictwo to występuje w dwóch zasadniczych postaciach- zwierzchnictwa osobowego i służbowego. Zwierzchnictwu osobowemu podstawę daje włączenie inspekcji, straży lub służb w strukturę urzędu wojewódzkiego. Jednocześnie całość układu organizacyjnego administracji zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę, choć uzależniony w treści nierzadko od postanowień ministerialnych rozporządzeń w sprawach organizacji wojewódzkich inspektoratów. Poza określonymi wyjątkami (Policji i Straży Pożarnej) do wojewody należy powoływanie i odwoływanie kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich. Osoby te, noszące zazwyczaj nazwy wojewódzkich komendantów i inspektorów, działają z ustawowego upoważnienia w imieniu wojewody, co jest już wyrazem zwierzchnictwa służbowego popartego uprawnieniem wojewody w zakresie kierowania, koordynacji, zapewnienia warunków skutecznego działania, wydawania poleceń służbowych i pełną własną odpowiedzialnością. Na stopniu wojewódzkim administracja rządowa zespolona obejmuje:
1. Inspekcję Handlową,
2. Służbę Ochrony Zabytków,
3. Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,
4. Inspekcję Sanitarną,
5. Policję,
6. Inspekcję Ochrony Środowiska,
7. Państwową Straż Pożarną,
8. Inspekcję Farmaceutyczną,
9. Inspekcję Budowlaną,
10. Inspekcję Ochrony Roślin,
11. Inspekcję Nasienną,
12. Inspekcję Weterynaryjną.
44. ORGANY RZĄDOWEJ ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ- do organów tych należą utrzymane przez ustawę z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie:
1. dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,
2. dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej,
3. dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,
4. dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,
5. dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,
6. dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,
7. dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,
8. dyrektorzy urzędów celnych,
9. dyrektorzy urzędów morskich,
10. dyrektorzy urzędów statystycznych,
11. Główny inspektor i inspektorzy dozoru technicznego żeglugi morskiej,
12. kierownicy inspektoratów żeglugi śródlądowej,
13. komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej,
14. Prezes Agencji Rynku Rolnego i podmioty mu podległe,
15. regionalni inspektorzy celni.
Nadto w dalszym ciągu pozostały niezespolone dotychczas funkcjonujące struktury administracyjne:
· organy administrujące Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych, sądów wojskowych;
· organy prokuratury;
· organy przedsiębiorstw państwowych (które wydają decyzje administracyjne);
· organy zakładów administracyjnych;
· organy banków państwowych;
· organy administracji ubezpieczeń społecznych (ZUS);
· organy administracji dróg;
· organy administracji archiwów;
· organy Najwyższej Izby Kontroli;
· organy instytutów naukowych poza systemem szkół wyższych;
· organy wszystkich kontroli międzyresortowych nie zorganizowanych w systemie wojewódzkiej rządowej administracji zespolonej lub w systemie państwowej administracji zespolonej.
Cechy wspólne tych organów mają dość różnorodny charakter. W płaszczyźnie badania stosunków prawnych w obrębie struktur organizacyjnych wskazać trzeba na pełne wykorzystanie podporządkowania hierarchicznego, wynikające z potrzeb scentralizowanego kierownictwa i bezwzględnego zapewnienia państwowej jednolitości polityki i działania. Ponadto swoista budowa tych organów, dostosowana każdorazowo do zadań poszczególnych organów, odbiega od zasad budowy innych organów administracji publicznej, choć zasada dekoncentracji wewnętrznej występuje we wszystkich rodzajach struktur. Jednak są też cechy wyraźnie odmienne. Należy tu zaliczyć przede wszystkim różność zadań poszczególnych grup organów. I tak:
· liczna grupa organów powołanych wyłącznie do sprawowania funkcji kontrolnych (nadzorczych), przy czym charakter działań w obrębie tych funkcji nosi często charakter policyjny (np. urzędy górnicze);
· funkcje z zakresu administracji państwowej niektóre z organów pełnią w sposób wyłączny, inne organy zaś łączą je ze specjalistycznymi zadaniami spoza obszaru stosunków administracyjnych (np. organy administracji leśnej);
· niektóre organy nie rozstrzygają spraw indywidualnych z zakresu administracji państwowej (organy administracji statystyki);
· często zadania administracyjno-prawne związane są bezpośrednio z prowadzeniem działalności usługowej (usługi niematerialne świadczone przez zakłady administracyjne).
Ponadto zróżnicowany jest zasięg działalności administracyjnej. Jedne organy mają tu zasięg analogiczny do zasięgu innych organów administracji, inne wyraźnie mniejszy, co oznacza ograniczenia podmiotowe w sferze poddania administracji tych organów (np. urzędy morskie). Po trzecie część organów ma właściwość miejscową zgodną z podstawowym podziałem administracyjnym państwa, część zaś działa na podstawie specjalnego podziału administracyjnego.
45. POJĘCIE ZAKŁADU ADMINISTRACYJNEGO- pojęcie zakładu nie jest jednoznaczne i występuje w paru kontekstach znaczeniowych:
1. w rozumieniu potocznym- zakład utożsamiany jest zazwyczaj z przedsiębiorstwem, spółką lub po prostu miejscem pracy;
2. w rozumieniu ekonomicznym- oznacza jednostkę gospodarczą wyodrębnioną pod względem techniczno- organizacyjnym z całości gospodarki uspołecznionej (ale nie stanowiącą jeszcze przedsiębiorstwa spółki itd.);
3. w rozumieniu prawa cywilnego- zakład to wyodrębniona organizacyjnie i materialnie część przedsiębiorstwa, spółki, która nie ma osobowości prawnej i pozostaje na rozrachunku wewnętrznym z macierzystą jednostką organizacyjną; niekiedy w ujęciu przedmiotowym prawo cywilne zrównuje zakład z przedsiębiorstwem;
4. w rozumieniu prawa pracy- zakład pracy oznacza każdą jednostkę organizacyjną zatrudniającą pracowników, niezależnie od charakteru stosunku pracy;
5. zakład budżetowy w rozumieniu prawa finansowego- oznacza sposób powiązania finansowego danej jednostki organizacyjnej z budżetem państwa, polegający na łączeniu się saldem: jednostka pokrywa swoje wydatki z osiąganych dochodów, a w razie nadwyżki dochodów odprowadza je do budżetu państwa; w sytuacji odwrotnej uzyskuje środki z budżetu państwa na pokrycie niedoboru;
6. zakład może być elementem składowym nazw różnych jednostek organizacyjnych- użycie tego elementu wynika często z tradycji, naśladownictwa lub przypadku (np. ZUS, PZU);
7. wreszcie pojęcie zakładu administracyjnego występuje w rozumieniu prawa administracyjnego i jego nauki; ono właśnie będzie poddane charakterystyce prawnej.
Typowymi zakładami administracyjnymi są:
1. w dziedzinie oświaty- szkoły
2. w dziedzinie kultury- biblioteki publiczne
3. w dziedzinie nauki- szkoły wyższe
4. w dziedzinie wychowania- przedszkola
5. w dziedzinie reedukacji- więzienia, domy poprawcze, izby wytrzeźwień
6. w dziedzinie ochrony zdrowia- sanatoria, kliniki
7. w dziedzinie opieki społecznej- domy dziecka, domy opieki dla ludzi starszych.
46. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE I ICH UDZIAŁ W WYKONYWANIU ZADAŃ Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ- Look twórca umowy społecznej i liberalizmu. Wg niego własność obejmowała: życie, wolność, mienie. I miejsce OBYWATEL. Hegl stworzył koncepcję społeczeństwo obywatelskie. I miejsce PAŃSTWO. Uważał, że wszyscy obywatele powinni brać udział w sprawowaniu władzy.
Zakres podmiotowy organizacji pozarządowej: wolność zrzeszania się
1. sformalizowane
2. inne przyjmujące różnego rodzaju ruchy obywatelskie
Ad 1
· związki zawodowe,
· związki pracodawców,
· związki społeczno- zawodowe,
· samorządy zawodowe,
· partie polityczne,
· stowarzyszenia,
· fundacje.
Ad 2
· inne ruchy obywatelskie: komitety.
Musi mieć charakter zbiorowy.
Organizacje pozarządowe powoływane są nie w celu zysku lecz w celu świadczenia usług.
STOWARZYSZENIA dzielą się na:
1. zwykłe- 3 osoby posiadające zdolność do czynności prawnej nie posiadają osobowości prawnej, nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Utrzymują się ze składek członków.
2. rejestrowe- rejestruje sąd rejonowy. Założone przez min. 15 osób (Polacy, cudzoziemcy) mogą tworzyć stowarzyszenie- nie wymagane jest 15 osób. Osoby niepełnoletnie od 16 lat mogą być członkami, a poniżej 16 lat za zgodą rodziców. Z chwilą wpisu do rejestru stowarzyszenie rejestrowe nabywa osobowość prawną- należy przedstawić członków i statut.
STOWARZYSZENIE to dobrowolne zrzeszenie osób o celach nie zarobkowych. Pieniądze z działalności gospodarczej przeznaczone na cele statutowe.
PARTIE POLITYCZNE- szczególny rodzaj organizacji pozarządowej- musi być 1000 osób do założenia wyłącznie obywatele Polski. Komitet założycielski- 15 osób w celu utworzenia statutu. W chwili wpisu partie polityczne nabywają osobowość prawną. Partia polityczna nie może prowadzić działalności gospodarczej.
FUNDACJE- fundator to założyciel fundacji, posiada osobowość prawną- działa na własny rachunek.
Zasady uczestnictwa w realizacji zadań z zakresu administracji:
1. partnerstwa- współuczestnictwo w definiowaniu i określaniu celów publicznych- organy pozarządowe współdziałają z innymi ,
2. jawności- przyznawanie zadania w trybie przetargowym- każda organizacja pozarządowa może uczestniczyć w przetargu,
3. efektywności- związana z oszczędnością środków przeznaczonych do realizacji zadań. Odbiurokratyzowanie procesów decyzyjnych.
Formy realizacji:
1. zasada dotacji- otrzymuje środki budżetowe w celu pokrycia kosztów realizacji zadań,
2. zasada kontraktu- porozumienie publiczno- prawne lub umowa cywilno- prawna.
Realizacja zadań ma charakter czasowy.
Organizacje pozarządowe- uczestniczą w wykonywaniu usług niematerialnych i w tym zakresie zastępują bądź uzupełniają lub działają niezależnie obok organów administracji publicznej.
Przesłanki działalności podmiotów organizacji pozarządowych:
1. jawność,
2. otwartość,
3. powszechność,
4. współuczestnictwo finansowe.
55. Pojęcie kontroli- kontrola jest zjawiskiem badawczym, stwierdzającym odchylenia od stanu modelowego. Nie polega na władczym wkraczaniu w sferę podmiotu badanego. Ma dać tylko określony wynik- sprawozdanie pokontrolne. Jeżeli podmiot kontrolujący stwierdzi uchybienie to zawiadamia odpowiedni organ.
56. Kontrola wyspecjalizowana- utworzona z myślą fachowego, merytorycznego kontrolowania administracji i podmiotów nawet prywatnych, które uczestniczą w wykonywaniu zadań publicznych albo korzystają z mienia publicznego bądź finansów publicznych- możliwa kontrola wszystkich podmiotów. Osoby przeprowadzające kontrolę wyspecjalizowaną mają prawo do wglądu wszystkich dokumentów, uzyskiwanie oświadczeń, wstępu do pomieszczeń.
57. Pojęcie nadzoru- nadzór prawny


59. RESORTOWA STRUKTURA ADMINISTRACJI
W nauce resort ujmowany jest w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym. Według M. Jaroszyńskiego resort administracyjny w szerszym znaczeniu to „wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne i kierowany przez jeden organ centralny”, w znaczeniu węższym resortem jest „jedynie taki wyodrębniony pod względem dział administracji, który jest kierowany przez ministra lub innego członka rządu”.
Zagadnienie resortu porządkuje również W. Dawiodowicz – który w tym pojęciu wyróżnia dwa aspekty: rzeczowy i organizacyjny – w sposób następujący: „Od strony rzeczowej resort jest to określona dziedzina administracji lub gospodarki; wyodrębnienie tej dziedziny polega się na zasadzie zgrupowania o tym samym lub zbliżonym charakterze (np. zadania w dziedzinie górnictwa, rolnictwa).
Nawet stabilizacja podmiotowa (organizacyjna) resortów, której zresztą nie zna polski porządek prawny, nie zapewniałaby nie przenikania spraw z jednego do drugiego stosownie do nowych tendencji w sprawności kierowania i zarządzania. Występują rodzaje spraw nakładające się na wiele dziedzin wyodrębnionych rzeczowo np. sprawy z zakresu planowania przestrzennego, ochrony środowiska czy kontroli państwowej.
Podział administracji na resorty jest podziałem pionowym. W dzisiejszej strukturze organizacyjnej administracji publicznej wyróżnia się trzy rodzaje resortów:
1. resorty kierowane wyłącznie przez ministrów lub podmioty równorzędne – naczelne organy administracji rządowej.
2. resorty kierowane przez naczelne bądź centralne organy administracji państwowej oraz równocześnie przez organy samorządu terytorialnego ( np. resort rolnictwa, finansów, ochrony środowiska).
3. resorty kierowane przez centralne organy administracji państwowej np. resort statystyki.
Ustawa z 4 września 1997 r. - o działach administracji rządowej ustala 32 działy administracji rządowej, wyznaczając jednocześnie zakres przedmiotowy każdego z nich oraz przyporządkowując poszczególne kategorie spraw ministrom lub innym organom. Minister może prowadzić więcej niż jeden dział.
61. POJĘCIE MAJĄTKU PUBLICZNEGO
Majątkiem publicznym jest ten majątek, który niezależnie od charakteru podmiotu będącego właścicielem zostaje w sposób prawny przeznaczony do użytku publicznego, w zakresie pełnego lub ograniczonego korzystania (również odpłatnego), regulowanego także lub wyłącznie prawem administracyjnym.
Jeśli prawo nie reguluje konsekwencji wyróżnienia majątku publicznego, wyróżnienie to jest zbędne.
Przedmiotem majątku publicznego są:
1. dobra naturalne,
2. dobra wytworzone.
Przysparzanie majątku publicznego odbywa się następującymi sposobami:
- albo przez zmiany naturalne środowiska kwalifikowane przez obowiązujące prawo jako przysporzenie
- albo przez wydanie przewidywanego w porządku prawnym jednostkowego aktu normatywnego (generalnego), np. utworzenie rezerwatu,
- albo przez przysporzenie powstałe z mocy samego prawa np. nacjonalizacja,
- albo przez zmianę właściciela powstałą z mocy samego prawa wraz z konieczną deklaratoryjną decyzją administracyjną,
- albo przez wydanie decyzji administracyjnej np. wywłaszczenie nieruchomości.
Uszczuplanie majątku publicznego winno się odbywać w ten sam sposób lub tymi samymi formami prawnymi co przysparzanie.
Jeśli w majątku publicznym nie chodzi o jego ochronę, tzn., że o nic istotnego nie chodzi.
Cechy korzystania jako warunki uznania za majątek publiczny to:
1. korzystanie musi mieć charakter powszechny,
2. korzystanie musi się cechować użytecznością publiczną,
3. korzystanie musi być organizowane przez państwo lub inny podmiot publicznoprawny (władzy wykonawcze państwa),
4. dane korzystanie nie może być zastąpione innym możliwym korzystaniem,
5. korzystanie publiczne nie może tolerować innego, jednoczesnego korzystania prywatnego z majątku publicznego (np. korzystanie z części drogi publicznej przez prywatnego czy innego inwestora).
Korzystanie przez obywateli z majątku publicznego musi mieć charakter dostępu bezpośredniego. To też należy wyróżnić korzystanie:
1. powszechne nieograniczone (plaża publiczna),
2. powszechne ograniczone (szkoła).
Ze względu na podstawy prawne korzystanie odbywa się :
1. bez konieczności istnienia jakichkolwiek warunków ( np. z parku miejskiego),
2. gdy uprawnienie powstaje z mocy samego prawa,
3. gdy uprawnienie powstaje z mocy decyzji.
62. POJĘCIE FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Możliwość ujmowania działań administracji publicznej w kategoriach form działania są różne, ograniczone lub rozszerzane, w zależności tego co się rozumie przez administrację publiczną oraz jak rozumie się stosunek tej administracji do prawa.
W przypadku, gdy sprowadza się administrację publiczną do funkcji wykonywania prawa pojęcie form działania tej administracji zostają zamknięte jedynie te przejawy działalności administracyjnej, które mają ściśle wykonawczy względem ustawy (a szerzej: także innych aktów prawa stanowionych na podstawie i w celu wykonywania ustawy) charakter i które wyrastają z norm prawnych w sposób wyraźny, które są określone szczegółowo tymi normami i dla podjęcia których prawo wyraźnie upoważnia.
Natomiast gdy przez administrację publiczną rozumie się działalność twórczą, podejmowaną przez organy administracji publicznej, nie tylko po to, aby wiernie i dokładnie wykonać prawo, ale także po to, aby w ramach prawa realizować ze znaczną dozą samodzielności, w sposób twórczy, zadania publiczne, wówczas w katalogu prawnych form działania administracji znaleźć się mogą takie postacie działań, które administracja podejmuje na postawie ogólnych norm prawa dla wykonania określonych zadań publicznych, działań, których kształt prawny jest w znacznym zakresie ukształtowany przez praktykę administracyjną w ramach dopuszczonej prawnie samodzielności działania organów administracji publicznej.
W demokratycznym państwie prawa administracja publiczna podejmuje działania w formach określonych przez prawo. Wśród podstawowych form działania administracji publicznej określonych przez prawo należy wymienić następujące:
a. akty administracyjne,
b. akty normatywne,
c. formy działań faktycznych,
d. umowy.
63. AKTY ADMINISTARCYJNE – pojęcie i rodzaje
Akt admin. - pod tym pojęciem rozumieć będziemy wynik działania organu administracji publicznej ( także innego podmiotu) uzyskany w oparciu o właściwe zastosowanie normy prawa materialnego, procesowego i w granicach przyznanej temu organowi samodzielności z jednoczesnym odniesieniem do tej normy wyczerpująco ustalonego stanu faktycznego, w którym to organ w sposób władczy i jednostronny rozstrzyga o prawach i obowiązkach indywidualnego adresata.
organ lub inny podmiot – strona podmiotowa np. decyzje będzie wydawał także podmiot nie będący organem a będący spólką z.o.o lub s.a
Organ ten musi być właściwy do wydania decyzji (właściwość miejscowa, rzeczowa). Właściwość ta musi wynikać z ustawy. Istnieje zakaz subdelegacji ( przenoszenia na inny organ).
właściwa norma prawa materialnego – chodzi tu o prawo administracyjne; jego zastosowanie:
· wyczerpujące i wszechstronne ustalenie stanu faktycznego właściwego dla sprawy. Organ powinien działać bez zbędnej zwłoki.
· ustalenie norm prawnych odnoszących się do określonego stanu faktycznego.
· Subsumcja – oznacza odniesienie ustalonego stanu faktycznego treści norm prawnych
· Określenie skutków prawnych tego odniesienia

Akt administracyjny jest aktem jednostronnym. Cechuje się władczością. Istnieje przymus egzekwowania rozstrzygnięć (sankcje przymusu państwowego). Akt admin. tworzy, znosi, modyfikuje stosunek prawny w zakresie prawa administracyjnego. Rozstrzyga o przyznaniu uprawnień adresatowi; o zmianie treści takiego uprawnienia.
Akt admin. powinien zostać wydany zawsze wtedy gdy organ admin. rozstrzyga co do istoty sprawy kończąc postępowanie. Wtedy istnieje obowiązek zakończenia postępowania przez wydanie aktu admin. – decyzji. W zwiazku z tym